Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

The erratic rocks of the Upper Cretaceous Chalk of England: how did they get there, ice transport or other means?

Jeans Christopher V., Platten Ian M.

Acta Geologica Polonica

|

2021

|

Vol. 71, no. 3

287--304

EN

Rare erratic clasts - extraneous rock types - occur in the Upper Cretaceous Chalk, including a local basal facies, the Cambridge Greensand. The underlying Upper Albian Gault Clay and the Hunstanton Red Chalk Formations have also yielded erratics. The discovery of these erratics, their description and the development of hypotheses to explain their origins and significance are reviewed. They became the subject of scientific interest with the interpretation of a particularly large example “The Purley Boulder” by Godwin-Austen (1858) as having been transported to its depositional site in the Chalk Sea by drifting coastal ice. Thin section petrography (1930–1951) extended knowledge of their diverse provenance. At the same time the Chalk Sea had become interpreted as warm, so drifting ice was considered out of context, and the preferred agents of transport were entanglement in the roots of drifting trees, as holdfasts of floating marine algae, or as stomach stones of marine reptiles or large fish. Reconsideration of their occurrence, variable nature and sedimentary setting suggests that there are three zones in the English Chalk where erratics may be less rare (1) near the base of the Cenomanian in the Cambridge area, (2) the Upper Cenomanian-Middle Turonian in Surrey, and (3) the Upper Coniacian and Lower Santonian of Kent. The assemblage from each level and their sedimentary setting is subtly different. Present evidence suggests that the erratics found in the Upper Albian-Lower Cenomanian and the Upper Cenomanian-Middle Turonian zones represent shallow water and shoreline rocks that were transported into the Chalk Sea by coastal ice (fast-ice) that enclosed coastal marine sediments as it froze. The Upper Coniacian and Lower Santonian erratics from Rochester and Gravesend in Kent are gastroliths.

2

Geoturystyczne walory wybranych obiektów przyrody nieożywionej Litwy

Labus M.

Geoturystyka

|

2010

|

nr 3-4

19-28

PL

W artykule krótko opisano budowę geologiczną Litwy i związane z nią formy krajobrazowe. Krajobraz Litwy został ukształtowany niemal wyłącznie poprzez procesy glacjalne i fluwioglacjalne. Na powierzchni występują zatem głównie osady czwartorzędowe. Wychodnie skał starszych (dewonu, jury, kredy i neogenu) są stosunkowo nieliczne. Pomimo braku gór, geomorfologia Litwy jest urozmaicona; o różnorodności krajobrazu decyduje obecność wzgórz morenowych łagodnych równin, szerokich dolin rzecznych i głęboko wciętych, bystrych rzek, a także wielu jezior. Jednym z najciekawszych regionów Litwy jest znajdująca się na liście UNESCO Mierzeja Kurońska, stanowiąca piaszczysty wał z najwyższymi w północnej Europie wydmami. Eksploatowany jest tam najcenniejszy surowiec Litwy - bursztyn. W artykule przedstawiono ponadto inne warte odwiedzenia miejsca, m.in.: birżański obszar krasowy (zbudowany z dewońskich gipsów i anhydrytów), okolice miasta Pokrój, znane z eksploatacji wapieni permu i dolomitów dewonu, a także miejsc występowania największych głazów narzutowych na Litwie.

EN

The short characteristic of Lithuanian geology is presented, as well as the landforms which are tightly connected to the sediments. The landscape was formed thanks to glacial and fluvioglacial processes. The land is covered mainly by Quaternary sediments. The outcrops of older rocks (Devonian, Jurassic, Cretaceous and Neogeneperiods) are rather rare. Although there are no mountains on the territory of Lithuania, the geomorphology of the country is differentiated. The kinds of landscape are: morainic hills and plains, wide river valleys, as well as narrow river gullies and many of lakes. One of the most interesting places in Lithuania is the Curonian Spit placed on UNESCO's World Heritage list. It is full of sandy dunes, the highest in the Northern Europe. Moreover the Curonian Spit is famousfor the real Lithuanian treasure - amber. In the article there are also presented some more worth-seeing places, e.g.: Birżai karstarea (formed by gypsum and anhydrite rocks), Pakruojis region, well known thanks to the exploitation of Permian limestones and Devonian dolomites, and the large erratics locations.

3

Głazy narzutowe "Trojaczki" : nowo ustanowiony pomnik przyrody nieożywionej w Tarnowie

Czubla P., Mizerski W.

Przegląd Geologiczny

|

2003

|

Vol. 51, nr 7

585-586

PL

W Tarnowie (woj. małopolskie) odnaleziono 3 głazy narzutowe przytransportowane przez lądolód w czasie jednego ze zlodowaceń południowopolskich. Głazy te są najprawdopodobniej fragmentami jednego, większego głazu. Największy z nich ma obwód 10,2 m, co stawia go na drugim miejscu pod względem wielkości wśród głazów narzutowych znajdujących między maksymalnymi zasięgami zlodowaceń środkowopolskich i południowopolskich. Głazy pochodzą najprawdopodobniej z granitoidowego masywu Arnö w środkowej Szwecji. W 2002 r. głazy objęto ochroną prawną.

EN

Three erratics have been found in Tarnów (southern Poland). They probably represent fragments of a single boulder transported during one of the South-Polish glaciations from Arno Massif in Central Sweden. The largest erratic has a circumference of 10.2 m, making it the second largest dropstone known from the area between the maximum ranges of the ice-sheets of Mid-Polish and South Polish glaciations. In May, 2002, the boulders (named "Triplets " and moved to a recreational area in Tarnów, were declared a protected monument of inanimate nature.