Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Analiza strukturalno-kinematyczna kompleksu deformacji glacitektonicznych w strefie rowu Kleczewa (elewacja konińska, wschodnia wielkopolska)

Włodarski W.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

T. 194

75--100

PL

Przedmiotem artykułu jest analiza strukturalno-kinematyczna kompleksu deformacji glacitektonicznych, wyodrębniającego się jako osobne piętro strukturalne w strefie rowu Kleczewa (elewacja konińska). Analiza makrostrukturalna pozwoliła zdefiniować trzy podjednostki strukturalne A, B i C. Analiza strukturalno-kinematyczna mezostruktur wykazała znaczące różnice w rozwoju strukturalnym poszczególnych podjednostek. Podjednostkę strukturalną A reprezentują głównie fałdy i nasunięcia, rozwijające się w polu kompresji horyzontalnej przed czołem nasuwającego się lądolodu zlodowacenia Odry. Deformacjom podlegały głównie osady starsze od zlodowacenia Odry, tj. iły formacji poznańskiej miocenu górnego, węgle brunatne formacji poznańskiej miocenu środkowego a podrzędnie gliny T1 zlodowacenia południowopolskiego. Niewielki udział w deformacjach miały dolne partie serii glacifluwialnej z Jóźwina z fazy anaglacjalnej zlodowacenia Odry. Podjednostka strukturalna B obejmuje wyższe partie serii glacifluwialnej z Jóźwina, które przykrywają, a miejscami rozcinają erozyjnie, struktury podjednostki A. Osady podjednostki B są pocięte uskokami normalnymi powstałymi w efekcie pionowych przemieszczeń podścielających je struktur podjednostki A. Podjednostka strukturalna C jest reprezentowana głównie przez struktury wskazujące na ścinanie proste w płaszczyźnie (sub)horyzontalnej w warunkach subglacjalnych. Obejmuje ona glinę T2 zlodowacenia Odry oraz strefy kontaktu z podłożem. Pod względem mezostrukturalnym glina T2 reprezentuje melanż typu block in matrix. Podrzędną rolę w rozwoju strukturalnym podjednostki C odgrywała ekstensja horyzontalna w efekcie aktywizacji makrostruktur podłoża w trakcie rozpadu lądolodu zlodowacenia Odry.

EN

The complex of glaciotectonic deformations within Kleczew graben zone (Konin Elevation) is the object of present study. The analysis of macrostructures was the basis for definition of three structural sub-units A, B and C. Mesostructures were studied in detail within each of these sub-units. The structural sub-unit A is mainly represented by folds and thrusts produced by horizontal compression in front of advanced Odranian ice-sheet. These structures developed mainly within the Upper Miocene Poznań Formation clays, the Middle Miocene Poznań Formation brown coals and the South Polish glacial tills. The structural sub-unit B is composed of the glaciofluvial series from Jóźwin of the Odranian Glaciation, which cover discordantly deformed sediments of the sub-unit A. The sediments of the sub-unit B are dissected by lot of normal faults and high angle reverse faults. These structures were produced by horizontal extension related to vertical uplift of structures of sub-unit A. The structural sub-unit C is represented mainly by glacial till T2 of the Odranian Glaciation and contact zone between this till and the older sediments. The style of deformation of these sediments shows (sub)horizontal simple shearing under subglacial conditions. Within the complex of glaciotectonic deformations, the horizontal extension was the youngest deformation event produced by vertical uplift of the basement during decaying of the Odranian ice-sheet.

2

Geneza i główne etapy rozwoju rowu Lubstowa w alpejskiej epoce tektonicznej

Widera M.

Przegląd Geologiczny

|

2000

|

Vol. 48, nr 10

935-941

PL

Rów Lubstowa jest położony w NE części większej jednostki tektoniczno-strukturalnej, tzw. elewacji konińskiej. Deniwelacje paleopowierzchni mezozoicznej w okolicach Lubstowa mieszczą się w przedziale wysokości od 40-50 m n.p.m. do poniżej 180 mp. p.m. Jest to najgłębszy rów tektoniczny w Wielkopolsce, wypełniony osadami od górnego eocenu do najniższego pliocenu(?). Geneza rowu Lubstowa jest wiązana głównie z halotektoniką. Potwierdza tę opinię lokalizacja badanego obszaru nad SE skłonem struktury Gopła, należącej do strefy Gopło-Ponętów-Pabianice z wysoko wyniesionymi solami cechsztyńskimi. Metodami kartograficznymi i geofizycznymi w rzeźbie powierzchni podkenozoicznej rowu stwierdzono zręby i drugorzędne rowy tektoniczne. W odkrywce węgla brunatnego Lubstów udokumentowano także liczne uskoki wśród osadów trzeciorzędowych. Subsydencja kompensowana była w trzeciorzędzie przez akumulację mineralną i organiczną z maksymalną miąższością ciągłego pokładu węglowego wynoszącą 86,2 m, a maksymalną miąższością sumaryczną węgla w otworze sięgającą 91,6 m. Główne zdarzenia w alpejskiej epoce tektonicznej w rejonie rowu Lubstowa są jednowiekowe z fazami diastroficznymi na innych obszarach Polski i Europy. W fazie laramijskiej (mezozoik/kenozoik) badany obszar podlegał ruchom wznoszącym. W jazie pirenejskiej (górny eocen/oligocen)zostaly zainicjowane zręby rowu. W fazie sawskiej (oligocen/miocen) rów i tereny otaczające ulegały obniżaniu. W fazie styryjskiej (środkowy miocen) rozwój rowu był najintesywniejszy, co znalazło zapis w niespotykanej w Wielkopolsce miąższości węgli. W późniejszym czasie obszar rowu Lubstowa podlegał ruchom tektonicznym o zmiennym zwrocie, rejestrowanym w skali regionalnej.

EN

The Lubstów graben occupies the NEpart of greater geological structure, so called the Konin Elevation. There is a Meso-zoic palaeorelief which lies at the height of 40-50 m asl. to more than 180 m bsl. in the Lubstów area. This is the deepest tectonic graben in the Wielkopolska Lowland with Tertiary deposits which were accumulated from the Upper Eocene to the lowermost Lower Pliocene(?). The genesis of the Lubstów graben is usually connected with halotectonics. This interpretation is supported by the location of studied area above the SE slope of the Goplo structure, which belongs to the Goplo-Ponętów-Pabianice zone with a high position of the Zechstein salts. The Mezozoic palaeorelief is marked by tectonic grabens and horsts. A lot of faults, dislocations and other tectonic structures were documented in the Lubstów lignite mines among Tertiary deposits. The subsidence of the Mesozoic substratum in the graben was compensated by the accumulation of mineral and organic matter with the thickness of continuous lignite seam equil to 86.2 m and with the thickness in the borehole reaching 91.6 m. The main tectonic events in the studied area are comparable to the major diastrophic phases in Poland and Europe during the Alpine cycle. The Lubstów region was elevated in the Laramiephase (Meso-zoic/Cainozoic). The Lubstów graben came to existence in the Pyrenean phase (Upper Eocene/Oligocene). In the Savian phase (Oligocene/Miocene), the graben and surrounded area were decreased. The development of the block-faulting graben was the most intensive in the Styrian phase (Middle Miocene). The thickest lignite seam in the Wielkopolska Lowland was formed at the same time. Later the Lubstów graben and its neighbouhood were increased and decreased in the regional scale.

3

Ewolucja paleomorfologiczna i paleotektoniczna elewacji konińskiej

Widera Marek

Geologos

|

1998

|

Vol. 3

55--103

PL

Elewacja konińska położona jest w środkowej części niecki mogileńsko-łódzkiej. Niemniej jednak badany obszar charakteryzuje wysokie i płytkie występowanie paleopowierzchni mezozoicznej. Strop mezozoiku budują skały późnej kredy. Należą do nich wczesnomastrychckie margle, „opoki”, gezy oraz sporadycznie wapienie i piaskowce. Paleorzeźba mezozoiku jest o wiele bardziej urozmaicona niż współczesna morfologia terenu. Deniwelacje powierzchni podkenozoicznej mieszczą się w przedziale wysokości od +116 m n.p.m. w okolicach Turku do poniżej -180 m p.p.m. w okolicach Lubstowa. Wysoka pozycja elewacji konińskiej jest łączona ze strukturami solnymi: poduszkami i diapirami, które zalegają na głębokości 5-7 km. Również geneza największych depresji w stropie mezozoiku jest wiązana głównie z aktywnością soli (halotektonika), a nawet z subrozją. W kopalniach węgla brunatnego udokumentowano liczne uskoki. W rzeźbie powierzchni podkenozoicznej zaznaczają się zręby i rowy tektoniczne. Największe obszary, wypełnione m.in. miąższymi pokładami węgla brunatnego, to rowy tektoniczne: Lubstowa, Niesłusza-Gosławic, Kleczewa, Piasków, Władysławowa i Adamowa. Na obszarach rowów pokłady węgla brunatnego osiągają miąższość do ponad 90 m. Są to jednak grubości wyjątkowe, bowiem najczęściej warstwy węglowe mieszczą się w przedziale od kilku do kilkunastu metrów. Wspomniane obszary zostały poddane bardziej wnikliwym badaniom niż tereny międzyrowowe. Morfologia spągu węgli została bardzo dobrze rozpoznana, a następnie porównana z ukształtowaniem stropu mezozoiku. Subsydencja mezozoicznego podłoża była kompensowana przez akumulację substancji organicznej. Dlatego też deformacje tektoniczne zarejestrowano w spągowych warstwach węgli brunatnych. Powierzchnia mezozoiku była przekształcana także przez procesy denudacji i erozji w paleocenie oraz częściowo między eocenem i pliocenem. W plejstocenie powierzchnię podkenozoiczną niszczyły lądolody skandynawskie i ich wody roztopowe. Współcześnie paleopowierzchnia mezozoiczna podlega zmianom w wyniku krasu oraz działalności gospodarczej człowieka w odkrywkach węgla brunatnego, a częściowo także w drobnych wyrobiskach „opok”. Główne zdarzenia tektoniczne na badanym obszarze są porównywane z fazami diastroficznymi w Karpatach i Sudetach. W fazie laramijskiej (mezozoik/kenozoik) region koniński podlegał ruchom wznoszącym. W fazie sawskiej (oligocen/miocen) elewacja konińska osiągnęła prawdopodobnie współcześnie rejestrowane rysy morfologiczne z generalnym nachyleniem w kierunku N i W. Wtedy też istniała już większość badanych rowów tektonicznych. W fazie styryjskiej (środkowy miocen) rozwój wspomnianych rowów był najintensywniejszy, co zaznaczyło się w warunkach ciepłego i wilgotnego klimatu umiarkowanego powstaniem miąższych złóż węgla brunatnego.

EN

The Konin Elevation is located in the centre part of greater geological structure called the Mogilno-Łódź Depression. The investigated area is characterized by a high position and shallow occurrence of the Mesozoic palaeosurface. The top of the Mesozoic is built of Late Cretaceous rocks. They consist of Early Maastrichtian: marls, opokas, gaizes as well as occasionally limestones and sandstones. The Mesozoic palaeorelief is much more varied than the contemporary morphology. Generally speaking, the sub-Cainozoic relief of the described elevation is developed between 116 m asl. in the Turek area and 180 m bsl. in the Lubstów area. The high position of the Konin Elevation is linked with salt structures, such as pillows and diapirs, which occur at a depth of 5000-7000 m. As well as the genesis of the greatest depressions is mainly connected with salt activity (halotectonics) and perhaps even subrosion. Halotectonic processes took place in studied area in Tertiary and during Quaternary. The Mesozoic surface was deformed also by processes of denudation and erosion in the Palaeocene, occasionally during the period between the Eocene and the Pliocene. In the Pleistocene the sub-Cainozoic substratum was damaged by the Scandinavian icecups and their waters. Nowadays, the palaeorelief under study is changed by krast and human activity in the lignite and opoka outcrops. There is the deepest depression where the Mesozoic rocks have not been reached up to 180 m bsl. in the Lubstów graben. A lot of faults, dislocations and other tectonic structures have been documented in the lignite mines. The sub-Cainozoic relief is marked by tectonic grabens and horsts. There are the most important grabens with thick lignite deposits in the areas of: Lubstów, Niesłusz-Gosławice, Kleczew, Piaski, Władysławów, Adamów. The thickest lignite deposits up to 90 m have been noticed in the mentioned grabens. These areas have been investigated much more better than other regions of the Konin Elevation. The relief of the bottom surface of the lignite has been known very well and compared with the morphology of the Mesozoic substratum. Both palaeosurfaces have been deformed by the tectonic processes. The subsidence of the Mesozoic top in the grabens has been compensated by the accumulation of organic matter. That is why the tectonic deformations have been noticed in the bottom layers of the lignite. The main tectonic events that have happened in study area are comparable to the major diastrophic phases in Carpathians and Sudetes. In the Laramie phase (Mesozoic/Cainozoic) the whole Konin region was elevated. A general inclination of the Konin Elevation towards N and W is connected with the Savian phase (Oligocene/Miocene), when a great number of tectonic grabens became existed. In the Styrian phase (Middle Miocene) the development of block- -faulting grabens was the most intensive. At that time the greatest lignite deposits were formed in particular conditions similar to the mediterranean and even subtropical climate.