Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Bioeconomy – Opportunities and Dilemmas in the Context of Human Rights Protection and Environmental Resource Management

Krajewski Piotr

Problemy Ekorozwoju

|

2019

|

Vol. 14, nr 2

71--79

EN

The notion of bioeconomy, appearing in publications, usually carries positive connotations, even to those less informed. It signifies a new approach towards economic development that is rather not perceived through the prism of unavoidable losses in the environment and reaching for further deposits of required raw materials. It turns out that – at least according to the assumptions and quite probably also in practice – it can be done differently, i.e. at the same level of efficiency, yet without negative effects on people and the environment. The idea of bioeconomy is one of the strategic conceptions of sustainable development, i.e. the method of implementing current economic objectives due to the new technological solutions with reduced use of natural resources and impact on the environment, having in mind future generations; this is an intention to adjust, to the maximum possible degree, developmental activities to absorption capacity of natural and man-made ecosystems. The weakest point in these attempts, as it may seem, is the lack of knowledge concerning the long-term results of creating social perception for bioeconomy development, and consequently, dilemmas concerning possible sanitary-epidemiological and demographical changes evoked by (slightly different, but reaching as far as those in the present time) interference with the environment.

PL

Pojawiające się w publikacjach pojęcie biogospodarki, nawet bliżej niezorientowanym, zwykle kojarzy się z czymś pozytywnym. Chodzi bowiem o nowe podejście do rozwoju gospodarczego postrzeganego już nie koniecznie przez pryzmat nieuniknionych strat w środowisku i sięgania po kolejne złoża niezbędnych surowców. Okazuje się, że – przynajmniej w założeniach, a całkiem prawdopodobne, że i praktyce również – można inaczej, tzn. tak samo efektywnie, ale bez negatywnych skutków dla ludzi i otoczenia. Idea biogospodarki jest jedną ze strategicznych koncepcji zrównoważonego rozwoju, tj. sposobu na realizację dotychczasowych celów gospodarczych przy zminimalizowanym zużyciu zasobów naturalnych i oddziaływania na środowisko dzięki nowym rozwiązaniom technologicznym z myślą o przyszłych pokoleniach; to zamiar maksymalnego dopasowania działań rozwojowych do możliwości absorpcyjnych ekosystemów naturalnych i zantropomorfizowanych. Najsłabszym punktem w tych dążeniach – jak się wydaje – jest brak wiedzy na temat dalekosiężnych, przyszłych skutków kreowania percepcji społecznej budowania biogospodarki, a wraz nimi dylematy możliwych zmian epidemiologiczno-sanitarnych i demograficznych wywoływanych (nieco innymi, ale podobnie głęboko sięgającymi jak w mijającej teraźniejszości) ingerencjami w środowisko.

2

Nowe ujęcie wartościowania zasobów środowiska (powiązania problemów ekonomicznych i ochrony środowiska w kontekście OOŚ)

Kostecka Joanna, Podolak Agnieszka, Pączka Grzegorz, Mazur-Pączka Anna, Garczyńska Mariola

Polish Journal for Sustainable Development

|

2019

|

T. 23, cz. 1

89--98

PL

Celem opracowania jest zaprezentowanie ewolucji w wartościowaniu zasobów środowiska, w tym terminu „świadczenia ekosystemowe”. Upowszechnienie tego ostatniego pojęcia ma znaczenie dla pilnych i efektywnych kroków ku zmianie sposobu myślenia i działania w rozwiązywaniu problemów ekonomicznych i środowiskowych. Daje więc kolejną szansę edukacji dla zrównoważonego rozwoju i lepszego rozumienia, akceptacji i respektowania wyników oceny oddziaływania na środowisko (OOŚ). Publikacja uwypukla nadal dominujące w sposobie myślenia ludzi eksponowanie wartości ekonomicznych ponad przyrodniczymi i fakt, że w związku z tym OOŚ są wciąż traktowane jako czynnik ograniczający rozwój gospodarczy i postęp cywilizacyjny.

EN

The aim of the study is to present evolution in the valuation of environmental resources, including the term "ecosystem services". Dissemination of the latter concept is important for urgent and effective steps to change the way of thinking and acting in solving economic and environmental problems. Therefore, it provides another educational opportunity for sustainable development and better understanding, acceptance and respect of the results of the environmental impact assessment (EIA). The publication emphasizes still dominating in people's way of thinking the displaying of economic values above natural ones and the fact that in this context EIAs are still treated as a factor limiting economic development and civilization progress.

3

The Issue of Environmental Resources Management in the Light of the Model of Tragedy of the Commons – Systemic Approach

Dacko M.

Problemy Ekorozwoju

|

2015

|

Vol. 10, nr 1

21--30

EN

In 1968, a paper appeared in the Science journal outlining a macroeconomic concept referring to the problem of common use of environmental resources. Its author, Garret Hardin, stated that the natural human desire to maximise individual economic benefits led to overexploitation of environmental resources to the detriment of the whole society. The problem brought up by Hardin is very important from the perspective of the idea of sustainable development. After all, the relationships in which the pillars, or subsystems (ecological, social and economic ones), of sustainable development remain should be harmonious enough to enable simultaneous maximisation of their objectives. In particular, the social, economic and ecological subsystems should not exclude one another. However, the tragedy of the commons is a classic example of a situation where the economic subsystem is in conflict with the ecological and social subsystems. As Hardin pointed out, this phenomenon occurs in various spheres of human activity and cannot be overcome by only technical means. Observing the grazing of cattle on a commons, Hardin noticed that the commons became completely depleted, although this was not in the interest of the local community. It is not only in farming that ecological and social problems appeared as consequences of an individually rational economic activity. Hardin’ s concept found confirmation in overexploited water supplies, depleted fisheries, cleared forests, illegal rubbish dumps, and rivers degraded by sewage. It is in the vital interest of the society to better get to know and bring under control the mechanism that leads to exceeding of the environment regeneration capacities and results in its users starting to incur losses instead of benefiting from it. This issue is examined by a systemic approach to management which identifies the universal pattern of system behaviour referred to as the archetype of the tragedy of the commons. Thus, the phenomenon is systemic in origin, and we can learn more about its development in time (or even neutralise it) by means of the method of system dynamics. A system affected by the tragedy of the commons functions in a way that diverges from the idea of sustainable development. It contradicts not only the postulate of intergenerational justice (there is overexploitation of environmental resources which can even lead to their irretrievable loss), but also intragenerational one (actions of some users of the environment cause inconveniences that will afflict the whole society). Therefore, we cannot ignore the symptoms of the tragedy of the commons while trying to implement local ideas of sustainable development. The article explains the mechanism of the tragedy of the commons based on the system theory using the model of system dynamics. A systemic archetype has been discussed on the basis of which a dynamic model has been developed, and a simulation of the common resource exploitation has been carried out. Further on, possibilities of preventing the scenario of resource depletion have been discussed.

PL

W 1968 roku na łamach czasopisma Science przedstawiony został zarys koncepcji mikroekonomicznej odnoszącej się do problemu współużytkowania dóbr środowiska. Jej autor, amerykański ekolog Garret Hardin stwierdził, że naturalne ludzkie dążenie do maksymalizacji indywidualnych korzyści ekonomicznych prowadzi do nadmiernej eksploatacji dóbr środowiska przynosząc straty całemu społeczeństwu. Z punktu widzenia idei rozwoju zrównoważonego problem poruszany przez Hardina należy uznać za bardzo ważny. Wszak filary, a zarazem podsystemy owego rozwoju (ekologiczny, społeczny i ekonomiczny) powinny pozostawać względem siebie w relacjach na tyle harmonijnych, aby możliwe było jednoczesne maksymalizowanie ich celów. W szczególności podsystemy: społeczny, ekonomiczny i ekologiczny nie powinny się nawzajem wykluczać. Tymczasem tragedia dóbr wspólnych to klasyczny przykład sytuacji, podczas której podsystem ekonomiczny wchodzi w konflikt z podsystemami ekologicznym i społecznym. Jak wykazywał Hardin, zjawisko to występuje w różnych sferach ludzkiej działalności i nie da się go przezwyciężyć przy użyciu samych tylko środków technicznych. Obserwując wypas bydła na wspólnych pastwiskach Hardin zauważył, że dochodziło do ich zupełnego wyeksploatowania, choć nie było to w interesie lokalnej społeczności. Ale nie tylko w gospodarce rolnej problemy ekologiczne i społeczne pojawiały się jako skutki indywidualnie racjonalnej działalności ekonomicznej. Koncepcja Hardina znalazła swe potwierdzenie w wyeksploatowanych ujęciach wód, przetrzebionych łowiskach ryb, wykarczowanych lasach, dzikich wysypiskach śmieci i zdegradowanych ściekami rzekach. W żywotnym interesie społeczeństwa jest lepsze poznanie i opanowanie mechanizmu, który prowadzi do przekraczania zdolności odtworzeniowych środowiska i sprawia, że jego współużytkownicy zamiast odnosić z gospodarowania nim korzyści, zaczynają ponosić straty. Zagadnienie to rozpatruje systemowy nurt zarządzania wyróżniając uniwersalny wzorzec zachowania systemu zwany archetypem tragedii współużytkowania. Podłoże zjawiska ma więc charakter systemowy, a jego przebieg w czasie może zostać lepiej poznany (a nawet zneutralizowany) przy użyciu metody dynamiki systemów. System dotknięty tragedią współużytkowania funkcjonuje w sposób daleki od idei zrównoważonego rozwoju. Zaprzeczeniu ulega nie tylko postulat sprawiedliwości międzypokoleniowej (dochodzi do nadmiernej eksploatacji dóbr środowiska prowadzącej nawet do ich bezpowrotnej utraty) ale także i wewnątrzpokoleniowej (część użytkowników środowiska swym działaniem przyczyni się do uciążliwości, które dotkną całą społeczność). Nie można więc bagatelizować symptomów tragedii dóbr wspólnych chcąc zarazem wdrażać w życie lokalne idee rozwoju zrównoważonego. W artykule wyjaśniono mechanizm tragedii współużytkowania na gruncie teorii systemów przy wykorzystaniu modelu dynamiki systemu. Przedyskutowano systemowy archetyp, na podstawie którego opracowano model dynamiczny i przeprowadzono symulację eksploatacji wspólnego dobra. Następnie omówione zostały możliwości przeciwdziałania scenariuszowi jego wyczerpania.

4

Management of sustainable development. Liberalism or etatism?

Kaźmierczak - Piwko L.

Management

|

2009

|

Vol. 13, no 2

270-282

EN

Despite the fact that almost 40 years have passed from the moment of implementing for the first time the subject of sustainable development we can still recognise this developemnt paradigm as relatively new model of political organisation and managing the state system, in social, economic and environmental dimensions. Within the last 100 years the development policy was dominated by two contradicting trends. Liberal and Etatic. The present paper attempts to answer the question: is the concept of sustainable development assuming harmonious increase of three basic dimensions i.e. social, economic and environmental related more to the liberal or etatic trend? By the synthetic analysis of possibilities to use both liberal and etatic elements for public management of these three dimensions it was possible to determine heuristic rules of its application for each of the trend. The rules seems to be more efficient from the point of view reaching the main goal of sustainable development such as constant sustainable development and supportive and contributory economic development based on rational, generation solid use of the environmental resources.

PL

Mimo, iż od momentu wprowadzenia po raz pierwszy pojęcia rozwój zrównoważony minęło blisko 40 lat to jednak można nadal uznawać ten paradygmat rozwoju za stosunkowo nowy model politycznej organizacji i zarządzania systemem państwowym, w sferach społecznej, gospodarczej i środowiskowej. W ostatnich 100 latach w polityce rozwoju dominowały dwa ścierające się nurty. Nurt liberalny oraz nurt etatystyczny. W niniejszym artykule podjęto próbę odpowiedzi na pytanie: Czy koncepcja rozwoju zrównoważonego zakładająca harmonijny wzrost trzech podstawowych wymiarów rozwoju tj. wymiaru społecznego, gospodarczego, środowiskowego jest koncepcją związaną bardziej z nurtem liberalnym czy też etatystycznym? Poprzez syntetyczną analizę możliwości stosowania zarówno instrumentów liberalnych jak i o charakterze etatystycznym, podczas zarządzania rozwojem tych trzech sfer, określono heurystyczne zasady ich stosowania w każdej z nich. Zasady, które wydają się być najbardziej efektywne z punktu widzenia osiągania głównego celu rozwoju zrównoważonego, jakim jest trwałe osiąganie rozwoju społecznego oraz sprzyjającego i determinującego go rozwoju gospodarczego, w oparciu o racjonalne wykorzystanie zasobów środowiska.

5

Zasoby środowiska a rozwój technologii

Nazimek D.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2008

|

T. 8, z. 1

211-230

PL

Elementem najsilniej, czasami w sposób decydujący, wpływającym na ewolucję istniejących technologii, a także na kreację nowych bytów, są ludzkie potrzeby. Przez cały wiek XIX oraz znakomitą większość wieku XX, tylko one wyznaczały kierunki rozwoju, gdyż poza takimi elementami wpływającymi na ewolucję technologiczną jak: moda, ekonomia procesu technologicznego (dążenie do minimalizacji kosztów produkcji), ekonomia odbiorcy, konieczność wymiany informacji czy zbrojenia, nie istniały inne ograniczniki i regulatory ewolucji, np. związane z ochroną środowiska, w którym technologie powstają. Początek lat 60. ubiegłego wieku przyniósł znaczącą zmianę, wykreowaną przez naukowców ze Szwecji. Już w następnym dziesięcioleciu w USA, pod wpływem badań smogu fotochemicznego w Los Angeles, wprowadzono katalityczne konwertory spalin do silników typu Otto. W tym czasie powstała koncepcja rozwoju cywilizacji nazwana "zrównoważonym rozwojem". Istotą pomysłu jest wpisanie we wszelkie działania związane z rozwojem technologicznym (w tym również rolnictwem) zasady odpowiedzialności i dbałości o następne pokolenia, a więc rozwój takich kierunków technologicznych, które są maksymalnie przyjazne dla środowiska przyrodniczego. W UE, a tym samym w Polsce, najprostszym przykładem realizacji tej zasady jest powstawanie obszarów "Natura 2000", czy też konieczność stosowania konwertorów katalitycznych spalin w silnikach typu Otto. Realizacja zasady zrównoważonego rozwoju wymusza nie tylko odpowiednie kierunki technologii, ale także powstanie uwarunkowań prawnych, które dzisiaj nazywamy prawem ochrony środowiska. Zasada obejmuje wszystkie czynniki związane ze środowiskiem przyrodniczym, jednak jej realizacja jest również uwarunkowana zasobami naturalnymi środowiska, w tym zasobami paliw kopalnych. Z tego powodu istotna jest wiedza o wielkości tych zasobów, a także geneza ich powstania. Realizacja zasady zrównoważonego rozwoju wymusza poszukiwania nośników energii bardziej przyjaznych środowisku niż tradycyjnie stosowane - węgiel, ropa oraz gaz ziemny. Obecnie wydaje się, że najbardziej przyjaznym dla środowiska nośnikiem energii jest wodór, bowiem w wyniku jego spalania powstaje woda, czynnik wszechobecny i konieczny do egzystencji środowiska. Przyszłość należy do samochodu o napędzie elektrycznym, lecz energia elektryczna będzie pozyskiwana z ogniw paliwowych, w których paliwem będzie wodór. Źródłem wodoru może być metanol lub etanol. Inne źródło wodoru to wodorki metali, w których upakowanie jego atomów jest większe niż w ciekłym wodorze, a one same są substancjami niepalnymi i wyjątkowo prostymi w obsłudze. Inne możliwości dają tzw. pojazdy hybrydowe. Wydaje się, że najbliższe lata mogą przynieść zdecydowany przełom w konstrukcjach samochodowych, który nastąpi szybciej niż przełom w stacjonarnych metodach pozyskiwania energii.

EN

Human needs are the element which affected most, if not decisively, the evolution of existing technologies and the creation of new ones. Through the whole XIX century and much of the XX, only these needs controlled technological development. Apart from such factors like fashion, economy of technological process (cost minimization) and economy of the consumer, exchange of information or armaments, there were no other controls and regulators of the evolution associated e.g. with environmental protection. The beginning of the 1960s brought an important change in this attitude created by Swedish scientists. Already in the next decade, after studies on photochemical smog in Los Angeles, catalytic exhaust converters were introduced to engines of the Otto type in the USA. In those days a concept was created of sustainable development. The idea consists in combining all technological (and agricultural) activities with the responsibility for and care of next generations. It means the development of such technologies that would be as much as possible environmental friendly. The simplest examples of implementing this idea in Europe and in Poland are Natura 2000 areas or the necessity of using catalytic exhaust converters in fuel engines. Sustainable development principle requires appropriate technologies but also legal regulations pertaining to environmental protection. The principle encompasses all environmental factors including environmental resources like e.g. fossil fuels. Therefore, we need to know the amount of such resources and their origin. In accordance with sustainable development principles one should search for energy carriers more environmental friendly than the traditional coal, petroleum or natural gas. Now, it seems that the most environmental friendly energy carrier is hydrogen since its combustion gives water - inert substance present everywhere in the natural environment. Electrically powered cars are really the future of transportation but electric energy will be obtained from cells fuelled with hydrogen. Methanol or ethanol might be the sources of hydrogen. Another possible source is metal hydrides in which hydrogen atoms are packed more tightly than in liquid hydrogen and hydrides themselves are safe and easy in handling. Other possibilities are offered by the so-called hybrid cars. It seems that the near future will bring definite breakthrough in car constructions which will take place sooner than innovations in stationary methods of energy acquisition.

6

Die Bewertung der Umwelt - Bedeutung, Methoden und Beispiele von praktischen Anwendungen

Kuczuk A.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Politechnika Opolska

|

2005

|

Vol. 310, z. 6

163-171

PL

Niszczenie środowiskowych zasobów jest jednym z istotnych problemów współczesnego świata i jednocześnie przyjmuje różne rozmiary. Ludzka działalność wywierając negatywny wpływ na naturę, ogranicza jednocześnie dostępną przestrzeń ekologiczną. W dynamicznym znaczeniu presja ta naraża przyszłe pokolenia na utratę przynajmniej części środowiska. Wiele ekologicznych zagrożeń jest obecnie przedmiotem badań ekonomii środowiska, będącej nauką związaną z wartościowaniem kosztów i korzyści ludzkiej działalności w ekosystemach. Waloryzacja naturalnych zasobów jest jednym z elementów programu rozwoju zrównoważonego. Obecnie w wielu krajach świata analiza kosztów i korzyści w odniesieniu do środowiska jest obligatoryjna, zawsze, gdy interes społeczny jest ważny.

EN

Destruction of environmental resources is one of the most important problems in contemporary world, and can be observe in every scale. Exerting the pressure on the nature, people's activity causes negative on the magnitude of our ecological space. In dynamic meaning, this pressure exposes future generations to be loss at least a part of environment. Many of ecological menaces there are the subjects of environmental economy, associated with the valuation of the cost and benefits of human activity in ecosystems. The valuation of natural resources is one of the element of sustainable development program. Of course it's not so simple to valuate the environment, nevertheless in many states, the cost-benefit analysis with respect to environment, there is applied obligatory, always, when social interest is important.

7

Jezioro Dąbie polem refulacyjnym?

Borkowski M., Mrozińska G., Szutowicz J.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2004

|

nr 131(12)

53-58

PL

Na Jeziorze Dąbie w Szczecinie zaplanowano pola refulacyjne dla zanieczyszczonego urobku, pochodzącego z pogłębiania basenów portowych. Mogą one stanowić poważne zagrożenie dla obecnych walorów przyrodniczych, turystycznych i rekreacyjnych jeziora.

EN

The fields for the polluted material from docks dredging are planned on Dąbie Lake. They can really be a threat for present natural, touristic and recreational values of the

8

Recykling odpadów w gospodarce zasobami środowiska

Malewski J.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2003

|

R. 45, nr 6

38-41

PL

Omówiono rolę i znaczenie recyklingu w gospodarce zasobami środowiska. Obieg materii w środowisku przedstawiono za pomocą schematu przepływów materiałowo-produktowych oraz szacunkowych obliczeń względnej i bezwzględnej ilości surowców wykorzystanych i zaangażowanych w procesach produkcyjnych i konsumpcyjnych. Zaproponowano sposób obliczeń pozwala na oszacowanie obciążenia środowiska ziemi zależnie od stopnia wykorzystania odpadów w procesach recyklingu.

EN

The role and mining of recycling in environment resources management has been discussed in the paper. Amount of matter circulating in environment is analyzed by calculation of material and product flow-sheet. These calculations give an image on quantity of raw material that have been used on subsequent of production operations up to the consumption stage. Proposed way of calculations enable also to evaluate of load of environment depending on degree of utilization of wastes by recycling.