The paper reviews the significance of conducting test flights and the statistical analysis of air events in their course. It was demonstrated that it is necessary to support the processes of analysing and evaluating the selection of the crew for tasks conducted using a specific aerial vehicle. The authors presented an IT system supporting superiors supervising test flights, simultaneously increasing the effectiveness of managing safety and preventive actions. The system's design was briefly described and its operation confirmed using selected examples. The results were graphically visualized, in a manner exhibiting high legibility and simplicity of the system's operation.
PL
W artykule przedstawiono znaczenie wykonywania lotów próbnych oraz analizę statystyczną zdarzeń lotniczych podczas ich realizacji. Wykazano, że niezbędne jest wsparcie procesów analizy i oceny doboru załogi do zadań wykonywanych na konkretnym statku powietrznym. Zaprezentowano opracowany system informatyczny wspierający przełożonych podczas prowadzenia nadzoru nad lotami próbnymi, zwiększając jednocześnie skuteczność zarządzania bezpieczeństwem i działaniami profilaktycznymi. W skrócie przybliżono budowę systemu, a jego działanie potwierdzono na wybranych przykładach. Wyniki zobrazowano graficznie, w sposób pokazujący dużą czytelność i prostotę działania systemu.
2
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Uwarunkowania legislacyjne oraz ograniczenia techniczno-technologiczne, dotyczące utrzymania statków powietrznych na odpowiednim poziomie zdatności technicznej wpływają na organizację procesu obsług technicznych statków powietrznych znajdujących się w strukturze Sił Zbrojnych RP. W artykule przedstawiono charakterystykę stanów w jaki może znajdować się system eksploatacji ze szczególnym uwzględnieniem procesu eksploatacji statku powietrznego. Przedstawiono podstawowe założenia, zidentyfikowano i przedstawiono matematyczne zapisy ich parametrów. Określono zależność miedzy stanami systemu eksploatacji statku powietrznego a działaniem systemu obsług technicznych. Zapisano formalnie model systemu obsług statków powietrznych (MSOSP). Zaproponowano kryteria oceny jego działania. Ponadto, przedstawiono elementy systemu obsług Wyższej Szkole Oficerskiej Sił Powietrznych (WSOSP) związanych z procesem szkolenia pilotów. Artykuł zakończono krótkim podsumowaniem.
EN
Legislative considerations as well as technical and technological constraints on the aircraft maintenance (at an appropriate technical competence level) affect an organization of the aircraft maintenance process in Polish Armed Forces structure. The paper presents characteristics of the aircraft maintenance system states. The basic assumptions, mathematical relationships and parameters of modelled system were presented. The relationship between the state of the aircraft maintenance system and the technical support system has been determined. The model of the aircraft maintenance system (MSOSP) and criteria for evaluating its performance was formally written. In addition, authors presented elements of the aircraft maintenance system that are used to train pilots at the Polish Air Force Academy (WSOSP). Paper is concluded with a brief summary, which highlights the importance of such system as well as its optimization.
Ziemskie zmiany klimatyczne są przyczyną występowania coraz to liczniejszych gwałtownych, niepożądanych zjawisk atmosferycznych. W lotnictwie lot w złych warunkach atmosferycznych jest jedną z kategorii przyczyn wypadków, w której to zjawisko oblodzenia statku powietrznego znajduje się na czele klasyfikacji. Zjawisko oblodzenia konstrukcji płatowca wpływa na pogorszenie właściwości lotnych statku powietrznego, a ekstremalne intensywności gromadzenia się lodu mogą osiągać nawet 2 cm/min. Sytuacja ta wymusza stosowanie na wyposażeniu statków powietrznych urządzeń przeciwoblodzeniowych. Informacje na temat warunków sprzyjających oblodzeniu, powierzchni płatowca na których odkłada się lód, oraz urządzeń przeciwoblodzeniowych statków powietrznych można znaleźć w niniejszym artykule.
EN
Global climate change is the cause of the ever-increasing number of violent, undesirable atmospheric phenomena. In aviation, bad weather is one of the causes of accidents in which the icing on the aircraft is at the head of the classification. The icing of the airframe affects the deterioration of the aircraft's properties, and extreme ice concentrations can reach up to 2 cm/min. This situation requires the use of anti-icing systems on aircraft. Information on ice-friendly conditions, icing aircraft surfaces, and aircraft anti-icing systems can be found in this article.
W artykule zostały opisane elementy zarządzania procesami eksploatacyjnymi z wykorzystaniem systemów informatycznych wsparcia eksploatacji statków powietrznych będących na wyposażeniu struktur realizujących i nadzorujących prace serwisowe na przykładzie samolotów F-16 i bezzałogowych statków powietrznych (BSP). W artykule zawarto przykłady wykorzystania systemów opracowanych w Instytucie Technicznym Wojsk Lotniczych, które zawierają cechy charakterystyczne uwzględniające specyfikę eksploatowanych statków powietrznych.
EN
The article describes elements of the management of operational processes with the use of IT systems supporting the operation of aircraft taking of F-16's and unmanned aerial vehicles (UAVs) as examples. The systems are used by supervisors performing maintenance work. The article gives examples of systems developed in the Air Force Institute of Technology and include characteristic features and the specifications of operated aircraft.
5
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Diagnozowanie stanu technicznego turbinowych silników lotniczych jest jedna z form działalności profilaktycznej, której celem jest m.in. wczesne wykrywanie zagrożenia bezpieczeństwa eksploatacji statków powietrznych. W literaturze spotyka się opisy różnorodnych metod i technik prowadzenia badań diagnostycznych, w tym algorytmów analizy sygnału pomiarowego i zautomatyzowanego wnioskowania diagnostycznego. Tylko część z nich została jednak wdrożona do eksploatacji, wykazując wystarczającą czułość detekcji symptomów diagnostycznych w rzeczywistych warunkach pracy obiektu oraz odporność na rozrzut własności konstrukcyjnych badanych elementów i wpływ błędów ludzkich. Powyższe aspekty pomijane są często w rozważaniach teoretycznych. Większość wdrożonych metod diagnostycznych ukierunkowana jest na detekcję wąskiego problemu, dotyczącego najczęściej oceny bieżącego stanu technicznego krytycznych elementów. Działanie takie, typowe dla metod badań nieniszczących, jest „biernym" oczekiwaniem użytkownika na skutki monitorowanego procesu zmęczenia, bez rozpoznania rzeczywistych przyczyn. Takie podejście diagnostyczne zmniejsza ryzyko wypadku lotniczego, ale zwiększa również koszty ponoszone przez użytkownika. W celu równoczesnego zmniejszenia ryzyka zmęczenia materiału i kosztów badań profilaktycznych autor zaproponował nowe podejście diagnostyczne. Jego istotą jest detekcja przyczyn przyśpieszonego zmęczenia i aktywne sterowanie zmęczeniem materiału przez użytkownika silnika lotniczego. Autor wykazał, że zmęczenie materiału jest procesem antropotechnicznym, dzięki czemu możliwa jest czynna ingerencja w intensywność niekorzystnych zjawisk dynamicznych na etapie zmian odwracalnych. Nowatorską koncepcję sterowania zmęczeniem materiału autor przedstawił na przykładzie stalowych i tytanowych łopatek sprężarki silników typu SO-3 iTW3-117, bazując m.in. na doświadczeniu zdobytym w trakcie ponad 15-letniej współpracy z wojskowym użytkownikiem silników lotniczych i zakładami remontowymi. W analizie problemu badawczego autor uwzględnił obowiązujące systemy eksploatacji silników lotniczych oraz przedstawił typowe przypadki zmęczeniowe, obserwowane w lotnictwie wojskowym i komunikacyjnym. W rozważaniach teoretycznych uwzględnił bimodalny opis krzywej zmęczenia i zjawisko gigacyklowego zmęczenia materiału (VHCF). Opisał ideę nowatorskiego podejścia do problemu zmęczeniowego, przeprowadził rozpoznanie potrzeb badawczych i zdefiniował trzy zadania badawcze, które obejmują wczesną detekcję zagrożenia zmęczeniowego łopatek sprężarki w eksploatacji i remoncie silników oraz kompleksowe diagnozowania silnika na bazie pojedynczego obserwatora stanu. Do realizacji zadań autor dobrał i zweryfikował trzy metody badawcze: magnetyczną pamięć metalu (MPM), eksperymentalną analizę modalną (EMA) i monitorowanie silnika na bazie wirujących łopatek (TTM), do których przedstawił opis teoretyczny i wykorzystywane zjawiska fizyczne. Na podstawie licznych eksperymentów bier¬nych i czynnych przeprowadzonych na statystycznie wiarygodnej populacji silni¬ków autor wykazał praktyczną możliwość realizacji koncepcji aktywnego sterowania zmęczeniem. Metody EMA i TTM zostały wdrożone w Polsce do technologii remontu i eksploatacji silników lotniczych.
EN
Diagnosing the health of turbinę aircraft engines is a form of preventive activity which is aimed at, among others, for the early detection of safety hazards in aircraft operation. The subject literature presents several methods and techniques of performing diagnostic research, including measurement signal analysis algorithms and automated diagnostic reasoning. Only some of these methods have been implemented into operation, demonstrating a sufficient detection sensitivity of diagnostic symptoms encountered in actual service conditions, as well as demonstrating a sufficient resistance to the scatter of structural properties, and also to the influence of human error. These aspects are frequently neglected in theoretical considerations. Most of the implemented diagnostic methods are focused only on the detection of a problem narrow in scope, most often related to the actual technical condition of critical components. Such manner of action, typical for the Non Destructive Inspection methods, is a form of "passive" anticipation of the effects of the monitored fatigue process, without recognizing its underlying causes. Such a diagnostic approach reduces the risk of an air accident, but also increases the costs borne by the operator. In order to simultaneously reduce the risk of material fatigue, as well as the costs of preventive testing and research, author has proposed a new diagnostic aoproach. Its essence is the detection of causes of accelerated fatigue, as well as me active control of material fatigue. Author has shown that material fatigue is an anthropotechnical process, therefore it is possible to control the intensity of adverse dynamic phenomena - still at the stage of reversible changes. The novel concept of fatigue control has been presented and based on the example of steel and titanium compressor blades of the SO-3 and TW3-117 engines and utilizing the author's over 15 year-long experience gained in cooperating with the military operator of aircraft engines and with the repair facilities. In analyzing the problem, the author took into account the existing aircraft engine maintenance systems, and has showcased typical fatigue cases observed in military as well as civil aviation. In his theoretical considerations the author included the bimodal description of the fatigue curve, as well as the phenomenon of giga-cycle fatigue (Very High Cycle Fatigue - VHCF). In the paper, author described the idea of an innovative approach to the problem of fatigue, identified the research requirements, and also defined three research tasks, which include early detection of fatigue risks in compressor blades during operation and overhaul, as well as a complex engine diagnostics system based on a single state observer. Author has selected and verified three research methods needed for carrying out these tasks: Metal Magnetic Memory (MPM), Experimental Modal Analysis (EMA) and rotating blades-based engine monitoring (TTM), for which methods he provided a theoretical description, and also presented the accompanying physical phenomena. Based on a number of passive and active experiments performed on statistically reliable population of engines, the author has presented a practical ability of implementing the concept of active fatigue control.The EMA and TTM methods have been introduced in Poland for the overhaul and maintenance technology of aircraft engines.
W artykule została przedstawiona analiza systemów informatycznych opracowanych w Instytucie Technicznym Wojsk Lotniczych przeznaczonych do wspomagania procesu eksploatacji wojskowych statków powietrznych w zakresie zarządzania procesem użytkowania i obsługiwania oraz zarządzania zapasami i prowadzenia gospodarki materiałowej. Dla każdego systemu informatycznego została przedstawiona konfiguracja systemu, jego przeznaczenie i zakres zbieranych informacji.
EN
In the paper an analysis of information systems dedicated to support for military aircraft operation and maintenance has been presented. The information and automation systems have been developed in Air Force Institute of Technology and are designed to enable maintenance, inventory and operational management occurring within the military aviation sector. Configuration management, practical application and the scope of collected data have been outlined in the paper.
Przyczyną skierowania statku powietrznego do naprawy może być nie tylko wypracowanie resursu lub nadmierne zużycie, ale również uszkodzenie. W wypadku wystąpienia uszkodzenia mamy do czynienia z typową naprawą nieplanowaną. Uszkodzenie jest zazwyczaj skutkiem nietypowego oddziaływania na konstrukcję (praca w warunkach, do których nie jest ona przystosowana), ewentualnie błędu konstrukcyjnego, wady materiałowej, niedotrzymania warunków technologii produkcji lub nadmiernego zużycia.
Thermo-mechanical loads of the aircraft engine turbine blade are concerned. The analysis has been performed applying numerical methods within the frame of a wider program of the turbine power plant icing effects investigation. For the described case studies a Polish K-15 turbine engine has been selected. The turbine blade 3-D model has been developed using COMSOL/M FEM software. Temperature dependent thermophysical properties have been applied. Boundary conditions for thermal problems have been adopted from analytical modelling and from experimental investigations. Several cases of thermal loads have been analysed. Amongst them have been cases of steady-state nominal operating range conditions and transient conditions of the engine acceleration. The total loads have been obtained regarding both thermal and mechanical part. Mechanical loads were due to the turbine rotation. In the course of numerical investigations there have been also performed calculations of natural frequencies of vibration for the blade free of loads, the blade subjected to thermal load and the blade subjected to both thermal and mechanical loads. The asymptotic value of 1120 Hz, obtained for the first mode of a cold blade vibration, is in good agreement with experimental data. The axial displacement of the hot rotating blade tip has been estimated to be equal to 1.83 mm. The modelling proved a crucial role of thermal processes that are responsible for more than 80% of axial blade displacement and for more than 15% decrease in the natural vibration frequency value.
PL
Praca dotyczy zagadnienia wyznaczania obciążeń cieplno-mechanicznych łopatki lotniczego silnika turbinowego. Analizę przeprowadzono w kontekście obecnie realizowanego szerszego programu badań oblodzenia lotniczych turbinowych zespołów napędowych. Rozważając problemy cząstkowe - dotyczące poszczególnych elementów konstrukcyjnych - wybrano do analizy łopatkę turbiny przyjmując za reprezentatywny obiekt modelowania silnik K-15. W analizie zastosowano łączone - hybrydowe podejście analityczno-numeryczne. Do określenia warunków granicznych wykorzystano zarówno wyniki obliczeń własnych jak i badań eksperymentalnych. Model numeryczny i obliczenia zasadnicze wykonano przy użyciu pakietu modelowania numerycznego metodą elementów skończonych Cosmos/M rozważając zagadnienie trójwymiarowe. W analizie uwzględniono zależność poszczególnych parametrów materiału konstrukcyjnego łopatki od temperatury. Obliczenia termiczne wykonano dla stanu ustalonego odpowiadającego nominalnym warunkom pracy silnika i dla przypadku nieustalonego - rozruchu silnika. Wyznaczone pola temperatury wykorzystano do określenia składowej termicznej obciążeń mechanicznych. Przy określaniu obciążeń sumarycznych uwzględniono efekty związane z wirowaniem turbiny. Wypadkowe przemieszczenia promieniowe wierzchołka pióra łopatki określono na 1,83 mm. Wykonano również obliczenia częstości i postaci drgań własnych łopatki zimnej i gorącej uzyskując asymptotycznie wartość częstotliwości 1120 Hz dla drgań pierwszej postaci. W efekcie uzyskano niezbędne dane do przeprowadzenia analizy obciążeń łopatki w sytuacjach awaryjnych, uwzględniających również przypadki warunków oblodzeniowych.
Celem artykułu jest próba ustalenia zakresu i struktury nauk o eksploatacji statków powietrznych. W pierwszej części zdefiniowanie zadania eksploatacji, w drugiej - jakie zasadnicze problemy są dziś najbardziej aktualne i wymagają naukowego rozwiązania. Wnioski, wynikające z obu tych części, mogą być wykorzystane do zorganizowania odpowiednich grup badawczych, w celu rozwiązywania podstawowych problemów związanych z eksploatacją obiektów technicznych. W ostatniej części artykułu podkreślone zostały główne dyscypliny naukowe, które są lub powinny być wzięte pod uwagę podczas rozwiązywania problemów zidentyfikowanych w części drugiej. Wnioski końcowe mogą być wykorzystane do modernizacji istniejących programów kształcenia, wprowadzania nowych dyscyplin naukowych i odpowiedniego ukierunkowania treści już wykładanych przedmiotów.
10
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Omówiono przebieg badań i przedstawiono wyniki pomiarów wykonanych podczas prób silnika TW2-117A śmigłowca Mi-8P. Badania przeprowadzono w hamowni Wojskowych Zakładów Lotniczych nr 3 w Dęblinie (WZL-3). W trakcie prób mierzono temperaturę w wybranych charakterystycznych przekrojach kanału wlotowego silnika. Przedstawiono charakterystykę i warunki badań, opisano układ pomiarowy, zaprezentowano wybrane zarejestrowane przebiegi temperatur, przedstawiono wnioski dotyczące zmiany parametrów strumienia płynu w kanale wlotowym.
EN
The measurements are described and the results of studies carried out during the tests of TW 2-117A engine of Mi-8P helicopter are presented. The studies have been carried out in the engine test bed of the Military Aircraft Plant Nr 3 in Dęblin (WZL-3). Temperature of the selected characteristic cross sections of the inlet channel of the engine has been measured. The characteristics and the study conditions are presented and described the measurement set, the selected temperature courses and conclusions concerned the variation of fluid stream in the inlet channel.
W ostatnich latach siły powietrzne oraz linie lotnicze różnych krajów zdecydowały się, przede wszystkim z powodów ekonomicznych, na przedłużenie okresu eksploatacji starszych typów statków powietrznych. Pojawił się jednak problem związany ze wzrostem intensywności uszkodzeń różnych podsystemów starzejących się samolotów i śmigłowców, w tym sieci elektrycznych. Znajomość rodzajów i przyczyn uszkodzeń elementów sieci elektrycznej umożliwia prawidłową ocenę jej stanu technicznego, efektywną lokalizację oraz wykonanie czynności związanych z usunięciem niesprawności w odpowiednim czasie. Wykrycie i usunięcie uszkodzeń, głównie przewodów elektrycznych, zajmuje personelowi Służby Inżynieryjno-Lotniczej (SIL) znacznie więcej czasu, niż w przypadku niesprawności pozostałego wyposażenia elektronicznego i elektrycznego. Personel SIL musi więc mieć świadomość, z jakimi problemami może się spotkać i zwrócić szczególną uwagę na szeroko rozumianą profilaktykę podczas eksploatacji sieci elektrycznych statków powietrznych.
12
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
The airplane exploitation cycle is defined as an ordered set of flight and maintenance operations determined by the exploitation objectives. The airplane rotation is a sequence of consecutive legs, irrespective of their flight number, flown by an airplane. The airplane rotation problem is in fact a form of the generalized scheduling problem. This paper contains two versions of an algorithm of the rotation control in the exploitation cycle, taking into account susceptibility to disturbance.
PL
Lotniczy cykl eksploatacyjny jest to uporządkowany zbiór przebiegów lotu oraz przebiegów obsługiwania wyznaczony przez cele eksploatacji samolotu. Rotacja samolotu jest to operacja następujących po sobie przebiegów wykonywanych tym samym samolotem niezależnie od oznaczenia rejsu. Zagadnienie wyznaczenia rotacji samolotów jest formą ogólnego zagadnienia harmonogramowania. W artykule omówiono dwie wersje algorytmu sterowania rotacją w cyklu eksploatacyjnym z analizą wrażliwości na zakłócenia.
13
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W pracy przedstawiono badania niezawodności silników turbinowych, które pozwalają na ocenę i prognozowanie stanu technicznego, oraz ustalenie polityki eksploatacyjnej silników, co jest istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa i rachunku ekonomicznego.
EN
This paper show analyses reliability exploitation of turbines engines. It's purpose is to secure good control of engine operation of experiments in during exploitation. This procedure has been showed for turbine engines TW3-117W.
W referacie przedstawiono działania monitorowania kontaminacji układów hydraulicznych w procesie eksploatacji złożonych obiektów technicznych. Rozważania podjęto dla pokładowych układów hydraulicznych, które są napędem podstawowych systemów statków powietrznych. Problem bezawaryjnej eksploatacji tych układów prowadzi do podejmowania działań mających zidentyfikować czynniki intensyfikujące uszkodzenia. Przedstawiono podstawy teoretyczne i praktyczne metody stosowane do monitorowania kontaminacji cieczy roboczych w procesie eksploatacji statków powietrznych.
EN
In this paper some problems of hydraulic systems monitoring of operating complex technical objects are presented. This paper considers the needs of diagnostic systems for failure-free operating of aircraft hydraulic systems. Theoretical basis and practical methods applied in monitoring of working liquids contamination during operation of aircrafts are presented.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.