Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Przebudowa kościoła w Domachowie według projektu Lucjana Michałowskiego jako przykład działań konserwatorskich z okresu międzywojennego

Tejszerska Anna

Wiadomości Konserwatorskie

|

2023

|

Nr 74

36--50

PL

Przedmiotem artykułu jest rozbudowa drewnianego, zabytkowego kościoła w Domachowie dokonana na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku pod kierunkiem poznańskiego architekta Lucjana Michałowskiego i nadzorem konserwatorskim Nikodema Pajzderskiego. Badania oparto na analizie dokumentacji archiwalnej pozyskanej z państwowych i niepublicznych zbiorów, z których najistotniejszy jest udostępniony autorowi dorobek architekta przechowany przez jego potomków. Poza techniczną dokumentacją projektową i budowlaną interesujące źródło stanowi korespondencja architekta z proboszczem domachowskiej parafii. Badania prowadzą do rozstrzygnięcia kwestii spornych, weryfikacji niedoprecyzowanych bądź rozbieżnych opinii, stanowią przyczynek do poznania historii przekształceń obiektu. Ważnym elementem opracowania jest prezentacja rozbudowy kościoła w Domachowie na tle kształtowania się polskiej teorii konserwatorskiej w dwudziestoleciu międzywojennym.

EN

The subject of this article is the extension of the wooden historical church in Domachowo carried out in the late 1920s and early 1930s under the direction of Poznań architect Lucjan Michałowski and the conservation supervision of Nikodem Pajzderski. The research was based on an analysis of archival documentation obtained from state and non-state collections, the most significant of which is the architect’s legacy made available to the author and stored by his descendants. In addition to the technical design and construction documentation, the correspondence between the architect and the parish priest of the Domachowo parish is an interesting source. The research leads to the settlement of disputed issues, the verification of vague or divergent opinions, and contributes to the knowledge of the history of the building’s transformation. An important element of the study is the presentation of the extension of the church in Domachowo on the background of the formation of Polish conservation theory in the interwar period.

2

Architektura kościoła parafialnego Podwyższenia Krzyża Świętego w Hucie Krzeszowskiej. Rozważania nad proweniencją

Stojak Grażyna

Wiadomości Konserwatorskie

|

2020

|

Nr 61

35--44

PL

Kościół parafialny w Hucie Krzeszowskiej jest przykładem wyjątkowej architektury sakralnej wzniesionej w XVIII wieku. Jest to drewniany obiekt zabytkowy wysokiej klasy, wystawiony na prowincji. W świetle analizy stylistycznej architektury kościoła w Hucie Krzeszowskiej można zauważyć dużą zbieżność rozwiązań przestrzennych z kościołem parafialnym w Krzeszowie. Organizacja przestrzeni wewnętrznej, poprzez wydzielenie trzech naw: nawy głównej i dwóch naw bocznych z jednoprzestrzennego wnętrza za pomocą dwóch rzędów filarów, jest bardzo podobna do kilku kościołów Ordynacji Zamoyskiej: w Krzeszowie i Hucie Krzeszowskiej, w Górecku Kościelnym czy Tomaszowie Lubelskim. Otwiera to dyskusję nad proweniencją takiego przestrzennego rozwiązania. Kuszącym domniemaniem byłoby przypisanie koncepcji projektowej architektowi z Ligoretto nad jeziorem Lugano o nazwisku Giovanni Columbani. Jest to jednak mało prawdopodobna hipoteza. Inną propozycją jest łączenie przedmiotowych projektów z Joannesem Gisgesem, którego nazwisko odnaleziono w „Księdze urodzeń” parafii krzeszowskiej, brak jednak dowodów na taką atrybucję. Jeszcze inną hipotezą jest połączenie świątyń z Krzeszowa i Huty Krzeszowskiej z koncepcją zastosowaną przez biskupa przemyskiego Aleksandra Antoniego Fredrę w bazylice katedralnej w Przemyślu. Bez wątpienia w kościołach w Krzeszowie i Hucie Krzeszowskiej zastosowano formy znane i stosowane w barokowej architekturze murowanej. Faktem jest, że biskup Fredro osobiście zachęcał do wzniesienia kościoła w Krzeszowie, zresztą wkrótce po podjęciu decyzji o barokizacji katedry przemyskiej.

EN

The parish church in Huta Krzeszowska is an example of the unique religious architecture from the eighteenth century. It is a high-class, historic wooden building, sited in the country. In light of the stylistic analysis of the church architecture in Huta Krzeszowska, one can notice significant similarities with the design of the parish church in Krzeszów. The organisation of the internal space by separating three naves, i.e. the main nave and two aisles, from the single-space interior via two rows of pillars, is very similar to several churches of the Zamoyski Estate. These are churches in Krzeszów and Huta Krzeszowska, as well as in Górecko Kościelne and Tomaszów Lubelski. This opens a discussion on the origin of this spatial solution. A tempting presumption would be to assign the design concept to an architect from Ligoretto on Lake Lugano named Giovanni Columbani. However, this is unlikely. Another suggestion is to link these projects with the name of Joannes Gisges, whose entry was found in the „Book of births” of the Krzeszów parish. However, there is no evidence to support such an attribution. Another hypothesis is the connection of the above temples, i.e. from Krzeszów and Huta Krzeszowska, with the concept used by Aleksander Antoni Fredro, a Bishop from Przemysl, in the Cathedral Basilica in Przemyśl. Undoubtedly, we can find forms known and used in Baroque brick architecture in the churches in Krzeszów and Huta Krzeszowska. The fact is that Bishop A.A. Fredro personally encouraged the construction of the church in Krzeszów. Moreover, this was shortly after the decision to rebuild the Cathedral in Przemyśl in the Baroque style had been made.

3

The route of wooden churches in Olesno County – a sketch

Kleszcz J.

Architectus

|

2012

|

Nr 1(31)

63--74

EN

A complex of wooden churches in Olesno district constitutes a rich collection of various types of wooden Silesian architecture. Due to its specific location on the border of several districts and geographical regions, it is a rich source of knowledge about transformations and influences of various building techniques and traditions. The study deals with historical and geographical conditions underlying the process of erecting a group of Opole churches. Further considerations are based upon an analysis of the thematic literature comprising origins of an interest in the tradition of wooden Silesian architecture dating back to the mid-19th century on the German territories. In its further parts, the article tackles issues of history and architecture as well as the interior decor of the structures situated in the area of the district. The study also includes these buildings which were destroyed during the last twenty years due to destructive activity of man. Their history illustrates the validity of all the restoring and protective measures which were taken in the recent years in order to save the still existing monuments. There is an annex to the study in the form of a list of monuments which exemplify the changes that occurred in the post war period illustrating territorial changes of Olesno district along with a slow process of destroying the wooden architecture of this region. Additional information is an extract from the Opole district monument register showing what sort of actions were taken just after the war aimed at protecting the heritage of the regained territories.

PL

Zespół drewnianych kościołów znajdujących się w powiecie oleskim stanowi bogaty przegląd typów drewnianej architektury Śląska. Ze względu na swoje specyficzne położenie na granicy kilku województw i krain geograficznych jest on obszernym źródłem wiedzy o transformacjach i wpływach różnych technik i tradycji budowlanych. W pracy omówione zostały uwarunkowania historyczno-geograficzne, jakie przyczyniły się do powstania grupy kościołów opolskich. Podstawą dalszych rozważań stała się analiza literatury tematu, obejmująca genezę zainteresowania tradycją śląskiego budownictwa drewnianego, sięgającą połowy XIX w. na terenie Niemiec. Dalszą część pracy stanowi omówienie historii i architektury oraz wystroju wnętrzarskiego obiektów znajdujących się na terenie powiatu. W opracowaniu zostały również uwzględnione obiekty, które w ciągu ostatnich dwudziestu lat uległy zniszczeniu wskutek destrukcyjnej działalności człowieka. Ich historia dowodzi słuszności wszystkich działań konserwatorskich i zabezpieczających, które zostały podjęte w ostatnich latach dla ratowania zabytków jeszcze istniejących. Aneksem do opracowania są listy zabytków będące świadectwem zmian, jakie zachodziły w okresie powojennym, obrazujące zarówno zmiany terytorialne powiatu oleskiego, jak i powolny proces niszczenia drewnianej architektury tego regionu. Dodatkową informację stanowi wypis z rejestru zabytków województwa opolskiego, świadczący o podejmowanych zaraz po wojnie działaniach mających na celu ochronę dziedzictwa ziem odzyskanych.