Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 13

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  eklektyzm
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
1
Content available remote Działalność zawodowa architekta Edwarda Goldberga (1842-1928)
PL
Twórczość wielu warszawskich architektów, działających w XIX i na początku XX wieku jest wciąż mało znana. Tym samym niedostateczna jest wiedza na temat warszawskich budowli z tego okresu, które w znacznej części się nie zachowały na skutek zniszczeń z okresu II wojny światowej i założeń doktrynalnych powojennej odbudowy. Jej odtworzenie, wraz z naukową refleksją, jest istotnie nie tylko ze względu na potrzebę - choćby tylko wirtualnego - ocalenia utraconego dziedzictwa architektonicznego, ale także z uwagi na przeprowadzane prace konserwatorskie na obiektach istniejących. W artykule zaprezentowana została sylwetka zawodowa Edwarda Goldberga, architekta działającego we wskazanym okresie głównie w Warszawie. Jego twórczość nie była dotychczas przedmiotem kompleksowych opracowań. Przeprowadzone w artykule analizy pozwoliły na przybliżenie wielu typowych rozwiązań charakterystycznych dla warszawskiej architektury przełomu XIX i XX wieku, szczególnie mieszkaniowej - od luksusowych kamienic po domy robotnicze oraz budowli użyteczności publicznej. W tekście skupiono się nie tylko na rozwiązaniach stylistycznych, ale także na aspektach funkcjonalnych i niekiedy technicznych.
EN
The article shows life and creativity of Władysław Ekielski (1855-1927) as a one of the most creative architects of his age. Projects and notes unpublished so far are the basis for a more complete understanding of the architect's work. The legacy of professor Ekielski includes not only dozens of articles, designed residential buildings, but also public buildings in the city of Cracow, and on the areas of Western Galicia.
PL
Artykuł ukazuje częściowo życie i twórczość Władysława Ekielskiego (1855-1927), jako wybitnego architekta swojej epoki. Nieopublikowane dotąd projekty i notatki są podstawą do pełniejszego zrozumienia twórczości architekta. Spuścizna po profesorze Ekielskim obejmuje nie tylko dziesiątki artykułów, zrealizowanych budynków mieszkalnych ale także obiektów użyteczności publicznej na terenie miasta Krakowa, jak również na terenach ówczesnej zachodniej Galicji.
PL
W przypadku kontynentalnej secesji (Art Nouveau) w teorii i częściowo w praktyce ta nowa architektura miała za zadanie i cel separację, nierzadko radykalną, oddzielenie się od tradycji klasycystycznej i historyzującej mającej naśladować kierunki dawne. Natomiast brytyjska odmiana Art Nouveau poszukując nowych rozwiązań częściowo kontynuowała dziedzictwo przeszłości, a szczególnie tej wywodzącej się z mediewalnych korzeni, które ożywione zostały kolejno przez styl wiktoriański. Kiedy ten ostatni przeżywał czas wyczerpania twórczych i artystycznych mocy, osobliwie za sprawą industrializacji i masowego powielania wzorców estetycznych, pojawił się ruch Arts & Crafts. Esej niniejszy poświęcony został wyłącznie architekturze stworzonej w łonie tego ruchu. Jednakże architektura Arts & Crafts nie była konsekwentną opozycją wobec Art Nouveau. Starano się zachować fundamenty brytyjskiego patrymonium kultury architektonicznej implantując weń nowoczesne rozwiązania, antycypując nieraz osiągnięcia architektów pierwszej połowy XX wieku. Pozostając wiernymi duchowi, szczególnie angielskiego gotycyzmu, współtwórcy budownictwa w manierze Arts & Crafts zmodernizowali niejako dawny angielski rewiwalizm gotycki, tworzyli zupełnie nowe wartości artystyczne i estetyczne, nowe rozwiązania techniczne i urbanistyczne.
EN
In the case of continental Secession (Art Nouveau) in theory and partially in practice the new architecture was meant to separate itself, often radically, from the classicist and historicist tradition which was to imitate previous currents. However, the British version of Art Nouveau, searching for new solutions, partially continued the heritage of the past, particularly that with medieval roots which were subsequently revived by the Victorian style. When the latter suffered a period of depletion of its creative and artistic power, because of industrialisation and mass copying of aesthetic designs, there appeared the Arts & Crafts movement. This essay is devoted solely to architecture created within that movement. However, Arts & Crafts architecture was not in consistent opposition to Art Nouveau. They tried to preserve the foundations of the British patrimony of architectonic culture by implanting into it modern solutions, often anticipating achievements of architects from the fi rst half of the 20th century. While remaining faithful to the spirit of, especially, English Gothicism, co-creators of buildings in the Arts & Crafts manner modernised, so to speak, the former English Gothic revivalism, and created entirely new artistic and aesthetic values, new technological and urban-planning solutions.
4
PL
Architektura XIX wieku była odzwierciedleniem epoki mistycyzmu, a zarazem sekularyzacji sztuki, dążenia do ideału jedności sztuk, a jednocześnie relatywizmu i indywidualizmu. Wyrosła na podłożu romantyzmu, może być ona postrzegana, jako wypadkowa postawy duchowej, światopoglądu i ruchu naukowego określanego mianem historyzmu. Rozwój historii sztuki i fascynacja przeszłością, wraz z bogactwem i różnorodnością stylów wpływały na polifonię ówczesnej architektury, w przestrzeni której istniał przede wszystkim historyzm, a także eklektyzm. Architekci historyzmu tworzyli dzieła inspirowane jednym stylem. Eklektyzm posiłkuje się stylami historycznymi w ówczesnym pojęciu romantycznymi, mieszając ich formy i motywy w jednej budowli. Wątki znaczeniowe architektury XIX wieku wiążą się z symboliką i wartościami niesionymi przez style minionych epok, reinterpretując ich formy i znaczenia.
EN
The architecture of the 19th century was a reflection of both the era of mysticism and the era of secularization in art. It was a pursuit of the ideal of unity of the arts, and at the same time of relativity and individualism. Grounded in Romanticism, it might be seen as a product of a certain spiritual attitude, world view and scientific movement called historicism. Development of the history of art, a fascination with the past, together with the richness and diversity of styles, influenced the polyphony of the architecture of the time, in which historicism, and then eclecticism took precedence. Architects of historicism were creating works inspired by a single style. Eclecticism used historic styles perceived as romantic at the time, mixing their forms and motives in a single building. In 19th century architecture, threads of significance are interwoven with symbolism and values represented by the styles of previous historic periods, reinterpreting their forms and meanings.
5
Content available Gründerzeit – Od skandalu do stylu
PL
Przyjmuje się, iż architektura ‘okresu założycieli’ – ‘Grűnderzeit’ występowała w Niemczech w latach 1870-1920, to jest dłużej niż do zakończenia I wojny światowej stanowiącej swoistą cezurę XX wieku. Na terenie Polski, w miarę rozprzestrzeniania się przychodzącego z Europy postępu technicznego, styl Grűnderzeit następował pod koniec XIX wieku z niewielkim tylko opóźnieniem w stosunku do Niemiec, a wraz z nim jeszcze 12 stylów okresu historyzmu. Budynki z okresu Grűnderzeit, powszechnie obecne w centrach polskich miast pomimo zniszczeń spowodowanych II wojną, stanowią zwykle obiekty najstarsze i choćby z tego powodu uznawane są za estetyczny kanon historycznej zabudowy mieszkaniowej. Zamiarem autora jest przywrócenie do literatury polskiej terminu Grűnderzeit jako bardziej precyzyjnie określającego styl niż termin ‘historyzm’, używany do opisania praktycznie każdej formy architektonicznej z okresu poprzedzającego modernizm. Autorowi chodzi też o spowodowanie w polskiej literaturze dekonstrukcji terminu ‘historyzm’ i wyodrębnienie z niego terminu Grűnderzeit, ponadto o rozprawienie się z funkcjonującymi na temat stylu Grűnderzeit uprzedzeniami oraz o wykazanie związków i wpływu tego stylu na architekturę tkanki miejskiej większości polskich miast, nie tylko tych położonych na zachód od Wisły. Bezrefleksyjność lub też pogląd, iż architektura z przełomu XIX i XX wieku na terenie Polski nie miała korzeni w XIX wiecznej architekturze Europy, a jeśli nawet miała, to na pewno nie były one niemieckie, w erze globalizmu która właśnie wtedy się rozpoczynała, nie wytrzymuje próby.
EN
It is assumed, that the architecture of the ‘Age of Promotorism’, commonly called Grűnderzeit, was omnipresent in Germany in the years 1870-1920, i.e. longer than till the end of 1st World War, being the turning point of the 20th century. In Poland, Grűnderzeit style followed with only a small delay the influx and spread of technical progress and inventions from Germany. Dwellings of that time, commonly present in most Polish town centers, despite heavy demolition caused by the II World War, still constitute the oldest and most valuable part of town fabric, and are being considered the esthetic canon of historical multifamily housing relic. It is the intention of the author to deconstruct the term of ‘historism’ commonly used in Polish literature for practically any architectural form dating prior to modernism, isolating thereof the term of ‘Grűnderzeit’, and to reintroduce the meaning of Grűnderzeit as a more accurate term, based on historical background of 19th century Europe. It is also the aim to end the myths and the prejudice against the style of ‘Grűnderzeit’ viewed as unwelcomed German influence. An ungrounded belief, that the XIX century architecture in Poland had no roots in 19th century German architecture, has no reason and ground in the era of globalism.
PL
Na skraju architektury tworzonej przez architektów zawsze istniało zjawisko architektury ludowej. Stanowiło ono nie tyle przeciwieństwo architektury uznawanej za wybitną, co nurt architektury toczący się niezależnie własnym rytmem i życiem. Określa się je mianem wernakularnego, z łaciny „vernaculus” oznaczający „rodzimy, ojczysty”. Określenie to nie wyczerpuje jednak złożoności zjawiska; jest bowiem różnica pomiędzy architekturą wernakularną i samym zjawiskiem wernakularyzmu, a przede wszystkim neowernakularyzmem, czy też architekturą projektowaną współcześnie na tradycyjnych wzorcach, również nazywaną neowernakuarną. Uznaje się powszechnie, iż architektura wernakularna to „architektura bez architekta, anonimowa, powstająca bez projektu, wpisana w tradycję społeczności i będąca sumą doświadczeń budowlanych, funkcjonalnych i estetycznych przekazywanych z pokolenia na pokolenie”. Kwestią pozostaje, czy określenie „powstająca bez projektu” oznacza, iż powstała ona historycznie bez projektu co czyniłoby ją wernakularną, czy nadal współcześnie powstaje w taki sposób, co musi stanowić o jej neowernakularności. Polscy teoretycy i historycy architektury pojmują pojęcie architektury wernakularnej na różne sposoby; Adam Miłobędzki wskazuje na lokalną tradycję budowlaną i użycie miejscowych materiałów, a Joanna Fiett lokuje ją pomiędzy architekturą prymitywną a autorską, kładąc nacisk na aspekt powielania i odtwarzania pewnego pierwowzoru uznanego za dzieło sztuki. Żadne z tych autorów nie zajmuje się, a tym bardziej nie ocenia, wartości architektury neowernakularnej z uwzględnieniem jej wtórności, uznając ją za prawie równie autentyczną co jej wernakularny wzór. Architektura wernakularna – rdzenna, kopiując wzór historyczny postrzegany jako dzieło sztuki, sama jednak na takie miano nie zasługuje, tym bardziej więc na miano dzieła sztuki nie zasługuje architektura neowernakularna, nie odmawiając jej wartości artystycznych, historycznych i niewątpliwego uroku. Nie wnikając w niuanse uważa się bezzasadnie, że architektura wernakularna to po prostu tradycyjne budownictwo regionalne, a uznając że powstało jako praca autorów bez przygotowania akademickiego, uważa się wernakularyzm po prostu za kierunek swobodnie czerpiący z architektury wernakularnej, bez drobiazgowego wyodrębniania wernakularyzmu „konserwatorskiego” oraz „interpretatywnego” neowernakularyzmu. Pierwszy z nich to jednak nic innego jak kontynuacja działań poprzednich pokoleń, to jest podtrzymywanie i wykorzystywanie tradycyjnych rozwiązań i materiałów, drugi jednak zakłada dostosowanie architektury wernakularnej do nowych funkcji i potrzeb, a tym samym czyni z niego architekturę neowernakularną. Proweniencja przeważającej części architektury wernakularnej na terenie Europy środkowej, w tym i obecnych terenów Polski, była szwajcarska (alpejska) i jej dotyczy niniejsze opracowanie. Pod koniec XIX wieku, a więc nieco później niż w przypadku alpejskiej architektury wernakularnej, nastąpił na terenie zaborów rozwój architektury podmiejskiej, realizowanej przez M. E. Andriolli’ego w okolicach Warszawy w latach 1880-1890 w ramach ruchu wilegiatury, jednak o odmiennym niż alpejski pierwowzorze. Choć miała w sobie koloryt alpejskich kurortów, czerpała wzorce raczej z architektury daczy z okolic podmoskiewskiej Wiatki, gdzie M. E. Andriolli przebywał na zesłaniu. Zakres wpływu, jaki na nią wywarła alpejska architektura wernakularna stanowi odrębne opracowanie autora.
EN
Being on the edge of architecture created by architects, vernacular architecture always remained the margin. While it was never in collision with the main stream, it was rather an independent movement, occurring and proceeding with the rhythm and pace of its own. It is called vernacular, deriving from „vernaculus” in latin, and meaning „native”. The term does not exhaust the complexity of the issue; there is though a substantial difference between vernacular architecture, the vernacular phenomenon as such, and above all, the neovernacularism. It is assumed, that vernacular architecture means „the architecture without the architect, anonymous, arising beyond the design process, constituting part of tradition of society and being the sum of building, functional and esthetic experience that is being passed from generation upon generation”. Question is remaining, whether „arising beyond the design process” means, that vernacular architecture has aroused in the past beyond the design process. If so, it would make it vernacular. If it meant though, that architecture was being currently created without the design process, it would make it neovernacular. Polish theorists and historians recognize the problem of vernacular architecture based on different approach; Miłobędzki, A., emphasises local building tradition and the use of local building materials, as being crucial, while Fiett, J., places vernacular architecture between primitive and authorial architecture, emphasizing the aspect of copying and replicating of a specific archetype that is considered an object of art. None of the above authors regards, and even less evaluates, the absolute virtues of vernacular architecture, surprisingly at the same time considering its repetitiveness and regarding it as being equally authentic as the vernaculate original. While copying the historical origin, seen as a piece of art, vernacular architecture itself deserves no such name. With due respect for its artistic and historical values and undoubtful charm, neovernacular architecture deserves such merit even less. Simplifying matters, vernacular architecture is, by some, viewed simply equal to regional building. Based on the fact, that it constitutes a work of the authors with no academic background, it is regarded a building process that freely benefits from vernacular architecture, with no specific differentiation between conservational and interpretive neovernacularism. The first means nothing else than the continuity of action of our predecessors, i.e. the maintainance and the use of traditional building techniques and materials, the second assumes the adoption of vernacular architecture to new functions and uses, making it thus neovernacular. It is the intention of the author to show the origins of the vernacular architecture in Central Europe, including Poland, as deriving from Swiss origin.
PL
Niniejszy esej poświęcony jest gmachowi ŁAN, który wprawdzie powstał w czasach sowieckiej opresji, jednakże tradycje powstawania budynków akademii nauk na Łotwie liczą się od czasów założenia, istniejącej między rokiem 1773 a 1775 Academia Petrina, erygowanej przez księcia Piotra Birona. Ale wraz z odzyskaniem niepodległości przez Republikę Łotewską życie naukowe w tym kraju ożyło, nabrało energii i nowego wigoru, którego centrum stał się gmach odnowionej Akademii Nauk.
EN
This essay is dedicated to the LAS edifice which was created in the times of the Soviet oppression, though one has to remember that traditions of erecting the academy of science buildings in Latvia date back to the foundation of Academia Petrina, erected by Duke Peter von Biron, and existing between the year 1773 and 1775. When the Republic of Latvia regained its independence, the scientific life of the country was revived, acquired new energy and new vigour, the centre of which became the renovated edifice of the Academy of Science.
PL
Esej niniejszy jest kolejną próbą uchwycenia malejącej perspektywy między pradawnymi źródłami architektury antycznej (klasycznej) a dynamicznym rozwojem architektury obecnej, w której najnowocześniejsza technologia wypiera dawne wartości historyczne. Powyższy tekst ilustruje zanikające wpływy klasycyzmu i preponderancję architektury futurystycznej, choć z pewną dozą optymizmu można dostrzec oznaki interakcji na bieżącą kulturę architektoniczną, w której znaczenie klasycyzmu, czy też nowego klasycyzmu, nie zaniknęło.
EN
This essay is another attempt at grasping the dwindling perspective between prehistoric sources of antique (classic) architecture, and the dynamic development of modern architecture in which the latest technology supersedes the former historic values. The above text illustrates the vanishing influence of classicism and the preponderance of futurist architecture, though with a certain dose of optimism, one can see signs of interaction with current architectonic culture in which the significance of classicism, or the new classicism, has not disappeared.
EN
The aim of the essay is to remind people of selected realizations done during the last two decades of the 20th c. targeted at the rescue, restoration and enlivening objects of the 19th c. architecture. They were created in the period of industrial revolution, when the turn of the century became the past, remaining a valuable relic of the past and serves new aims, cultivating both old-time and restored functional, aesthetic and artistic values.
PL
Celem niniejszego artykułu jest przypomnienie niektórych wykonanych w latach ostatnich dwóch dekad XX wieku realizacji mających za zadanie uratowanie przed zagładą, restaurację i wlanie nowego życia w obiekty architektury XIX wieku. Powstałe one w okresie rewolucji przemysłowej, kiedy to ówczesny przełom historii świata przeszedł w XXI wieku do historii, stanowiąc cenną pamiątkę przeszłości, i służy nowym celom, pielęgnując jednocześnie dawne, ale również odnowione wartości funkcjonalne, estetyczne i artystyczne.
PL
Fenomen artystyczny, architektoniczny, urbanistyczny i krajobrazowy, jakim jest Ringstrasse, budzi powszechne zainteresowanie nie tylko znawców historii sztuki. Jest bowiem ten niezwykłej urody bulwar osobliwym symbolem niepowtarzalnej epoki, która kojarzy się nierozerwalnie z panowaniem cesarza Franciszka Józefa I. Z epoką tą wiąże się integralnie rozkwit historyzmu (historycyzmu) i eklektyzmu, które tak wybitnie zaznaczyły się w okresie romantyzmu i pozytywizmu za długoletniego panowania tego monarchy. Był on również inicjatorem wybitnego dzieła znakomitych austriackich twórców planowania przestrzennego, jakim pozostaje po dziś dzień Ring. Tkankę tego prospektu wypełniają głównie najznamienitsze przykłady różnorodności i neostylowego pluralizmu architektury dojrzałego i późnego historyzmu, wśród których wyróżniają się: neogotyk i szczególnie różne warianty neorenesansu. Istotę wiedeńskiego neorenesansu określić można mottem Otto Wagnera, kreatora secesji i jednocześnie wybitnego historycysty, preceptora Gottfrieda Sempera: Artis Sola Domina Necessitas.
EN
The artistic, architectonic, urban planning and landscape phenomenon, such as the Ringstrasse, evokes general interest not only among experts on art history. This boulevard of unusual beauty is a curious symbol of a unique epoch, which is inseparably associated with the reign of the Emperor Franz Joseph I. This epoch is integrally connected with the heyday of historism (historicism) and eclecticism, which made such a unique impact in the period of romanticism and positivism during the long-lasting reign of that monarch. He was also an initiator of the Ring which was and has since remained an outstanding work created by brilliant Austrian spatial planners. The tissue of this vista is predominantly filled with the most spectacular examples of diversity and neo-stylistic pluralism of architecture of mature and late historicism, among which the most distinctive are: neo-Gothic and especially variations of neo-Renaissance. The essence of the Viennese neo-Renaissance could be expressed using the motto of Otto Wagner, the creator of secession and at the same time an eminent historicist, preceptor of Gottfried Semper: Artis Sola Domina Necessitas.
PL
Celem niniejszego artykułu jest prezentacja jednego z ważniejszych rozdziałów historii architektury na Łotwie w XIX wieku. To wielowątkowe i wielonurtowe dziedzictwo, wzorem innych krajów europejskich, obejmuje dorobek w zakresie sztuki: neogotyku, neorenesansu z uwzględnieniem tzw. kostiumu francuskiego oraz neobaroku. Egzystujące na Łotwie historyzm (historycyzm) i eklektyzm wypada podzielić na dwa różne obszary, odmienne pod względem intensywności występowania różnych neostylów, na prowincji i w Rydze. Innymi słowy, neogotyk cieszy się zdecydowanie większą popularnością i uznaniem w architekturze krajowej niż w stołecznej Rydze. I na odwrót, neorenesans i jego filiacje wzbudzają w metropoli nad Dźwiną zdecydowanie większy podziw i szacunek. Przy jednoczesnym pluralizmie i różnorodności neostylów historyzmu na Łotwie dorobek architektury łotewskiej czyni ją znaczącym miejscem na mapie europejskiej kultury architektonicznej. Z uwagi na obfitość materiałów źródłowych autorka poświęciła uwagę głównie komparatystycznemu wyborowi wyselekcjonowanych przykładów architektury historyzmu na Łotwie z analogicznymi przykładami w Niemczech i w Polsce.
XX
The aim of the article is to present one of the most important chapters of the history of architecture in Latvia in the 19th century. This multi-trend heritage, as in other European countries, covers the achievements in the field of art: Neo-Gothic, Neo-Renaissance including the so-called French costume and Neo-Baroque. In the historicism and eclecticism existing in Latvia two different areas distinctive in the intensity of various styles should be distinguished, i.e. prevailing in the country and that prevailing in Riga. In other words, Neo-Gothic is clearly more popular and admired in the national architecture than in Riga, the capital. And vice versa, Neo-Renaissance and its filiations arouse greater admiration and respect in the metropolis on the Dzwina river. With the pluralism and diversity of the neo-styles of historicism in Latvia, the achievements of Latvian architecture make it a significant place on the map of the European architectonic culture. Due to abundance of source materials the author focused her attention mainly on comparative selection of examples of the architecture of historicism in Latvia with analogous examples in Germany and Poland.
PL
Powojenna polska wielorodzinna architektura mieszkaniowa, wielokrotnie krytykowana, była zróżnicowana. Na tle założeń postmodernizmu autor dokonuje analizy jego wpływu na formy wielorodzinnej zabudowy mieszkaniowej w Polsce, identyfikuje realizacje-unikaty oraz poszukuje odpowiedzi na pytanie o wpływ czasu na ich architekturę.
EN
The post-war Polish multi-family residential architecture has been repeatedly criticized - but it was diversified. According the thesis of postmodernism the author analyzes its impact on the forms of residential buildings in Poland, identifies some examples - unique projects and looks for the answer on the problem of time and their architecture.
13
PL
Adam Ballenstedt (1880-1942) kształcił się i pracował początkowo na terenie Niemiec, później głównie Wielkopolski. Był uczniem wielkich modernistów. W dojrzałym okresie twórczości na jego postawę wywierało wpływ środowisko poznańskie. Przez cały czas działalności projektowej deklarował przywiązanie do tradycyjnych reguł architektury. Pytanie o konsekwencję w ich praktycznym stosowaniu może stać się punktem wyjścia do monografii architekta służącej całościowej ocenie jego dorobku.
EN
Adam Ballenstedt (1880-1942) learned and worked initially in Germany, then mainly in Great Poland. He was a follower of great modernists. Later he stayed under influence of posnanian circles. For all the time of his activity he declared to be devoted to traditional architectural rules. Question: if he was consequent practically using them, can be a good start for a monograph - essential for an overall judgement of his achievements.
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.