Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Social Awareness of the Circular Economy as an Integral Part of Sustainable Development. Observations from Poland

Lewandowska Aleksandra, Rogatka Krzysztof, Lopata Ewelina

Civil and Environmental Engineering Reports

|

2022

|

Vol. 32, no. 2

132--153

EN

Sustained growth in the number of urban dwellers means that matters concerning the development of modern cities are not only a challenge for current residents, but a global test for the entire population. The purpose of this paper is to analyze and assess social awareness regarding sustainable development, with particular emphasis on matters concerning the circular economy. The study was conducted by means of the CAWI (Computer Assisted (Aided) Web Interviews) method on a sample of 389 respondents from Warsaw, the capital city of Poland. The results imply that although the society has a correct understanding of sustainable development and the circular economy, there is still a continuing need to support further education due to the necessity for wider and more intensive implementation of sustainable development in practice.

2

Theory of sustainable development and social practice

Konstańczak Stefan

Problemy Ekorozwoju

|

2014

|

Vol. 9, nr 1

37--46

EN

The paper shows, that the hopes associated with globalisation, which were also supposed to overcome the effects of the ecological crisis, have not been fulfilled. This situation is associated with the fact that nowadays the biggest influence on the functioning of the global ecosystem is by man himself, who exists simultaneously in two environments: social and cultural. According to the author, all crises are global and furthermore embrace both environments in which man functions. Therefore, people are most at risk to pay for every crisis, including the ecological one. Human communities would be able to function in any environment, if they accept and implement sustainable development, which includes the functioning of the anthroposphere and the biosphere at the same time. Communities which were unable to do so, collapsed and even disappeared. In conclusion, the author claims that even today there is such a requirement. Today’s advocated sustainable development ensues from our species’ historical experiences. The implementation of sustainable development could provide the best optimal develop-ment conditions for both mankind and the natural environment.

PL

Autor wskazuje, że nadzieje związane z globalizacją, która miała doprowadzić także do przezwyciężenia skutków kryzysu ekologicznego, nie spełniły się. Taki stan rzeczy wiąże z faktem, że współcześnie największy wpływ na funkcjonowanie ziemskiego ekosystemu ma sam człowiek egzystujący równoległe w dwóch środowiskach: społecznym i kulturowym. Zdaniem autora wszystkie zjawiska kryzysowe mają zasięg globalny, a ponadto obejmują oba środowiska, w których funkcjonuje człowiek. Dlatego każdy kryzys, w tym i ekologiczny, jest dotkliwie odczuwalny zwłaszcza przez ludzi. Społeczności ludzkie potrafiły funkcjonować w każdym środowisku, jeśli były w stanie przyjąć i realizować jakąś postać zasady zrównoważonego rozwoju, która obejmowała zarazem funkcjonowanie antroposfery i biosfery. Społeczności, które tego nie potrafiły, upadały a nawet ginęły. Autor w konkluzji stwierdza, że również obecnie istnieje taki wymóg, a zatem propagowana współcześnie zasada zrównoważonego rozwoju jest konsekwencją doświadczeń historycznych naszego gatunku i najlepszą drogą dla zapewnienia optymalnych warunków rozwoju zarówno dla ludzkości jak i środowiska naturalnego.

3

Minimalizacja zużycia surowca i powstawania odpadów polimerowych w cyklu produkcyjnym systemów instalacyjnych

Czop M

Archiwum Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska

|

2014

|

Vol. 16, nr 4

113--124

EN

The article describes activities, which consist of reducing the amount of polymer wastes generated in the production cycle of the installation system. The main goal of the described case is to find a method to reduce the amount of polymer waste generated in the process of production. Minimization of the waste is one of the most important elements of introducing the Clean Production rules for enterprises. The Clean Production is a good background for the implementation of legislation which is binding in Poland and European Union and which concerns evaluation of environment management system.

PL

W artykule opisano działania polegające na ograniczaniu ilości odpadów polimerowych powstających w cyklu produkcyjnym systemów instalacyjnych. Głównym kierunkiem w opisywanym przykładzie było znalezienie metody zmniejszającej powstawanie ilości odpadów w samym procesie produkcyjnym. Minimalizacja odpadów jest jednym z ważniejszych elementów wdrażania zasady Czystszej Produkcji w przedsiębiorstwie. Czystsza Produkcja stanowi dobre przygotowanie do wprowadzenia regulacji prawnych obowiązujących w Polsce oraz Unii Europejskiej, dotyczących oceny systemu zarządzania środowiskiem.

4

System wskaźników rozwoju zrównoważonego i ekorozwoju dla obszarów przyrodniczo cennych

Zielińska A.

Ekonomia i Środowisko

|

2013

|

nr 3

79--89

PL

Koncepcja rozwoju zrównoważonego odnosi się do wszystkich form obszarów przyrodniczo cennych oprócz rezerwatów przyrody i parków narodowych (ochrona ścisła), w stosunku do których zastosowanie znajduje koncepcja ekorozwoju. Jest to związane z tym, że dla rezerwatów przyrody i parków narodowych zachwiana jest harmonia ładów (ekologicznego, ekonomicznego, społecznego, instytucjonalnego i przestrzennego), dominującym tu ładem jest ład środowiskowy (ekologiczny).

EN

National parks, nature reserves, landscape parks, areas of protected landscape, Natura 2000 areas, monuments of nature, documentation sites, ecological arable lands, landscape-nature protected complexes, flora, fauna and fungi protection forms, botanical gardens, strolling and recreational park, greenstone, urban park, cultural park, historical garden-park, eco-ton, river valley, geo-park, small nature enclave, ecological corridors. Sustainable development concept refers to all forms of ecologically valuable areas, except from nature reserves and national parks (strict protection), to the ones where eco-development concept is applied. The set of sustainable development and eco-development indicators will constitute an information source about the accomplishment level of this concept within natural valuable areas. The aim of this article is to introduce an original proposition of sustainable development and eco-development indicators system.

5

Rozwój zrównoważony- niepewna przyszłość

Zieliński S.

Chemik

|

2011

|

Vol. 65, nr 11

1133-1144

PL

Pojęcie ekorozwoju pojawiło się w 1972 r. na I konferencji ONZ "Środowisko i rozwój", ale po raz pierwszy zdefiniowano tę koncepcję dopiero w 1987 r. w Raporcie Brundtland "Our Common Future", gdzie przedstawiono pojęcie zrównoważonego rozwoju (sustainable development). W artykule przedstawiono zachowanie środowiska i jego zasobów naturalnych, możliwości poprawy warunków życia i bezpieczeństwa wszystkich ludzi, także wobec wzrostu światowej populacji oraz możliwości i ograniczenia rozwoju zrównoważonego. Autor konstatuje, że trudno dokładnie przewidzieć, jakie problemy i w jakim stopniu zostaną przez obecne pokolenia rozwiązane, a jakie pozostaną przyszłym. Jednak, tak jak nieprzewidywalne są procesy zachodzące w ekosystemach, czy w systemach społecznych, tak samo nieprzewidywalna jest pomysłowość i innowacyjność człowieka w pokonywaniu trudności.

EN

The concept of the eco-development came into being at Ist United Nations Conference on "Environment and development" in 1972, but this concept was formulated and defined for the first time in 1987 in the Brundtland report "Our Common Future", in which the idea of sustainable development was presented. This paper presents the preservation of the environment and its natural resources, possibilities for improving living conditions and safety of all human beings also against the world population growth as well as the potentials and constraints of sustainable development. The author states that it is difficult to predict precisely which problems and to what extent will be solved by the present generations, and which will be left for the next ones. However, human inventiveness and innovative approach to overcome difficulties are as unpredictable as processes occurring in ecosystems or social systems.

6

Kontrowersje terminologiczne w zakresie ekonomiki ochrony środowiska i ekonomii ekologicznej

Górka K.

Ekonomia i Środowisko

|

2010

|

nr 2

10--21

PL

Celem artykułu jest włączenie się do dyskusji o kierunkach rozwoju badań nad ekonomicznymi aspektami ochrony środowiska naturalnego i szeroko rozumianą problematyką ekologiczną, choć jedynie z punktu widzenia nowej terminologii. Kwestie terminologiczne nie są wprawdzie najważniejsze, ale nieprzemyślane nazewnictwo sprawia wiele nieporozumień i kłopotów Autor na ten temat przedstawiał swoje stanowisko, niekiedy bardzo polemicznie, na wielu konferencjach naukowych oraz w kilku publikacjach z zakresu problematyki ekologicznej (już od 1995 roku). Jednakże odzew był prawie żaden i dlatego warto wrócić do tych kontrowersji, przedstawiając krytyczną ocenę tak zwanego postępu terminologicznego w omawianej dziedzinie i proponując sposób uporządkowania tej terminologii.

EN

This elaboration presents controversies associated with the use of terminology pertaining to the economic aspects of environmental research, including the following thematic groups: sozological, ecological and environmental policy; natural, biological and geographical environment; environmental .protection economics - ecological economics - economics of the environment - sustainable economics - environmental management, as well as eco-development and sustainable and durable development. The author prefers to disseminate the category of durable development in place of sustainable development and equilibrated development.

7

Ilościowa ocena zmian regionalnego poziomu ochrony środowiska

Karol J.

Metody Informatyki Stosowanej

|

2008

|

nr 2 (Tom 15)

39-50

EN

Implementation of the sustainable development concept and its monitoring require both precise definition of the measures and careful selection of the measurement method. The relationship between the concept of development and its measures, including the model concepts of development, is mutual. On the one hand, the measures are drivers of the development concept, and on the other - they reflect the scale and structure of development processes. The role of sustainable development indicators in this context is enforced by the opportunities of their practical implementation allowing a fair evaluation of the present condition and a scientifically approved forecast of economic as well as social and ecological effects. The paper provides evaluation of one of the aspects of regional sustainable development - environmental protection. The subsequent stages of thai evaluation include: - an analysis of the distribution of environmental protection measures in regions in the years 1998 and 2005: - construction of a synthetic measure of environmental protection and an analysis of its changes in regions; Ś - an analysis of the impact of economic factors on environmental protection. In the study quantitative taxonomic and econometric methods of regional analysis have been employed.

8

Zarządzanie obszarami Natura 2000 jako wymiar Narodowej Strategii Spójności na lata 2007-2013

Barczewski K.

Nowoczesne Systemy Zarządzania

|

2007

|

T. 2, nr 1

209--223

9

Wdrażanie koncepcji rozwoju zrównoważonego i trwałego

Górka K.

Ekonomia i Środowisko

|

2007

|

nr 2

8--20

PL

Celem artykułu jest włączenie się w niezakończony jeszcze proces porządkowania terminologii z zakresu ekorozwoju oraz rozwoju trwałego i zrównoważonego, jak również przedstawienie praktycznego znaczenia omawianej koncepcji i stopnia jej wdrożenia w warunkach gospodarki w Polsce i Unii Europejskiej. Ponadto sygnalizuje się możliwość ściślejszego powiązania tej koncepcji z istotą i programem społecznej gospodarki rynkowej, aby w efekcie uzyskać nowe rozwiązanie systemowe w postaci bardziej realnej odmiany, tak zwanej trzeciej drogi.

EN

The paper presents the concept of Sustainable Development in an attempt to clarify the term, beginning from eco-development and valuating the translation of sustainable development into Polish. Further on, the Author proceeds with an analysis of the economic foundation of Sustainable Development, highlighting the emergence of a new system of values, application of economic tools and the search for „the third way” in market economy conditions. The paper also describes implementation of the Sustainable Development concept on the macro-, mezo- and micro scale in Poland, supporting his argument with figures. In conclusion, the paper discusses chosen problems of sustainable development in the European Union and in Poland.

10

Niektóre aspekty rozwoju światowego ruchu CP

Fijał T.

Problemy Ekologii

|

2006

|

R. 10, nr 5

259-264

PL

Czystsza produkcja (CP) jest prewencyjną strategią ochrony środowiska, ograniczającą ryzyko jakie stwarzają ludziom i środowisku naturalnemu procesy wytwarzania i produkowane wyroby. Funkcjonuje ona w skali globalnej jako elementem strategii ekorozwoju, m.in. dzięki działalności wielu organizacji międzynarodowych promujących ideę CP. Duży wkład w rozwój światowego ruchu CP, wniosły takie organizacje o międzynarodowym zasięgu, jak: - Program Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska (UNEP), - Ogólnoświatowa sieć organizacji Okrągłego Stołu Czystszej Produkcji (Zapobiegania Zanieczyszczeniu). - Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju Przemysłowego (UN1DO), - Światowe Centrum Ochrony Środowiska (WEC), - Agencja Stanów Zjednoczonych ds. Rozwoju Międzynarodowego (US AID), - Agencja Ochrony Środowiska Stanów Zjednoczonych (US EPA), - Międzynarodowe Stowarzyszenie na rzecz Czystej Technologii (IACT), czy - Międzynarodowa Sieć Zarządzania Środowiskowego (INEM). W artykule zaprezentowano podstawowe kierunki działalności tych organizacji, ze szczególnym uwzględnieniem ich roli w propagowaniu zasad strategii czystszej produkcji w świecie.

EN

Cleaner Production (CP) is a preventive environmental protection strategy that reduces the risk to human health and the environments resulting from manufacturing processes and related products. There is a global idea being a part of eco-development strategy and develops, among other things, due to activities of many international organizations engaged in promoting CP. The following international organizations made a major contribution to CP worldwide movement: - United Nations Environment Programme (UNEP), - Roundtable on Cleaner Production (Pollution Prevention Roundtable) worldwide organization network, - United Nations Industrial Development Organisation (UNIDO), - World Environment Center (WEC), - United States Agency for International Development (US AID), - United States Environmental Protection Agency (US EPA), - International Association for Clean Technology (IACT), and - International Network for Environmental Management (INEM). In this paper the prime objectives of these organizations are presented, while highlighting their role in propagation of Cleaner Production strategy in the world.

11

Mechatronic technologies in agriculture

Mikucki K.

Elektronika : konstrukcje, technologie, zastosowania

|

2004

|

Vol. 45, nr 8-9

181-183

EN

Some general problems of modern automation and mechatronization in agriculture and ecologization are considered and discussed. The concepts of mechatronic technologies and functions of mechatronic systems have been presented.

PL

Zaprezentowano zagadnienia nowoczesnej mechatronizacji rolnictwa. Wskazano na istotną rolę technologii mechatronicznych w ekorozwoju systemów produkcji rolnej.

12

Zintegrowane zarządzanie terenami zdegradowanymi

Korcz M., Janikowski R.

Ekonomia i Środowisko

|

2003

|

nr 2

74--85

PL

Zasada zrównoważonego rozwoju wymaga, aby gospodarowanie powierzchnią ziemi w różnych skalach przestrzennych, od lokalnej do ponadregionalnej, zapewniało osiąganie celów społecznych i gospodarczych oraz środowiskowych bez wzajemnych negatywnych oddziaływań z poszanowaniem potrzeb obecnych i przyszłych użytkowników środowiska. Przestrzeń i powierzchnia ziemi jest zasobem skończonym i choćby z tego względu musi być wykorzystywana do wielokrotnego pełnienia różnych funkcji. Z zasady zrównoważonego rozwoju wynika, że wymienność funkcji w czasie nie może być ograniczana przyjętymi w poprzednich etapach rozwoju cywilizacyjnego rozwiązaniami. Skutki działań użytkownika terenu z przypisaną funkcją przemysłową nie powinny ograniczać przyszłych użytkowników przez uniemożliwienie pełnienia przez ten sam teren innych funkcji, na przykład funkcji mieszkaniowych. Tymczasem dotychczasowy sposób zarządzania powierzchnią ziemi zakładał ograniczoną wymienność funkcji, skupiając się na problemach dostosowania sposobu użytkowania do warunków środowiskowych i/lub minimalizacji konfliktów przestrzennych. Uwzględnienie tego nowego wymiaru, jak i zwiększonych wymagań użytkowników społeczeństw ponowoczesnych powoduje, że w krajach o postindustrialnym etapie rozwoju, ujawniła się niezmiernie liczna ilość obszarów ocenianych jako zdegradowane lub zanieczyszczone. Wiele z nich to tereny zdewastowane czy też całkowicie porzucone. Ten niechciany spadek, lub inaczej dług środowiskowy, ma także swój wymiar finansowy. Jego wielkość wskazuje, że przy mało elastycznym zarządzaniu może ograniczać on zdolność do realizacji aktualnych potrzeb społecznych. Z drugiej strony wstrzymywanie się od jego spłaty może rodzić i bardzo często rodzi ujemne, a nawet patologiczne skutki społeczne i gospodarcze.

EN

Problems of post-industrial areas have been presented from the prospect of sustainable development of the country especially regarding environmental aspects. Scale of the problem of land surface degradation was determined for the country by estimating the area of degraded land and financial expenditures needed for degradation removal. In the next part principles of the framework program of remediation were presented together with potential effects and prospects resulting from the program implementation.

13

Wybrane problemy definiowania i pomiaru stopnia zrównoważenia gospodarowania na poziomie przedsiębiorstwa

Sidorczuk E.

Ekonomia i Środowisko

|

2003

|

nr 1

81--92

PL

Proces wdrażania rozwoju trwałego i zrównoważonego w ostatniej dekadzie, oprócz operacjonalizacji i implementacji jego zasad w skali makro, polegał także na systematycznym sprowadzaniu tej ogólnej idei na poziom mikroekonomiczny. Powstały liczne koncepcje odnoszące się do prowadzenia działalności gospodarczej zgodnie z zasadami rozwoju trwałego i zrównoważonego, w różny sposób definiujące te zasady dla przedsiębiorstwa. Istotnym elementem tego procesu stało się także, analogiczne do konstruowania mierników rozwoju trwałego i zrównoważonego w skali globalnej, narodowej czy regionalnej, poszukiwanie sposobów pomiaru stopnia trwałości i zrównoważenia w skali przedsiębiorstwa. Niniejszy artykuł prezentuje wybrane założenia zrównoważonego biznesu, problemy pomiaru stopnia zrównoważenia gospodarowania na poziomie przedsiębiorstwa oraz możliwości ich rozwiązania. Koncepcja sustainable development w swym pierwotnym kształcie, nakreślonym w raporcie Komisji Brundtland oraz dokumentach Konferencji ONZ w Rio miała wymiar globalny. Od lat dziewięćdziesiątych XX wieku duża część rządów zaakceptowała rozwój trwały i zrównoważony jako wzorzec rozwoju społeczeństw i gospodarek. Polityka rządów, jak też aktywność naukowców i działaczy organizacji pozarządowych sprawiły, że idea ta zaczęła być realizowana w sferze realnej. Wspomnieć tu można zwłaszcza o programach czystszej produkcji, systemach zarządzania środowiskowego czy ekologicznej analizie cyklu życia produktu.

EN

The idea of sustainable development in the foregoing decade, apart from its operationalisation and implementation on the macro-scale, was also systematically applied at the microeconomic level. Numerous ideas related to operating business enterprises in an environmentally sustainable manner have arisen. They define sustainable development principles on this scale in several different ways, however all of them refer to the most celebrated formulation of sustainable development given by the Bruntland Cominision. An important part of the implementation process was also seeking for measures of sustainability on the coiporate level, correspondingly to indicators of sustainable development at the global, national or regional level. The paper presents selected problems with defining sustainable business and measuring corporate sustainability. Full cost accounting in different forms is considered to be one of the keys to understanding corporate sustainability.

14

Program wspierania rozwoju regionalnego jako element realizacji polityki zrównoważonego rozwoju kraju

Jabłoński J.

Ekonomia i Środowisko

|

2003

|

nr 2

103--118

PL

Polska gospodarka staje przed dylematami wyboru najlepszej drogi pozwalającej nadrobić opóźnienia w stosunku do rozwiniętych państw Unii Europejskiej. Należy uwzględniać obiektywne uwarunkowania rozwoju społeczno-gospodarczego jako wynik oddziaływania czynników wewnętrznych i zewnętrznych oraz tendencji charakteryzujących współczesny rozwój. Współczesnemu rozwojowi towarzyszy globalizacja, czyli proces rozszerzania się więzi produkcyjnych, handlowych, finansowych i informacyjnych pomiędzy różnymi podmiotami społecznymi, gospodarczymi i politycznymi w skali światowej. Procesy integracyjne są jednym z przejawów globalizacji życia gospodarczego. Kraje zintegrowane gospodarczo charakteryzują się określoną siłą oddziaływania na inne kraje i stanowią dla krajów sąsiedzkich obiektywne uwarunkowania ich rozwoju gospodarczego.1 Alternatywą procesów integracyjnych dla naszego kraju jest włączenie się w struktury gospodarcze i społeczne krajów zrzeszonych w Unii Europejskiej (UE). Kolejne rządy tworząc zręby przyszłej gospodarki, przyjęły koncepcję rozwoju zrównoważonego i trwałego jako podstawę polityki zapewniającej wzrost dobrobytu rodzin, umocnienie ich samodzielności materialnej oraz poczucia bezpieczeństwa. Pod pojęciem dobrobytu rozumiane jest zaspokojenie potrzeb materialnych społeczeństwa i możliwość spełnienia dążeń w zdrowym środowisku naturalnym, ukształtowanym przez przyrodę i niezniszczonym przez człowieka- Realizacja tej polityki winna zapewnić stworzenie stabilnych struktur gospodarki rynkowej, sprzyjającej rozwojowi i pozwalającej konkurować na rynku globalnym.

EN

The article has an aim to present the concerns of regional development in terms of elaborating and completing the objectives in the Kontrakt wojewódzki. It was considered the legal state of the National Policy of Ecology that came into live in the 10th of May 1991. Article presents the assumptions for sustaining the regional development regarding the Government and central administration activities that tend to Polish economy development and cooperation with local authorities in order to protect interests of local societies. Following paper characterizes more other the regional development agenda and support program that go along with the EU standards. Goals, priorities and rules pointed in support program - Kontrakty Wojewódzkie were compared to goals and rules of self-sustained development. Article points that determination and consequent carrying out the program will 'transform' the Polish economy into the self-sustained development economy.

15

Kształtowanie ładu przestrzennego w świetle koncepcji zrównoważonego rozwoju

Panfiluk E.

Ekonomia i Środowisko

|

2003

|

nr 1

162--177

PL

Holistyczna koncepcja łącznego ujmowania i interpretowania zjawisk przyrodniczych, ekonomicznych i kulturowych pozwala na traktowanie krajobrazu jako zorganizowanego systemu, w obrębie którego sprzężenia wewnątrzsystemowe, efekty katalityczne i synergizm wpływają na zachowanie się jego części składowych. Oznacza to, że naruszenie jednego elementu krajobrazu pociąga odpowiednie zmiany w pozostałych elementach. Utrzymanie harmonii, czyli takiego zróżnicowania i ukształtowania krajobrazu, który zapewniłby funkcjonowanie sfery biotycznej w różnorodnych układach abiotycznych i dalsze warunki dla życia człowieka stało się podstawową przesłanką tworzenia ładu przestrzennego w obrębie teorii zrównoważonego rozwoju. Celowe staje się znalezienie skutecznych metod kształtowania krajobrazu, jego użytkowania, ochrony i rehabilitacji. Wymaga to usystematyzowania nazewnictwa, form działań gospodarczych, odniesienia ich do teorii zrównoważonego rozwoju, wyodrębnienia i przyjęcia zasad, których zastosowanie zmierzać powinno do zachowania równowagi w środowisku, podwyższenia jego potencjału i stworzenia optymalnych warunków życia człowieka przy równoczesnym racjonalnym wykorzystaniu zasobów i sił produkcyjnych przyrody.

EN

This article presents the idea of transforming a landscape from the perspective of the theory of sustainable development. Management, based on rationalization and optimization, is supposed to aim at gaining landscape space order and fulfilling human needs. Transformations of a landscape should be carried out by means of such actions as: use, protection and rehabilitation. They should aim to preserve landscape diversity which is favourable to preserving biodiversity. Landscape diversity influences the growth of environmental resistance to anthropogenic actions, the growth of the carrying capacity of the environment. In the new idea of transforming a landscape the main direction is set by the rule of bioregionalism. The point of the rule is adjusting economic and social life to the specificity of natural and landscape conditions.

16

Koncepcja metody oceny działań na rzecz zachowania różnorodności biologicznej na etapie programowania rozwoju jednostek organizacyjnych

Michałowski A.

Ekonomia i Środowisko

|

2003

|

nr 1

178--191

PL

W ostatnim okresie coraz częściej dostrzega się zagrożenie różnorodności biologicznej na wszystkich poziomach organizacji przyrody: genetycznym, gatunkowym, ekosystemowym i krajobrazowym. Dochodzi do naruszania równowagi procesów zachodzących w biosferze, do wyłączania licznych ogniw z obiegu materii i energii, ograniczania produkcji biologicznej, do ogólnego zmniejszenia wzajemnego oddziaływania poszczególnych ekosystemów i ich elementów składowych. Ubywają zasoby genowe utrwalone w procesie ewolucji przez zmiany w liczebności osobników i ograniczanie ich zmienności, aż do wymierania gatunków. Głównym zagrożeniem różnorodności biologicznej jest działalność człowieka. Gospodarowanie środowiskiem i w środowisku przyrodniczym prowadzi do rozwoju ekonomicznego i społecznego, ale jednocześnie przyczynia się do zubożenia lub zaniku różnorodności biologicznej. Kryteria oceny działalności gospodarczej dotychczas nie uwzględniają działań na rzecz zachowania różnorodności. Konieczne jest uzupełnienie kryteriów i mierników społeczno-ekonomicznej oceny działań gospodarczych w taki sposób, aby mogły być uwzględnione pozaprodukcyjne funkcje różnorodności biologicznej. Celem artykuł u jest przedstawienie teoretycznych podstaw i modelu wdrożeniowego społeczno-ekonomicznej oceny działań na rzecz zachowania różnorodności biologicznej. Zgodnie z przyjętymi założeniami metoda oceny działań powinna być wykorzystywana przy sporządzaniu ocen oddziaływania na środowisko na etapie programowania rozwoju jednostek organizacyjnych, jako element systemu sterowania użytkowaniem i ochroną środowiska.

EN

According to the concept of sustainable development socio-economic processes cannot occur at the cost of exhausting non-renewable resources and destroying biological systems, including the elements of biological diversity which provide future generations with rights and possibilities for the realisation of their aspirations. On the analysis of Rio de Janeiro Conference, documents and other reports and accounts, it is clear that one the most important issues related to forming and protecting the environment for the world's population is the reduction of biological diversity which manifests, among other things, in fast disappearance of thousands of species, micro-organisms, plants and animals, composing, until now, integral ingredients of the global biological system. In the article, there was put to a test the ability to establish theoretical basis and the instituting model of action evaluation for the preservation of biological diversity at the stage of planning the development of organizational units. On the basis of hitherto existing data in this sphere and own examinations there was proposed an author's concept of the socio- economical action evaluation for the preservation of biological diversity on the basis of identification and evaluation of biological effects of the socio-economic activity of man. The method of action evaluation should be used in drawning up evaluations of impact on environment at the stage of planning the development of organizational units as an element in the control system of use and protection of the environment.

17

Ekonomia ekologiczna - nowa dyscyplina naukowa

Jeżowski P.

Ekonomia i Środowisko

|

2003

|

nr 2

7--20

PL

Kategorie trwałości i rozwoju zrównoważonego stanowią obecnie przedmiot zainteresowania wielu dyscyplin nie tylko ekonomicznych i przyrodniczych, lecz także społecznych i technicznych. Niewątpliwie interesującym zagadnieniem jest ocena rozumienia tych pojęć i wkładu poszczególnych dyscyplin w ich kształtowanie. Doświadczenia ostatnich dwudziestu lat pokazują, że bardzo ważne, wręcz kluczowe znaczenie i osiągnięcia ma tu nowa dyscyplina naukowa - ekonomia ekologiczna. Celem opracowania jest próba przedstawienia podstaw teoretycznych ekonomii ekologicznej oraz jej wkładu do zarządzania środowiskiem i wsparcia rozwoju zrównoważonego. Zadanie to jest stosukowo trudne z powodu niemożności jasnego rozgraniczenia dorobku poszczególnych dyscyplin, ponieważ istnieje wzajemne przenikanie się idei, a także ogromny dorobek literatury naukowej, w której przedstawione są bardzo zróżnicowane stanowiska, nawet wobec podstawowych kategorii. Wydaje się, że dla uwypuklenia różnic konieczna jest konfrontacja rozumienia podstawowych kategorii i propozycji instrumentalnych dwu najważniejszych dyscyplin społeczno-ekonomicznych związanych z ochroną środowiska, to jest ekonomii ekologicznej - dyscypliny nowej - i ekonomii środowiska - dyscypliny dojrzałej. W obu dyscyplinach występują istotne różnice podejścia w zakresie podstawowych założeń metodologicznych i głównych pojęć.

EN

The paper discusses theoretical bases of more important elements of ecological economy and proposed instruments of sustainable development. It also presents the most important categories of the discipline. It describes the methods of exploitation of natural capital necessary to achieve the so-called "strong stability" declared by ecological economy. Special attention was paid to such issues as environmental tax reform, clean technologies, sustainable consumption, prevention of irreversible changes and ecological economy implications to other disciplines.

18

Analiza współzależności elementów strategii rozwoju lokalnych jednostek samorządu terytorialnego

Zaborski M.

Ekonomia i Środowisko

|

2003

|

nr 1

140--161

PL

W latach 2000-2001 jednostki samorządu terytorialnego (JST) - województwa, powiaty i gminy - opracowały i przyjęły średniookresowe lub długookresowe strategie rozwoju albo zrównoważonego rozwoju. Obecnie rozpoczyna się okres ich realizacji. W praktyce może się okazać, że wdrożenie postanowień zawartych w tych dokumentach jest niemożliwe lub nie przynosi zakładanych efektów. Każda strategia zrównoważonego rozwoju (lub rozwoju) powinna zawierać takie elementy, jak: wizja rozwoju, misja jednostki, strategiczne cele rozwojowe, zadania szczegółowe, programy operacyjne. Celem artykułu jest analiza kompatybilności elementów strategii rozwoju wybranych gmin i powiatów województwa podlaskiego. Badaniem objęto trzy powiaty "x", "y" i "z" oraz trzy gminy "a", "b" i "c". Jednostki te znajdują się na terenie tak zwanej Ściany Wschodniej obszaru funkcjonalnego Zielone Płuca Polski. Obecnie w Polsce wzrasta rola samorządu terytorialnego oraz proekologicznych metod gospodarowania. Te dwa czynniki mogą być podstawą rozwoju badanych jednostek i prowadzić do wzrostu poziomu życia oraz ograniczenia bezrobocia lokalnych społeczności. Walory środowiska przyrodniczego na obszarze badanych powiatów i gmin są mocnymi atutami w realizacji zadań ich perspektywicznego rozwoju. Rywalizacja między gminami w zakresie dobrego gospodarowania i zarządzania posiadanymi zasobami wymusza podejmowanie przez samorządy najbardziej efektywnych decyzji, które będą akceptowalne przez społeczności lokalne.

EN

The part of council as well as ecological methods of farming in Poland grows up. The council individuals had to work out the midiem-term or long-term strategies of development or the strategies of sustainable development. The analysis of influence of elements strategy in article was introduced on creating the development of individuals of territorial council. Dependence was showed between strategic developmental aims and tasks to realization.

19

Wskaźniki rozwoju zrównoważonego. Podstawowe kierunki badań i zastosowań

Borys T.

Ekonomia i Środowisko

|

2002

|

nr 1

39--59

PL

W ramach statystyki, a także teorii ekonomii wykorzystuje się zarówno pojęcie wskaźnika, jak i miernika. W języku fachowym i potocznym używa się też terminu indykator, pochodzącego od łacińskiego czasownika indicatore, który oznacza tyle co odsłaniać, wyjawiać lub wskazywać, anonsować lub informować społeczność, oszacować lub nadawać cenę. Wskaźnik jest najczęściej rozumiany jako liczba wyrażająca poziom danego zjawiska przedstawiona na ogół w postaci względnej. Wskaźnik odgrywa więc specyficzną rolę w systemie informacji. Zamiennie z terminem wskaźnik używane jest często pojęcie miernika (miary) określonego zjawiska (zmiennej, cechy, kategorii). Wskaźnik rozwoju zrównoważonego ma za zadanie odsłaniać w sposób wymierny istotę tej kategorii rozwoju, a zbiór tych wskaźników jest zatem statystycznym rozszyfrowaniem opisowej definicji rozwoju zrównoważonego. Zadaniem tych wskaźników jest informowanie o zaawansowaniu procesu wprowadzania w życie tej koncepcji rozwoju.

EN

The article presents the latest research results and the application of eco- development determinants. Basing on the definition of eco-development determinants perceived as the measurable indicators of the essence of sustainable development the author presents the classification of said determinations, Polish experience of the creation of a system of determinants and their relation to strategic planning objectives. He also presents the criteria for verification and selection of the determinants, the demand for them and the manner of their implementation. The article emphasises the need for creation and continuing improvement of sustainable development determinants which should be present on all levels of management, i.e. on the national, voivodship and local level, especially as the last two have been practically ignored as regards the systems of monitoring.

20

Rola nauki w polityce trwałego rozwoju

Żylicz T.

Ekonomia i Środowisko

|

2002

|

nr 2

57--71

PL

Popularność koncepcji trwałego rozwoju (sustainable development) nie idzie w parze z powszechnością jej rozumienia. Dla niektórych jest ona po prostu spadkobierczynią idei ochrony środowiska w czasie, gdy stało się jasne, że tradycyjna "czysta" ochrona przestała być politycznie nośna. Inni postrzegają ją jako sposób na podreperowanie nadwyrężonej reputacji przemysłu starającego się o utrzymanie wiodącej roli w formułowaniu polityki gospodarczej. Z kolei przyrodnicy akcentują ekologiczny aspekt trwałego rozwoju, co w języku polskim wyraża się w tendencji do stosowania nazwy "ekorozwój" w charakterze odpowiednika angielskiego sustainable development. Tylko sporadycznie powraca się do oryginalnej koncepcji z Raportu Bruntland, która stanowiła punkt wyjścia dla Agendy 21 przyjętej w Rio de Janeiro w 1992 roku. Tymczasem klasyczna definicja Bruntland utożsamiała trwały rozwój z zaspokojeniem potrzeb obecnego pokolenia bez uszczerbku dla możliwości zaspokojenia analogicznych potrzeb przyszłych pokoleń.

EN

The paper starts with discussion of sustainability concept pointing at the fact that Polish authors rarely refer to the classic definition given in the Brunt and Report. Instead, alternative concepts of "balanced growth" or "eco-development" attract much attention. Nevertheless, it is argued that the classic definition and its emphasis on intergenerational equity deserves deep studies. In particular, there are still unresolved debates between proponents of weak versus strong sustainability. The paper consists of four parts. After the first introductory one, in the second part the author argues that sustainable development encompasses several key research areas. These include: (1) traditional environmental science and engineering, (2) fundamental economic issues such as substitutability or complementarity of natural, man-made and human capital, (3) natural resource valuation, and (4) other psychological and philosophical questions related to man's attitudes towards the environment. The third part of the paper lists major research projects that were undertaken in Poland and in the European Union in order to address sustainability issues. Recommendations for the future, and - most importantly - a plea for a deeper co-operation between Polish and international scientific teams conclude the paper.