Wyniki wyszukiwania - BazTech

Ograniczanie wyników

2 Kilanowski Piotr

Powiadomienia systemowe

Sesja wygasła!

Znaleziono wyników: 2

Liczba wyników na stronie

Wyniki wyszukiwania

Wyszukiwano:
w słowach kluczowych: dom dochodowy

Sortuj według:

Ogranicz wyniki do:

Wątki neoromantyczne w warszawskiej architekturze wczesnego modernizmu (1909–1914) na przykładzie realizacji Arthura E. Gurneya

Kilanowski Piotr

Studia do Dziejów Architektury i Urbanistyki w Polsce

2021

nr 4

5--61

Architektura powstających w Warszawie od około 1909 do 1914 roku budynków utrzymana była w nurcie szeroko rozumianego wczesnego modernizmu, który charakteryzował się zróżnicowanym obliczem stylowym. W większości realizacji dominowały silnie przetworzone i formalnie uproszczone motywy odwołujące się do architektury neoklasycyzmu, neobaroku lub późnej, zgeometryzowanej secesji. W warszawskich realizacjach doby wczesnego modernizmu mniej powszechnym, jednakże również wykorzystywanym źródłem inspiracji były wątki i motywy neoromantyczne, często określane także jako malownicze. Wspomniane wątki odnajdziemy przede wszystkim w architekturze niektórych realizowanych wówczas domów czynszowych, a także w pojedynczych obiektach publicznych. Predylekcja do szerszego wykorzystania licznych wątków i motywów neoromantycznych – zarówno w bryle oraz kompozycji, jak i w detalu architektonicznym stanowiła w latach bezpośrednio poprzedzających wybuch pierwszej wojny światowej rozpoznawalną cechę twórczości m.in. angielskiego architekta Arthura E. Gurneya. Twórca ten działał w Warszawie i na dawnych ziemiach Rzeczypospolitej od około 1899 do 1915 roku, zarówno samodzielnie, jak też we współpracy z inny- mi architektami i budowniczymi. W latach 1909–1914 był on związany z powstaniem czterech wczesnomodernistycznych kamienic w duchu neoromantycznym, stanowiących zarazem najliczniejszą w skali Warszawy grupę dzieł utrzymanych w tej stylistyce autorstwa jednego architekta. Wspomniane budynki szczęśliwie przetrwały do czasów współczesnych, stanowiąc zarazem cenne, jak również stosunkowo nietypowe w warunkach warszawskich przykłady kierunku określanego również jako tzw. narodowy romantyzm lub północna moderna, dominującego przed 1914 rokiem w kilku innych rejonach Europy.

Characterized by a varied stylistic face, the architecture of buildings emerging in Warsaw from around 1909 to 1914 was maintained in the current broadly understood as being Early Modernism. Most implementations were dominated by strongly processed and formally simplified motifs making reference to neo–Classical, neo–Baroque, and subsequently geometricized Secession. Although less common, neoromantic themes and motifs, often referred to as Picturesque, were used as sources of inspiration in the Warsaw implementations of the Early Modern period. These mentioned themes may primarily be found in the architecture of certain tenement houses as well as individual public building built at that time. A predilection to the application of numerous neoromantic themes and motifs in building volume and composition as well as architectural detail was an identifiable feature of architects such as the Englishman, Arthur E. Gurney, in the years preceding the outbreak of World War I. This designer was active in Warsaw as well as the former lands of the Polish–Lithuanian Commonwealth from around 1899 to 1915, both independently and in collaboration with other architects and builders. In the years 1909–1914 he was linked with the construction of four Early Modern tenement houses designed in the neoromantic spirit. At the same time, they make up the most numerous group of works maintained in this style as designed by a single architect in Warsaw. Happily, these buildings have survived to contemporary times and are both a valuable and relatively unique example for Warsaw of a direction defined as National Romanticism or Northern Modern, which was dominant prior to the year 1914 in several regions of Europe.

Wpływ nowoczesnej infrastruktury technicznej na rozwiązania planu warszawskich domów dochodowych pod koniec XIX wieku oraz po roku 1900

Kilanowski Piotr

Studia do Dziejów Architektury i Urbanistyki w Polsce

2019

nr 2

78--129

Rozwiązania funkcjonalno-przestrzenne warszawskich śródmiejskich kamienic czynszowych zasadniczo utrwaliły się w drugiej połowie XIX wieku. We wspomnianym okresie upowszechnił się bowiem charakterystyczny dla Warszawy model domu dochodowego o wystawnej fasadzie ulicznej oraz wewnętrznym podwórzu otoczonym oficynami. Na kondygnacji mieszkalnej typowej jednopodwórzowej kamienicy zazwyczaj projektowano 4 mieszkania, w tym 2 większe obejmujące część frontową oraz 2 mniejsze w tylnej części posesji. W poszczególnych przypadkach układ funkcjonalno-przestrzenny oraz liczba mieszkań mogły ulec redukcji bądź rozbudowie zależnie od lokalizacji, głębokości oraz szerokości posesji. Pomimo że generalne zasady rozplanowania domów dochodowych nie uległy znaczniejszym przekształceniom przed wybuchem pierwszej wojny światowej, na przełomie XIX i XX wieku zaobserwować można pozornie niewielkie, wszelako istotne zmiany pod względem rozwiązań szczegółowych. Wspomniane zmiany w zdecydowanej większości wiązały się z coraz szerszym wykorzystywaniem w kamienicach nowoczesnej infrastruktury technicznej, takiej jak m.in. wodociąg i kanalizacja, ogrzewanie centralne, oświetlenie elektryczne, windy czy mniej standardowe, wszelako niewątpliwie nowatorskie instalacje, takie jak wentylacja elektryczna czy odkurzanie centralne. Rosnące zastosowanie nowoczesnej infrastruktury technicznej przekładało się z kolei na znaczące podniesienie warunków bytowych, jak również szeroko rozumianego standardu oraz komfortu eksploatacyjnego warszawskich domów czynszowych około 1900 roku. Wpływ nowoczesnych instalacji technicznych i sanitarnych na rozwiązania planistyczne przed 1914 rokiem dotyczył m.in. sposobu funkcjonowania oraz wykończenia wewnętrznych podwórzy, lokalizacji, rangi oraz wielkości pomieszczeń sanitarnych w obrębie mieszkań i podwórzy, zakresu wykorzystania oraz wielkości szybów wentylacyjno-doświetlających w obrębie kamienicy, zmian w narysie planu oraz ukształtowaniu klatek schodowych, a także upowszechnienia się typowych planów kondygnacji w połączeniu z zanikiem odmiennych rozwiązań planistycznych dla wyższych pięter. Wspomniane zmiany w rozwiązaniach planu poszczególnych domów odzwierciedlały zarazem rosnące znaczenie właściwego doświetlenia oraz wentylacji, a także szeroko rozumianych kwestii higienicznych i zdrowotnych w warszawskich kamienicach okresu secesji (1903 –1908) oraz wczesnego modernizmu (1909 –1914). Pomimo formalnego podobieństwa w rozplanowaniu, wykorzystanie nowoczesnej infrastruktury technicznej uznać zatem należy za jeden z kluczowych elementów różnicujących kamienice warszawskie wznoszone w drugiej połowie XIX wieku od tych budowanych na początku kolejnego stulecia oraz w latach poprzedzających wybuch pierwszej wojny światowej.

The functional–spatial solutions of Warsaw’s downtown tenement houses achieved significant consolidation in the second half of the 19th century. It was during this period that the model characteristic of Warsaw’s commercial housing properties, with their opulent street side façades and interior courtyards surrounded by annex buildings, became widespread. Four apartments were the usual solution for a residential level of a typical single–courtyard tenement house, two larger ones in the front section of the property and two smaller ones in the back. In special cases, the functional–spatial layout as well as the number of apartments could be reduced or expanded depending on the site, its depths and width. In spite of the fact that the overall principles for planning commercial housing properties underwent no significant modifications prior to the outbreak of World War I, certain seemingly minor albeit significant changes involving specific solutions can be observed at the turn of the 19th and 20th centuries. In their bulk, these changes were linked with the increasing use in tenement houses of modern technical infrastructure such as water and sewage plumbing, central heating, electrical lighting, and elevators as well as less standard, but most certainly novel systems such as electrically powered forced air ventilation or central vacuum systems. In its turn, the growing application of modern technical infrastructure translated into significant improvement in living conditions as well as the broadly understood standards and comfort of Warsaw’s tenement houses of around 1900. The impact of modern technical and sanitary infrastructure on pre–1914 planning solutions touched such aspects as the manner of functioning and finish of the interior courtyards, the location, stature, and size of sanitary facilities within the apartments and courtyards, the scope of utilization and size of ventilation– lighting shafts within the tenement houses, changes in the plan outline and shaping of staircases, and the spread of typical floor plans in combination with the disappearance of different planning solutions for upper stories. The mentioned changes in plan solutions for individual buildings simultaneously reflected the growing importance of appropriate lighting and ventilation as well as widely understood questions of hygiene and health in Warsaw’s tenement houses of the Art Nouveau period (1903–1908) and early Modernism (1909–1914). In spite of formal similarities in planning, the utilization of modern technical infrastructure should be considered one of the key elements differentiating Warsaw’s tenement houses built in the second half of the 19th century from those erected at the beginning of the successive century and in the years preceding the outbreak of World War I.