Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Cierne przenoszenie produktów zużycia jako czynnik zmian zużycia elementów pary ślizgowej stal 45 surowa-stal 45 ulepszana cieplnie

Czupryk W., Kobryn J.

Tribologia

|

2005

|

nr 1

55-65

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań zużycia elementów par ślizgowych stal 45 surowa-stal 45 ulepszana cieplnie, w zależności od rodzaju zastosowanego oleju smarnego. Badania prowadzono w obszarze zużywania utleniającego. Norma opisująca badania zużycia na maszynie Amslera zaleca stosowanie oleju mineralnego Lux-10 bez dodatków uszlachetniających. Olej Lux-10 ze względu na jego skłonności do tworzenia słabych warstw granicznych stosuje się w praktyce eksploatacyjnej w ograniczonym zakresie. Znalazł zastosowanie w niezbyt silnie obciążonych mechanizmach. Z powodu braku pełnych informacji na temat zużycia elementów pary ślizgowej stal 45 surowa-stal 45 ulepszana cieplnie w warunkach zużywania utleniającego przy smarowaniu olejami z dodatkami uszlachetniającymi podjęto takie badania. Eksperyment prowadzono na stanowisku badawczym typu SMT-1, produkcji byłego ZSSR. Próby wykonano zgodnie z PN 82/H-04332. Do badań zastosowano oleje silnikowe ogólnie dostępne na rynku, tj. Mobil 5W/50, Lotos 15W/40, Lotos 10W/40, ELF 15W/40. Jako oleju porównawczego użyto zgodnie z zaleceniami PN oleju Lux-10. Zużycie elementów pary ślizgowej stal 45 surowa-stal 45 ulepszanej cieplnie, smarowanej olejem mineralnym Lux-10 było typowe. Najbardziej zużywał się element miększy wykonany ze stali 45 surowej. Zużycie elementu wykonanego ze stali 45 ulepszanej cieplnie było pięciokrotnie mniejsze. Wprowadzenie do strefy tarcia ww. olejów silnikowych zawierających dodatki uszlachetniające wywołało anomalię w zużywaniu się elementów par ślizgowych stal-stal. Elementy twardsze wykonane ze stali 45 ulepszanej cieplnie zużywały się więcej od elementów miękkich wykonanych ze stali 45 surowej. Ten nietypowy sposób zużywania się elementów zestawów ślizgowych stal 45 surowa-stal 45 ulepszana cieplnie przy smarowaniu olejami z dodatkami uszlachetniającymi można tłumaczyć tworzeniem się w warstwach wierzchnich elementów miękkich struktury kompozytowej z udziałem twardych cząstek zużycia (tlenkowych i innych) i wtórnym, ściernym oddziaływaniem takiej struktury na element twardszy.

EN

The wear of the components of crude steel 45/toughened steel 45 sliding pairs depending on the lubricating oil used was investigated and the results are reported. The investigations concentrated on the oxidative wear area. The standard for wear testing in the Amsler machine recommends the use of mineral oil Lux-10 without additives. Oil Lux-10, because of its tendency to form weak boundary layers, is used in practice to a limited extent. It has found application in not too heavily loaded mechanisms. The research was undertaken since the wear of the components of the crude steel 45/toughened steel 45 sliding pair lubricated with oils with additives in oxidative wear conditions was considered not to be fully explored. The experiment was conducted in a SMT-1 friction machine (made in the former Soviet Union). The tests were carried out in accordance with PN 82/H-04332. Commercially available engine oils, i.e. Mobil 5W/50, Lotos 15W/40, Lotos 10W/40 and ELF 15W/40 were used in the tests. Oil Lux 10 was used as the reference oil (in accordance with the Polish Standard). The wear of the components of the crude steel 45/toughened steel 45 sliding pair lubricated with mineral oil Lux-10 was typical. The larger component made from crude steel 45 would wear most. The wear of the component made from toughened steel 45 was five times smaller. The introduction of the above mentioned oils containing additives into the friction zone caused anomalies in the wear of the components of the steel/steel sliding pairs. The harder components, made of toughened steel 45, would wear more than the soft components made of crude steel 45. This atypical wear of the components of the crude steel 45/toughened steel sliding pairs lubricated with the oils containing additives can be explained by the formation of composite structure including hard wear particles (oxide and others) in the surface layers of the soft component and the secondary frictional action of this structure on the harder component.

2

Dodatki uszlachetniające olejów jako czynnik zmian zużycia w obszarze zużywania utleniającego

Czupryk W., Kobryn J.

Tribologia

|

2003

|

nr 6

73-80

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań zużycia elementów klasycznych par ślizgowych brąz-stal, w zależności od rodzaju zastosowanego oleju smarnego. Badania prowadzono w obszarze zużywania utleniającego. Norma opisująca badania zużycia na maszynie Amslera zaleca stosowanie oleju mineralnego Lux-10 bez dodatków uszlachetniających. Ze względu na brak informacji o zmianach zużycia w takim obszarze tarcia w sytuacji zastosowania olejów z dodatkami uszlachetniającymi wykonano takie badania. Eksperyment prowadzono na maszynie tarciowej typu SMT-1, produkcji byłego ZSSR. Próby wykonano zgodnie z PN 82/H-04332. Do badań zastosowano oleje silnikowe ogólnie dostępne na rynku, tj. Mobil 5W/50, Lotos 15W/40, Lotos 10W/40, ELF 15W/40. Jako olej porównawczy użyto zgodnie z zaleceniami PN olej Lux 10. Wyniki badań zużycia wykazały najmniejsze zużycie elementów stalowych w przypadku zastosowania oleju Lux 10. Dodatki uszlachet- niające w zastosowanych w badaniach olejach spowodowały zwiększone zużycie elementów stalowych. Użycie olejów z dodatkami było również przyczyną zwiększonego zużycia elementów z brązu, jedynie olej ELF 15W/40 spowodował wyraźne zmniejszenie zużycia elementów z brązu. Przypuszczalnie dodatki uszlachetniające o działaniu antyutleniającym, antyzużyciowym, przeciwzatarciowym uaktywniają swe pozytywne oddziaływania w cięższych warunkach tarcia, np. wskutek termicznej aktywacji dodatków uszlachetniających, natomiast w łagodnych warunkach tarcia, gdzie występuje zużywanie utleniające dodatki uszlachetniające wywołują zwiększone zużycie elementów par ślizgowych.

EN

This paper presents results of wear tests carried out on classic bronze/steel sliding pairs, using different lubricating oils. The research focused on the oxidative wear area. The standard for wear testing in the Amsler machine recommends the use of mineral oil Lux-10 without additives. Since little is known about wear changes in this friction area when oil with additives is used, research was undertaken to look into this problem. The experiment was conducted in a SMT-1 friction machine (made in the former Soviet Union). The tests were carried out in accordance with PN 82/H-04332. Freely available engine oils, i.e. Mobil 5W/50, Lotos 15W/40, Lotos 10W/40 and ELF 15W/40 were used in the tests. Oil Lux 10 was used as the reference oil. The tests showed that the steel elements w ere least worn when oil Lux 10 was used. The additives present in the tested oils caused increased wear of the steel elements. The use of the oils with additives also caused increased wear of the bronze elements, except for oil ELF 15W/40 which markedly reduced the wear of the bronze elements. The antioxidative, antiwear and antiseizure properties of the additives probably are activated in more severe friction conditions, e.g. at high temperatures. Whereas in mild friction conditions, in which oxidative wear occurs, the additives cause increased wear of the elements of the sliding pairs.

3

Zjawisko ciernego przenoszenia w układach miedź, stopy miedzi - Stal w tarciu ze smarowaniem

Czupryk W.

Prace Naukowe Instytutu Konstrukcji i Eksploatacji Maszyn Politechniki Wrocławskiej. Konferencje

|

2002

|

Vol. 87, nr 27

67-74

PL

Podjęte badania miały na celu pełniejsze poznanie zjawiska zużywania utleniającego. Jego dotychczasowy opis nie wyjaśnia mechanizmu przenoszenia żelaza oraz sposobu zużywania warstewki reakcyjnej na stali. Z tych powodów podjęto badania ciernego przenoszenia pierwiastków metodą AES w układach miedź, stopy miedzi - stal w tarciu ze smarowaniem. Wyniki analiz AES potwierdziły występowanie zjawiska ciernego przenoszenia żelaza do warstw wierzchnich miedzi lub brązów, ale nie w czystej postaci jak dotychczas sądzono lecz w formie bardzo drobnych tlenkowych cząstek zużycia stali o budowie klasterów typu FeC>2 lub Fe2O4. Wielkość cząstek podlegających ciernemu przenoszeniu nie przekraczała 35-40 nm. Nie potwierdzono sposobu zużywania warstewki reakcyjnej na stali polegającego na jej cyklicznym oddzielaniu po osiągnięciu tzw. grubości krytycznej. Według uzyskanych wyników zużycie takiej warstwy polega na oddzielaniu od niej bardzo drobnych cząstek o wymiarach nie przekraczających dziesiątej części grubości warstwy reakcyjnej na stali.

EN

The aim of the research was to fully investigate the oxidative wear phenomenon. Its existing description did not explain the iron transfer mechanism or the process of wear of the reaction layer on the steel and the possible secondary effects of the wear particles. Therefore AES research into the frictional transfer in lubricated copper, copper alloys/steel sliding pairs was undertaken. The results of the AES examinations confirmed that the frictional transfer of iron to the surface layers of the copper or the bronzes takes place. However, the iron is not in its pure form as previously thought, but in the form of very fine steel oxidative wear particles having a structure like that of FeO2 and Fe2O4 clusters. The size of the particles subject to frictional transfer does not exceed 35-40 nm. The wearing of the reaction layer on the steel, which would consist in the cyclical separation of this layer after it reaches the so-called critical thickness, has not been corroborated. According to the research results, the wear of the reaction layer consists in the separation of very fine particles (less than one tenth of the reaction layer's thickness in size) from it.

4

Próba interpretacji zjawiska nadmiernego zużycia tribologicznego stali przez miedź i jej stopy w tarciu z udziałem smaru

Czupryk W.

Tribologia

|

2001

|

nr 1

63-76

PL

W publikacji podjęto próbę wyjaśnienia wielu znanych z literatury tribologicznej przypadków nadmiernego zużycia stali przez współpracujące z nią w tarciu miedź i jej stopy. Zjawisko to usiłowano wyjaśnić ściernym oddziaływaniem tlenków miedzi, w innym przypadku wskazano na procesy zmęczeniowe jako przyczynę nadmiernego zużycia stali. Zdaniem autora niniejszej publikacji nadmierne zużycie stali przez miedź lub brązy występujące w pewnych warunkach tarcia jest wynikiem wtórnego, ściernego oddziaływania tlenkowych produktów zużycia stall osadzonych w matrycy miedzi lub brązu. Mechanizm tworzenia tego rodzaju struktury kompozytowej w warstwie wierzchniej miedzi lub brązu polega na ciernym przenoszeniu tlenkowych produktów zużycia stali do warstwy wierzchniej przeciwciała. Postawioną tezę udowodniono na podstawie badań AES eksploatacyjnych warstw wierzchnich (EWW) par ślizgowych miedź-stal 45, brązy-stal 45. Badania dotyczyły tarcia z udziałem smaru.

EN

The paper attempts to explain many cases of excessive steel wear in the presence of copper and its alloys in friction, as described in tribological literature. The phenomenon was rationalized by the abrasive wear of cupric oxides, or in other cases by fatigue processes, as the cause of excessive steel wear. According to the author of this paper, this excessive steel wear by copper or bronze occurring in specific frictional conditions results from secondary abrasive wear of oxide products of steel wear, imbedded in the copper or bronze matrix. The mechanism of creating such composite structure in the surface layer of copper or bronze resolves in frictional transfer of oxide products of steel wear to the surface layer of the counter-sample. The thesis was proven true on the basis of AES tests of operational surface layers (OSL) of sliding pairs copper - steel and bronze - steel. The tests were carried out with the use of lubricant.