PL
 |
EN
Preferencje help
Polish version English version Język
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 16

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  efekt zewnętrzny
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
1
Content available Energy security externalities – phenomenon description
Nyga-Łukaszewska Honorata
Polityka Energetyczna
|
2020
|
T. 23, z. 1
19--36
EN
Energy security is one of the most frequently analysed phenomena in the energy markets. Great variety of scientifc efforts should have indicated clear definition of the phenomenon. However, those studies highlighted more than 80 different definitions of what energy security really is. Due to the fact, that energy security is analyzed by different scientific disciplines, studies have provided a comperehensive reflection on the phenomenon. The main objective of this paper is of the theoretical nature and focuses on showing energy security externalities. Author delivers an integrative review focusing on existing literature referring to the analyzed phenomena. Energy security is though studied only from the perspective of economics therefore interdisciplinary studies are out of the study scope. The reason for such scientific procedure stem from a belief that each discipline approach is different in terms of concepts, research methods and though results that are obtained. Therefore without undermining high value of interdisciplinary approaches to energy security, author decided to concentrate solely on economic perspective, which in energy security studies seems to be underestimated. Such approach in author’s belief helps achieve theoretical clarity of the below given analysis. Presented paper is of the theoretical nature and focuses on showing energy security externalities. Critical literature review shows the literature mainstream in which energy security externalities are depicted from the point of energy imports and disruption costs, in particular. Majority of identified externalities is of pecuniary nature, which means that they are not a symptom of market inefficiency. Paper presents also selected measures that aim at externality capturing.
PL
Bezpieczeństwo energetyczne jest jednym z najczęściej analizowanych zjawisk na rynkach energii. Dotychczasowe badania nie są jednoznaczne w zakresie tego, czym jest bezpieczeństwo energetyczne. Z uwagi na fakt, że bezpieczeństwo energetyczne jest analizowane przez różne dziedziny i dyscypliny nauki, badania dostarczyły kompleksowej refleksji na temat tego zjawiska. Główny cel tego artykułu ma charakter teoretyczny i koncentruje się na pokazaniu efektów zewnętrznych związanych z bezpieczeństwem energetycznym. Autorka dokonuje przeglądu literatury, koncentrując się na istniejącej literaturze odnoszącej się do analizowanych zjawisk. Bezpieczeństwo energetyczne jest jednak badane wyłącznie z punktu widzenia ekonomii, dlatego badania interdyscyplinarne są poza zakresem analizy. Przyczyną dla przyjęcia takiej perspektywy badawczej jest przekonanie, że każda dyscyplina jest inna pod względem koncepcji, metod badawczych i uzyskanych wyników. Dlatego, nie podważając wysokiej wartości interdyscyplinarnych podejść do bezpieczeństwa energetycznego, autorka postanowiła skoncentrować się wyłącznie na perspektywie ekonomicznej. Takie podejście pomaga uzyskać przejrzystość teoretyczną analizy. Prezentowany artykuł ma charakter teoretyczny i koncentruje się na pokazaniu efektów zewnętrznych związanych z bezpieczeństwem energetycznym. Krytyczny przegląd literatury pokazuje główny nurt literatury, w którym efekty zewnętrzne związane z bezpieczeństwem energetycznym są przedstawione w szczególności z punktu widzenia importu energii i kosztów zakłóceń. Większość zidentyfikowanych efektów zewnętrznych ma charakter pieniężny, co oznacza, że nie są one objawem nieefektywności rynku. W pracy przedstawiono również wybrane środki mające na celu uchwycenie efektów.
2
Content available A systematic review of the use of environmental economics in the mining industry
Menegaki Maria, Damigos Dimitris
Journal of Sustainable Mining
|
2020
|
Vol. 19, iss. 4
254--271
EN
Environmental economics is increasingly being used in project appraisals, environmental liability estimates and design of market-based instruments. Mining, an actor capable of causing adverse effects on the environment, human health and well-being, has already been affected by these developments, at a great extent. Up to date, several research studies have been carried out to monetise the externalities of mining projects. Nevertheless, a systematic review of these publications has not been carried out, yet. This paper aims to fill this gap in the literature by investigating (i) the main non-market valuation techniques used; (ii) the main external costs or benefits of mining projects monetised; and (iii) the monetary estimates of mining-related externalities. The analysis shows that practically all economic valuation techniques have been implemented towards assessing, in monetary terms, the mining impacts on the environment. However, the findings from the statistical analysis reveal a wide range of monetary estimates, which are attributed not only to the valuation methods and assumptions used but also to the specific characteristics of the mining projects in question. Also, the research draws directions for future work, as the analysis of the published studies indicates areas of limited availability of estimates or high heterogeneity between the available estimates.
3
Content available Examining of portable batteries externalities with focus on consumption and disposal phases
Shuptar-Poryvaieva Natalia Yosipivna, Gubanova Elena Rostislavovna, Andryeyeva Natalia Mykolaivna, Shevchenko Tetiana Ivanivna
Ekonomia i Środowisko
|
2020
|
nr 4
24--37
EN
Today, the problem of increasing negative environmental externalities related to waste management, especially electronic waste, which also includes used household batteries and accumulators, is becoming increasingly acute. They cause significant damage not only to the environment but also to public health when released into the environment without control. The purpose of this work is to study the environmental and economic aspects and determine the external effects caused by the consequences of the consumption of autonomous batteries. Correlation-regression analysis showed that there is a link between indicators of domestic market filling of household batteries and the dynamics of mortality related to cancer. The study provides simplified calculations of external effects that arise in Ukraine because of the consumption of household batteries due to the absence of a system for their collection and disposal. The sum of the total external effects is determined, excluding losses due to air pollution, water pollution, and agricultural losses.
PL
Obecnie coraz bardziej dotkliwy staje się problem negatywnych środowiskowych efektów zewnętrznych związanych z gospodarką odpadami, zwłaszcza elektroodpadami, które obejmują również zużyte baterie i akumulatory z gospodarstw domowych. W przypadku niekontrolowanego ich uwolnienia do środowiska, powodują znaczne szkody nie tylko dla środowiska, ale także dla zdrowia publicznego. Celem artykułu jest zbadanie środowiskowych oraz ekonomicznych aspektów, jak również określenie zewnętrznych skutków związanych z używaniem baterii. Analiza korelacji i regresji wykazała, że istnieje związek pomiędzy wskaźnikami wypełnienia rynku krajowego bateriami dla gospodarstw domowych a dynamiką umieralności związanej z rakiem. W opracowaniu przedstawiono uproszczone obliczenia skutków zewnętrznych, które pojawiają się na Ukrainie w wyniku zużycia baterii domowych z powodu braku systemu ich zbierania i utylizacji. Suma całkowitych skutków zewnętrznych jest określana z wyłączeniem strat spowodowanych zanieczyszczeniem powietrza, wody i strat w rolnictwie.
4
Content available Ecosystem services in the appraisal of the economic performance of urban regeneration projects exemplified by the Jessica Initiative
Idczak Piotr, Musiałkowska Ida, Mrozik Karol
Ekonomia i Środowisko
|
2019
|
nr 3
114--129
EN
The purpose of this paper is to indicate the valuation importance of externalities derived from the urban ecosystem services (UES) in terms of their applicability in the appraisal process of urban regeneration projects co-financed from European funds. Specifically, it examines the impact of UES on the project’s economic performance, and thereby on human quality of life. Using the discounted cash flow method, this paper estimates the project’s economic performance indicators including the identified UES upon their prior valuation. The valuation was carried out on the basis of the benefit analysis, contingent valuation method – “willingness to pay” – and benefit transfer method, as recommended by Bernaciak, Wojcieszak (2014) and Zawojska et al. (2016). Results show that urban projects including UES are characterised by the higher values of the economic performance indicators and they should be assessed higher than projects with little or no UES because of their stronger contribution to the sustainable development of urban areas. In spite of the fact that there are limitations due to the UES valuation techniques used in the study, the presented approach could be an important tool for the project’s appraisal.
5
Content available Valuation of water use in agriculture – Polish example
Gajos E., Prandecki K.
Ekonomia i Środowisko
|
2018
|
nr 4
124--132
EN
The aim of the study was to propose a method for the valuation of water use in agriculture. Authors proposed an indirect valuation method – the alternative cost of water abstraction based on the cost of water from public supply. It was found, that there are several problems with statistical data on water use in agriculture, e.g. it is mostly estimations and it actually covers water used in agriculture, forestry and fishing. Proposed valuation method was used to valuate water use in Polish agriculture. It was calculated, that that cost equaled to almost PLN 4.5 billion in 2016, which means the cost per farm at the level over PLN 3.2 thousand.
6
Content available Znaczenie klastrów dla gospodarki regionu
Guzdek Sylwia
Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN
|
2018
|
No 272
54--64
EN
Clusters belong to the regional innovation system, which led to the formulation and implementation of the cluster-based policy in many countries. The positive impact of clusters on the competitiveness of regions was confirmed by empirical studies. Absence of clusters means retardation in a regional development. The implementation of cluster policy supporting coopetition into the scope of principled regional policy assumptions seems urgent. In this way effective conditions for the formation of growth poles around industries specific for a given region will be developed and, consequently, the economic specialization of individual regions will be achieved. Observation of the benefits resulting from the functioning of clusters in the region, taking into account their possible negative impact, will allow to determine the specificity of regional development policy based on clusters. These problems indicated above are the subject of this study, based on the Polish and foreign literature available on the subject employing the desk research method.
7
Content available Efektywność ekonomicznych instrumentów ograniczania emisji CO2
Mazurkiewicz J.
Polityka Energetyczna
|
2016
|
T. 19, z. 3
77--90
PL
W celu przeprowadzenia transformacji krajów członkowskich w kierunku gospodarki niskoemisyjnej, na poziomie Unii Europejskiej wprowadzono zestaw celów polityki klimatycznej w horyzoncie 2020 i 2030 roku. Cele te zostały ustanowione zarówno na poziomie krajowym (poprzez ustalenie ram polityki energetyczno-klimatycznej), jaki i międzynarodowym (poprzez deklaracje obniżenia poziomu emisji w Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu – UNFCCC). Dla realizacji tych celów decydenci polityczni wprowadzają szeroki wachlarz instrumentów wspierających redukcję emisji oraz rozwój odnawialnych źródeł energii. Uzasadnieniem takiej polityki jest szereg argumentów, od zachowania bezpieczeństwa energetycznego i ochrony środowiska naturalnego, po wspieranie powstawania innowacji i miejsc pracy, zaś środki tej polityki obejmują szereg instrumentów: od subsydiów po uprawnienia do emisji. Celem niniejszego artykułu jest analiza interakcji zachodzących pomiędzy instrumentami ograniczania emisji CO2. W pierwszej części przedstawiono postępy w realizacji celów polityki energetycznej i klimatycznej do 2020 roku. W części drugiej zaprezentowano klasyfikację instrumentów ograniczania emisji, odpowiadające celom polityki energetycznej: internacjonalizacji kosztów zewnętrznych oraz rozwojowi wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Część trzecia zawiera analizę potencjalnych interakcji zachodzących pomiędzy tymi mechanizmami. W szczególności uwzględniono system EU ETS i dwa modele wspierania rozwoju odnawialnych źródeł energii – systemu kształtowania cen oraz systemu kształtowania ilości energii ze źródeł odnawialnych.
EN
To accomplish the transition to a low-carbon society, the EU has adopted a set of climate and energy targets for 2020 and 2030, both domestically (through its 2030 climate and energy policy framework) and internationally (through its intended contribution to the UNFCCC). Policymakers at all levels of government have been supporting a wide range of incentive mechanisms for emissions reduction and the deployment of renewable energy sources (RES). Motivations for such policy range from energy security and environmental preservation to green jobs and innovation, and measures comprise an array of subsidies from mandates to emissions trading. These mechanisms have been distinguished due to the energy policy targets: internalization of external costs and the deployment of renewable sources of energy. The aim of this paper is to analyze the interactions the economic mechanisms of CO2 reduction. The first part of the article presents an overview of the latest progress towards the climate and energy targets for 2020. The second part of the article presents the classification of instruments supporting the decrease in CO2 emissions, distinguished due to the state targets: internalization of external costs and the deployment of renewable sources of energy. Part three includes an analysis of the interaction between these mechanisms. The results of implementation were presented in relations to the EU ETS system and two models of mechanisms for the popularization of renewable energy sources – a price based system and quota based system.
8
Content available Efekty zewnętrzne transportu : aspekty teoretyczne
Huderek-Glapska S.
Zeszyty Naukowe. Problemy Transportu i Logistyki / Uniwersytet Szczeciński
|
2014
|
Nr 25
83--97
PL
Transport jest szczególną gałęzią gospodarki, która charakteryzuje się generowaniem efektów zewnętrznych. Działalność transportowa przyczynia się do rozwoju społeczno- ekonomicznego, generując koszty zewnętrzne, które nie są wliczone do rachunku działalności przedsiębiorstw funkcjonujących na tym rynku. Szybki rozwój transportu oraz wzrost świadomości ekologicznej spowodowały, iż rozpoznanie i optymalizowanie efektów zewnętrznych transportu stało się przedmiotem wielu badań naukowych i istotnym zagadnieniem w procesie kształtowania polityki transportowej. W literaturze przedmiotu nie wypracowano dotąd jednolitej definicji oraz podziału efektów budowy i użytkowania infrastruktury transportu. O ile zagadnienie kosztów zewnętrznych generowanych przez transport jest stosunkowo dobrze rozpoznane w literaturze przedmiotu, o tyle brakuje jednoznaczności w definiowaniu pozostałych efektów zewnętrznych transportu. Celem artykułu jest usystematyzowanie wiedzy dotyczącej natury efektów zewnętrznych transportu, ich charakterystyki oraz klasyfikacji prezentowanych w literaturze przedmiotu. Informacje te powinny być użyteczne dla tych, którzy pracują nad zwiększeniem efektywności transportu i określeniem celów polityki sektora publicznego.
EN
This paper discusses the concept of transport externalities. It aims to systematize the knowledge of the nature and classification of transport externalities, based on a review of the literature, so that this information become useful for the purposes of public policy. It starts with a brief discussion of definition and characteristics of externalities in the neoclassical economic framework. It then relates this considerations to transport market and presents the classification of external effects in transport sector based on the literature review. Finally, classification of transport externalities is developed and conclusion are formulated.
9
Content available Stimulate economic growth by improving transport infrastructure – a lesson from China
Wang X., Deng D., Wu X.
Transport Problems
|
2014
|
T. 9, z. 4
63--72
EN
This paper uses Feder model to test impacts of transport infrastructure on economic growth. With China provincial data from 1990-2010 the empirical models, including Basic model, Time-Lag model and Spatial model, demonstrate that transport infrastructure does have a positive Spillover Effect on economic growth. However, Direct Effect on economic growth is negative possibly due to Crowding-Out Effect and productivity difference between sectors. The research also proves the Spillover Effects are becoming weaker as time passed. Finally, Spatial Spillover Effect or Network Effects are confirmed.
DE
Diese Thesis benutzt Feder-Model, um die Auswirkung der Transportinfrastruktur, die auf das wirtschaftliche Wachstum zu untersuchen. Mit den Daten aus chinesischen Provinzen zwischen 1990 und 2010 durch das empirische Modell, in dem das Basic-Model, Time-Lag-Model und Spatial-Model beinhaltet, kann man dadurch demonstrieren, dass die Transportinfrastruktur eine positive Spillover-Effekt auf das wirtschaftliche Wachstum auswirkt. Direkte Effekt auf das wirtschaftliche Wachstum ist jedoch möglich negativ, durch die Crowding-Out Effekt und Unausgeglichenheit der Produktivität zwischen Sektoren. Diese Studie beweist auch, dass die Spillover-Effekte mit vergangener Zeit schwächt wird. Außerdem werden die Spatial-Spillover-Effekt oder Network-Effekt nachgewiesen.
10
Wybrane aspekty szacowania kosztów zewnętrznych w transporcie
Żak J., Kłodawski M., Lewczuk K., Gołębiowski P., Jacyna-Gołda I.
Logistyka
|
2014
|
nr 4
PL
W artykule przedstawiono zagadnienie kosztów zewnętrznych ze szczególnym uwzględnieniem roli transportu w ich generowaniu. Zaprezentowano podział efektów zewnętrznych i ich skutki generujące koszty. Opisano podstawowe metody szacowania kosztów zewnętrznych. Przedstawiono w postaci formalnej wzory różnych rodzajów kosztów zewnętrznych. Określono wysokości kosztów w przeliczeniu na pojazdokilometr w przypadku zanieczyszczenia powietrza czy też wypadków.
EN
Article presents the problem of external costs with particular attention paid to role of transport in their generating. The classification of external effects as well as their effects influencing costs is presented. The basic methods of external costs estimation are presented and discussed. The formal description of different aspects of external costs is given. The costs per vehicle-km of pollution and accidents are estimated on the example.
11
Content available Methodology for assessing external costs in the energy industry
Michalski M. Ł.
AGH Managerial Economics
|
2012
|
nr 11
101-114
EN
The article presents a methodology for assessing external cost in the energy industry. This requires a quantification of externalities and valuation of losses and damage to the natural environment using indirect methods based on attempts to assign market value to losses, costs of substitutes to endangered or damaged environmental goods as well as restoration, prevention, compensation and opportunity costs.
PL
Treścią opracowania jest przedstawienie metodyki określania kosztów zewnętrznych w przemyśle energetycznym. Wymaga to kwantyfikacji efektów zewnętrznych i wyceny wartości strat w środowisku naturalnym za pomocą metod pośrednich bazujących na próbie wyceny rynkowej strat, koszcie substytutów zagrożonych lub utraconych dóbr, koszcie odtworzenia, prewencji, kompensacji lub określeniu utraconych możliwości.
12
Content available Rozwój krajowego przemysłu wytwarzania energii elektrycznej w świetle umów międzynarodowych i prawodawstwa UE
Michalski M. Ł.
Ekonomia Menedżerska
|
2011
|
nr 9
91-101
PL
Treścią opracowania jest przedstawienie kształtowania funkcjonowania i rozwoju krajowego przemysłu wytwarzania energii elektrycznej przez umowy międzynarodowe i prawodawstwo UE. Deklaracje i umowy międzynarodowe w zakresie energetyki ograniczają się do określenia strategicznych celów, natomiast dyrektywy UE przez stawianie wymogów ilościowych i ram czasowych oraz tworzenie mechanizmów handlu emisjami i kar za przekroczenie limitów emisji mają na celu poprawienie efektywności procesów wytwarzania energii elektrycznej.
EN
The article presents the impact of international agreements and EU directives on the functioning and development of the Polish electricity generation industry. International agreements with respect to the energy industry are limited to setting strategic goals, whereas EU's directives aim at improving the efficiency of electricity generation processes by setting deadlines for quantitative goals as well as establishing emissions trading systems and penalties for exceeding emission limits.
13
Content available System ocen procesów wytwarzania energii elektrycznej w warunkach otwartej gospodarki rynkowej
Michalski M. Ł.
Ekonomia Menedżerska
|
2010
|
nr 8
83-102
PL
Treścią opracowania jest przedstawienie systemu ocen procesów wytwarzania energii elektrycznej umożliwiającego minimalizację jednostkowego kosztu ekonomicznego lub społecznego. Model umożliwia optymalny wybór budowy nowych elektrowni i elektrociepłowni lub modernizacji, dalszej eksploatacji albo likwidacji istniejących obiektów, przy uwzględnieniu ograniczenia nakładów inwestycyjnych, ilościowych wymogów produkcji energii elektrycznej i ciepła oraz wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii, limitów i kosztów emisji szkodliwych substancji.
EN
The article presents an assessment system to manage the process of electricity generation to minimize unit economic or social cost through the optimal choice of new investments in generation or cogeneration, modernization, operation or retirement of existing power plants. The model takes into account budget constraints, electricity and heat production as well as renewable energy use requirements, harmful emissions limits and associated costs.
14
Badanie opłacalności zmiany sposobu przygotowania ciepłej wody użytkowej w budynku mieszkalnym wielorodzinnym. Część III: Analiza efektów zewnętrznych
Bewszko T.
Ciepłownictwo, Ogrzewnictwo, Wentylacja
|
2010
|
T. 41, nr 3
87-89
PL
Przedstawiono wyniki analizy efektów zewnętrznych modernizacji sposobu przygotowania ciepłej wody użytkowej w budynku mieszkalnym wielorodzinnym. Proponowane przedsięwzięcie modernizacyjne polega na likwidacji dotychczas używanych indywidualnych podgrzewaczy gazowych użytkowanych w lokalach mieszkalnych oraz doprowadzenia c.w.u. przygotowanej w więźle ciepłowniczym zasilanym z sieci MPEC.
EN
Analysis results of external effects are presented connected with the modernisation of a method of preparation of usable hot water in a multi-family residential building. The modernization project proposed involves elimination of individual gas boilers used in dwellings up to now and assumes the supply of usable hot water, prepared in a district heating substation and powered from MPEC district heating network.
15
Content available remote Efekty zewnętrzne wytwarzania energii w źródłach lokalnych na obszarach cennych przyrodniczo
Rusak H.
Polityka Energetyczna
|
2005
|
T. 8, spec.
497-505
PL
Efekty zewnętrzne powstające w procesach wytwarzania energii na obszarach cennych przyrodniczo charakteryzują się pewną specyfiką wynikającą ze specyficznych warunków tych terenów. Lokalne planowanie energetyczne uwzględniające w kryterium wyboru scenariusza rozwoju energetyki koszty zewnętrzne wymagające w pierwszej kolejności identyfikacji efektów zewnętrznych. Należy brać pod uwagę zarówno efekty zewnętrzne środowiskowe jak i społeczne. Zagadnienie staje się jeszcze bardziej złożone, kiedy chce się uwzględnić pełny cykl życia urządzenia lub efekty zewnętrzne ciągnione. Złożonym problemem jest również rozdzielenie efektów zewnętrznych powodowanych przez lokalną energetykę oraz inne przyczyny, lokalne i pozalokalne.
EN
The external effects arising in the process of energy production within areas of valuable nature are characterized by certain peculiarity resulting from specific conditions of those terrains. Planning of local energy supply requirement has to take into consideration in choice of criterion of the scenario of power industry development, external costs required in the first place in identification of external effects. Both environmental external effects as well as social external effects have to be taken into consideration. The issue becomes even more complex when appreciation of full cycle of life of an appliance or external drag effect come into view. Another complex problem is as well the separation of external effect caused by local energy sources and other causes either local or global.
16
Content available remote Pojęcie ekologicznych kosztów zewnętrznych
Graczyk A.
Ekonomia i Środowisko
|
2004
|
nr 2
7--29
PL
Oddziaływanie jednych podmiotów na inne za pośrednictwem środowiska ma cechy odpowiadające pojęciu kosztów zewnętrznych. Funkcja środowiska przyrodniczego w procesie powstawania kosztów zewnętrznych działalności gospodarczej nie jest jednak jednolicie określona. Zależności między podmiotami, w istnieniu których pośredniczy środowisko, można określić mianem ekologicznych kosztów zewnętrznych, pod warunkiem przedstawienia specyficznych cech ekologicznych kosztów zewnętrznych. Celem niniejszego artykułu jest określenie, czym są w istocie ekologiczne koszty zewnętrzne i jakie są charakterystyczne cechy ekologicznych kosztów zewnętrznych. Podstawą rozważań jest analiza kategorii efektów i kosztów zewnętrznych w ogólności oraz analiza miejsca i roli środowiska przyrodniczego w procesie powstawania kosztów zewnętrznych. Prowadzi to do roboczej definicji ekologicznych kosztów zewnętrznych. Następnie zostanie sformułowana hipoteza, polegająca na wyspecyfikowaniu głównych założeń dotyczących kosztów zewnętrznych. W odniesieniu do tych założeń, poprzez analizę i wnioskowanie przez analogię, możliwe będzie określenie specyfiki ekologicznych kosztów zewnętrznych i zakresu stosowalności oraz możliwości interpretacyjnych tego pojęcia.
EN
The paper presents an analysis of effects and external cost categories in general terms and the role of the environment in the creation of external costs. External environmental cost is an externa] technological cost created by means of the environment in a case when the objective function of the subject using the environment contains defined environmental goods. In the narrow approach it is required to describe property rights to environmental goods. However, the broad approach requires that theses goods be available at a level where it is proper for the realization of subjects' goals and not derogate their position in relationship to other subjects.
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.