Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Historia eksploatacji surowców skalnych w dolinie Świśliny (Góry Świętokrzyskie)

Fijałkowska-Mader Anna, Stoiński Andrzej, Tyczyński Zbigniew, Gawron Paweł, Kozak Bartosz, Król Paweł, Trela Wiesław

Przegląd Geologiczny

|

2022

|

Vol. 70, nr 2

100--114

EN

The beginning of exploitation of Lower Triassic (Röt, Olenekian) sandstones in Doły Biskupie dates back to the 17th century. The village is situated 12 km west of Ostrowiec Świętokrzyski, in the Świślina Valley, in the north-eastern part of the Holy Cross Mountains. In addition to sandstones, a wide spectrum of other rocks types were excavated in the adjacent areas: Lower Devonian (Emsian) sandstones in Godów, Middle Devonian (Efelian) dolomites in the Doły Opacie quarry and Lower Triassic (Middle Buntsandstein, Olenekian) sandstonesin Wióry. The last quarry at Doły Opacie was closed in 1984. The Doły Opacie and Doły Biskupie quarries currently provide a number of inanimate nature monuments.

2

Ocena właściwości i zakres zastosowania wybranych skał osadowych do wyrobu elementów dla budownictwa, drogownictwa i małej architektury

Kozieł K., Łochańska D.

Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN

|

2018

|

T. 20, nr 3

239--244

PL

Zróżnicowane właściwości fizycznych oraz różnorodność kolorów i faktur skał osadowych, sprawiają, że znajdują one zastosowanie w rozmaitych dziedzinach budownictwa i gospodarki. W Polsce skały te wydobywane są na terenie niemalże całego kraju. W niniejszej pracy analizowano w sposób szczególny wapienie, dolomity i piaskowce występujące na obszarze województwa świętokrzyskiego i małopolskiego. Zestawiono ich parametry fizyczno-mechaniczne oraz cechy wizualne, a następnie dokonano porównania. Na podstawie otrzymanych wyników porównań przyporządkowano skałom sposoby ich wykorzystania.

EN

Diversified physical properties and diversity of colors and structures of sedimentary rocks make them applicable in various fields of construction and economy. In Poland, these rocks are mined in almost the entire country. In this work, the limestones, dolomites and sandstones occurring in the area of the Świętokrzyskie and Małopolskie voivodships were analyzed in a special way. Physico-mechanical parameters and visual characteristics of the studied rocks were compared. On the basis of the obtained results of comparisons, the ways of utilization were assigned to the relevant rocks.

3

Zmienność litologiczna dolomitów triasowych ze złoża Ujków Stary jako czynnik warunkujący ich przydatność do produkcji kruszyw stosowanych w obiektach budowlanych i budownictwie drogowym

Rembiś M.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2017

|

nr 101

279--291

PL

Złoże dolomitów Ujków Stary jest pozabilansowym fragmentem dawnego złoża rud cynku i ołowiu kopalni Bolesław. Opracowanie jego dokumentacji geologicznej z 2006 roku stworzyło nowe perspektywy pozyskania surowca skalnego ze skał dolomitycznych dolnego i środkowego wapienia muszlowego, występujących w serii złożowej. Skały te są wyraźnie zróżnicowane pod względem cech strukturalnych i teksturalnych oraz udziału składników mineralnych. W artykule przedstawiono charakterystykę tej zmienności na podstawie badań próbek skał pobranych z różnych części dwóch poziomów eksploatacyjnych złoża. Stwierdzono, że w złożu występują dolomity o strukturze mikrosparytowej i sparytowej (drobnokrystalicznej i średniokrystalicznej) oraz brekcje dolomityczne. Dowiedziono, że różnorodność petrograficzna skał, związana z ich genezą, ma istotny wpływ na zmienność ich podstawowych fizyczno-mechanicznych właściwości: gęstości objętościowej, nasiąkliwości i wytrzymałości na ściskanie. Ta zmienność petrograficzna skał decyduje także o niejednorodności jakościowej uzyskanych z nich kruszyw. Podstawą do wnioskowania w tym zakresie były wyniki badań odporności na ścieranie (wskaźnik mikro-Devala) i rozdrabnianie (wskaźnik Los Angeles) oraz ocena poziomu reaktywności alkalicznej kruszyw reprezentujących wybrane odmiany dolomitów oraz mieszaninę wszystkich wydzielonych odmian. Stwierdzono, że poszczególne partie kruszywa dolomitowego, pozyskiwane z różnych części złoża, mogą odpowiadać odmiennym kategoriom, określonym przez normy PN-EN. Wykazują one tym samym zróżnicowaną przydatność do stosowania ich między innymi w betonach, mieszankach bitumicznych stosowanych w powierzchniach przeznaczonych do ruchu oraz w niezwiązanych i związanych hydraulicznie materiałach używanych w obiektach budowlanych i budownictwie drogowym.

EN

The Ujków Stary deposit is an uneconomic fragment of the former zinc and lead mine in Bolesław. A geological report prepared in 2006 displays some new perspectives of the Lower-Middle Muschelkalk (Middle Triassic) dolostones. The rocks clearly differ considering their structures, textures and mineral composition. The author characterizes the rock variability based on the investigations of the samples collected from various exploitation levels of the Ujków Stary quarry. The rocks represent microsparitic and sparitic (fine- and medium-crystalline) dolostones, and dolostone breccias. The petrographical variability depends on the rock genesis and significantly affects the essential differences of the physical and mechanical properties of the dolostones, i.e., their bulk density, water absorption and compression strength. Therefore, the aggregates that are mined in Ujków Stary usually differ in their quality which results from the grindability resistance tests (micro-Deval index), fragmentation tests (Los Angeles index) and the alkaline reactivity assessment of the aggregates representing selected dolostone varieties and their components. Some dolostone aggregates obtained from various parts of the deposit correspond to various product categories determined according to PN-EN standards. For this reason, the applicability of the aggregates to be used, among others, to manufacturing concretes, bituminous road surface composites, and also set and unset hydraulic structural and road materials, may considerably vary.

4

Ślady po kryształach halitu w dolomitach dewońskich w kamieniołomie Zachełmie

Jaworska J.

Przegląd Solny

|

2017

|

T. 13

135--140

PL

Nieczynny kamieniołom w Zachełmiu jest znany z racji odkrycia i opisu śladów najstarszego lądowego kręgowca – tetrapoda. W tym samym kamieniołomie znaleziono dobrze zachowane 3 ślady po pojedynczych kryształach halitu (na 2 próbkach skał). Wielkość śladów po tych kryształach wynosi od 1 do ok. 2,5-3 cm. Przypuszczalnie jeden ślad zostawił kryształ sześcienny, a 2 ślady powstały po kryształach typu hopper. Kilkakrotnie szczegółowo przebadane i opisane utwory dolomitowe z tego miejsca wskazują, że środowiskiem ich depozycji była płytka, rozległa laguna odsłaniająca kilkakrotnie dno i okresowo sprzyjająca sedymentacji ewaporatów. W niniejszym artykule autorka rozważa możliwość miejsca oraz czasu krystalizacji halitów, tzn. czy te kryształy wytrąciły się z roztworu w zbiorniku, czy też nieco później, już w obrębie osadu węglanowego, na skutek penetracji sedymentu przez solanki. Oba „miejsca” i czas precypitacji halitu wydają się równie prawdopodobne.

EN

The abandoned Zachełmie Quarry has been known for the discovery and descriptions of the trackways of a tetrapod, the oldest land vertebrate animal. Three well-preserved casts of single halite crystals were found on two salt samples collected from the same site. The sizes of the halite traces range from 1 to ca. 2.5-3 cm. Most certainly, they are two casts of hopper and one of cube form crystals. The local dolomite formations, studied and described several times in detail, indicate that a shallow and vast lagoon that had uncovered the sea bottom several times and periodically allowed for the sedimentation of evaporites was the sedimentation environment. In this paper, the author considers possible place and time of halite crystallisation, i.e. whether the crystals were precipitated from the basin’s solution or somewhat later, as a result of brine penetration through the carbonate sediment. Either halite “location” and precipitation time seem to be equally probable.

5

Masywna mineralizacja siarczkami miedzi w dolomitach z kopalni Lubin (monoklina przedsudecka)

Król P., Sawłowicz Z.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2017

|

nr 468

29--47

PL

Masywna mineralizacja kruszcowa występująca w dolomitach z przedsudeckiego złoża miedzi została opisana szczegółowo po raz pierwszy. W badaniach trzech profili z kopalni Lubin wykorzystano metody mikroskopii optycznej i elektronowej mikroskopii skanningowej z analizą chemiczną w mikroobszarze, katodoluminescencji oraz dyfraktometrii rentgenowskiej. Mineralizacja masywna, składająca się głównie z chalkozynu z domieszką kalcytu, występuje w skałach węglanowych (dolomitach i dedolomitach) w formie poziomej pseudożyły, podścielonej lokalnie brekcją ilasto-węglanową i łupkiem. Niżejległe dolomity uległy częściowej kalcytyzacji (dedolomityzacji). Różne generacje kalcytu szczegółowo scharakteryzowano. Zaproponowano model powstania mineralizacji masywnej. Początkowo mezotektoniczne ruchy międzywarstwowe spowodowały powstanie rozwarstwień i brekcji. Następnie proces kalcytyzacji doprowadził do dedolomityzacji oraz częściowego wypełnienia spękania. Całkowite wypełnienie spękań oraz częściowe zastąpienie w nich kalcytu oraz skał otaczających nastąpiły w wyniku działalności roztworów kruszconośnych.

EN

Massive ore mineralization in dolomites is described for the first time from the Fore-Sudetic copper deposits. Three cross- -sections from the Lubin Mine were studied using polarized optical (PLM) and scanning electron (SEM-EDS) microscopy, also cathodoluminescence (CL) and XRD. Massive mineralization, composed mainly of chalcocite with calcite admixture, occurs in dolomites as horizontal pseudovein, locally underlain by clay-carbonate breccia and shale. Underlying dolomites were partly calcitized (dedolomitized). Various calcite generations are characterized in detail. A model of the formation of massive mineralization is proposed. Mesotectonic intralayer movements caused the cracking of dolomite layers and the formation of breccia. Calcitization led to both dedolomitization and the partial infilling of cracks. Mineralizing fluids infilled the cracks completely, partly replacing calcite and adjacent rocks.

6

Żyłowe złoża kalcytów

Bąk B., Kuć P., Nieć M.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2016

|

R. 57, nr 5

34--41

PL

Żyły kalcytów cechujące się znaczną grubością, od kilku do kilkunastu, rzadziej kilkudziesięciu metrów, występują w obszarze kielecko-chęcińskim oraz w rejonie Krzeszowic koło Krakowa. Niektóre z nich są udokumentowane i wykazywane w krajowym bilansie zasobów. Obecnie nie mają znaczenia gospodarczego i nie są eksploatowane. Miały one znaczenie w przeszłości. Wydobywano z nich kalcyt żyłowy, zwany „różanką”, ceniony z uwagi na jego walory dekoracyjne. Wykorzystywane były głównie w budownictwie sakralnym. Żyły kalcytu występujące w strefie zaburzeń tektonicznych, przez co cechuje je złożona budowa o zróżnicowanych teksturach. Poszczególne generacje kalcytu różnią się barwą i strukturą skupień kalcytu. Kalcyt zazwyczaj jest grubokrystaliczny, często jego agregaty mają budowę pręcikową. Żyły mają budowę złożoną, krystyfikacyjną i brekcjową. W drugiej połowie XX w. żyły kalcytowe, z przyczyn ekonomicznych i względów ochrony środowiska, straciły znaczenie gospodarcze. Ich eksploatacja na niewielką, rzemieślniczą skalę, powinna być nadal możliwa jako źródło kamienia do rekonstrukcji starych zabytków architektonicznych.

EN

Pure calcite veins of considerable thickness up to teens of meters, that occurs in the western part of Holy Cross Mts., and to the West of Kraków, were economically important in the past. Their coarse crystalline varied: banded, cockade or breccia structure and varied rose coloration, make theme unique decorative, ornamental stone. Recently, they lost importance due to small size and environment protection exigencies, however they are listed in governmental mineral resources inventory. Their small scale, artisanal quarrying is still possible, as a source of ornamental stone for reconstruction of old architectural monuments.

7

Przestrzenne ograniczenia bazy zasobowej kamienia łamanego na przykładzie powiatu kieleckiego

Badera J.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2016

|

R. 57, nr 2

57--64

PL

Na przykładzie złóż kamienia łamanego w powiecie kieleckim ukazano problem konfliktowości złóż perspektywicznych względem pozagórniczych sposobów zagospodarowania przestrzennego, skutkujący potencjalnym ograniczeniem udokumentowanej bazy zasobowej surowców mineralnych w skali regionalnej nawet o połowę, zwłaszcza w przypadku wzrostu zapotrzebowania. Źródeł problemu upatrywać można w lokalizacji względem prawnych form ochrony przyrody, a przede wszystkim braku dostępności do dróg transportu nie kolidujących z obszarami zamieszkanymi. Szczególną rolę odgrywają przy tym ograniczenia w dostępności do złóż o dużych zasobach. W celu zabezpieczenia przyszłych potrzeb gospodarki niezbędna staje się skuteczna ochrona udokumentowanych zasobów kopalin skalnych, realizowana w ramach planowania przestrzennego na poziomie wojewódzkim, z wykorzystaniem wielokryterialnej analizy porównawczej uwzględniającej także możliwości przewozu surowca.

EN

On the example of crushed stone deposits in the Kielce district, the problem of conflict between prospective deposits and non-mining ways of spatial management was shown, resulting in a potential reduction of proved mineral resources on a regional scale, even by half, especially in the case of an increase in demand. The sources of the problem can be traced in relation to the legal forms of nature protection, and above all, the lack of availability to transport roads not interfering with the inhabited areas. The restrictions of access to deposits with large resources play the key role. In order to secure the future needs of the economy, the effective protection of proved resources of mineral deposits is essential, carried out within the spatial planning at the regional level, using the multi-criteria comparative analysis taking into account possibilities for transport of raw material, too.

8

Granulowanie dolomitów i wapieni w granulatorze wibracyjnym

Feliks J.

Przemysł Chemiczny

|

2015

|

T. 94, nr 5

771-773

PL

Badano granulowanie dolomitów i wapieni w rynnowym granulatorze wibracyjnym konstrukcji AGH w Krakowie. Granulacji poddawano materiał bardzo drobno zmielony (poniżej 10 μm). W badaniach uzyskano granulat zawierający ponad 74% granul o średnicach 2–10 mm i parametrach wytrzymałościowych pozwalających na transport.

EN

Dolomite and limestone powders (size below 10 μm) were agglomerated by using a vibratory trough granulator. The product contained mainly granules 2–10 mm (more than 74%) and a good mech. Strength.

9

Krzeszowickie Zagłębie Surowców Skalnych

Gałaś Z.

Surowce i Maszyny Budowlane

|

2012

|

nr 4

66-70

10

Wieloetapowa dolomityzacja w sukcesji triasu dolnego i środkowego serii wierchowej (Tatry Zachodnie, Polska)

Jaglarz P.

Przegląd Geologiczny

|

2012

|

Vol. 60, nr 5

284-293

EN

The paper is focused on multi-stage dolomitization process in the Lower-Middle Triassic succession of the High-Tatric series from the Western Tatra Mts. Lower and Middle Triassic bedded dolostones have several features indicating their early-diagenetic (synsedimentary) origin: preservation of sedimentary structures, fine-grained fraction (except redeposited deposits), relatively high concentration of siliciclastics, pseudomorphs after sulfates, lack of benthic fauna (except storm deposits). This can also be identified by presence of teepee structures and solution-collapse breccias. The sedimentological features and δ13C values may lead to conclusion that bedded dolostones were formed in the hypersaline environment, within supra- to interitidal zone. The part of bedded dolostones (mainly Early Triassic and latest Middle Triassic age) were formed during dilution of hipersaline waters by periodic fresh-water inputs. Positive correlation between δ13C and δ18O in dolomitized calcarenites suggests dolomitization with the influence of mixed meteoric and marine (hypersaline) waters. That dolomitization process took place during relatively early stage of burial diagenesis at marine regression times. The δ13C values of dolomitized calcilutites, as well as mosaic and saddle dolomitic cements suggest the dolomitization by solutions of marine origin. The lack of correlation between δ13C and δ18O indicates high temperature of these solutions. The values of δ18O indicate the temperature formation of dolomitic mosaic cements at 45-65°C. Calcilutites were dolomitized at 70-80°C, and saddle dolomite cements were formed in similar thermal conditions (70–85°C). Hydrothermal dolomitization is dated on Middle Triassic time.

11

Uwagi do nomenklatury skał węglanowych triasu tatrzańskiego

Jaglarz P., Rychliński T.

Przegląd Geologiczny

|

2010

|

Vol. 58, nr 4

327-334

EN

The Upper Olenekian and Middle Triassic shallow water carbonates from Tatra Mts. were hitherto described using old, descriptive nomenclature only. Moreover, some sedimentological features were also misinterpreted, for example, fenestral structures were described mostly as organic ones. Authors carried out genetic reinterpretation of these sediments and selected sedimentological structures, which allow to apply modern terminology for the mentioned carbonate rocks. Generally, dolomites with fenestral structures are interpreted as early diagenetic sabkha dolomites with pseudomorphs after sulfates (gipsum, anhydrite). Fenestral structures in dedolomites are also interpreted as evaporite pseudomorphs while those developed in mudstones are interpreted as pseudomorphs after celestite. Dolosparites, earlier described as "sugar dolomites", are actually dolomitized calcarenites (grainstones and packstones).

12

Preparation of magnesium oxide (MgO) from dolomite by leach-precipitation-pyrohydrolysis process

Yildirim M., Akarsu H.

Physicochemical Problems of Mineral Processing

|

2010

|

Vol. 44

257-272

EN

Magnesium oxide suitable for the use in basic refractories was prepared from dolomite (CaMg(CO3)2) by hydrochloric acid leaching, precipitation with CO2 and thermal hydrolysis. Leaching of the dolomite ore in aqueous hydrochloric acid solution was investigated with respect to the effects of time on dissolution of the dolomite sample. The dependence of the observed dissolution rate on pH was established. In the carbonation experiments changes in pH, Ca2+ and Mg2+ concentrations versus time in the effluent solution were determined. Effects of the temperature on the precipitation rate of Ca2+ ions as solid CaCO3 were studied. Experiments were conducted to determine the kinetics of thermal decomposition of MgCl2.6H2O during pyrohydrolysis process. From high purity magnesium chloride brine magnesium oxide containing 98.86 % MgO was obtained with the thermal decomposition recovery of 98.10 %.

PL

Z dolomitu otrzymano tlenek magnezu przydatny do produkcji zasadowych materiałów ognioodpornych. Otrzymano go za pomocą ługowania kwasem solnym i wytrącania z użyciem CO2 oraz stosując termiczną hydrolizę. Badano ługowanie dolomitu w roztworze kwasu solnego w odniesieniu do czasu rozpuszczania. Ustalono zależności szybkości rozpuszczania od pH. Określono zmiany pH oraz stężeń Ca2+ i Mg2+ od czasu w roztworze podczas karbonatyzacji. Badano wpływ temperatury na szybkość precypitacji jonów Ca2+ w postaci stałego CaCO3. Przeprowadzono eksperymenty dla określenia kinetyki termicznego rozkładu MgCl2ź6H2O podczas pirolizy. Otrzymano wysokiej czystości tlenek magnezu o zawartości 98.86% MgO z solanki zawierającej chlorek magnezu, przy sprawności termicznej dekompozycji wynoszącej 98.10%.

13

Wpływ dolomitu na przepuszczalność właściwą stałego produktu dysocjacji termicznej wapieni

Lech R.

Materiały Ceramiczne

|

2005

|

R. 57, nr 3

129-132

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań czasu dekarbonatyzacji, stopnia dysocjacji termicznej w funkcji czasu dekarbonatyzacji i przepuszczalności właściwej wapienia triasowego z okolic Tarnowa Opolskiego. W wapieniu tym obecny jest dolomit. W badaniach stwierdzono, że obecność dolomitu w wapieniu powoduje skrócenie czasu dekarbonatyzacji, wzrost stopnia dysocjacji wapienia w danym czasie dekarbonatyzacji oraz znaczny wzrost przepuszczalności właściwej warstwy stałego produktu dysocjacji termicznej w porównaniu z próbkami nie zawierającymi dolomitu.

EN

The results of the investigations of limestone calcination time, the conversion vs. calcination time and the specific permeability of the calcination product layer are shown in the paper. The investigations were performed using the Triassic limestone cylindrical samples from Tarnów Opolski. It was stated, that the calcination time of the samples with the presence of dolomite is shorter in comparison with the calcination time of the samples free from dolomite. Moreover conversion of the samples containing of dolomite is bigger for the limestone with a content of dolomite for given calcination time. The significant increase of the specific permeability of limestone calcination product layer is observed for the samples with content of dolomite.

14

Przejawy procesów metasomatycznych w wapieniach górnej jury z okolic Krakowa

Vierek A.

Przegląd Geologiczny

|

2003

|

Vol. 51, nr 6

507-516

PL

Przedmiotem badań są procesy dolomityzacji, którym lokalnie uległy wapienie górnojurajskie z okolic Krakowa. Badania prowadzono w czterech odsłonięciach: na Górze Św. Anny, w Kamieniołomie Kostrze, na Księżej Górze oraz w Skałach Twardowskiego. Celem badań była próba określenia czasu i warunków powstania dolomitów oraz wyjanienie mechanizmu dolomityzacji i charakteru wywołujących ją roztworów. W oparciu o cechy geochemiczno-petrograficzne sugeruje się powstanie badanych dolomitów w strefie mieszania wód morskich i meteorycznych (model Dorag), w srodowisku utleniającym, w warunkach płytkiego pogrzebania, z roztworów o względniepodwyższonej temperaturze, około 60o C. Czas tworzenia dolomitów zamyka się w przedziale najwyższa jura–kreda. W toku badań stwierdzono przejawy procesów rekrystalizacji, dedolomityzacji i sylifikacji.

EN

The zones of dolomitization within the Upper Jurassic limestones were studied in four outcrops: Góra Św. Anny, Kos trze Quarry, Księża Góra, and Skaty Twardowskiego. The study aimed to determine the time and the environment of dolomitization as well as to explain the mechanism of dolomitization and character of fluids. Petrografie studies and geochemical analyses proved that the origin of dolomites can be related to mixing zone of sea- and meteoric waters (mixed-water dolomitization model), under oxidizing and shallow burial conditions. Dolomitizingfluids reveal temperatures about 60°C. The results point to the age of dolomitization between the uppermost Jurassic and Cretaceous. Processes ofrecrystallization, dedolomitization and silicification have been identified.

15

Niekonwencjonalne technologie przetwarzania i nowe zastosowania niektórych surowców mineralnych

Kosk I.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2002

|

T. 18, z. 1

5-24

PL

W artykule przedstawiono niektóre spośród polskich surowców mineralnych i nowo opracowane technologie ich prztwarzania na produkty mogące znaleźć zastosowanie w różnych gałęziach przemysłu. Surowcami takimi są m.in.: świętokrzyskie dolomity, magnezyty z Dolnego Śląska i chalcedonity z okolic Tomaszowa Mazowieckiego. Wymienione surowce są wykorzystywane wyłącznie w stanie surowym, a jedyna przeróbka polega na kruszeniu ich dla przemysłu kruszyw (dolomity, chalcedonity) bądź na kruszeniu i mieleniu do produkcji nawozów rolniczych (dolomity, magnezyty). Świętokrzyskie dolomity dewońskie są użytkowane dotąd wyłącznie do produkcji kruszyw drogowych i nawozów rolniczych. Po wstępnym rozpoznaniu jakości tych surowców z dwóch złóż Radkowice i Laskowa, oceniono iż nadają się one do produkcji mączek szklarskich. Przeprowadzono próby wytopu szkła z nowych zestawów surowcowych, w których jednym ze składników był dolomit dewoński. Wyprodukowano kilka rodzajów szkła : opakowaniowe, okienne oraz bezbarwne płaskie. W Polsce magnezyty są surowcami unikatowymi. Na Dolnym Śląsku występują w kilku złożach tworząc żyły wśród serpentynitów. Udokumentowano tu 6 złóż dla przemysłu materiałów ogniotrwałych, ale ich jakość nie spełnia wymagań norm tego przemysłu. Obecnie jedynym eksploatowanym jest złoże magnezytów Braszowice. Istniejąca infrastruktura zakładu "Grochów", będącego gestorem tego surowca, a także zapotrzebowanie rynku, pozwala wyłącznie na produkcję wieloskładnikowych nawozów dla rolnictwa. W IMMB z magnezytów wytworzono na drodze obróbki termicznej aktywny tlenek magnezu. Testy przemysłowe w przemysłach gumowym, kablowym i materiałów ściernych z wykorzystaniem polskiego tlenku magnezu do produkcji kauczuków chloroprenowych wypadły pozytywnie. Jest on także jednym ze składników służących do utylizacji odpadów biologicznych - poprzez wytwarzanie naturalnego nawozu fosfoamomagnezji (w dużych gospodarstwach hodowlanych). Fosfoamomagnezja jest suchym nawozem łatwym do transportu i dozowania do gleby. W ochronie środowiska tlenek magnezu może być również stosowany w procesach filtracji wody i oczyszczaniu ścieków przemysłowych, jak również w innych gałęziach przemysłu. Zbadano także przydatność chalcedonitów z Teofilowa do wytwarzania krystobalitu. Krystobalit - otrzymywany syntetycznie - jest używany m.in. w gipsowych mieszankach jubilerskich. Jak dotąd głównym kierunkiem zastosowania chalcedonitów (surowca krzemionkowego z okolic Tomaszowa Mazowieckiego) jest produkcja płukanych kruszyw łamanych dla drogownictwa. W ostatnich latach w Zakładzie Geologii i Górnictwa Instytutu Mineralnych Materiałów Budowlanych opracowano nowe kierunki jego wykorzystania w różnych technologiach. Należą do nich m.in.: ochrona środowiska - oczyszczanie wody pitnej, jako dodatku krzemonośnego do produkcji cementu itp.

EN

This report has been presented the directions of new application the some from natural raw materials and new engineering's processing of them for products may be using in the various kinds industry. Holy Cross Devonian dolomites, magnesites from Lower Silesia and chalcedonites belongs to them. Above - mentioned raw materials are utilise exclusively in raw state and single recast - crushing that materials for manufacturing crushed stone (dolomites, chalcedonites), crushing and milling for production agricultural manure flours (dolomites, magnesites). Holy Cross dolomites were using only for production of the crushed stones for roads and fine flours for agriculture needs. Dolomites from deposits Radkowice and Laskowa are presented. After the preconditioning recognition of quality of Devonian dolomites from the deposits Radkowice and Laskowa, it has been estimated that this raw material is allowed to manufacturing the fine flours for glass industry. The tests of manufacturing some kinds of the glasses from the new raw material compositions (in which one of the raw metarials was Devonian dolomite) it have been made. Glass-wards: packing glass, window glass, and colourless flat glass it has been produced. The magnesites in Poland are unique raw material. In Lower Silesia region, a few deposits have the veins structure associated with serpentynite massifs only. In this region 6 deposits were documented for the refractory industry, but the quality of magnesites from them no complies with requirements of this industry. Only one the Braszowice deposit is exploited. That deposit belongs to Magnesite Plant "Grochow". Actually the existing infrastructure and demand of the market permits for manufacturing only the magnesites for agricultural needs. In this report the directions of new applications of magnesites - for manufacturing the active magnesium oxide for rubber and cable industry (where he is the component in blends with chloroprene rubber) are presented. The apprenticeship industrial tests of Polish active magnesium oxide - has been made with the good results. That product may be using also in abrasive materials industry, in water filtration and industrial sewage treatment processes. Active magnesium oxide also utilises the biological wastes (liquid manure) - in these processing is the agent for manufacturing the natural fertilizer - phosphor ammonium magnesia (from liquid manure) in big stock-farms. Phosphor ammonium magnesia is dry fertilizer easy for transport and dose in the soils. The new application of the chalcedonites for manufacturing crystobalite has been examined. The synthetic crystobalite in the gypsum jewellery blends has been using. As yet the principal direction of using chalcedonites (from neighbourhood Tomaszów Mazowiecki) is production of flushing crushed stones for roads. Last years in the Geology and Mining Establishment of Institute for Building and Mineral Raw Material the directions of new application the chalcedonites in the various technologies have been elaborated. Among others the environment protection - the water purification and silica addition for cement belongs to them.

16

Szybkie i czule oznaczanie arsenu w dolomitach metodą spektrometrii emisyjnej z plazmą wzbudzoną indukcyjnie i zastosowaniem generacji wodorkowej

Stec K., Bobrowski A.

Ceramika. Materiały Ogniotrwałe

|

1999

|

R. 51, nr 3

81-85

PL

Sole mineralne zawierające odpowiednią ilość Ca i Mg są niezbędne dla prawidłowego rozwoju człowieka. Dolomity są naturalnym źródłem tych pierwiastków. Wykorzystanie dolomitów do celów spożywczych jest limitowane zawartością pierwiastków toksycznych. Jednym z nich jest arsen, którego spożycie 100 mg może wywołać silne zatrucie człowieka. Zgodnie z normą IMO Gliwice dopuszczalna zawartość tego pierwiastka nie powinna przekraczać 0,0005% As. Oznaczanie tak niskich zawartości arsenu przy użyciu techniki atomowej spektrometrii absorpcyjnej lub spektrometrii emisyjnej z plazmą wzbudzoną indukcyjnie, jest kłopotliwe z powodu wpływów matrycowych, pochodzących od pierwiastków głównych Ca i Mg. Przedmiotem badań była optymalizacja warunków oznaczania arsenu metodą spektrometrii emisyjnej z plazmą wzbudzoną indukcyjnie i zastosowaniem generacji wodorków. Metoda generacji wykorzystuje zdolność tworzenia przez arsen lotnych wodorków co pozwoliło wyeliminować wpływy matrycy. Wyznaczono doświadczalnie granicę wykrywalności, czułość, precyzję i liniowość metody oznaczania arsenu w dolomicie.

EN

It has been found long ago that mineral salts, containing proper concentrations of Ca and Mg, consumed in human diet are very important agents affecting human health, dolomite being the main source of these compounds. However, there exist restrictions concerning the admissible levels of the concentration of toxic elements present in dolomite. One of these, which may be very toxic is arsenic. IMO Gliwice standard allows up to 0,0005% maximum concentration of this element in a dolomite. Analysis of such Iow concentration by means of atomic absorption spectrometry or of inductively coupled plasma atomic emission spectrometry (ICP AES) techniques is very troublesome on account of the matrix effects, caused by the presence of high concentration of Ca and Mg in the tested dolomite samples. The aim of the investigations was the optimization of the conditions of As determination in dolomite by the ICP AES technique coupled with hydride generation. There have been examined: the detection limit, sensitivity, linearity and precision of the determination. The use of hydride generation technique combined with ICP AES has proved to be a sensitive analytical tool for the determination of the Iow arsenic levels able to form volatile hydride, which allows to avoid the matrix effects, as Ca and Mg do not form volatile hydride compounds. Another advantage of the elaborated method is a considerable decrease of the detection limit of arsenic determination (DL = 0,7 ppb As) in comparison with the "classic" ICP AES method.

17

Badania petrograficzne utworów jury górnej napotkanych w otworze wiertniczym Dębica 10K w rejonie Tarnowa

Heflik W., Lenk T.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

1998

|

T. 24, z. 3

175-186

PL

Przedmiotem badań były utwory wapienno-dolomityczne napotkane na głębokości 2469 - 2786 m w otworze wiertniczym Dębica 10K, zlokalizowanym w rejonie Dębicy. W badaniach zastosowano obserwacje makro- i mikroskopowe, analizę rentgenograficzną, termiczną analizę różnicową oraz skróconą analizę chemiczną. W przewierconym profilu skał węglanowych stwierdzono: -dolomity i dolomity wapniste (2469 - 2679 m), -wapienie dolomityczne (2780 - 2786 m). Skały te powstały wskutek zdolomityzowania wapieni o strukturze gruzełkowo-ooidowej. Większość skał w przebadanym profilu otworu Dębica 10K odznacza się dużą porowatością i dlatego mogą być uważane za utwory zbiornikowe dla ropy i gazu

EN

The paper deals with the results of petrographical investigations of Upper Jurassic carbonate rocks, found in the borehole Dębica 10K in a depth range of 2649 - 2786 m. The rock inventory includes dolomites, calcareous dolomites and dolomitic limestones. They were formed by dolomitization of earlier fragmented and partly redeposited limestones (peloids and ooids). Most of these rocks are characterized by considerable porosity, therefore they may represent reservoir rocks for petroleum and gas