Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Rozwój leja depresji w rejonie olkuskich kopalń rud cynku i ołowiu

Motyka Jacek, D'Obyrn Kajetan, Wójcik Tomasz, Cebula Bartosz

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

|

2022

|

nr 2

2--9

PL

Dane geologiczne rejestrowane od 1948 r. w rejonie olkuskiego wydobycia rud cynku i ołowiu pozwoliły przedstawić w artykule ewolucję leja depresji wokół kolejno powstających kopalń: „Bolesław”, „Olkusz” i „Pomorzany” oraz ujęcia głębinowego w Łazach Błędowskich. Kształt leja depresji zdefiniowany został głównie poprzez budowę geologiczną górotworu, ze szczególną rolą tektoniki i wzajemnego oddziaływania poszczególnych ośrodków drenażu. Zasięg drenażu osiągnął na początku lat 90. XX w. swoje maksimum (ok. 400 km2), przyjmując formę eliptyczną rozciągniętą w kierunku NW-SE. Ograniczenie funkcjonowania ujęcia wód w Łazach Błędowskich było pierwszym krokiem zmierzającym do zmniejszenia zasięgu leja depresji. Planowane wyłączenie pomp likwidowanej kopalni „Olkusz-Pomorzany” proces ten zakończy, w wyniku czego w rejonie Olkusza przywrócone zostaną stosunki wodne zbliżone do naturalnych.

EN

Geological data recorded since 1948 in the Olkusz area where zinc and lead ores are mined was used to develop the evolution of the depression crater around the gradually opened mines: „Bolesław", „Olkusz" and „Pomorzany", and in the vicinity of the deep-water intake in Łazy Błędowskie. The shape of this depression crater was primarily defined by the geological form of the rock mass, with particular emphasis on tectonics and and the mutual interactions among individual drainage centers. At the beginning of the 1990s, the drainage center reached its maximum (ca. 400 km2), taking on an elliptic form stretched to the NW-SE. Restricted functioning of the water intake in Łazy Błędowskie was the first step towards reducing the range of the depression crater. The planned decommissioning of the pumps in the liquidated „Olkusz-Pomorzany" mine is close to completion. This will restore near-natural water conditions in the Olkusz area.

2

Dopływy wody do olkuskich kopalń rud cynku i ołowiu w ujęciu historycznym

Motyka J., Adamczyk Z., Juśko K.

Przegląd Górniczy

|

2016

|

T. 72, nr 6

49--58

PL

Złoża rud cynku i ołowiu w rejonie olkuskim zalegają w węglanowych skałach triasowych, tworzących zbiornik wód podziemnych typu porowo-szczelinowo-krasowego. Dopływy do wyrobisk górniczych, drążonych w takich skałach są zazwyczaj bardzo duże. Początki drenażu górniczego omawianych złóż sięgają XV wieku, kiedy wykonano odwadniające je sztolnie. Sumaryczny dopływ wody do tych sztolni sięgał około 100 m3/min. Sztolnie przestały odwadniać górotwór w drugiej połowie XX wieku, po przejęciu wody przez kopalnie „Bolesław”, „Olkusz” i „Pomorzany” na poziomach odwadniających odpowiednio 60, 100 i 130 m poniżej powierzchni terenu. Aktualnie odwadniane jest także złoże „Olkusz-Podpoziom” na głębokości około 130 m. Maksymalne dopływy wody do wyrobisk tych kopalń mieściły się w przedziale od około 30 m3/min (złoże „Olkusz-Podpoziom”) do około 300 m3/min (kopalnia „Pomorzany”). Wielkości dopływów wody do olkuskich kopalń rud cynku i ołowiu są uwarunkowane przede wszystkim charakterem skał otaczających. Zmienność dopływów wody do poszczególnych kopalń zależy od stadium ich rozwoju oraz od wzajemnego wpływu. Wyrobiska odwadniające najgłębszej kopalni „Pomorzany” przejęły większość dopływu wody do kopalni „Bolesław” i niewielką część wody dopływającej do kopalni „Olkusz”, a odwadniane złoża „Olkusz-Podpoziom” zredukowały niemal do połowy dopływ wody do kopalni „Olkusz”. Wielkość dopływu wody zależy także od wysokości opadów atmosferycznych, ale jest to widoczne w przypadku zjawisk ekstremalnych.

EN

Zinc and lead ore deposits in the Olkusz region cover carbonate triassic rocks, which form the ground water reservoir of the porous-fissured-karst type. Inflows to the excavations carved in this kind of rocks are usually very large. The beginnings of the mining drainage are dated back to the XV century, when draining adits were created. The cumulative inflow of water to the adits reached about 100 m3/min. The adits stopped to perform their draining function in the second half of the XX century, after the water was taken over by “Bolesław”, “Olkusz” and “Pomorzany” mines on the drainage levels of 60, 100 i 130m below the ground surface. Currently, also the “Olkusz-Podpoziom” deposit is being drained on the depth of about 130m. The critical inflows to these excavations were in the range from about 30 m3/min (“Olkusz-Podpoziom deposit”) to about 300 m3/min (“Pomorzany” mine). The size of inflows to the zinc and lead ore mines in the Olkusz region is conditioned in the first place by the nature of the surrounding rocks. The variability of water inflows to the mines is dependent on the phase of their development and their mutual influences. Drain workings of the deepest mine “Pomorzany” have captured most of the water flow to the “Bolesław” mine and a small part of water flow to the “Olkusz” mine. Drainage of the “Olkusz-Podpoziom” deposit has reduced almost by half the water inflow to the “Olkusz” mine. The size of water inflow depends also on the amount of the precipitation, but it is noticeable in the case of extreme weather phenomena.

3

Skład chemiczny wód zrzutowych górnictwa rud Zn-Pb w aspekcie możliwości ich zagospodarowania

Girczys J., Kupich I.

Inżynieria Mineralna

|

2010

|

R. 11, nr 1-2

1-8

PL

Stosowana technologia oczyszczania wód zrzutowych z wyrobisk porudnych niecki bytomskiej i przetwarzanie osadów z procesu oczyszczania stanowią dwa podstawowe elementy zagospodarowania tych wód. Założenia tej gospodarki ocenić można na podstawie przedstawionej w publikacji analizy form występujących w wodzie składników. Podstawowym jest Ca(HCO3)2, a zanieczyszczeniami, przed którymi należy chronić środowisko są metale, w stężeniach wielokrotnie przekraczających rozpuszczalność węglanów lub wodorotlenków. W oparciu o wartości iloczynów rozpuszczalności przeprowadzono analizę możliwości występowania w wodzie form jonowych metali. Z obliczeń wynika, że w istniejących warunkach jony metali ciężkich mogą występować wyłącznie jako nierozpuszczalne węglany. Stosowana w oczyszczaniu destabilizacja układu dodatkiem Ca(OH)2 powoduje dwa procesy: - koagulacji zawiesiny węglanów metali kolorowych, - wytrącania z roztworu węglanu wapnia. Rozdzielenie w technologii oczyszczania wód tych procesów daje dwa różne produkty. Istnieje więc możliwość wydzielenia, przy zachowaniu koagulacji wapnem, dwu użytecznych materiałów: osadu o podwyższonej zawartości metali i w drugiej fazie czystego szlamu Ca(CO3)2.

EN

The technology applied for treatment of discharge waters from ineactive ore-minings of niecka bytomska and management of the process sediments are two principal elements of the management process. The grounds for this management may be assessed on the basis of identification and analysis, presented in the paper, of occurrence form of components conveyed with water. Ca(HCO3)2 is the principal pollutant but metals, occur in the concentrations exceeding many times the solubility of carbonates and hydroxide solubility products. The analysis of possibility of occurring ion form of metals in water were taken. Calculation indicates that, under existing conditions, heavy metal-ions may occur only as unsolubilitable carbonates. Destabilisation of match by Ca(OH)2 addition causes two processes: -coagulation of non-ferrous metals' carbonates suspention, -precipitation of CaCO3 from solution. Separating these processes leads to two different products. So, there is the possibility to obtain (while retaining coagulation with lime) two useful products: sludge with higher metal content and pure sludge Ca(CO3)2 in the second phase of the process.

4

Monitoring oddziaływania zakładu górnictwa rud cynku i ołowiu na środowisko wodne

Klojzy-Karczmarczyk B., Mazurek J., Kurek T.

Przegląd Górniczy

|

2007

|

T. 63, nr 10

22-25

PL

W artykule przedstawiono propozycje dotyczące sposobu i zakresu prowadzenia monitoringu środowiska gruntowo-wodnego wokół składowisk odpadów pogórniczych, pochodzących z podziemnego wydobycia i przeróbki (wzbogacania) rud cynkowo-ołowiowych na przykładzie Zakładu Wydobywczo-Przeróbczego rudy Zn-Pb kopalni "Trzebionka" w Trzebini. Przedstawiony schemat monitoringu może znaleźć zastosowanie w zakładach górniczych o podobnym profilu działalności. W celu prawidłowej oceny wpływu zakładu wydobywczo-przeróbczego na stan środowiska, należy zaprojektować badania monitoringowe, tak aby możliwe było stałe śledzenie emisji zanieczyszczeń do poszczególnych komponentów środowiska oraz równocześnie możliwe było prowadzenie pomiarów jakości środowiska w przewidywanym zasięgu emisji zanieczyszczeń. Zakres i częstość monitoringu, niezależnie od obligatoryjnych parametrów wynikających z uwarunkowań prawnych, muszą zależeć od indywidualnych czynników określanych każdorazowo w odniesieniu do specyfikacji procesu produkcyjnego i związanego z tym sposobu gromadzenia odpadów.

EN

Proposal of water environment monitoring in the range of influence of mining complex composed of ore mine, processing plant, and waste dump on soil and water environment is presented. As an example of such a mining complex the "Trzebionka" Mining Plant at Trzebinia can be considered. The elaborated scheme can be taken into account by projecting water environment monitoring systems in other objects of similar characteristic. For correct environmental impact assessment it is purposeful to divide monitoring system into two elements: emission of pollutants monitoring as a result of polluted water discharge and environment condition monitoring in the range of object influence resulting from emission character. The extent and frequency of operating monitoring should be assorted in individual way depending on the object characteristic and simultaneously should take into account obligatory law regulations.

5

Analiza kierunków utylizacji szlamów z oczyszczania wód zrzutowych górnictwa rud Zn-Pb

Girczys J., Kupich I.

Inżynieria i Ochrona Środowiska

|

2007

|

T. 10, nr 2

153-166

PL

Przedstawiono możliwości gospodarczego wykorzystania szlamów odpadowych z oczyszczania wód zrzutowych kopalń rud Zn-Pb. Na podstawie wyników badań właściwości osadów z oczyszczania wód dołowych pompowanych z kopalń rud niecki bytomskiej wskazano kierunki zagospodarowania. Drobnoziarnistość szlamu i jego skład chemiczny nadają mu właściwości substytutu bardzo drobno mielonego kamienia wapiennego. Obecność w szlamie niewielkiej ilości nieprzereagowanego Ca(OH)2 podnosi jego aktywność w porównaniu do czystego CaCO3. Materiał może być zatem stosowany w procesach inżynierii środowiska służących ograniczeniu migracji jonów metali ciężkich, emisji SO2, a także neutralizacji odpadowego kwasu z przerobu złomu akumulatorowego.

EN

The paper presents the possibilities for utilization of sludge generated in the treatment process of mine water discharged from the Zn-Pb ore mines. These Possibilities were analyzed in the view of the results from the study on the properties of sludge coming from the necessary treatment of mine water discharged from the closed mines in the area of the Bytom Basin. Due to the formation of an extensive depression cone on the large areas of ore mining the chemical content of water undergoes changes including an increase concentration of different constituents, mainly sulfates, calcium and heavy metals. The mine water discharged is treated by means of coagulation with the application of carbide residue. After the completion of a working cycle the accumulated sludge is removed from the settling pond whereas cleared water is discharged through a set of drainage channels to the Brynica River. The purification technology applied in the Bolko shaft generates about 2 Gg (2 000 tones) of sludge annually. The fine-grained texture and chemical content of sludge are similar to the properties of a very fine-grained limestone. Small quantities of unprocessed Ca(OH)2 increase the activity of sludge in comparison to pure CaCO3. Investigated material is of white color, and the moisture retained in the intergranular pores showed the alkaline reaction (pH~9,8). Either in sludge or water extracts the concentrations of heavy metals are within the admissible limits. With the reference to the properties of sludge, investigated in the presented study, as well as the current state of legislation several utilization technologies in which sludge can be a substitute for natural resources are suggested: an alkaline Suspension for SO2 sorption or H2SO4 neutralization, an inert mineral layer for landfilling of various waste, a filling material for post-mining voids or landfilling. The advantages of sludge utilization can be manifold, including limitation of natural resources exploitation, improvement of environment protection and reduction of landfill areas.

6

Przyszłość górnictwa śląsko-krakowskich rud Zn-Pd na początku XXI wieku

Blajda R., Retman W.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2006

|

R. 48, nr 1-2

29-34

PL

W związku z przewidywanym w najbliższych latach zakończeniem eksploatacji rud Zn-Pb dokonano oceny możliwości wykorzystania niezagospodarowanych złóż regionu śląsko-krakowskiego. Porównano zasoby ustalone w formalnie obowiązujących opracowaniach dokumentacyjnych sprzed 1991 r. z zasobami oszacowanymi według obowiązujących od 1992 r. kryteriów bilansowości. Zastosowanie tych kryteriów doprowadziło do ponad dwukrotnego zmniejszenia oczekiwanego potencjału zasobowego złóż peryferyjnych: spowodowało tez zmiany w obrazie rozmieszczenia ciał rudnych. Z rozpoznania wiertniczego wynika, że będą to niewielkie, płaskie gniazda bądź soczewki rozproszone w poziomie i w profilu pionowym. Taki model złóż należy wziąć pod uwagę w rozważaniach na temat ewentualnego ich zagospodarowania.

EN

Considering the closure of Zn-Pb ore mining prognozed for the nearest future, the possible opening of undeveloped ore deposits in the Silesia-Kraków district was evaluated. The comparison was made of ore reserves calculated according to assessment criteria applied before 1991 and after 1992. The application of the latter criteria to the peripherial orebodies decreased their reserves over two times. Moreover, it resulted in significant changes in distribution pattern of those orebodies. Data from drilling evidenced the existence of small, flat, vertically or laterally scattered nests or lenses. Such geometry and distribution pattern of orebodies must be taken into account in future development is discussed.