PL
 |
EN
Preferencje help
Polish version English version Język
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 16

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  energy characteristics
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
1
Praktyczne aspekty projektowania energooszczędnych systemów wentylacyjnych
Amanowicz Łukasz, Ratajczak Katarzyna
Rynek Instalacyjny
|
2021
|
Nr 6
46--52
PL
Nowe, zaostrzone wymagania odnośnie do wartości wskaźnika energii pierwotnej EP, które weszły w życie w Polsce 1 stycznia 2021 r., trudno spełnić, stosując dotychczasowe tradycyjne podejście projektowe oraz standardowe rozwiązania systemów ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji budynków. Zastosowanie grubszej warstwy izolacji cieplnej oraz drzwi i okien o niskich współczynnikach przenikania ciepła już nie wystarczy. Istotne znaczenie dla energochłonności budynku mają systemy wentylacji, których odpowiednie zaprojektowanie oraz eksploatacja pozwala uzyskać oszczędności energii i kosztów oraz poprawia wyniki obliczeniowej charakterystyki energetycznej budynku. W artykule przedstawiono przegląd zagadnień związanych z projektowaniem systemów wentylacji w budynkach energooszczędnych, zwracając uwagę z jednej strony na ich wpływ na finansowe i energetyczne koszty eksploatacji obiektu, a z drugiej strony na wartość obliczeniowego zapotrzebowania na energię użytkową budynku. Na przykładzie obliczeniowym przedstawiono wpływ szczelności powietrznej na wartość wskaźnika EP dla przykładowego budynku mieszkalnego, wykazując, że ma ona szczególnie istotne znaczenie w przypadku współczesnych, dobrze zaizolowanych budynków, o małych wartościach współczynników przenikania ciepła przegród zewnętrznych. Samo obniżenie zapotrzebowania na energię użytkową może jednak nie wystarczyć do spełnienia wymagań dotyczących wskaźnika EP. Konieczne może być równoczesne zastosowanie odnawialnych źródeł energii, które charakteryzują się niskimi współczynnikami nakładu energii pierwotnej. Niemniej jednak dobrze zaprojektowane i poprawnie eksploatowane systemy wentylacji będą sprzyjać osiągnięciu niskich wartości wskaźnika EP oraz bardziej efektywnemu ekonomicznie wykorzystaniu OZE ze względu na fakt, że ich szczytowe moce będą mniejsze.
EN
New, stricter requirements regarding the PE index, which entered into force in Poland on January 1, 2021, it is difficult to meet using traditional design approach and standard solutions for heating, ventilation and air conditioning systems in buildings. The use of a thicker layer of thermal insulation and better-quality doors and windows is not enough anymore. Ventilation systems have great impact on the energy performance of buildings. Their proper design and operation can result in significant energy and money savings and can improve the computational energy performance of the building. This article presents an overview of issues related to the design of ventilation systems in energy-efficient buildings, paying attention on the one hand to their impact on the financial and energy costs of building operation, and on the other hand to the value of the computational useful energy demand of the building. The calculation example shows the influence of the air tightness of the building on the value of the PE index for an example residential building, showing that it is of particular importance in the case of modern, well-insulated buildings, characterized by low values of heat transfer coefficients of external partitions. It is true that the reduction of the utility energy demand alone may not be sufficient to meet the PE requirements. It may be necessary to use renewable energy sources at the same time, which have been assigned low primary energy conversion factors. Nevertheless, well-designed and properly operated ventilation systems will contribute to the achievement of low PE values and a more economically effective use of renewable energy sources, thanks to the fact that their peak powers will be lower.
2
Content available remote Wybrane aspekty poprawy efektywności energetycznej dostawy ciepła do budynków według standardów WT2021
Koczergo Katarzyna, Niemyjski Olgierd
Instal
|
2020
|
nr 9
5--12
PL
Promocja energooszczędnego budownictwa w krajach Unii Europejskiej rozpoczęła się już w roku 2002. Powstały wtedy nowe zasady i wytyczne projektowania i modernizowania budynków w celu ograniczania zużycia energii do celów centralnego ogrzewania, ciepłej wody i wentylacji. W kolejnych latach definiowane były nowe standardy dla budownictwa energooszczędnego oraz przepisy i rozporządzenia dotyczące poprawy efektywności energetycznej produkcji i dystrybucji ciepła do odbiorców końcowych. W artykule przedstawiono wybrane zagadnienia dotyczące możliwości spełnienia wymagań określonych w Warunkach Technicznych na rok 2021. Spełnienie tych standardów energetycznych jest bardzo uzależnione od zastosowanego rodzaju źródła ciepła dla budynku. Zależność tą przedstawiono na przykładzie budynku, w którym przyjęto kilka wariantów źródła ciepła. Dodatkowo przedstawiono kierunki modernizacji sieci ciepłowniczych w celu redukcji strat ciepła, co także wpływa na poprawę efektywności energetycznej dystrybucji ciepła siecią ciepłowniczą.
EN
The promotion of energy-efficient construction in the European Union countries started as early as in 2002, when new rules and guidelines for designing and modernizing buildings were introduced to reduce energy consumption for central heating, hot water and ventilation purposes. In the following years, new standards for energy-efficient construction were defined as well as rules and regulations for improving the energy efficiency of heat production and distribution to end users. The article presents selected issues concerning the possibility of meeting the requirements specified in the Technical Conditions for 2021. Providing these energy standards is strongly dependent on the type of heat source used for the building. This dependence is presented on the example of the building in which several variants of the heat source were adopted. Additionally, the directions of modernization of heating networks were presented in order to reduce heat losses, which also improves energy efficiency of heat distribution through the heating network.
3
Content available Energy and environmental analysis of a CCHP system used in industrial facility
Bugaj Andrzej
Environment Protection Engineering
|
2020
|
Vol. 46, nr 3
109--120
EN
The paper concentrates on problems of introducing a combined cooling, heating, and power (CCHP) system into an industrial facility with well-defined demand profiles of cooling, heating, and electricity. Environmental and energy evaluation covering the proposed CCHP system (Case 2) and the reference system (Case 1) has been carried out. The conventional system consists of three typical methods of energy supply: a) electricity from an external grid, b) heat from gas-fired boilers, and c) cooling from vapor compression chillers run by electricity from the grid. The CCHP system contains the combined heat and power (CHP) plant with a gas turbine–compressor arrangement and water/lithium bromide absorption chiller of a single-effect type. Those two cases were analyzed in terms of annual primary energy consumption as well as annual emissions of CO2, NOx, and SO2. The results of the analysis show the primary energy savings of the CCHP system in comparison with the reference system. Furthermore, the environmental impact of the CCHP application, in the form of pollutant emission reductions, compares quite favorably with the reference conventional system.
4
Content available The influence of climate change on the energy performance and thermal comfort in building
Firląg Szymon, Kaliszuk-Wietecka Agnieszka, Witkowski Bartosz
Builder
|
2020
|
R.24, nr 5
56--59
EN
Global warming causes changes in the buildings' demand of energy and the comfort of their users. This requires the modification of heating systems and air conditioning systems. The article describes the conducted simulations of changing temperatures in individual zones of the exemplary building and its energy demand for the needs of ventilation, heating and air conditioning related to the forecasted changes in external temperatures. The obtained results show decreasing energy demand for heating and its increasing demand for cooling. This is particularly important for designers, both architects and constructors and installers, who will have to face changing climatic conditions in their projects.
PL
Obserwowane obecnie ocieplenie klimatu powoduje, ze zmienia się zapotrzebowanie budynków na energię oraz komfort ich użytkowników. Wiąże się to z koniecznością modyfikacji systemów instalacji cieplnych i stosowania systemów klimatyzacji. W artykule opisano przeprowadzone symulacje zmieniających się temperatur w poszczególnych strefach przykładowego budynku oraz jego zapotrzebowania na energię na potrzeby wentylacji, ogrzewania i klimatyzacji związanych z prognozowanymi zmianami temperatur zewnętrznych. Uzyskane wyniki pokazują zmniejszające się zapotrzebowanie energii na ogrzewanie oraz jej rosnące zapotrzebowanie na chłodzenie. Jest to szczególnie istotne dla projektantów, zarówno architektów i konstruktorów, jak i instalatorów, którzy będą musieli zmierzyć się w swoich projektach ze zmieniającymi się warunkami klimatycznymi.
5
Content available Energy characteristics of asynchronous electric drive
German-Galkin Sergiej, Sakharov Vladimir, Tarnapowicz Dariusz
Management Systems in Production Engineering
|
2019
|
nr 1 (27)
s. 51--54
EN
Energy aspects are fundamental to the design of electric drive systems. This article describes energy performance for asynchronous electric drives based on various control methods. These electric drives comparison shows that vector control methods have a significant advantage over scalar control methods. The asynchronous electric drive mathematical description is based on vector control theory and main component method. Equations, obtained by mathematical description, allow calculating of the currents, voltages and electric power at the output when the electromagnetic torque and speed machine are set. Energy characteristics of the asynchronous drive were obtained with the use of the MATLAB-SIMULINK simulation program.
6
Content available Ocena jakości termicznej, przebudowy budynku użyteczności publicznej, połączonej z poprawą jego charakterystyki energetycznej
Sarosiek W.
Inżynieria Bezpieczeństwa Obiektów Antropogenicznych
|
2018
|
Nr 3-4
35--41
PL
W artykule przedstawiono kompleksową ocenę przebudowy połączonej z termomodernizacją budynku służby zdrowia. Wykonane pomiary oraz obliczenia potwierdzały spostrzeżenia użytkowników i wskazywały na błędy popełnione podczas wykonywania robót. Analiza zużycia energii w sezonie ogrzewczym oraz obliczenia potwierdziły wstępną diagnozę. W podsumowaniu wskazano na dużą skuteczność pomiarów termowizyjnych i HFM w diagnostyce cieplnej budynku.
EN
In 2010 reconstruction combined with thermal modernisation was carried out in the public building. Thermal characteristics of the building according to the project of modernisation was to be much improved, which should also improve thermal comfort of the rooms. During the first two years of operation after the completion of the modernization there were no expected effects according to the users of the object. Actual heat transfer coefficients of partition were determined as the result of thermal imaging of the building and measurements of the heat flux and temperature coefficients. Energy consumption, heat and electricity for heating of the building were analysed. Calculation results for the six established operational conditions have been compared with the actual energy consumption for the applied computing terms and conditions. Heat transfer coefficients determined by measurements were on average of 65% worse than projected one. Infrared images enabled the location and the approximate range of manufacturing defects. Based on the analysis of assumed variants operation of the building and energy consumption measurements it was found that the energy performance after the refurbishment is about of 33% worse than expected. Measurements (HFM) and thermovision available now (allowing an evaluation of thermal parameters of partitions) are great tools for evaluation of the works related to the thermal quality of the building. Correlating the measurements with calculation allows the correct assessment of a building's energy quality, which leads to further proposals, for example, regarding to the merits, scope and possible repair profitability.
7
Content available Dobór systemu zasilania w energię budynku mieszkalnego termomodernizowanego do standardu nZEB
Trząski A., Rucińska J., Wiszniewski A.
Fizyka Budowli w Teorii i Praktyce
|
2018
|
T. 10, nr 1
41--44
PL
W artykule przedstawiono wyniki analizy dotyczącej wyboru systemu zasilania w energię Domu Studenckiego „Muszelka”, przygotowywanego do standardu nZEB. Ze względu na objęcie obiektu ochroną konserwatorską, przy opracowywaniu koncepcji jego termomodernizacji do standardu nZEB napotkano na szereg ograniczeń, zarówno w zakresie poprawy ochrony cieplnej, jak i wykorzystania alternatywnych źródeł energii. Ostatecznie na postawie przeprowadzonych analiz zaproponowano zastosowanie jedynie dwóch rozwiązań: paneli fotowoltaicznych oraz pompy ciepła wykorzystującej ciepło z powietrza usuwanego z pomieszczeń do wstępnego podgrzewu wody użytkowej. Przeprowadzona analiza wykazała, że pomimo wykorzystywania przez budynek, bardzo korzystnego źródła ciepła (ciepło sieciowe o wi=0,68), osiągnięcie standardu nZEB, jedynie za pomocą rozwiązań konwencjonalnych może nie być możliwe a efektywne wykorzystanie alternatywnych źródeł energii wymaga odpowiedniego sposobu bilansowania produkcji i zużycia energii.
EN
The paper presents results of an analysis of the energy source selection for the “Muszelka” Student House, prepared for the nZEB standard. As the building is located in an area under the supervision of the conservator the nZEB adaptation has been subjected to a number of constraints, both in terms of improving thermal protection and the use of alternative energy sources. Finally, on the basis of the analyzes, only two solutions were proposed: photovoltaic panels and heat pumps utilizing heat from the air removed ventilation air to preheat the domestic water. The analysis showed that, despite the use of a very favorable heat source by the building (net heat of wi = 0.68), the achievement of the nZEB standard by conventional means may not be possible and the efficient use of alternative energy sources requires appropriate balancing of production and energy consumption.
8
Content available remote Analiza zmniejszenia zapotrzebowania ciepła przez czynniki sprawcze termomodernizacji kompleksowej
Owczarek M., Owczarek S.
Polska Energetyka Słoneczna
|
2017
|
nr 1-4
1--10
PL
Zaprezentowano metodę obliczenia wpływu czynników sprawczych termomodernizacji kompleksowej na zapotrzebowania ciepła w budynku. Budynek przed termomodernizacją ma niską charakterystykę energetyczną. Analizowano zmniejszenie strat ciepła, ciepła i zwiększenie energii dostępnej z promieniowania słonecznego poprzez poprawę struktury obudowy budynku w wyniku zastosowania czynników termomodernizacji. Wyodrębniono pojedyncze czynniki sprawcze termomodernizacji kompleksowej: podwyższenie izolacyjności, rekuperacje powietrza wentylacyjnego, wymianę okien i zastosowania zmiennej w czasie roku struktury obudowy budynku i kolektorów słonecznych. Wyprowadzono zależności na określenie wpływu pojedynczego czynnika na wartość rocznego zapotrzebowania ciepła w budynku. Rozważania teoretyczne udokumentowano przykładami liczbowymi.
9
Content available remote Etykietowanie energetyczne w teorii i praktyce
Żurawski J.
Izolacje
|
2017
|
R. 22, nr 11-12
28--33
PL
W artykule przestawiono problem etykietowania energetycznego budynków. Dokonano przeglądu aktów prawnych regulujących to zagadnienie: zarówno dyrektyw Unii Europejskiej, jak i polskich aktów prawnych. Omówiono także stosunek ustawodawcy, wykonawców i właścicieli budynków do obowiązku posiadania świadectwa energetycznego. Zwrócono uwagę na znaczenie tzw. zmian nieistotnych dla sprawności energetycznej budynku. W konkluzji wyrażono nadzieję na nadanie sprawie etykietowania energetycznego budynków właściwej rangi.
EN
The article presents the issue of energy labelling for buildings. The legislation on the matter is reviewed, including the European Union directives and the Polish acts of law. There is also a discussion of the legislative authority’s, contractors’ and building owners’ attitudes towards the requirement to obtain an energy efficiency certificate. Special attention is drawn to the importance of so-called minor modifications for the overall energy efficiency of a building. In conclusion, the authors expressed their hope that adequate significance be attached to the issue of energy labelling of buildings.
10
Charakterystyki energetyczne odpadów uzyskane z wykorzystaniem klasycznych formuł obliczeniowych dla paliw konwencjonalnych
Kulesza L., Generowicz A.
Logistyka
|
2014
|
nr 6
6346-6352
PL
Praca zawiera próbę zastosowania dla paliw odpadowych klasycznych formuł obliczeniowych własności kalorycznych. Jeśli zamiast uciążliwych organizacyjnie sposobów pomiaru wartości opałowej i ciepła spalania zastosuje się równania stosowane powszechnie dla paliw konwencjonalnych to uprości się znacznie metodę określania cech kalorycznych odpadów. Dla dwóch polskich miast, Krakowa i Szczecina przeprowadzono obliczenia sprawdzające tę możliwość. Dla Krakowa uzyskano niezadowalającą zgodność. Może to wynikać ze sposobu pobierania i badania próbek odpadów przez cytowanych autorów. Ale obliczenia dla Szczecina pozwalają sądzić, że proponowaną metodę da się zastosować, gdyż uzyskano dobrą zgodność wyników. Efekty pracy pozwalają powiązać ją z zadaniami nieuciążliwej dla środowiska i społeczeństwa likwidacji odpadów różnych rodzajów czyli ekologistyki i logistyki odzysku.
EN
The paper contains a sample application for waste fuels classical properties of calorie calculation formulas. If instead of cumbersome organizational ways of measuring value and net calorific apply patterns commonly used for conventional fuels are greatly simplify the method for determining the characteristics of calorific waste. For two Polish cities of Krakow and Szczecin calculations were carried out to verify this possibility. Krakow obtained unsatisfactory compliance. This may be due to the method of sampling and testing of waste by the authors cited. But the calculations for Szczecin suggest that the method can be applied – well consistency of obtained results. Effects of work enable us to align it with the tasks of a lightweight for the environment and society disposal of different types or eco-logistic and reverse logistics.
11
Optymalizacja charakterystyki energetycznej budynków
Rucinski R.
Ciepłownictwo, Ogrzewnictwo, Wentylacja
|
2012
|
T. 43, nr 7
289-291
PL
Charakterystyka energetyczna budynków określana jest dla każdego budynku nowo budowanego, modernizowanego lub lokali mieszkalnych będących przedmiotem sprzedaży. Obecne regulacje prawne będą modyfikowane w nowej Dyrektywie [3], która określi minimalne wymagania energooszczędności w odniesieniu do nowych i modernizowanych budynków. Umożliwia to optymalizację charakterystyk w przypadku gdy "analiza kosztów i korzyści ekonomicznych cyklu życia budynków daje wynik negatywny" [3] (Art. 10 pkt. 1). Dzięki temu można optymalizować charakterystykę energetyczną w warunkach klimatycznych i makroekonomicznych.
EN
Energy characteristics of buildings are determined for every newly built, modernised building or housing units being the objects of sale. Current legal regulations will be modified in the new Directivc [3] which will determine the minimal requirements of the energy efficiency with reference to the new and modernised buildings. It enables the optimisation of characteristics in the event when "analysis of economic costs and benefits of the life cycle of buildings is giving the negative result" [3] (Art. 10 of pt 1). Thanks to that, it is possible to optimise the energy characterisation in climatic and macroeconomic conditions.
12
Bilansowanie ciepła na potrzeby charakterystyki energetycznej budynku
Laskowski L.
Ciepłownictwo, Ogrzewnictwo, Wentylacja
|
2009
|
R. 40, nr 1
21-26
PL
Zaproponowano algorytm uproszczonego bilansowania ciepła przeznaczony do oszacowania charakterystyki termo- i helioenergetycznej budynków mieszkalnych lub o zbliżonym przeznaczeniu. Scharakteryzowano algorytm, podano założenia i wyprowadzono równania bilansowe. Zaprezentowano program komputerowy automatyzujący niezbędne obliczenia, który może stanowić podręczne narzędzie przydatne przede wszystkim przy projektowaniu rozwiązań architektoniczno-budowlanych obiektów niskoenergochłonnych.
EN
An algorithm of simplified heat balancing has been proposed for an evaluation of the thermal and helioenergy characteristics of residential and similar buildings. The algorithm has been characterised and assumptions given. Balance equations have been also derived. A computer program has been presented enabling automation of necessary calculations. The program may be useful first of all in architecture solutions and building design of low-energy consuming object.
13
Analiza obliczenia charakterystyki energetycznej budynku biurowego wyposażonego w system chłodzenia
Panek A. D., Rucińska J.
Ciepłownictwo, Ogrzewnictwo, Wentylacja
|
2009
|
R. 40, nr 7-8
35-41
PL
Przedstawiono szczegółowo procedurę obliczania zapotrzebowania na energię do ogrzewania, przygotowania ciepłej wody użytkowej, chłodzenia i oświetlenia zgodnie z Rozporządzeniem w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku [1]. Obliczenia wykonywano uwzględniając zapisy Rozporządzenia i propozycje korekty zauważonych w nim błędów i nieścisłości, uzasadniając zaproponowane poprawki. Artykuł może być pomocą dla wszystkich tych, którzy zamierzają wykonać świadectwo energetyczne budynku biurowego wyposażonego w system chłodzenia, a także służyć jako materiał analityczny na potrzeby nowelizacji przepisów, o ile odpowiedzialni za legislację zechcą go przeczytać. Artykuł został przygotowany w ramach projektu STEP PL0077 realizowanego w ramach programu finansowanego z Europejskiego Obszaru Gospodarczego, działanie 5.
EN
The detailed procedure is presented to calculate the energy demand for heating, preparation of usable hot water, cooling and lighting in accordance with the Regulation on the methodology for calculating the energy performance of a building [1]. The calculations were made taking into account records of the Regulation and proposals concerning correction of errors and inaccuracies of the Regulation, justifying the amendment. The paper may be helpful for those who wish to make an energy certificate for office building equipped with a cooling system. It may also serve as analytical material for the revision, if those responsible for the legislation wish to read. This article was prepared under the project STEP PL0077 implemented in the program financed by the European Economic Area, the action 5.
14
Podstawy obiektywnej kwantyfikacji charakterystyki energetycznej budynków
Laskowski L.
Ciepłownictwo, Ogrzewnictwo, Wentylacja
|
2008
|
R. 39, nr 7-8
25-30
PL
W świetle postanowień Dyrektywy 2002/91/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej, a także treści przygotowywanych przepisów wykonawczych do znowelizowanej ustawy Prawo budowlane, sprecyzowano zakres obligatoryjnej charakterystyki energetycznej i uściślono pojęcie budynku niskoenergochłonnego. Zaproponowano klasyfikację budynków mieszkalnych lub o zbliżonym przeznaczeniu ułatwiającą ich umiejscowienie w określonej klasie jakości charakterystyki energetycznej.
EN
Essential physical parameters are systematised enabling the expression and generalisation of building energy characteristics. The parameters are defined according to the Harmonised European Standards, other publications and the earlier author's works. On this basis the reference values of surrounding climate parameters, microclimate of the interiors and thermal isolation level of building casing are proposed that are useful at the design stage of residential buildings and similar objects.
15
Istotne parametry charakterystyki energetycznej budynku
Laskowski L.
Ciepłownictwo, Ogrzewnictwo, Wentylacja
|
2008
|
R. 39, nr 9
19-24
PL
Usystematyzowano istotne parametry fizyczne umożliwiające wyrażenie i uo­gólnienie charakterystyki energetycznej budynku, wynikające z postanowień zharmonizowanych norm europejskich, innych publikacji oraz wcześniejszych prac własnych. Na tej podstawie zaproponowano referencyjne wartości parametrów klimatu otoczenia, mikroklimatu wnętrz i poziomu izolacyjności termicznej ich obudowy przydatne przy sporządzaniu takiej charakterystyki w fazie projektowania budynków mieszkalnych lub obiektów o zbliżonym przeznaczeniu.
EN
Essential physical parameters are systematised enabling the expression and generalisation of building energy characteristics. The parameters are defined according to the Harmonised European Standards, other publications and the earlier author’s works. On this basis the reference values of surrounding climate parameters, microclimate of the interiors and thermal isolation level of building casing are proposed that are useful at the design stage of residential buildings and similar objects.
16
Ocena jakości charakterystyki energetycznej okien. Część 1: Podstawy teoretyczne i algorytm obliczeń
Laskowski L.
Ciepłownictwo, Ogrzewnictwo, Wentylacja
|
2007
|
R. 38, nr 6
13-18
PL
Podjęto próbę określenia jakości charakterystyki energetycznej okien jako wyrobów budowlanych niejednokrotnie przesądzających o poziomie ochrony cieplnej budynku. W części I sformułowano kompleksowy miernik oceny i wyprowadzono zależność pozwalającą na zbilansowanie równoczesnych strat oraz zysków ciepła przez okno.
EN
An attempt of quality assessment, concerning energy characteristics of building industry products (windows), is presented. The quality of windows is very significant to assure a suitable level of the thermal protection of a building. In the Part I a complex assessment measure has been formulated, and a respective relationship derived. The relationship enables balancing out simultaneous profits and losses of the heat through a window.
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.