Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Szacowanie wartości ładunku azotu ogólnego odprowadzanego ze zlewni rolniczych w kontekście zmian sposobu realizacji dyrektywy azotanowej

Wilk Paweł, Orlińska-Woźniak Paulina, Szalińska Ewa

Ochrona Środowiska

|

2019

|

Vol. 41, nr 1

55--64

PL

Znowelizowana ustawa Prawo Wodne wraz z „Programem działań mającym na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu” została przyjęta w sierpniu 2018 r. Nowe przepisy całkowicie zmieniły sposób wdrażania dyrektywy azotanowej, uznając cały kraj jako jeden wielki obszary szczególnego narażenia (OSN). Dodatkowo wyznaczyły obszary „bieguna zimna” i „bieguna ciepła”, gdzie terminy nawożenia odpowiednio skrócono lub wydłużono. Nowe przepisy obowiązują zbyt krótko, żeby można było na podstawie danych monitoringowych odpowiedzieć na pytanie, czy są skuteczne i rzeczywiście spowodowały ograniczenie ładunku azotu wprowadzanego do wód powierzchniowych. W artykule przedstawiono możliwość wykorzystania makromodelu DNS/SWAT, jako narzędzia prognostycznego, na podstawie którego zbudowano trzy scenariusze wariantowe symulujące skutki ograniczenia lub wydłużenia okresów nawożenia w przykładowej zlewni Przymorza (rzeka Słupia, profil Charnowo). Otrzymane wyniki pozwoliły precyzyjnie określić zarówno wartości ładunku azotu ogólnego w wybranym profilu obliczeniowym, jak i przewidywany stopień jego zmniejszenia lub zwiększenia w zależności od przyjętej długości okresu nawożenia. Wyniki symulacji wykazały jednoznacznie, że bardziej restrykcyjne przepisy dotyczące okresów nawożenia wpłyną na zmniejszenie ładunku azotu w wodach powierzchniowych. Powstałe w ostatnim czasie narzędzia, takie jak Polski Atlas Natężeń Deszczów (PANDa), mogą znacząco poprawić weryfikację użytych modeli, w których moduł meteorologiczny odgrywa podstawową rolę, tak jak ma to miejsce w przypadku makromodelu DNS/SWAT przystosowanego do prowadzenia analiz jakości wód, ze szczególnym uwzględnieniem zabiegów agrotechnicznych prowadzonych w zlewni.

EN

The amended Water Law Act together with the “Program of measures aimed at reducing the pollution of waters with nitrates from agricultural sources and prevention of further pollution” was adopted in August 2018. The new regulations completely changed the implementation of the Nitrates Directive, recognizing the whole country as one large area of NVZ (nitrate vulnerable zone). In addition, “pole of cold” and “pole of heat” areas were designated where fertilization timelines were shortened or extended accordingly. It is too early to confirm the efficiency of the new regulations based on monitoring data or quantify their contribution to limiting nitrogen load in surface waters. Therefore, in this article, a DNS/SWAT macromodel was employed as a prognostic tool to develop three variant scenarios simulating the effects of limitation or extension of fertilization periods in the exemplary catchment of Przymorze (Slupia river, Charnowo profile). The results obtained allowed for a precise determination of both the total nitrogen load in the selected calculation profile and the anticipated degree of its reduction or increase depending on the assumed length of the fertilization period. The results indicate that more restrictive regulations regarding fertilization periods translate into a reduction in total nitrogen load in surface waters. Recently developed tools such as Polish Atlas of Rainfall Intensity (PANDa rainfall model) may significantly improve validation of the models employed. In these models, the meteorological module plays a central role like in the DNS/SWAT macromodel equipped to perform water quality analyses with a particular focus on agrotechnical measures implemented in the catchment.

2

Jakość wód podziemnych na obszarze szczególnie narażonym na zanieczyszczenia azotem pochodzenia rolniczego w gminie Komarówka Podlaska

Pieńko A, Steszuk A, Jóźwiakowski K., Marzec M., Pytka A., Gizińska M., Sosnowska B.

Instal

|

2014

|

nr 7/8

69--73

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań jakości wód podziemnych w studniach głębinowych oraz kopanych w wybranych miejscowościach na terenie gminy Komarówka Podlaska w woj. lubelskim. Obszar ten jest szczególnie narażony na zanieczyszczenia związkami azotu pochodzącymi z działalności bytowej i gospodarczej człowieka, głównie rolniczej. Próbki wody pobierano trzykrotnie w 2013 r. i oznaczono w nich: NO3 , NO2 , NH4 , Cl, SO4 , Fe, Mn, pH, przewodność elektrolityczną oraz bakterie z grupy coli i coli typu kałowego. Z przeprowadzonych badań wynika, że wody ze studni głębinowych są w znacznym stopniu zanieczyszczone głównie żelazem i manganem. Wody ze studni kopanych zawierają ponadnormatywne stężenia manganu i siarczanów. Tylko w dwóch spośród ośmiu badanych studni stwierdzono podwyższoną zawartość azotanów (64 i 119 mg dm-3). Ponadto analizowane wody charakteryzowały się bardzo niską jakością mikrobiologiczną. Wyniki analiz wskazują na zanieczyszczenia wody przez ścieki bytowe. Większość prób wody nie spełniała wymogów Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 2007 r. pod względem jakości mikrobiologicznej. Należy niezwłocznie podjąć działania mające na celu poprawę jakości wód użytkowanych przez mieszkańców gminy Komarówka Podlaska.

EN

The paper presents the results of groundwater quality in deep wells and dug in selected villages in the municipality of Komarówka Podlaska in Lublin province. This area is particularly exposed to pollution by nitrogen compounds derived from economic activities and living conditions of people, mostly agricultural.Water samples were collected three times in 2013 and assayed for both: NO3 , NO2 , NH4 , Cl, SO4, Fe, Mn, pH, electrolytic conductivity as well as coli forms and faecal coliforms. The study shows that water from deep wells are heavily contaminated mainly with iron and manganese. Water from dug wells contain oversize concentrations of manganese and sulfates. Only in 2 from 8 researched wells elevated was observed higher concentration of nitrate (64 and 119 mg dm-3). In addition, the water is characterized by a very low microbiological quality. The results of analysis indicate show that water is polluted by domestic waste water. Most of the water samples did not meet the requirements of the Regulation of the Minister of Health in 2007 in terms of microbiological quality. You should immediately take action to improve the quality of water used by the residents of the municipality Komarówka Podlaska.

3

Ochrona zasobów wodnych przed zanieczyszczeniem azotanami pochodzenia rolniczego

Pulikowski K., Małecka I., Małecki Z. J., Moszinskij V.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Lądowa i Wodna w Kształtowaniu Środowiska

|

2013

|

Nr 8-9

7--18

PL

Streszczenie: Proces wdrażania zapisów dyrektywy azotanowej w Polsce rozpoczął się w roku 2004, obecnie obszary szczególnie narażone (OSN) są pod drugiej korekcie, jaka miała miejsce w roku 2012. Wyznaczanie OSN nastręcza pewne trudności, stajemy przed koniecznością udowadniania KE, że w naszym kraju to zagrożenie jest mniejsze niż w innych krajach Europy. Analiza związków pomiędzy wielkościami OSN w poszczególnych województwach a bezpośrednimi czynnikami rolniczymi: nawożenie azotowe, saldo bilansu azotu, obsada zwierząt wykazała, że bezpośredni związek występuję tylko w odniesieniu do salda bilansu azotu. Jednak jednocześnie wysoką wartość tego wskaźnika stwierdza się w województwach, w których OSN nie występują. Wskazuje to na konieczność poszukiwania efektywniejszych metod wyznaczania OSN opartych na analizie wieloczynnikowej i wykorzystujących możliwości jakie dają metody GIS.

EN

The process of implementing the nitrates directive began in 2004; at the moment nitrates vulnerable zones (NVZs) have already been corrected twice and the second correction was made in 2012. Designating NVZs poses certain problems as we need to prove to the European Commission that the risk of pollution in Poland is lesser than in other European countries. An analysis of the relationship between the size of NVZs in particular voivodships and direct agricultural agents such as the use of nitrogen fertilizers, the nitrogen balance and the livestock has shown a direct correspondence only in case of the nitrogen balance. At the same time, however, the nitrogen balance has been found to be high in voivodships where there are no NVZs. This indicates that there is a necessity to search for more effective methods of designating NVZs based on a multi-agent analysis and using the possibilities offered by Chief Sanitary Inspectorate.

4

Koszty spełnienia wymogów zarządzania gospodarstwami rolnymi położonymi na obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenie azotanami pochodzenia rolniczego a konkurencyjność gospodarstw

Niewęgłowska G.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2013

|

T. 13, z. 4

91--102

PL

Wskazanie całego obszaru Polski, jako szczególnie narażonego na zanieczyszczenie azotanami pochodzenia rolniczego wpłynie na kondycję ekonomiczną gospodarstw rolnych oraz spowoduje zmianę ich zarządzania na zrównoważone. Rolnicy powinni zarządzać składowaniem i przechowywaniem odchodów zwierzęcych w sposób zrównoważony, zgodny z wymogami środowiskowymi (dyrektywa azotanowa). W niniejszym artykule przedstawiono wymagania kierowane do rolników, których gospodarstwa są położone na OSN (obszary szczególnie narażone na zanieczyszczenie azotanami pochodzenia rolniczego). Wymagania te przekładają się na konkretne koszty, jakie będą zmuszeni ponieść respektujący je rolnicy. Wskazano jakie koszty w skali kraju poniosą rolnicy, których gospodarstwa są położone na 4,56% obszaru Polski zaliczonego do OSN oraz jakie koszty poniosą rolnicy, gdy cały kraj zostanie zakwalifikowany do OSN. W ostatniej części artykułu dokonano analizy zmian możliwości konkurencyjnych polskich gospodarstw rolnych związanych z zaliczeniem całego kraju do OSN. Koszt zarządzania na gospodarstwo, bez zwierząt trawożernych, z tytułu położenia na OSN wynosi 3 079 zł, natomiast na gospodarstwo ze zwierzętami trawożernymi – 3 227 zł. Poniesienie takich kosztów wpłynie na zmianę zdolności konkurencyjnych gospodarstw. Jeśli cały obszar kraju zostanie zaliczony do OSN, wówczas spośród wskazanych jako konkurencyjne 204 tys. gospodarstw rolnych – 76 tys. takiej zdolności nie osiągnie w latach 2014–2020. Zdolności konkurencyjne utrzyma jedynie ok. 130 tys. gospodarstw. Koszty spełnienia wymogów środowiskowych gospodarowania na OSN w skali kraju w sytuacji, gdy jest do nich zakwalifikowane 4,56% jego powierzchni to 277 mln zł. Jeśli do OSN będzie zaliczony obszar całego kraju, koszty te ulegną zwielokrotnieniu i wyniosą 6 082,5 mln zł.

EN

Indication of the whole Poland as nitrate vulnerable zone (NVZ) will affect economic conditio of farms and switch their management to the sustainable one. Farmers should manage manure in sustainable way to comply with environmental requirements (Nitrate Directive). This article shows the requirements imposed on farmers, costs for the country and costs for 4.56% area indicated as NVZ. The cost of managing farm without ruminants situated in NVZ amounts 3 079 PLN. However, the cost of a farm with ruminants located in NVZ amounts 3 227 PLN. These costs of farms will change their competitive abilities. If the whole country will be designated as vulnerable zone, 76 thousand farms out of 204 thousand lose their competitiveness in the years 2014–2020. The cost for the country to meet the requirements of environmental management in 4.56% areas designated as NVZ amounts 277 million PLN, but these costs will multiply to 6 082.5 million PLN if the whole country is set as NVZ.

5

Analysis of pro-environmental measures under implementation of the Baltic Deal Project

Kuczuk A., Sterczewski E.

Ekonomia i Środowisko

|

2013

|

nr 4

216--233

PL

Artykuł prezentuje informacje oraz analizę działań prośrodowiskowych wdrożeniowych gospodarstw rolnych z terenu województwa opolskiego, biorących udział w projekcie Baltic Deal. Na podstawie analizy działalności gospodarstw, można zauważyć, że pomimo podejmowanych działań prośrodowiskowych, sposób produkcji rolnej stanowi ciągle zagrożenie dla jakości środowiska przyrodniczego, w tym dla jakości wód. W ramach projektu Baltic Deal na przykładzie pokazowych gospodarstw rolnych dokonuje się ich oceny pod kątem zapobiegania „ucieczce” składników pokarmowych do wód. Projekt ma także służyć wskazaniu nieprawidłowości pojawiających się w toku produkcji i zagrażających środowisku wody oraz określeniu, jakie działania powinny być podjęte, by zapobiegać skażeniom środowiska wodnego.

EN

Agricultural production plays one of the most important functions in all the national economies, but if it is not properly managed can cause a variety of negative effects on water environment, the quality of which may be deteriorated through, for example the appearance of pesticide residues and nutrients from fertilizers. Water protection is one of the principal issues of the Common Agricultural Policy with the key efforts directed to reduction of pollution from agricultural activities, mainly through the sustainable consumption of pesticides and fertilizers, in particular to avoid nitrate contamination.

6

Ładunek azotu z nawozów naturalnych na obszarze zlewni górnej Wisły

Smoroń S., Twardy S., Kopacz M.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2011

|

T. 11, z. 1

277-288

PL

W pracy analizowano stan pogłowia zwierząt gospodarskich oraz ilość N pochodzącego z nawozów naturalnych, a także dokonano oceny zagrożenia zanieczyszczenia wód azotanami pochodzenia rolniczego, na obszarze zlewni górnej Wisły (po przekrój w Zawichoście). Kodeks dobrej praktyki rolniczej określa, że ze względów środowiskowych ilość azotu w nawozach naturalnych, pochodzących od zwierząt gospodarskich nie powinna przekraczać 170 kg·ha-¹ UR, a obsada zwierząt gospodarskich, nie może być większa niż 1,5 DJP·ha-¹ UR. Do przeprowadzenia obliczeń wykorzystano komputerowy program MacroBil opracowany w Instytucie Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – PIB. Dane liczbowe wprowadzone do programu pochodziły z poszczególnych gmin. Wykorzystano również publikowane wyniki monitoringu wód powierzchniowych z lat 2005-2006. Analiza materiału obliczeniowego wykazała, że produkcja rolnicza cechowała się małą intensywnością, charakterystyczną dla rolnictwa ekstensywnego. Obsada zwierząt wynosiła 0,43 DJP·ha-¹ UR, tj. 28,7% liczby zalecanej ze względów środowiskowych, a średnia dawka N w nawozach naturalnych na tym terenie 33,5 kg·ha-¹ UR, co stanowi ok. 20% maksymalnej dawki określonej w Kodeksie. Tak mała intensywność produkcji rolniczej oznacza, że nie powinno pojawić się zagrożenie zanieczyszczenia środowiska wodnego azotanami ze źródeł rolniczych. Potwierdzają to badania WIOŚ, z których wynika, że maksymalne stężenie NO3 w wodach powierzchniowych tego rejonu sięgało 27,4 mg·dm-³.

EN

The paper deals with the Upper Vistula basin (up to the section at Zawichost). The status of livestock and the amount of N derived from manures was analyzed as well as the risks of water pollution by nitrates from the agricultural sources. The Code of Good Agricultural Practice specifies (for environmental reasons) that the amount of nitrogen in fertilizers originated from livestock should not exceed 170 kg per hectare of agriculture land, and the stocking rate cannot be higher than 1.5 Live stock Unit (LU) per hectare of Agriculture Land (AL). The Macrobil computer program (developed by IUNG-PIB) was used to conduct the calculations. The data for the program originated from the respective communes. The published results of surface water monitoring from the period 2005-2006 were also used. An analysis of calculation showed that agricultural production was described by the low intensity, characteristic for an extensive farming. The stocking rate was 0.43 LU per hectare of AL, i.e. 28.7% of recommended for the environmental reasons. The average rate of nitrogen from natural fertilizers in this area was 33.5 kg per hectare of AL, which is about 20% of the maximum rate set in the Code of Good Agricultural Practice. The risk for the water environment by nitrates from the agricultural sources should not appear with such low-intensity agricultural production. The studies conducted by regional inspectorates for the environment protection confirmed that the maximum concentration of nitrates in the surface waters in this region reached 27.4 mg per litre.

7

Wdrażanie dyrektywy azotanowej w Polsce na przykładzie współpracy RZGW we Wrocławiu oraz RZGW w Poznaniu

Pastuszczak K., Nagrabska J.

Gospodarka Wodna

|

2010

|

Nr 11

450-453

PL

W artykule przedstawiono efekty współpracy RZGW we Wrocławiu i w Poznaniu w zakresie wdrażania Dyrektywy Azotanowej, wyniki doświadczeń zdobytych podczas pierwszego cyklu wdrażania dyrektywy, skalę wyznaczonych wód wrażliwych I obszarów szczególnie narażonych (OSN) na terenie województwa wielkopolskiego oraz w znacznej części wspólnych adresatów obowiązków określonych w „Programach działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych" (Programów działań).

EN

The article presents the results of cooperation between the Regional Water Management Boards in Wroclaw and in Poznan in the scope of the Nitrates Directive implementation, the experiences acquired during the first cycle of the Directive implementation, the scale of determined sensitive and particularly endangered areas on the territory of the Wielkopolskie Voivodeship and in the majority of common addressees of obligations set forth in the „Programmes of action aiming at reduction of outflow of nitrogen from agricultural sources". (Programmes of action)

8

Wpływ renaturyzacji ujściowego odcinka Rudni na zawartość form azotu w wodach jej zlewni

Zieliński P., Jekatierynczuk-Rudczyk E.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2009

|

T. 9, z. 1

185-197

PL

Przeanalizowano jakość wód podziemnych (studziennych oraz płytkich gruntowych) i powierzchniowych w zlewni małej, renaturyzowanej rzeki Podlasia - Rudni. Na podstawie analiz hydrochemicznych stwierdzono, że mimo obserwowanej w ostatnich latach intensyfikacji produkcji rolnej, wody zlewni Rudni zachowują bardzo dobry lub dobry stan wg aktualnej klasyfikacji wód podziemnych i powierzchniowych. Średnie stężenie azotanów (V) w wodach Rudni (1,54-4,71 mg·dm-3) jest znacznie mniejsze od poziomu podawanego w dyrektywie azotanowej w odniesieniu do wód zagrożonych. Budowa geologiczna zlewni i porowy charakter wód podziemnych, sprzyjające szybkiej migracji azotanów do pierwszego poziomu wodonośnego, wymagają podjęcia działań ograniczających penetrację tych jonów. Przeprowadzone zabiegi renaturyzacyjne Rudni i utrzymujący się na terenie zlewni wysoki poziom wód gruntowych stworzyły dogodne warunki dla procesu denitryfikacji, co przyczyniło się do eliminacji azotanów (V) z wód powierzchniowych w dolnym biegu rzeki. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że warunki hydrometeorologiczne istotnie wpływają na stężenie form azotu, szczególnie mineralnego, we wszystkich badanych typach wód zlewni. Zwiększone opady ponad przeciętną powodowały nawet trzykrotne zwiększenie stężenia azotanów (V) w wodzie powierzchniowej i wodach studziennych badanej zlewni.

EN

Two years long (2006-2007) autumn studies were carried out in three different types of waters (wells, piezometric water and river water) in restored, small lowland river catchment (Podlasie region, NE Poland). Waters of the Rudnia River catchment represent very good and good state of water quality according to present Polish classification. Mean concentrations of nitrate ions in the Rudnia catchment varying from 1.54 to 4.71 mg·dm-3 are much lower than the maximum nitrate level allowed for drinking waters described in the Nitrates Directive. Catchment geology and percolation of ground waters enhance intensive migration of nitrates to the first layer aquifers. River restoration project and other activities lifting ground water table in the catchment area eliminate nitrates from surface water especially in lower part of the river course where environmental conditions for denitrification are the best. Hydrometeorological conditions are the key factor affecting mineral forms of nitrogen in all studied types of water in the Rudnia catchment. Intensive rainfalls increased up to three times the nitrate concentrations in the river and in wells of the Rudnia catchment.

9

Weryfikacja obszarów szczególnie narażonych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych na terenie działania Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gliwicach

Banaszak K.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2009

|

T. 9, z. 2

9-18

PL

W pracy wskazano założenia metodyczne przyjęte do prac przeprowadzonych w 2007 r. w regionach wodnych nad weryfikacją wyznaczania wód wrażliwych oraz obszarów szczególnie narażonych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych, jak również dodatkowe warunki przyjęte w trakcie prac prowadzonych w regionach wodnych administrowanych przez Dyrektora RZGW Gliwice. Zaprezentowano przebieg i wyniki prac, wskazano problematyczne kwestie oraz wnioski nasuwające się po przeanalizowaniu zagadnień związanych z wdrażaniem dyrektywy azotanowej i specyfiką analizowanych obszarów.

EN

The report indicates methodical assumptions to verify the designation of sensitive waters and vulnerable zones contaminated by nitrates from agricultural sources adopted in the previous activities in water regions in 2007 and additional conditions accepted during the studies in the area managed by the Director of the Regional Board of Water Management in Gliwice. The course and results of the study are presented with problematic issues and conclusions related to implementation of the Nitrate Directive and to specific character of the analysed areas.

10

Uwagi do propozycji uznania całego obszaru Polski jako wrażliwego na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych

Sapek A., Sapek B.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2009

|

T. 9, z. 2

157-168

PL

Przeprowadziliśmy krytyczną ocenę dokumentu "Ocena wyznaczonych w Polsce stref wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu" [2007], opracowanego przez konsorcjum koordynowane przez Alterra z Holandii. W dokumencie tym wykorzystano polskie materiały obrazujące stan jakości wody w Polsce oraz dane statystyczne o rolnictwie, wszystko z wyraźnym celem wykazania konieczności uznania całego obszaru rolnictwa w Polsce jako wrażliwego na związki azotu. Nie udowodniono wprawdzie, by zanieczyszczenie wody azotanami i eutrofizacja zasobów wody obejmowała istotnie większe obszary, niż wyznaczyło je Ministerstwo Środowiska w 2006 r. Uważamy, że zalecenie objęcia obszaru całego kraju jako wrażliwego na związki azotu jest merytorycznie nieuzasadnione, co udowodniliśmy, komentując poszczególne argumenty zawarte w dokumencie. Ponadto przyjęcie tego zalecenia spowodowałoby poważne konsekwencje dla społeczności rolników, a na pewno zniechęciłoby ją do jakichkolwiek spontanicznych działań na rzecz ochrony środowiska. Równocześnie uważamy, że wdrożenie dyrektywy azotanowej we wszystkich gospodarstwach polskich (lub ich większości) nie daje żadnej gwarancji poprawienia jakości wody w Polsce.

EN

We have presented a critical evaluation of the document "Assessment of the designation of Nitrate Vulnerable Zones in Poland' elaborated by Alterra, Wageningen, the Netherlands. The available Polish statistical data about water quality and agriculture were used, all on an evident purpose of demonstrating the necessity of acceptation of the whole area of Polish agriculture as Nitrate Vulnerable Zones. No evidence was given in the document, however, that water pollution by nitrates and eutrophication of water resources encompass areas larger than those established by the Ministry of Environment in 2006. We are of the opinion that the recommendation to assume the whole country area as vulnerable to nitrogen compounds is not justified which was shown in our comments on particular arguments in the document. Moreover, the inclusion of all or most of Polish farms into the Vulnerable Zone would have serious consequences to the farmers' community and would certainly discourage farmers from any spontaneous pro-environmental activity. At the same time we are of the opinion that the implementation of the Directive in all or most of Polish farms does not guarantee the improvement of water quality.

11

Problemy związane z wdrażaniem programów działań na obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych (OSN) w Wielkopolsce

Nagrabska J., Pastuszczak K.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2009

|

T. 9, z. 1

49-61

PL

Dyrektorzy Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej (RZGW) w Poznaniu i we Wrocławiu pod koniec 2003 r. wyznaczyli na terenie województwa wielkopolskiego największą w Polsce powierzchnię i liczbę obszarów szczególnie narażonych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródełrolniczych (OSN). Od 2004 r. rozpoczęto wdrażanie programów działań, mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych. W 2008 r. dokonano weryfikacji wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie narażonych, z których odpływ azotu do tych wód należy ograniczyć. Doświadczenia zdobyte podczas pierwszego, czteroletniego okresu wdrażania dyrektywy azotanowej skłoniły pracowników RZGW w Poznaniu i we Wrocławiu do przygotowania jednolitych programów działań dla wszystkich OSN na terenie województwa wielkopolskiego. W artykule omówiono problemy, jakie wystąpiły w pierwszym okresie wdrażania programów (lata 2004-2008) oraz takie, które mimo podjętych działań mogą wystąpić podczas wdrażania obecnie obowiązujących programów.

EN

At the end of 2003 directors of the Regional Boards of Water Management in Poznań and Wrocław outlined in the Wielkopolska voivodhip the areas vulnerable to pollution by nitrogen compounds from agricultural sources in the number and area largest in Poland. Implementation of the action programmes aimed at limiting nitrogen outflow from agricultural sources started in 2004. Waters susceptible to pollution by nitrogen from agricultural sources and vulnerable areas from which nitrogen outflow should be limited were verified in 2008. Experience gathered in the first four years long period of implementation of Nitrate Directive inclined the staff of the Regional Boards in Poznań and Wrocław to prepare uniform programmes for all vulnerable zones in the Wielkopolska voivodship. Problems that appeared in the first period of implementation of the action programmes (years 2004-2008) and such that, despite undertaken actions, might appear during implementation of the now binding programmes are described in this paper.

12

Problemy metodyczne związane z oceną stopnia eutrofizacji jezior na potrzeby wyznaczania stref wrażliwych na azotany

Soszka H.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2009

|

T. 9, z. 1

151-159

PL

Celem artykułu jest analiza podejścia do oceny eutrofizacji w świetle wymagań dyrektywy azotanowej, Ramowej Dyrektywy Wodnej (RDW) oraz przepisów polskich. W żadnym z tych aktów prawnych nie podaje się metodologii oceny zjawiska. Opracowany w 2005 r., w ramach Wspólnej Strategii Wdrażania RDW, projekt wytycznych do oceny eutrofizacji w kontekście europejskiej polityki wodnej oparty jest na zharmonizowanym podejściu do zagadnienia, uwzględniającym wymagania RDW oraz dyrektywy azotanowej i ściekowej. Oznacza to, że metodologia oceny eutrofizacji przyjęta w RDW powinna być zastosowana również w celu spełnienia wymagań pozostałych dyrektyw i, tym samym, przepisów polskich.

EN

An analysis of approaches to the assessment of eutrophication in view of the requirements of nitrate directive, Water Framework Directive and Polish legal acts is presented in this paper. None of the acts gives the methodology of assessing the phenomenon. Draft guidelines for assessing eutrophication in the context of European water policies, prepared in 2005 within the Common Implementation Strategy of the WFD, are based on harmonised approach to the problem with the consideration of the WFD, nitrate directive and urban waste-water treatment directive. It means that the methodology of assessing eutrophication adopted in the WFD should be used in to fulfil the requirements of other directives and Polish regulations.

13

Stan troficzny zbiorników zaporowych Górnej Wisły w oparciu o Dyrektywę Azotanową

Mazurkiewicz-Boroń G., Szarek-Gwiazda E., Jarząbek A.

Gaz, Woda i Technika Sanitarna

|

2009

|

Nr 9

37-39

14

Zagrożenia zasobów wodnych na obszarach wiejskich województwa świętokrzyskiego w świetle wdrażania dyrektywy azotanowej. Elementy infrastruktury

Kopeć M., Gambuś F.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2008

|

T. 8, z. 2b

71-79

PL

Celem podjętych prac było identyfikowanie wpływu działalności rolniczej gospodarstw o różnej wielkości na elementy analizy wynikające z dyrektywy azotanowej. Przeprowadzono ankietę w trzech powiatach województwa świętokrzyskiego. Forma i zakres ankiety były zgodne z potrzebami raportowania dla obszarów szczególnie narażonych. Badania ankietowe (łącznie 302 ankiety) przeprowadzono jesienią 2006 i wiosną 2007 r. Formularz ankiety zawierał pytania, podzielone na następujące grupy problemowe: lokalizacja i powierzchnia gospodarstwa, położenie i ukształtowanie powierzchni, struktura zasiewów, stan inwentarza żywego, ocena wybranych elementów produkcji, wyposażenie gospodarstwa w sprawne technicznie obiekty i urządzenia ochrony środowiska, w tym wodociąg i kanalizację. Ze względu na zapisy dyrektywy azotanowej istotnym problemem na badanym obszarze nie była agrotechnika i obciążenie środowiska azotem, ale infrastruktura techniczna, w tym głównie niedostateczna liczba płyt gnojowych. Największe zagrożenie zanieczyszczeń punktowych azotem ze źródeł rolniczych dotyczy małych gospodarstw rolniczych o powierzchni do 5 ha.

EN

The study was performed to identify the effect of agricultural activities in farms of various size on the elements of analysis resulting from so called nitrate directive. Surveys were conducted in three areas of the świętokrzyskie province within the upper Vistula River basin. The form and range of the surveys matched the needs of reporting from particularly threatened areas. Survey research (a total of 302 surveys) was carried out in autumn 2006 and in spring 2007. The survey questionnaire contained a number of questions divided into the following problem groups: farm location and area, location and topography, cropping structure, livestock population, assessment of selected elements of production, technically efficient farm facilities favouring environmental protection including water supply and sewage disposal system. In view of the nitrate directive the agrotechnology and nitrogen load per unit area should not pose any environmental hazard. However, technical infrastructure, including the number of manure slabs, was problematic. Small farms (up to 5 ha) posed a risk of point pollution from agricultural sources.

15

Threats to the quality of water resources in rural areas of the Świętokrzyskie Province in connection with the introduction of the nitrate directive. Element s of agrotechnology and livestock density

Kopeć M., Gondek K.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2008

|

Vol. 15, nr 12

1377-1386

EN

The investigations were conducted to negate or confirm the effect of agricultural activities of various size farms on the elements of analysis resulting from the so-called nitrate directive. Surveys were conducted in three areas of the Świętokrzyskie Province within the upper Vistula River basin. The form and range of the surveys matched the needs of reporting from particularly threatened areas. Survey research (a total of 30 surveys) was conducted in autumn 2006 and in spring 2007. The survey questionnaire contains a number of questions divided into the following problem groups: farm location and area, location and topography, cropping structure, livestock population, assessment of selected elements of production, technically efficient farm facilities favouring environmental protection, including water supply and sewage disposal system. In view of the nitrate directive criteria the agrotechnology and nitrogen load per area unit should not pose any environmental hazard.

PL

Celem podjętych badań było wykluczenie lub potwierdzenie wpływu działalności rolniczej gospodarstw o różnej wielkości na elementy analizy wynikające z tzw. dyrektywy azotanowej. Przeprowadzono ankietę w trzech obszarach województwa świętokrzyskiego w obrębie górnego dorzecza Wisły. Forma i zakres ankiety była zgodna z potrzebami raportowania dla obszarów szczególnie narażonych na zanieczyszczenie ze źródeł rolniczych. Badania ankietowe (łącznie 302 ankiety) przeprowadzono jesienią 2006 i wiosną 2007 r. Druk ankiety zawiera szereg pytań podzielonych na następujące grupy problemowe: lokalizacja i powierzchnia gospodarstwa, położenie i ukształtowanie powierzchni, struktura zasiewów, stan inwentarza żywego, ocena wybranych elementów produkcji, wyposażenie gospodarstwa w sprawne technicznie obiekty sprzyjające ochronie środowiska, w tym wodociągi i kanalizację. Na badanym obszarze agrotechnika i obciążenie azotem jednostki po-wierzchni oceniane według kryteriów dyrektywy azotanowej nie powinny stanowić zagrożenia dla środowiska.

16

Harmonisation of water management and agricultural policies in Slovenia

Pintar M., Globevnik L., Bremec U.

Journal of Water and Land Development

|

2007

|

no. 11

31-44

EN

In order to maintain and improve water quality, man has an increasing need to understand the relations among basin land use and in stream water quality. Being concerned about quality and quantity status of European waters European Union has adopted Water Framework Directive (2000/60/EU). The process of pressure and impact analyses and water status assessment is termed, in short, as "first characterisation" of water bodies. In accordance to WFD programmes of measures have to be developed by 2009. In WFD programmes existing measures for water protection directed by other EU directives such are Nitrate, Urban Waste Water, Dangerous Substances and IPPC will be further developed and new added. In the paper, we describe the first characterisation of the Slovene waters and show cross compliance of the Nitrate and Water Framework Directives in Slovenia.

PL

Człowiek odczuwa rosnącą potrzebę zrozumienia związków między użytkowaniem zlewni i jakością wód rzecznych, aby zachować lub poprawić tę jakość. W trosce o ilościowy i jakościowy status wód Unia Europejska przyjęła Ramową Dyrektywę Wodną (2000/60/EU). Proces analizy oddziaływania gospodarki, w tym rolnictwa, na stan jakościowy wód nazwano w skrócie "pierwszą charakterystyką" scalonych części wód. Zgodnie z RDW, programy służących temu narzędzi mają powstać do roku 2009. W programach RDW stworzone zostaną nowe środki ochrony wód, a istniejące, takie jak europejska Dyrektywa Azotanowa, Dyrektywa o gospodarce odpadami i substancjami niebezpiecznymi oraz IPPC, będą rozwijane. W artykule przedstawiono wstępną charakterystykę słoweńskich wód i wzajemną zgodność Dyrektywy Azotanowej i Ramowej Dyrektywy Wodnej w Słowenii.

17

Zastosowanie GIS do wyznaczania obszarów narażonych na odpływ azotanów ze źródeł rolniczych

Szewrański S., Pulikowski K., Hus T., Wawer R.

Gospodarka Wodna

|

2006

|

Nr 8

316-321

PL

Konieczność ograniczenia stężenia azotanów w wodzie do picia wynika z ich szkodliwego oddziaływania na organizm człowieka polegającego na: przekształca- niu hemoglobiny w methemoglobinę, tzw. „choroba błękitnych dzieci", tworzeniu ni-trozoaminy - substancja silnie rakotwórcza, zaburzeniu metabolizmu tłuszczów i białek; mogą również być przyczyną nadciśnienia tętniczego, zawału serca, a nawet zgonu. Celowi temu służy wyznaczanie obszarów szczególnie narażonych na odpływ azotu ze źródeł rolniczych, dla których opracowano programy działań ograniczających ten odpływ. Wyznaczenie zasięgu tych obszarów oraz kryterium gospodarowania na nich w uzgodnieniu z użytkowni karni ma szczególne znaczenie dla wdrożę- nią i osiągnięcia celów Dyrektywy Azotanowej. W artykule przedstawiono koncepcję wyznaczania obszarów szczególnie na rażonych z zastosowaniem analizy prze strzennej z wykorzystaniem istniejących baz danych.

EN

The necessity for limitation of concentration of nitrates in drinking water results from their harmful influence on human's organism consisting in transformation of hemoglobin into methemoglobin, so-called „disease of blue children", creation of cancerogenic nitroamines, distemper of the metabolism of fat and proteins; they may also be reason for hypertension, infarct and even death. This aim is to be attained by delimitating areas most liable to inflow of nitrogen from agricultural sources which should be controlled according to developed special action plans. Delimitation of those areas and criteria for their economic utilization agreed upon with their users are of particular importance for enforcement and attaining the goals of the Nitrates Directive.

18

Ochrona wód przed zanieczyszczeniem w aspekcie dyrektywy azotanowej

Osmulska-Mróz B., Rynkiewicz A.

Gaz, Woda i Technika Sanitarna

|

2003

|

Nr 10

347-349