Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Idea filozofii a eko-filozofia

Papuziński A.

Problemy Ekorozwoju

|

2009

|

Vol. 4, nr 1

51-59

EN

This article on environmental philosophy was inspired by a discussion on the latter's compatibility with the standards in place in academic philosophy. It seeks to consider how environmental philosophy relates to the idea of philosophy as such, electing to do so by reference to one of the best-known systems of environmental philosophy: the concept Henryk Skolimowski dubbed ecophilosophy (eko-filozofia). It is the author's contention that the latter is a contemporary philosophy in which the core idea of philosophy is being renewed. This main thesis is developed in the article's three parts, of which the first deals with the ongoing relationship between the idea and subject of philosophy. Here it is noted that the critical attitude is the one constant element underpinning the idea of philosophy. This attitude entails reservations as to - or simply a lack of full confidence in - the certainties and truths deemed to make up each and every one of history's concrete forms of rationality. The lack of confidence manifests itself in a refusal to engage in a priori acceptance of any cultural tradition as exhausting the layers of human rationality (in terms of values, cognitive stereotypes or standards determining actions). The second part of the article addresses with the crisis in contemporary philosophy taken to reflect the marginalization of philosophical thought in today's Euro-Atlantic culture. A theory as to why this is now being noted is presented and developed, the assertion - in brief - being that such a state of affairs has arisen because the main currents in contemporary philosophy have separated from the idea of philosophy, the currents in question tending to seek philosophy's conversion into yet another scientific discipline. The third part of the article then focuses on ecophilosophy as a system aiming to re-supply philosophy with the idea of philosophy it has otherwise contrived to lose. Two issues raised here are thus the characterisation of the remaining currents to contemporary philosophy - as a voice of protest against the main direction philosophy adopted in the 19th and 20th centuries, as well as the characterisation of ecophilosophy as heir to that other style of philosophical reflection wherein the aforementioned criticism remains a powerful feature, at least in relation to today's most troublesome civilisational and social problems. The methodological background to the article comprises a popular typology of contemporary philosophy identifying the scientistic, the anti-scientistic and the ideological as the three fundamental groups of theories present; as well as a detailing of the sources of philosophical issues that points to those spheres of public life in which universally-accepted solutions are ceasing to be self-evident.

PL

Artykuł jest poświęcony filozofii środowiskowej. Został zainspirowany przez dyskusje na temat jej zgodności ze standardami obowiązującymi w filozofii akademickiej. Podjęto w nim próbę odpowiedzi na pytanie o relację miedzy filozofią środowiskową i ideą filozofii. Uwagi na ten temat zostały sformułowane na kanwie jednego z najbardziej znanych systemów filozofii środowiskowej - koncepcji opracowanej przez Henryka Skolimowskiego. Twórca nadał jej nazwę "eko-filozofia". W artykule postawiono następującą tezę: ekofilozofia jest odnowieniem idei filozofii w filozofii współczesnej. Wywód mający na celu uzasadnienie głównej tezy artykułu podzielono na trzy części. Część pierwsza dotyczy zależności zachodzących między ideą filozofii a przedmiotem filozofii. Stwierdzono, że trwałym i nieprzemijającym elementem idei filozofii jest postawa krytyczna; że ta postawa polega na nieufności wobec tych wszystkich pewników i prawd, które składają się na każdą konkretno-historyczną postać racjonalności; że owa nieufność przejawia się w postaci nie przyjmowania z góry żadnej tradycji kulturowej jako tradycji wyczerpującej - w formie wartości, stereotypów poznawczych i standardów działania - pokłady ludzkiej racjonalności. Część druga dotyczy kryzysu filozofii współczesnej. Za kryzys filozofii współczesnej uznano marginalizację myśli filozoficznej we współczesnej kulturze euroatlantyckiej. W tej części postawiono i rozwinięto tezę na temat przyczyny tego zjawiska. Stwierdzono, że za taki stan rzeczy odpowiada separacja głównych nurtów filozofii współczesnej od idei filozofii, obecna w tych nurtach tendencja do przeobrażenia filozofii w jeszcze jedną więcej dyscyplinę naukową. Część trzecia dotyczy eko-filozofii jako systemu przywracającemu filozofii współczesnej zatraconą przez nią ideę filozofii. W związku z tym podniesiono w niej dwie kwestie. Pierwsza dotyczy charakterystyki pozostałych nurtów filozofii współczesnej jako głosu sprzeciwu wobec głównego kierunku rozwoju filozofii w XIX i XX w. Kolejna - charakterystyki eko-filozofii jako kontynuatorki tego drugiego stylu refleksji filozoficznej i jako systemu podejmującego tę krytykę z punktu widzenia najbardziej newralgicznych problemów cywilizacyjnych i społecznych dzisiejszej doby. Na metodologiczne zaplecze artykułu składają się dwa elementy. Jednym z nich jest popularna typologia filozofii współczesnej. Zgodnie z nią w filozofii współczesnej należy wyróżnić trzy zasadnicze grupy teorii filozoficznych: scjentystyczną, antyscjentystyczną i światopoglądową. Drugim elementem metodologicznej podstawy artykułu jest twierdzenie na temat źródeł problemów filozoficznych. Mówi ono o tym, że zagadnienia filozoficzne rodzą się w tych sferach życia społecznego, gdzie zaczynają tracić swoją oczywistość powszechnie przyjęte rozwiązania.

2

Zrównoważony rozwój perspektywą dalszego postępu cywilizacyjnego

Skowroński A.

Problemy Ekorozwoju

|

2006

|

Vol. 1, nr 2

47-57

PL

Człowiek w swoim rozwoju biologicznym był uzależniony od wielu czynników środowiskowych. Z chwilą kiedy pojawiło się myślenie abstrakcyjne, bariery przyrodnicze zostały przekroczone, rozwój biologiczny się zatrzymał, a rozpoczął się rozwój cywilizacyjny. Doprowadził on do wielu udogodnień w życiu i działalności człowieka ale też wprowadził duże zmiany i wytworzyła nowy porządek, który z czasem stanął w opozycji do natury. Przyśpieszenie rozwoju cywilizacyjnego, które obserwujemy od końca XVIII wieku, obok osiągnięć spowodowało wyczerpanie zasobów naturalnych, ubożenie biosfery, zachwianie równowagi ekologicznej oraz przyniosło wiele zniszczeń, klęsk i zagrożeń. Nasza rozwijająca się ciągle cywilizacja naukowo-techniczna, stanęła wobec poważnego kryzysu o charakterze globalnym. Faktem jest, że od dłuższego czasu, związki człowieka z przyrodą prowadzą do narastania problemów cywilizacyjnych, przejawiających się w zachwianiu społecznej i biologicznej struktury bytowania człowieka. Pogodzenie rozwoju cywilizacji z prawidłowym funkcjonowaniem naturalnego środowiska, jest w tej chwili rzeczą skomplikowaną i trudną. Alternatywą wobec takiego stanu rzeczy jest kontynuacja dalszego rozwoju cywilizacyjnego w oparciu o zasady zrównoważonego rozwoju (sustainable development). Idea ta przedstawia szereg rozwiązań prowadzących do ochrony i zabezpieczenia trzech członów rozwoju, a więc społeczeństwa (kultury), przyrody (natury) i gospodarki (ekonomii). Zakłada ona przewartościowanie dotychczasowego sposobu myślenia i działania nie rezygnując a nawet nie obniżając dotychczasowego poziomu rozwoju cywilizacyjnego. Koncepcja zrównoważonego rozwoju polega na włączeniu środowiska naturalnego do rozwoju społeczno-gospodarczego regionu, kraju czy w ujęciu globalnym całego świata. Zakłada trwałą poprawę jakości życia współczesnych i przyszłych pokoleń, co integralnie łączy się z poprawą stanu środowiska człowieka. Wskazuje też na potrzebę rozwoju duchowego człowieka i zamianę celów rozwojowych z materialnych na niematerialne. Wprowadzenie zrównoważonego rozwoju w skali globalnej jest szansą dalszego prawidłowego rozwoju cywilizacyjnego. Niestety to wprowadzenie jest utrudniane dzisiaj przez światowy unilateralizm.

EN

During his ontogenesis a human being was dependant on many environmental factors. From the moment the abstract occurred, natural barriers were crossed, ontogenesis came to a halt and civilisation development commenced. Speeding up of the latter observed from the end of 18th century together with technical and scientific achievements resulted in natural resources exhaustion, depleting of biosphere and upsetting of ecological balance. Our constantly developing civilisation has faced a serious global crisis. The truth is, that for some time, relations between a man and nature have been leading to increasing of civilization problems, what is shown in undermining of both social and biological structure of man's life. Reconciliation between civilization development and proper functioning of environment is, for the time being, complicated and hard but crucial. Sustainable development seems to be an alternative. The idea presents a number of solutions leading to protection of three elements of development: society, nature and economy. Its main assumption is to redefine current way of thinking and acting and not resigning from or decreasing of present level of civilization development. The conception of sustainable development is about including natural environment in social and economic development of a region, a country or as in global perspective, a whole world. It assumes a long-lasting improvement of living quality of present and future generations what is integrally associated with environmental improvement. It also points out a need for enhancement of spiritual growth and change of material aims of development into immaterial ones. Implementation of the idea of sustainable development on a global scale is a chance for further normal civilisation development. Regrettably, this implementation is hindered, these days, by global unilateralism.

3

Zrównoważony rozwój: aspekt filozoficzny i medialny

Fiut I. S.

Problemy Ekorozwoju

|

2006

|

Vol. 1, nr 1

33-45

PL

Stosunek myśli filozoficznej do idei zrównoważonego rozwoju wiąże się w sposób szczególny z orientacją aksjologiczną myślicieli, ich przekonaniami natury ontologicznej i epistemologicznej oraz orientacji historiozoficznej. Wyróżnia się cztery zasadnicze orientacje: - filozofia równoważenia wzrostu i aktywnej ochrony środowiska; - filozofia zrównoważonego rozwoju społecznego; - filozofia ekorozwoju; - filozofia realnego ekorozwoju. Metodą dochodzenia do sensownego pojmowania kategorii zrównoważonego rozwoju może stać się metoda fenomenologiczna nawiązująca do tradycji naturalistycznej, łącząca w sobie badania oparte o intencjonalność poznania skierowanego na przyczynowość przyrody. W artykule omówiona jest koncepcja fenomenologii życia A. T. Tymienieckiej, która może być w tym procesie szczególnie przydatna.

EN

Relation between philosophical thought and the idea of sustainable development is connected especially with axiological orientation of philosophers, their cognitional, epistemological and historical convictions. One can distinguish four basic standpoints: - philosophy of balanced growth and active protection of the environment; - philosophy of sustainable social development; - philosophy of ecodevelopment; - philosophy of real ecodevelopment. The method of reaching reasonable understanding of sustainable development category may be phenomenological, referring to naturalistic tradition. In the article the idea of phenomenology of life proposed by A. T. Tymieniecka is discussed. It may be extremely useful in the process.

4

Wizja nowej wspólnoty ludzkiej w idei zrównoważonego rozwoju

Gawor L.

Problemy Ekorozwoju

|

2006

|

Vol. 1, nr 2

59-66

PL

W artykule przedstawiono powstanie idei zrównoważonego rozwoju, jako alternatywnej drogi rozwoju współczesnego człowieka postawionego w obliczu globalnego kryzysu ekonomiczno-ekologicznego, oraz omówiono fundamentalne dla tej koncepcji nowe pojmowanie wspólnoty ludzkiej. W ujęciu zrównoważonego rozwoju i wszelkich ekofilozoficznych koncepcji kategoria wspólnoty ludzkiej odnosi się do całego gatunku człowieka. Jej wyróżnikiem staje się powszechna świadomość ekologiczna z naczelnym postulatem ekocentryzmu. Warunkiem upowszechnienia świadomości ekologicznej jest globalna edukacja proekologiczna, celem zaś - zbudowanie nowej cywilizacji ludzkiej, w ramach której zlikwidowane zostaną wszelkie zagrożenia dla dalszej egzystencji ludzkości.

EN

The article presents the formation of the sustainable development idea as the alternative for the development of modern humanity in the face of economical and ecological crisis. The new understanding of human community, which is fundamental for this idea, is also described. The idea of sustainable development, and all the ecophilosophical ideas, consider the human community as the reference to whole human species. Its main characteristics are the universal ecological awareness and the postulate of ecocentrism. The requirement for the universal ecological awareness is global proecological education and the purpose of it is to build a new human civilization in which all the threats for the further human existence will be eliminated.

5

Turboświat i zasada odśpieszania

Sztumski W.

Problemy Ekorozwoju

|

2006

|

Vol. 1, nr 1

49-57

PL

Żyjemy w świecie, który charakteryzuje sie niezwykle szybkimi zmianami, w społeczeństwie "non-stop". Obowiązuje zasada przyśpieszenia oraz ściganie się z "uciekającym" czasem. Poruszamy się coraz szybciej i mamy do czynienia z narastającymi ruchami turbulentnymi. Dlatego świat współczesny nazywamy "turboświatem". Charakteryzuje sie on narastająca szybkozmiennością, niepewnością oraz nieprzewidywalnością. W takim środowisku coraz trudniej żyć ludziom. W związku z tym rodzi się obawa o dalsze losy ludzkości i możliwość przetrwania naszego gatunku. Artykuł podejmuje kwestie zagrożen związanych z akceleracja tempa życia oraz możliwości jego spowolnienia i odśpieszania. Jest to istotne ze wzgledu na to, że prawdopodobnie dochodzimy do kresu możliwości przystosowania się do takich szybkości i tak szybkich zmian, wyczerpują się nasze zdolności adaptacyjne - cielesne i intelektualne. Postępu zahamowac nie sposób, ale można starać sie rozsądnie nim kierowac. Do tego potrzebna jest restytucja roli czasu naturalnego w życiu człowieka związana z wyzwoleniem sie spod presji sztucznie wprowadzonego czasu zegarowego. Chodzi o to, by z powrotem obowiązywała dawna mądra maksyma "wszystko w swoim czasie" zamiast współczesnej "wszystko w jednym czasie, w jednej chwili", abyśmy mogli wydostać sie z pułapki przyspieszenia, w którą wpędził nas niezwykły postęp wiedzy i techniki w XX wieku.

EN

We are living in a world which can be characterized by extremely rapid changes, in a “non-stop” society. In force is the rule of acceleration, and of chasing time that is “running away”. We are moving faster and faster and we have to deal with growing turbulent movements. This is why our contemporary world is called a “turbo-world”. It can be characterized by growing moment-to-moment changeability, uncertainty and unpredictability. It is harder and harder for people to live in such an environment, to the point where fears are being raised by humankind’s further fate and possibilities of survival. The article takes up the issue of the threats connected with the accelerated pace of living, and the possibilities for slowing it down. It is important, because we may well be reaching the limits of our adaptability to such fast changes, our capacities to adjust are running low – both physically and intellectually. We cannot stop the progress, but we can try to manage it wisely. To do this, we need to reinstate the importance of natural time in human life, which is connected with liberation from the pressure artificial clockwork time imposes. Once again the maxim “everything in its own time” should be in force, instead of the other maxim: “everything at one time, at once”. With this it may be possible to escape from “the acceleration trap”, which is the consequence of the exceptional progress of knowledge and technology made in the 20th century.

6

Świadomość ekologiczna w świetle teorii i praktyki (Zarys politologicznego modelu świadomości ekologicznej)

Papuziński A.

Problemy Ekorozwoju

|

2006

|

Vol. 1, nr 1

33-40

PL

Celem artykułu jest dowiedzenie konieczności opracowania politologicznego modelu świadomości ekologicznej jako koncepcji akcentującej motywacje do działań proekologicznych. W związku z tym zadaniem zostały omówione przyczyny różnic w definiowaniu świadomości ekologicznej, zakres poprawnego stosowania tej kategorii i dwa teoretyczne modele świadomości ekologicznej: etyczny i socjologiczny. Analiza została dokonana na podstawie dwóch założeń. Pierwsze dotyczy zależności każdego modelu teoretycznego od specyfiki dyscypliny naukowej, w której dany model powstaje, zaś drugie – konieczności dysponowania możliwościami analitycznymi (w perspektywie kreowania aktywnej postawy proekologicznej) w zakresie badania relacji miedzy opisem i normą.

EN

The paper aims to show how essential it is that a model of ecological awareness based on political science and used as a concept emphasizing motivation for pro-ecological activities should be devised. In this connection, the author discusses the reasons for differences in the defining of ecological awareness, the range of correct usage of this category, and two theoretical models of ecological awareness: the ethical and the sociological. The analysis was made on the basis of two assumptions. While the first concerns the dependence of each theoretical model on the specifics of the scientific discipline in which it is formed, the other applies to the necessity of possessing analytical capabilities (with a view to creating an active pro-ecological attitude), that allow relations between a description and a norm to be elucidated.

7

Rozwój człowieka w kontekście ewolucji biosfery

Krygier B.

Problemy Ekorozwoju

|

2006

|

Vol. 1, nr 2

87-91

PL

Na początku XXI wieku nikt już nie neguje, że niezbędna jest całościowa aktualizacja i reinterpretacja naszej wiedzy o istocie człowieka jako części biosfery. Spojrzenie holistyczne wymaga uwzględnienia całej współczesnej wiedzy nie tylko w zakresie nauk humanistycznych, lecz także dziedzin zajmujących się wyjaśnianiem procesów życia we wszystkich jego wymiarach. Towarzyszy temu świadomość zachodzącej zmiany cywilizacyjnej, powodującej również zasadnicze zmiany w podejściu do edukacji. Edukacja może być traktowana jako proces wyzwalania potencjału człowieczeństwa, który niejako zakodowany jest w naszej strukturze biopsychiczno-duchowej, lecz wymaga uruchomienia poprzez świadome działania edukacyjne. Zrozumienie roli gatunku ludzkiego jako świadomego czynnika w ewoluującym Wszechświecie zwiększa zrozumienie dynamicznego charakteru wszelkich procesów, w tym także procesu edukacji. Takie podejście kładzie nacisk na twórczość, a także aktywne współtworzenie otoczenia społecznego w równowadze ze środowiskiem przyrodniczym. Szczególnie istotne jest aktywne podejście do tworzenia hierarchii celów i wizji przyszłości.

EN

At the beginning of the 21st century nobody can deny that general modernization and reinterpretation of our knowledge about human being as part of the biosphere is needed. Holistic look requires to take into consideration the whole modern knowledge. It requires to put attention not only on the Arts but also on the field of science, in which it can explain the process of life in its all dimensions. It is connected with consciousness of civilization changes, causing fundamental changes in attitude towards education. Education can be treated as a process of liberation of human nature potential, which is codified in our biophysical and spiritual structure, but this is required to be activated by inspiration of educational consciousness. Understanding the role of mankind as a conscious factor in the evolving Universe increases understanding of dynamic character of all kinds of processes, including education. This kind of approach is putting pressure on the creation and also active co-creation of social environment, in balance with natural environment.

8

Powstanie i rozwój filozofii ekologicznej

Tyburski W.

Problemy Ekorozwoju

|

2006

|

Vol. 1, nr 1

7-15

PL

Niniejsza wypowiedz stawia sobie za zadanie przedstawienie narodzin i rozwoju filozofii ekologicznej i etyki środowiskowej. Dyscypliny te nawiazuja do wielowiekowego dorobku mysli filozoficznej, głównie filozofii przyrody, ale w dojrzałej postaci ukonstytuowały sie dopiero na przełomie lat 60. i 80. XX w. w Stanach Zjednoczonych. Artykuł przywołuje XIX wieczne inspiracje myślenia nakierowanego na ochronę środowiska przyrodniczego (R.W. Emerson, H.D. Thoreau), a następnie ukazuje etapy rozwoju filozofii ekologicznej i etyki środowiska, główne stanowiska i ich reprezentantów takich jak: J. Muir, Aldo Leopold, J. Baird Callicot, Holems Rolston III, P.W. Taylor, J. Passmore, Arne Naess, H. Skolimowski i inni. W drugiej czesci niniejszego opracowania przedstawiono narodziny i rozwój filozofii i etyki srodowiskowej w Polsce. Ukazano kierunki i stanowiska w ramach filozofii i etyki srodowiskowej a take głównych ich reprezentantów. Scharakteryzowano take dorobek polskiej mysli ekofilozoficznej.

EN

The above text tries to describe the birth and developoment of environmental philosophy and environmental ethics. These disciplines refer to the legacy of many centuries of philosophical thought, mainly the philosophy of nature; however, these disciplines acquired the developed form as late as in the period between 1960s and 1980s in the United States. The article describes 19th century influences that inspired thinking about the protection of natural environment (R.W. Emerson, H.D. Thoreau), and then shows the stages of development of evironmental philosophy and environmental ethics, mainly the standpoints and their representatives such as J. Muir, Aldo Leopold, J. Baird Callicot, Holems Rolston III, P.W. Taylor, J. Passmore, Arne Naess, H. Skolimowski and others. The other part of this article deals with the emergence and development of environmental philosophy and environmental ethics in Poland. It pinpoints the directions and standpoints of environmental philosophy and environmental ethics, presents their main representatives and also describes the achievements of Polish ecophilosophical thought

9

Kategoria odpowiedzialności w myśli Alberta Schweitzera

Marek-Bieniasz A.

Problemy Ekorozwoju

|

2006

|

Vol. 1, nr 2

115-118

PL

"Etyka czci dla życia" Schweitzera jest jedną z najważniejszych etyk nieantropocentrycznych. Zawarta w niej dyskusja odnosząca się do kategorii odpowiedzialności jest ważna także z perspektywy filozoficznych podstaw koncepcji rozwoju zrównoważonego. Schweitzer formułując moralny imperatyw poczuwania się do odpowiedzialności za wszelkie formy życia usiłuje wskazać wartości, które winny być uznawane i realizowane. Za najwyższą wartość witalną uznaje samo życie.

EN

Schweitzer's 'reverence for life' ethics is one of the most important among non-anthropocentric ethics. It includes discussion about category of responsibility, which is important also from the perspective of philosophical basics for sustainable development idea. Schweitzer is formulating moral imperative of responsibility for all forms of life, and by this is trying to show which values are should be considered and realized. The most important vital value is life itself.

10

Idea zrównoważonego rozwoju a możliwości jej urzeczywistnienia

Sztumski W.

Problemy Ekorozwoju

|

2006

|

Vol. 1, nr 2

73-76

PL

Autor podejmuje refleksję nad dwoma pytaniami: o istotę rozwoju zrównoważonego i o jego realizację. Pierwsza"niesprzeczność interesów" jest diachroniczna (następuje pomiędzy pokoleniami następującymi po sobie) i synchroniczna (w ramach tylko jednego pokolenia) jak także przestrzenna (lokalna, regionalna, globalna), poza tym"jednolity porządek" jest typowy dla rozwoju zrównoważonego. Przez zintegrowany porządek rozumie się jako sumę ekologicznych, ekonomicznych, społecznych, przestrzennych i politycznych porządków. Niesprzeczność interesów i zintegrowany porządek wymagają powszechnego przyjęcia jednego systemu wartości na skalę globalną. Jednakże, taka jedność aksjologiczna zaprzecza idei liberalnej demokracji, która obecnie się rozwinęła. Dlatego idea zrównoważonego rozwoju napotyka w realizacji na wiele przeszkód.

EN

Author deals with two questions: about the substance of the sustainable development and about its realization. First, 'non-discrepancy of interests' in diachronic (between the following generations), synchronic (within the scope of only one generation) as well as in spatial dimensions (local, regional and global), and secondly a 'uniform order' are typical for the sustainable development. The integrated order is understood as a sum of ecological, economic, social, spatial, and political orders. Not-discrepancy of the interests and integrated order require the general acceptance of one system of values in a global scale. However, such axiological uniformity contradicts the idea of the liberal democracy which is developed now. Therefore, the idea of the sustainable development is realized with serious difficulties.

11

Filozoficzne aspekty zrównoważonego rozwoju - wprowadzenie

Papuziński A.

Problemy Ekorozwoju

|

2006

|

Vol. 1, nr 2

25-32

PL

Artykuł jest próbą prezentacji głównych wymiarów filozoficznego dyskursu na temat zrównoważonego rozwoju. Dotyczy takich kwestii, jak: - swoistość filozoficznego dyskursu w stosunku do perspektyw poznawczych nauk społecznych i ekonomicznych; - filozoficzne podstawy zasady zrównoważonego rozwoju; - filozoficzne ujęcia zrównoważonego rozwoju wraz z ich typologią (ze względu na kryteria ontologiczne, antropologiczne, aksjologiczne i historiozoficzne), - filozoficzne problemy zrównoważonego rozwoju (jakość życia, sprawiedliwość, racjonalność, postęp i utopia). W artykule są rozpatrywane zagadnienia potrzeby prowadzenia badań filozoficznych w zakresie zrównoważonego rozwoju, sposobów rozumienia pojęcia filozofii zrównoważonego rozwoju (w tym potrzeby konstruowania tego typu koncepcji filozoficznych) oraz sensowności realizacji projektu zrównoważonego rozwoju jako kolejnej wersji sfalsyfikowanej - zdaniem współczesnych filozofów - oświeceniowej filozofii społecznej.

EN

The article is trying to present main dimensions of philosophical discussion about sustainable development. It is touching issues like: - peculiarity of philosophical discussion in relation to the cognition perspectives of social and economical sciences; - philosophical basics of sustainable development principle; - philosophical depiction of sustainable development with its classification (including cognitional, antrophological, axiological and historical criteria), - philosophical problems of sustainable development (the quality of life, justice, rationality, progress and utopia). The article is considering the need to conduct philosophical researches in the area of sustainable development, ways of understanding the concept of sustainable development (including the needs of formulating such philosophical conceptions) and reasonableness of realization of sustainable development project as - in opinion of contemporary philosophers - another forgeable version of Enlightenment social philosophy.

12

Etyka zwierząt w świetle idei zrównoważonego rozwoju (szkic filozoficzno-kulturowy)

Lejman J.

Problemy Ekorozwoju

|

2006

|

Vol. 1, nr 2

99-105

PL

W artykule podejmuje się próbę nakreślenia historyczno-kulturowych źródeł etyki zwierząt. W związku z tym wyróżnia się w porządku chronologicznych status predmitologiczny, mitologiczny, religijny oraz filozoficzny zwierząt. Tylko w przypadku pierwszego mamy do czynienia wyłącznie ze statusem praktycznym, pozostałe mają charakter statusów teoretycznych określających "wyższe racje" traktowania zwierząt w danej kulturze. Obecnie jesteśmy w sytuacji, w której nasz etyczny stosunek do zwierząt podyktowany jest przez ich praktyczne znaczenie. Idea zrównoważonego rozwoju może stać się poważnym programem naprawczym, jeśli tylko będzie w stanie wygenerować w obrębie swej integralnej propozycji nowy teoretyczny (filozoficzny) status zwierząt, oparty na współczesnych badaniach biologicznych (etologicznych, socjobiologicznych, genetycznych).

EN

The article is an attempt to present historical and cultural sources of animals' ethics. In chronological order the premythological, mythological, religious and philosophical statuses of animals are presented. Only the first of which is wholly the practical status. The rest of them are theoretical, each presents 'superior cause' for treating animals in specific culture. Presently we are in situation in which our ethical relation towards animals is determined by their practical importance. The idea of sustainable development may become significant remedy programme for such issue, if only it would be able to generate within its integral proposition a new theoretical (philosophical) animals' status based on modern biological studies (ethological, sociobiological, genetical).

13

Etyka odpowiedzialności Hansa Jonasa a "trwały i zrównoważony rozwój" (Imperatywy i dylematy)

Ciążela H.

Problemy Ekorozwoju

|

2006

|

Vol. 1, nr 2

107-114

PL

Etyka odpowiedzialności Hansa Jonasa należy do najpopularniejszych nurtów etyki globalnej. Najczęściej traktowana bywa jako zbieżna w swoich formułach z etyką "rozwoju trwałego i zrównoważonego". Stosunek ten nie jest jednak jednoznaczny. Etyka Jonasa odwołując się procesu ewolucji i podkreślając unikalność jego efektów koncentruje się na ich ochronie. Takie założenia aksjologiczne prowadzą do koncepcji heurystyki strachu stanowiącej, zdaniem Jonasa, przesłankę aktywności wobec problemów globalnych we współczesnym świecie. Podejście to podważa jednak ideę "rozwoju trwałego i zrównoważonego" jako podstawowego imperatywu działania ludzkości. Problem heurystyki strachu wymaga więc z perspektywy "rozwoju trwałego i zrównoważonego" głębokiej analizy.

EN

Ethics of responsibility of Hans Jonas belongs to the most popular trends of global ethics. The most often it is treated as coherent with ethics of a sustainable development. Such relation is not clear. Ethics of Jonas refers to a process of evolution and- while stressing exceptionality of its effects - concentrates on their protection. Such axiological assumptions lead to a conception of heuristics of fear constituting, according to Jonas, a requirement of activity towards global problems in a contemporary world. Such approach is questioning however the idea of a sustainable development as a basic imperative of activity of the mankind. Hence, the problem of heuristics of fear requires a deep analysis from a perspective of a sustainable development.

14

Etyka jako czynnik ekorozwoju w nauce i technice

Kiepas A.

Problemy Ekorozwoju

|

2006

|

Vol. 1, nr 2

77-86

PL

Artykuł omawia rolę etyki jako jednego z ważnych czynników ekorozwoju w dziedzinie nauki i techniki. Rozwój cywilizacji współczesnej zależny jest w dużym stopniu od skutków upowszechniania odkryć nauki i techniki. W tym względzie etyka może być jednym z czynników regulacji działań w nauce i technice oraz eliminacji ich negatywnych skutków. W artykule wskazane są też zasady bezpieczeństwa i odpowiedzialności jako związane z ideą ekorozwoju i warunki ich urzeczywistniania w nauce i technice.

EN

The article is discussing the role of ethics in science and technology in connection with the idea of sustainable development. The development of modern civilization is depended on the effects of diffusions of scientifical and technological discoveries. The ethics can be in this case the factor of regulation in science and technology and the factor of elimination their negative effects. The article is showing the principles of responsibility and security, that are connected with the idea of sustainability and the conditions for the realization of those principles in science and technology.

15

Ekofilozofia - nauka XXI wieku

Dołęga J.

Problemy Ekorozwoju

|

2006

|

Vol. 1, nr 1

17-22

PL

Artykuł zawiera zarys problematyki ekofilozofii, który wymaga dalszych pogłębionych analiz i dyskusji w szerszym środowisku uniwersyteckim i akademickim. Tak wypracowana ekofilozofia moe stac sie dobra podstawa do zaproponowania nowego stylu myslenia filozoficznego w szeroko rozumianej problematyce ekologicznej. Szczególnego namysłu i studiów wymagaja podstawowe pojecia, kategorie, paradygmaty ekofilozofii.

EN

The article includes a broad outline of the ecophilosophical issues that require further analysis and discussion in the wider university and academic environment. Such developed ecophilosophy may offer a good basis upon which to propose a new style of philosophical thinking on what are broadly considered ecological issues. In particular, the basic ideas, categories and paradigms of ecophilosophy should be discussed.

16

Antyglobalizm, alterglobalizm i filozofia zrównoważonego rozwoju jako globalizacyjne alternatywy

Gawor L.

Problemy Ekorozwoju

|

2006

|

Vol. 1, nr 1

41-48

PL

Artykuł przedstawia trzy alternatywne strategie dotyczace rozwoju ludzkości (każda w aspektach: społecznym, politycznym i ekonomicznym). Koncepcje te powstały jako opozycja do procesów globalizacji, które maja znaczący wpływ na współczesną gospodarkę wolnorynkową. Antyglobalizm przedstawiono jako zdecydowaną krytykę globalizacji, alterglobalizm wskazuje na znaczenie społecznej wrażliwości wobec procesów globalizacji, natomiast rozwój zrównoważony sygnalizuje konieczność głębokiej przebudowy obecnego systemu ekonomicznego i politycznego. Wszystkie te tendencje mają wspólny cel – dobrobyt ludzkości.

EN

Anti-globalism, alter-globalism and sustainable development as an alternative to globalism – the article presents three alternative strategies concerning the development of humanity (each in the social, political and economical aspects). These concepts were created in opposition to globalization processes that are exerting a major influence on the modern world’s free market economy. Anti-globalism is presented as a determined criticism of globalization, while alter-globalism indicates the importance of social sensibility towards globalization processes and sustainable development points out that a profound reconstruction of present economicand political structures is needed. However, all of these trends share a common purpose in the prosperity of mankind.