Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Valorization of geotourist and geoheritage objects in the region of Mikołów (USCB, southern Poland)

Marcisz Marek, Gawor Łukasz, Kobylańska Malwina

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2022

|

T. 38, z. 1

189--210

EN

Skilful preservation of the cultural landscape on the basis of post-industrial facilities, including post-mining facilities and geoheritage objects, may contribute to a positive change in the functionality of abandoned or degraded sites. The article presents selected geological, geomorphological and anthropogenic objects in the vicinity of Mikołów (central part of the USCB, southern Poland). Their evaluation in the context of being the part of unique cultural landscape created by historical mining activities was carried out. The detailed geotourist valorisation of 4 selected geoheritage and mining heritage objects/sites was carried out in the scope of their current state, potential and the level of preparation for possible fulfilling the educational functions. The research outputs and valorization results presented in the article allowed to draw conclusions and formulate recommendations for the development of the analyzed geotourist objects and sites in terms of the implementation of the didactic process, characterised by specific requirements. As a result of the performed valorization of the analyzed objects, from the point of view of the recipient (academic teacher), the best result was obtained by the Triassic limestone quarry in Mikołów Mokre, and the lowest moraine ridge in the Promna Valley. The obtained results also showed high visual and cognitive values of the objects, especially in terms of geodiversity, the dominant element and cultural connections, where the Mikołów quarry also showed the highest value. Low ratings of the utility and investment values of these objects result mainly from the state of preservation, the lack of tourist infrastructure and the lack of their promotion as an important part of the industrial and cultural heritage of the region.

PL

Umiejętne zachowanie krajobrazu kulturowego na bazie obiektów poprzemysłowych, w tym obiektów pogórniczych i obiektów dziedzictwa geologicznego, może przyczynić się do pozytywnej zmiany funkcjonalności obszarów opuszczonych lub zdegradowanych. W artykule przedstawiono wybrane obiekty geologiczne, geomorfologiczne i antropogeniczne w okolicach Mikołowa (centralna część GZW, południowa Polska). Dokonano ich oceny w kontekście przynależności do unikatowego krajobrazu kulturowego utworzonego przez historyczną działalność górniczą. Przeprowadzono szczegółową waloryzację geoturystyczną 4 wybranych obiektów/obszarów dziedzictwa geologicznego oraz górniczego w zakresie ich stanu obecnego, potencjału oraz stopnia przygotowania do ewentualnego pełnienia funkcji edukacyjnych. Zaprezentowane w artykule wyniki badań i waloryzacji pozwoliły na wyciągnięcie wniosków i sformułowanie rekomendacji dla zagospodarowania analizowanych obiektów i stanowisk geoturystycznych pod kątem realizacji procesu dydaktycznego, charakteryzującego się określonymi wymaganiami. W rezultacie przeprowadzonej waloryzacji analizowanych obiektów, z punktu widzenia odbiorcy (nauczyciela akademickiego), najlepszy wynik uzyskał triasowy kamieniołom wapienia w Mikołowie Mokrem, natomiast najniższy grzbiet morenowy w Dolinie Promnej. Uzyskane efekty wykazały również wysokie walory wizualne i poznawcze obiektów, zwłaszcza w zakresie georóżnorodności, elementu dominującego i powiązań kulturowych, gdzie najwyższą wartość wykazał również mikołowski kamieniołom. Niskie oceny walorów użytkowych i inwestycyjnych badanych obiektów wynikają głównie ze stanu zachowania, braku infrastruktury turystycznej oraz braku ich promocji jako ważnej części dziedzictwa przemysłowego i kulturowego regionu.

2

Sudeckie wapienniki jako spuścizna dziedzictwa górniczego

Marek Aneta

Hereditas Minariorum

|

2020

|

Vol. 6

39--43

PL

Celem artykułu jest wskazanie wybranych wapienników jako elementów dziedzictwa górniczego w kontekście ich zachowania i możliwości wykorzystania na inne funkcje. Większość obiektów, po zakończeniu swojej pierwotnej działalności, ulega dewastacji. Obiekty te po odpowiedniej rewitalizacji i zagospodarowaniu mogą pełnić nowe funkcje, jak: użytkowe, turystyczne, rekreacyjne, edukacyjne, kulturowe, czego przykładem może być wapiennik w Starej Morawie, Złotym Stoku czy Javorníku.

EN

The aim of the article is to indicate selected lime kilns as elements of the mining heritage in the context of their preservation and possible use for other purposes. Most of the facilities are subject to devastation after the termination of their original operation. These facilities, after appropriate revitalization and development, can perform new functions, such as: utility, tourist, recreational, educational, cultural, as exemplified in Stara Morava, Złoty Stok or Javorník.

3

Rola skansenu górniczo-hutniczego w Leszczynie w kreowaniu produktu geoturystycznego regionu sudeckiego – stan obecny i perspektywy rozwoju

Łach Janusz

Hereditas Minariorum

|

2020

|

Vol. 6

33-38

PL

Celem artykułu jest wskazanie zasobów geoturystycznych dawnego ośrodka górniczego Leszczyna, położonego na Pogórzu Kaczawskim, jako podstawy do stworzenia liniowego produktu geoturystycznego. Zasoby przyrodnicze, wraz z kulturowymi reliktami dawnej działalności górniczej regionu Kaczawskiego, stanowią ciekawy i mało znany temat badawczy w zakresie atrakcyjności turystycznej. W wyniku przeprowadzonych badań przedstawiono georóżnorodność regionu o wysokich walorach edukacyjnych i potencjale do generowania większego ruchu turystycznego na całym obszarze występowania rud miedzi dawnego morza cechsztyńskiego. Pod względem metodologicznym w artykule zastosowano metodę wywiadów przeprowadzonych wśród zarządzających turystyką badanego obiektu, jakim jest skansen górniczo-hutniczy w Leszczynie, a także wykorzystano opinie odwiedzających. Pozwoliło to ocenić zasoby geoturystyczne i ich potencjał w tworzeniu produktu geoturystycznego o charakterze liniowym. Przedstawiono również zbiór propozycji, które należy uwzględnić w procesie planowania rozwoju badanego skansenu w Leszczynie. Dążeniem badań geoturystycznych podejmowanych na terenach byłej infrastruktury górniczej Pogórza Kaczawskiego – historycznego centrum wydobycia miedzi w regionie – jest ochrona zarówno walorów kulturowych, jak i przyrodniczych Leszczyny i okolic, z zachowaniem założeń zrównoważonego rozwoju turystyki.

EN

The aim of this article is to indicate the geotourism resources of the former mining basin in Leszczyna, located in the Kaczawskie Foothills, as an essential basis for creating a linear geotourism product. The nature-based resources, together with the cultural relics of the foregone mining activity of the Kaczawski region, constitute an interesting and rather unfamiliar research subject within the realm of tourism attractiveness in the geotourism development context. The conducted research resulted in presenting an outstanding geodiversity of the region with high educational value and prospectus potential to generate greater volumes of tourist traffic to the whole copper-ore area of the former Zechstein Sea, provided that they are linked by theme. In terms of methodology, the article applies the interview method carried out amongst the tourism managers of the examined sites, as well as the visitors’ opinions. It let the authors evaluate the geotourism resources and their potential in creating the geotourism product of a linear character. A set of suggestions to be considered in the development planning process for the examined open-air museum in Leszczyna is also presented. Summarizing, the objective behind the geotourism research undertaking the former mining infrastructure of the Kaczawskie Foothills area – the historical core of the copper mining activity in the region – is to protect both cultural and natural values of the Leszczyna area and its surroundings, as well as to promote it applying the assumptions of sustainable tourism development.

4

Waloryzacja geoturystyczna kopalni São Domingos (Portugalia) jako obiektu dziedzictwa górniczego

Kobylańska Malwina, Lorenc Marek W., Gogolewska Anna

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2020

|

nr 3

23--42

PL

W artykule dokonano waloryzacji geoturystycznej pozostałości kopalni São Domingos w regionie Alentejo, Portugalia z punktu widzenia edukatorów – nauczycieli akademickich, prowadzących zajęcia terenowe w ramach projektu edukacyjnego OpenYourMine. Waloryzację przeprowadzono w zakresie obecnego zagospodarowania i udostępnienia odwiedzającym tego historycznego kompleksu górniczego, dokonując jego oceny jako produktu turystycznego pod kątem realizacji procesu dydaktycznego oraz celem wskazania możliwości jego rozwoju.

EN

The article evaluates the geotouristic remains of the São Domingos mine in Alentejo region, Portugal from the point of view of educators – academic teachers, conducting field classes as part of the educational project OpenYourMine. The valorisation was carried out in the scope of current development and making this historic mining complex available to visitors, assessing it as a tourist product in terms of the implementation of the didactic process and to indicate the possibilities of its development.

5

Geotouristic aspects of the Geopark Cabo de Gata-Níjar (Andalusia, Spain)

Lorenc Marek W., Janusz Małgorzata

Geotourism / Geoturystyka

|

2019

|

nr 1-2 (56-57)

3--10

EN

The Cabo de Gata-Níjar Geopark is one of the most remarkable examples of the geological heritage in Spain, and it comprises the largest volcanic massif in Andalusia. It is built of andesites and dacites with such typical volcanic forms like lava flows, volcanic calderas, volcanic domes and columnar joints. The ancient beaches and reefs demonstrate the presence of climate change as well as of a subtropical sea. The tourism in this region is mainly focused on its beaches and some remains of the cultural heritage, like salt works or the Rodalquilar gold mine. This study pretends to analyze the reasons and consequences of this matter. Highlighting the good state of preservation of this area and the possibility of enjoyment of its beauty, more attention should be paid to the popularization of the local geological aspects, which would significantly increase the awareness and interest among the tourists.

PL

Geopark Cabo de Gata-Níjar jest jednym z najbardziej niezwykłych przykładów dziedzictwa geologicznego w Hiszpanii i obejmuje największy masyw wulkaniczny w Andaluzji. Zbudowany jest z andezytów i dacytów tworzących tak typowe formy wulkaniczne jak lawy, wulkaniczne kaldery, kopuły wulkaniczne częstokroć wykazujące oddzielność słupową. Występowanie kopalnych plaż i raf koralowych dowodzi obecności w tym miejscu tropikalnego morza oraz zaszłych z czasem wyraźnych zmian klimatycznych. Turystyka w tym regionie koncentruje się głównie na tutejszych plażach i niektórych pozostałościach dziedzictwa kulturowego, takich jak dawne solniska lub kopalnia złota Rodalquilar. Celem artykułu była analiza przyczyn i skutków tego stanu rzeczy. Podkreślając dobry stan zachowania tego obszaru i możliwość korzystania z jego piękna, większej uwagi wymagałoby spopularyzowanie lokalnych atrakcji geologicznych, co znacznie zwiększyłoby świadomość i zainteresowanie wśród turystów

6

Niedokończona historia kopalni węgla kamiennego „Nowa Przemsza” w Mysłowicach

Manowska M.

Hereditas Minariorum

|

2018

|

Vol. 5

123--140

PL

Kopalnia „Nowa Przemsza” działała w Mysłowicach w latach 1850-1925, a jej obszar górniczy obejmował tereny, na których węgiel wydobywano od roku 1800. Na przełomie XIX i XX wieku kopalnia była – po kopalni „Mysłowice” – największym zakładem przemysłowym miasta. Budynki kopalni, do tej pory użytkowane gospodarczo, zostały zachowane w bardzo dobrym stanie, lecz nie są niestety w żaden sposób oznakowane czy opisane wśród atrakcji krajobrazowych Mysłowic, choć z pewnością należy je zaliczyć do dziedzictwa kulturowego Górnego Śląska. Historia już niemal zapomnianej kopalni zachowała się w niekompletnych dokumentach i opracowaniach i warta jest zbiorczego opracowania. Planowane wznowienie wydobycia węgla kamiennego na dawnym polu górniczym kopalni może spowodować skutki katastrofalne dla mieszkańców i środowiska.

EN

The "Nowa Przemsza" coal mine operated in Mysłowice in the years 1850-1925, and the mining zone included areas where coal had been mined since 1800. At the turn of the 19th and 20th centuries, the mine was the second largest industrial plant in the city – after the Mysłowice mine. The buildings of the mine that have been in use for economic purposes up to now have been preserved in very good condition, but unfortunately they are neither marked nor included in the landscape attractions of Mysłowice, although they certainly should be regarded as part of the cultural heritage of Upper Silesia. The history of the almost forgotten mine has been preserved in incomplete documents and monographs and is worth a comprehensive elaboration. The planned resumption of hard coal mining in the former mining field of the mine may cause catastrophic consequences for residents and the environment.

7

Importance of the ore veins to study, to interpret and to protect the mining heritage

Dueñas Molina J., Lorenc M. W., Molina Vega A., Molina Molina F., Liébanas J. S., Pérez Sánchez A. A.

Hereditas Minariorum

|

2018

|

Vol. 5

33--50

EN

Four thousand years of mining activity shaped a singular cultural landscape in the Linares-La Carolina district. The geological richness of the area attracted the main civilizations from different eras. Argarians, Romans, Carthaginians, as well as mining companies from Great Britain, Germany, France and Belgium during the industrial period, established their installations working the rich veins of copper and galena. In 2002 the Cultural authorities of the Andalusia Board entrusted the Colectivo Proyecto Arrayanes with a research to identify the most significant remains. The result of our work was the documentation for the inscription of 65 mining and metallurgy sites in the Andalusia Historic Heritage List. Later, we extended the work to a second record including 60 more sites, belonging to all municipalities of the mining district. Currently, our association is developing a project to obtain the certification of the ancien mining district as Heritage Area, a new legal body of the Historical Heritage Law published in Andalucía in 2007. This could provide better protection for the main part of the mining sites and remains in the district, including the archaeological sites. The declaration will allow the management of the territory to became a Cultural Park. Our research establish 16 sectors, extended over eight municipalities. Each sector is related to one or several veins, and includes mining sites, archaeological sites and remains related to metallurgy, ore dressing or railway installations. And each site is described in a registry card. We have catalogued more than 580 sites. Around 150 of them have evidences of the presence of Cornish technology. The Cultural Landscape as axle of future developments and the veins are the real order of the mining territory. Industrial and mining remains, roads, railway lines, etc, are placed in relation with the orientation of the veins. These are the main guidelines of the Working Methodology we are developing to complete this ambitious project.

PL

Cztery tysiące lat działalności górniczej ukształtowało na obszarze Linares-La Carolina swoisty krajobraz kulturowy. Geologiczne bogactwo tego obszaru interesowało główne cywilizacje wszystkich epok. Argarianie, Rzymianie, Kartagińczycy, podobnie jak później wielkie kompanie górnicze z Wielkiej Brytanii, Niemiec, Francji i Belgii w okresie przemysłowym, wszyscy wznosili swoje zakłady pracujące funkcjonujące na bogatych żyłach miedzi i ołowiu. W 2002 r. władze ds. kultury Zarządu Andaluzji powierzyły stowarzyszeniu Colectivo Proyecto Arrayanes wykonanie inwentaryzacji najważniejszych pozostałości górniczych. Rezultatem wykonanej pracy była dokumentacja obejmująca 65 stanowisk górniczych i hutniczych z Listy Andaluzyjskiego Dziedzictwa Historycznego. Później badania poszerzono o drugi zapis kolejnych 60 stanowisk, należących do wszystkich gmin tego górniczego obszaru. Obecnie Stowarzyszenie opracowuje projekt mający na celu deklarację tego dawnego rejonu górniczego jako Obszar Dziedzictwa, nową postać prawną Dziedzictwa Historycznego stworzoną w Andaluzji w 2007 r. Mogłoby to zapewnić lepszy poziom ochrony głównej części terenów górniczych, ale też pozostałego obszaru, w tym stanowisk archeologicznych. Deklaracja taka umożliwiłaby zarządzanie tym terytorium jako Parkiem Kultury. Przedstawiona propozycja ustanawia 16 obszarów, poszerzonych o osiem gmin. Każdy obszar związany jest z jedną lub kilkoma żyłami rudnymi i obejmuje stanowiska górnicze, archeologiczne oraz pozostałości związane z metalurgią, przeróbką rudy i obiekty kolejowe. Każde stanowisko opisane jest w formie oddzielnej karty kartoteki rejestru. Stworzony katalog obejmuje ponad 560 stanowisk, z których około 150 posiada dowody wykorzystywania technologii kornwalijskiej. Krajobraz kulturowy oraz rudne żyły stanowią oś przyszłego rozwoju terytorium górniczego. Pozostałości przemysłowe i górnicze, drogi, linie kolejowe itp., są umieszczone w stosunku do orientacji żyły. Właśnie one są głównymi wytycznymi do stworzenia roboczej metodologii, opracowywanej w celu ukończenia tego ambitnego projektu.

8

Rewitalizacja górniczego dziedzictwa techniki i kultury w pracach KGHM CUPRUM Sp. z o.o. CBR

Butra J., Dębkowski R., Madziarz M.

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2018

|

nr 4

31--48

PL

Wielowiekowa historia górnictwa na ziemiach polskich pozostawiła niezwykle bogate górnicze dziedzictwo techniki i kultury. Prace dotyczące zagadnień dziedzictwa górniczego KGHM CUPRUM Sp. z.o.o. Centrum Badawczo-Rozwojowe rozpoczęło od współpracy z Kopalnią Soli „Wieliczka” w 1983 r. Zespół specjalistów, wówczas Zakładów Badawczych i Projektowych Miedzi CUPRUM, podjął się rozwiązania szeregu zagadnień, dotyczących zabezpieczenia zabytkowych wyrobisk podziemnych tej unikatowej kopalni. W ciągu 35-letniej współpracy z KS „Wieliczka” w Zakładzie Górnictwa wykonany został szereg analiz górniczych i geomechanicznych oraz liczne prace studialne i projekty techniczne na potrzeby ochrony bezcennego dziedzictwa górniczego, jakim jest wielicka kopalnia. KGHM CUPRUM Sp. z.o.o. – CBR ma również swój istotny udział w rozpoznaniu i ochronie bogatego dziedzictwa górniczego Dolnego Śląska, gdzie relikty historycznej działalności górniczej zlokalizowane są szczególnie licznie. Najważniejszym przedsięwzięciem w tym obszarze, realizowanym w latach 2010-2013 przez Zakład Górnictwa, był projekt dotyczący terenów i obiektów pogórniczych w gminie Mirsk. Przedsięwzięcie to obejmowało kompleksowe rozpoznanie, zabezpieczenie oraz wykorzystanie dużego zespołu reliktów dawnych robót górniczych do celów poznawczych i rekreacyjnych. Aktualnie w KGHM CUPRUM Sp. z o.o. – CBR prowadzone są prace dotyczące szeregu innych, historycznych obiektów i terenów pogórniczych, związanych m.in. z historycznym górnictwem i metalurgią rud miedzi w okolicach Miedzianki i Ciechanowic – gdzie udokumentowana historia wydobywania rud miedzi sięga 1311 r., Leszczyny – gdzie w XIX w. rozpoczęto systematyczną eksploatację pokładowego złoża rud miedzi, rud ołowiu i srebra w północnej części Gór Sowich czy węgla kamiennego w okolicach Nowej Rudy.

EN

The centuries-old history of mining in Poland has left an extremely rich mining heritage of technology and culture. Works on the mining heritage of KGHM CUPRUM Sp. z o.o. the Research and Development Centre started from cooperation with “Wieliczka” Salt Mine in 1983. The team of specialists, then ZBiPM CUPRUM undertook to solve a number of issues concerning the protection of historic underground excavations of this unique mine. During 35 years of cooperation, a number of mining and geomechanical analyses as well as numerous studies and technical projects for the purpose of protecting the priceless mining heritage of the Wieliczka mine were carried out at the Mining Plant. KGHM CUPRUM also has a significant contribution to the recognition and protection of the rich mining heritage of Lower Silesia, where the relics of mining activities are located in a particularly large number of locations. The most important undertaking in this area, carried out in the years 2010-2013 by the Mining Plant, was the project performed in the Mirsk Commune. This project contain comprehensive identification, protection and usage of a large team of relics of old mining works for cognitive and recreational purposes. At present, KGHM CUPRUM is working on a number of other historical buildings and post-mining areas in Lower Silesia, including the historical mining and metallurgy of copper ore in the vicinity of Miedzianka and Ciechanowice – where the documented history of copper ore mining dates back to 1311, Leszczyna – where in the 19th century the systematic mining of the ore-bearing copper deposit began, lead and silver ore in the northern part of the Owl Mountains, or hard coal in the vicinity of Nowa Ruda.

9

The fate of Shokha quartzite as a building and decorative stone

Shekov K., Shekov V.

Hereditas Minariorum

|

2017

|

Vol. 4

171--182

EN

The background of crimson quartzite, a unique stone with properties second to none, is discussed. The wide use of the stone in the past has made it famous, but the area where it was and is quarried has not become a monument. The authors wish to attract the attention of the reader to this area and to establish a mining and industrial park nearby.

PL

Przedstawiono, sięgającą XVIII stulecia historię wydobycia i wykorzystania unikatowego karmazynowego kwarcytu Shoksha. Skała ta wykazuje wyjątkowo wysokie parametry i tradycyjnie uchodzi za surowiec ekskluzywny, niegdyś nazywana była „szlachetnym kamieniem carów”. Niekiedy, ze względu na charakterystyczną barwę, była ona niepoprawnie określana jako porfir. Odkrywcą złóż był Louis Antoine Leyson Le Duc, który poszukiwał w Rosji kamienia do wykonania grobowca Napoleona. Skała ta wykorzystywana była przede wszystkim jako surowiec bloczny, z którego wytwarzano elementy nawierzchni drogowych (kostka brukowa, płyty), ale także liczne pomniki i rzeźby. Znajduje się ją w wielu miastach Rosji (m.in. Pietrozawodsk, Petersburg, Moskwa) i Europy (np. Nunnanlahti, Paryż). Ponadto kwarcyt ten był wykorzystywany m.in. jako materiał ogniotrwały w hutnictwie żelaza. Historyczne wyrobiska kwarcytu Shoksha zlokalizowane są nad brzegami jeziora Onega. Obecnie rzadko stanowią one obiekt zainteresowania turystycznego, ale traktowane są jako ważne obiekty geologiczne oraz stanowiska dziedzictwa górniczego i przemysłowego, dyskutowane jest objęcie ich ochroną w ramach parku geologiczno-górniczego i krajobrazowego.

10

L’ubietovskie hałdy miedziowe – świadkowie dziejów górnictwa w centralnej Słowacji

Wyrobek P., Sermet E., Musiał A.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2017

|

R. 58, nr 3

49--55

PL

Rejon Bańskiej Bystrzycy kojarzony jest z górnictwem i hutnictwem rud miedzi i żelaza. Jednym z najważniejszych i najbogatszych złóż Cu regionu rudonośnego Ľubietová – Svätodušná było złoże Podlipa. Obecnie pozostałością po trwającej od XIII do XIX wieku eksploatacji złota, miedzi i żelaza są rozległe, częściowo już porośnięte lasem hałdy, przyciągające mineralogów, geologów, kolekcjonerów minerałów oraz rzesze turystów. Tradycje oraz pozostałości górnicze, atrakcje kulturowe, historyczne oraz naturalny potencjał tego obszaru przyczyniły się do włączenia go w granice utworzonego Bańskobystrzyckiego geoparku.

EN

The Banska Bystrzyca area is well known from mining and copper and iron ore metallurgy. One of the most important and the richest copper ore was Podlipa deposit, where the exploitation of Au, Cu and Fe ores was leaded from XIII to XIX century. At the present time the area of dump-fields is covered by woods. It attracts a lot of mineralogists, geologists, hotheads of different minerals and casual tourists. The tradition and post mining remains, cultural attractions, historical and natural potential of this area contribute to involving it to the Banska Bystrzyca geopark.

11

Możliwości turystycznego wykorzystania zespołu historycznych wyrobisk górniczych sztolni „Helena” w Ciechanowicach

Madziarz M., Kobylańska M.

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2017

|

nr 3

31--56

PL

W artykule przedstawiono możliwości współczesnego wykorzystania historycznych wyrobisk górniczych związanych ze sztolnią odwadniającą „Helena” w Ciechanowicach z XVIII – pocz. XX w. oraz innych pozostałości dawnych robót górniczych w sąsiedztwie miejscowości Ciechanowice i Miedzianka (okolice Jeleniej Góry) w geoturystyce i turystyce przemysłowej. Poruszono zagadnienia problematyki obiektów zabytkowych, którymi są relikty dawnych robót górniczych, oraz znaczenia obiektów pogórniczych (i poprzemysłowych) jako produktów turystycznych. Przeprowadzono kwerendę archiwalną i terenowe prace badawczo-inwentaryzacyjne dotyczące sztolni „Helena” w Ciechanowicach oraz związanych z nią wyrobisk. Przedstawiono koncepcję wykorzystania turystycznego wybranych obiektów pogórniczych. Podjęto próbę określenia ogólnych zasad postępowania przy udostępnianiu stanowisk dawnych robót górniczych do celów turystycznych.

EN

The article presents the possibilities of modern use of historical mining excavations associated with the "Helena" drainage adit in Ciechanowice from the 18th century – early 20th century and other remnants of former mining works in the vicinity of Ciechanowice and Miedzianka (around Jelenia Góra) in geotourism and industrial tourism. Issues related to the subject matter of historical objects, which are relics of old mining works, and the significance of post-mining (and post-industrial) objects as tourist products were raised. The archival query, field research and inventory works regarding the "Helena" adit in Ciechanowice and related excavations were carried out. The concept of tourist use of selected post-mining objects was presented. An attempt was made to define general rules of conduct in making available the places of former mining works for tourism purposes.

12

Мineral developers and local community: on the way toward mutual understanding

Shekov V., Shekov K.

Hereditas Minariorum

|

2016

|

Vol. 3

25--31

EN

Under the conditions of intensive development of mineral resources and especially natural building materials mining industry and the increased role of the latter in the territories’ economy the interests of a mineral developer often come into contradiction with the goals of sustainable and balanced development. The article analyses the experience on creating recreational parks and ecological paths in the Republic of Karelia and expresses the need to establish effective and long-term interaction between the enterprises and local community.

PL

W sytuacji intensywnego rozwoju górnictwa, szczególnie górnictwa surowców skalnych, a także w związku z jego rosnącą rolą w gospodarce lokalnej, często pojawia się sprzeczność pomiędzy interesami przedsiębiorstw górniczych a kierunkami zrównoważonego i trwałego rozwoju regionu. W artykule przeanalizowano doświadczenia w tworzeniu parków rekreacyjnych i ścieżek ekologicznych na terenie Republiki Karelii. Podkreślono potrzebę ustanowienia realnej systematycznej współpracy między przedsiębiorstwami wydobywczymi i społecznością lokalną.

13

Historia górnictwa na świecie – przegląd wybranych organizacji i placówek

Leszczawski D.

Hereditas Minariorum

|

2015

|

Vol. 2

151--159

PL

Wiele wieków ciężkiej pracy, poświęcenia zdrowia, a nawet życia, umożliwiło górnikom udoskonalenie technik udostępniania oraz eksploatacji złóż. W poniższej publikacji przedstawiono sposoby upamiętniania ich pracy i wkładu w rozwój gospodarki, takie jak muzea, trasy turystyczne, organizacje oraz fora internetowe. Ogólna ich liczba jest imponująca. Wiele z nich ma zasięg lokalny, lecz niektóre ogólnoświatowy – ukazano tu wybrane ich przykłady z różnych krajów. Wnoszą one olbrzymi wkład w propagowanie historii górnictwa, zachowanie tradycji oraz umożliwiają zapoznanie kolejnych pokoleń ze specyfiką kultury górniczej.

EN

For many centuries miners have developed various techniques of deposit exploitation. Tey often risked their health or even lives over it. Tis article presents diﬀerent ways of commemoration of their hard work and sacriﬁce, e.g. museums, tours in underground mines and open pits, organisations and Internet forums. Some of them are known only locally but there are also many institutions of international fame. Te total number of such establishments is unknown; however, it is expected to be unusually high as many closed mines open their own museums and other tourist attractions. Tose places enable new generations to acquaint themselves with knowledge of the history and mining traditions.

14

How mining heritage can be used? Selected examples from Europe

Lorenc M.W., Janusz M.

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2013

|

nr 3

17--32

PL

Rewitalizacja obiektów architektury poprzemysłowej umożliwia zachowanie ich dla przyszłych pokoleń, przywracając im pierwotne funkcje lub nadając nowe, co umożliwia dalsze użytkowanie tych zabytków. W tej grupie obiekty, które pozostały po przemyśle wydobywczym stanowią zasoby szczególne. Oprócz budynków, na grupę tę składają się specjalne konstrukcje wyciągowe, a także obiekty zakładów przeróbczych. Do grupy tej należą także konstrukcje podziemne. Program rewitalizacji obszarów poprzemysłowych po zakończeniu prac wydobywczych jest bardzo podobny we wszystkich krajach Europy. Przykłady dobrego zagospodarowania takich miejsc dla celów turystycznych można znaleźć w Wielkiej Brytanii. Kolejne działania prowadzące do wykorzystania obiektów górniczych dla celów edukacyjnych i turystycznych można też znaleźć m.in. we Włoszech, Hiszpanii, Czechach i w Polsce.

EN

The revitalization of industrial architecture objects enables to preserve them for the future generation in order to return its primary function or confer a new one, which enables further exploitation of these monuments. In this group, objects, which remained from mining industry are considered as special resources. Apart from buildings, the group consists of specific constructions used for drawing out the winning and also processing plant objects, Some elements of underground construction are also considered in this group. The revitalization program for post-industrial areas after termination of exploitation is very similar in alEuropean countries. An example of good development of such areas and its usage for tourist purpose can be found in Great Britain. Successful practise, which has led to develop mining heritage objects for educational and tourist purpose can also be discovered e.g. in Italy, Spain, Czech Republic and Poland.

15

Geological mapping of old mining underground workings - a unique tool to recognition of geology in Sudety Mts.

Zagożdżon P. P., Zagożdżon K. D.

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2013

|

nr 3

67--76

PL

W artykule zaprezentowano wyniki geologicznego kartowania wybranych historycznych, podziemnych obiektów pogórniczych na obszarze Sudetów. Geologiczne kartowanie takich obiektów przedstawiono jako metodę służącą pozyskiwaniu bardzo precyzyjnych danych geologicznych. Uzyskiwane podczas takich prac wyniki są elementem opisu georóżnorodności i dziedzictwa górniczego, a także służą ochronie tych wartości. Zagadnienie ukazano na przykładzie czterech wybranych obiektów: Sztolni Górnej w Kowarach (pole górnicze kopalni „Wolność"), sztolni Gertruda w Złotym Stoku, małej sztolni po eksploatacji marmuru w Janowicach Wielkich obraz obiektu Osówka (fragmentu poniemieckiego kompleksu wojskowego „Riese").

EN

Geological plans of selected old underground mining workings in the Sudety Mts. (SW Poland) were shown in a paper below. Geological mapping of such objects is presented as a method of very precise geological data collection. The results obtained are part of description and protection of geoheritage and geodiversity. Four examples of geological plans were shown, made for: Upper Adit in Kowary (on the old mine "Freedom" mining field), Gertruda adit in Złoty Stok, a small adit in Janowice Wielkie and Osówka object (element of Nazi military complex "Riese").

16

Prawne uwarunkowania ochrony dziedzictwa górniczego w procesie likwidacji, rekultywacji i rewitalizacji

Ostręga A.

Przegląd Górniczy

|

2012

|

T. 68, nr 12

52--61

PL

W artykule przedstawione zostały przepisy prawa dotyczące ochrony i adaptacji obiektów zakładu górniczego, jak również powiązanych z nimi zakładów przetwórczych, zapleczy administracyjnych i mieszkaniowych, a także dziedzictwa niematerialnego, np. tradycji i zwyczajów. Na tle znaczenia infrastruktury przemysłowej dla przyszłych pokoleń oraz dla zachowania tożsamości rejonów/regionów górniczych omówiono przepisy najważniejszych ustaw, mających zastosowanie w procesie likwidacji zakładu górniczego, ochrony konserwatorskiej oraz rekultywacji i rewitalizacji dziedzictwa przemysłowego. Na podstawie przepisów prawa przedstawiono procedury postępowania w procesie ochrony i adaptacji cennej infrastruktury oraz możliwości finansowania prac przy obiektach zabytkowych. Wykazano także niedostatki przepisów prawnych, powodujące zagrożenie dla ich ochrony. Zaproponowano zmiany w przepisach, a także możliwe do zastosowania przez samorządy terytorialne narzędzia ułatwiające ochronę i adaptację cennych elementów kultury przemysłowej.

EN

This article presents regulations relating to the protection and adaptation of mining plant facilities as well as the subsidary processing plants, administrative and housing facilities and non-material heritage, such as customs and traditions. Taking into account the importance of the industrial infrastucture for future generations and in order to maintain identity of the mining regions, this paper determines the regulations of the most important acts that apply to the process of closing mining plants, preservation, reclamation and revitalization of the industrial heritage. Based on the law, the procedures for the process of protection and adaptation of precious infrastrucure and financial possibilities to carry out works on the monuments were described. Unfortunately, a lack of regulations is the reason why their protection is deteriorating. The proposed changes in regulations as well as possible solutions which can be applied by federal governments may facilitate the protection and adaptation of these precious elements of industrial culture.

17

Inscribing a landscape: the Cornish Mining World Heritage Site

Lorenc M. W., Cocks A.

Geoturystyka

|

2008

|

nr 1

27-40

EN

In July 2006, select areas within Cornwall and west Devon were declared a World Heritage Site by UNESCO (http:// whaunesco.org/en/list/1215; also: www.cornishmining.org.uk). This bestowed international recognition of the significance of the metalliferous mining landscapes of this area of south-west Britain. The extant mine sites, engine houses, foundries, new towns, smallholdings, ports, harbours, and ancillary industries together reflect prolific innovation which, in the early nineteenth century, enabled the region to produce two-thirds of the world's supply of copper. During the late 1800s, arsenic production came into ascendancy with mines in the east of Cornwall and west Devon ; particularly supplying half the world's demand. To achieve World Heritage Site status, a `Statement of Significance' was produced which defined how technological developments in metalliferous, mining in Cornwall and Devon could constitute `Outstanding Universal Value' (Operational Guidelines ...2005), its importance to the whole of humanity. Research undertaken identified seven landscape `components' which together encompass the range of transformations attributable to deep-lode mining and which demonstrate the profound cultural and physical changes affected during the period of greatest change, c. 1700 to c. 1914. Moreover, these concomitant changes were to have impact far beyond the purely local, influencing the development of Britain's Industrial Revolution and the fortunes of many mining fields around the world. This paper sets out the rationale behind the nomination process for World Heritage Site status (2001-2006) and raises some of the many challenges which relate to the co-ordinated management of the Site.

PL

W lipcu 2006 r. wybrane obszary Kornwalii i zachodniego Devon zostały uznane za Stanowisko Światowego Dziedzictwa UNESCO (http://whc.unesco.org/en/list/1215; www.cornishmining.org.uk). Umożliwiło to międzynarodowe poznanie znaczenia krajobrazu górnictwa rudnego w tej części południowo-zachodniej Wlk. Brytanii. Te istniejące stanowiska górnicze, maszynownie, huty, nowe miasta, drobne własności, porty i przemysł towarzyszący, razem odzwierciedlają twórczą innowację, która na początku XlX wieku umożliwiła temu regionowi produkcję 2/3 światowego zaopatrzenia w miedź. Pod koniec lat 1800. w kopalniach wschodniej Kornwalii i zachodniego Devon zaczęła dominować produkcja arsenu, zabezpieczając połowę światowego zapotrzebowania. W celu osiągnięcia statusu Stanowiska Światowego Dziedzictwa sporządzono "Deklarację Znaczenia", stwierdzającą, w jaki sposób technologiczny rozwój górnictwa kruszcowego w Kornwalii i Devon mógł stworzyć "Wspaniałą Wartość Uniwersalną" o znaczeniu dla całej ludzkości. Podjęte badania ujawniły siedem "elementów składowych" krajobrazu, które razem wyznaczają zasięg przeobrażeń właściwych górnictwu żyłowemu, ukazując zarazem głębokość zmian kulturowych i fizycznych powstających w okresie największych przeobrażeń w latach od ok. 1700 do ok. 1914. Te towarzyszące zmiany miały wpływ znacznie większy niż lokalny, oddziałując na rozwój Rewolucji Przemysłowej Brytanii i przepowiadając przyszłość wielu polom górniczym na całym świecie. Artykuł ten wykracza daleko poza proces nadania statusu Stanowiska Światowego Dziedzictwa (2001-2006) i ukazuje niektóre z wielu zmagań związanych z równoczesnym zarządzaniem Stanowiskiem.