Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Historia eksploatacji surowców skalnych w dolinie Świśliny (Góry Świętokrzyskie)

Fijałkowska-Mader Anna, Stoiński Andrzej, Tyczyński Zbigniew, Gawron Paweł, Kozak Bartosz, Król Paweł, Trela Wiesław

Przegląd Geologiczny

|

2022

|

Vol. 70, nr 2

100--114

EN

The beginning of exploitation of Lower Triassic (Röt, Olenekian) sandstones in Doły Biskupie dates back to the 17th century. The village is situated 12 km west of Ostrowiec Świętokrzyski, in the Świślina Valley, in the north-eastern part of the Holy Cross Mountains. In addition to sandstones, a wide spectrum of other rocks types were excavated in the adjacent areas: Lower Devonian (Emsian) sandstones in Godów, Middle Devonian (Efelian) dolomites in the Doły Opacie quarry and Lower Triassic (Middle Buntsandstein, Olenekian) sandstonesin Wióry. The last quarry at Doły Opacie was closed in 1984. The Doły Opacie and Doły Biskupie quarries currently provide a number of inanimate nature monuments.

2

Ocena właściwości i zakres zastosowania wybranych skał osadowych do wyrobu elementów dla budownictwa, drogownictwa i małej architektury

Kozieł K., Łochańska D.

Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN

|

2018

|

T. 20, nr 3

239--244

PL

Zróżnicowane właściwości fizycznych oraz różnorodność kolorów i faktur skał osadowych, sprawiają, że znajdują one zastosowanie w rozmaitych dziedzinach budownictwa i gospodarki. W Polsce skały te wydobywane są na terenie niemalże całego kraju. W niniejszej pracy analizowano w sposób szczególny wapienie, dolomity i piaskowce występujące na obszarze województwa świętokrzyskiego i małopolskiego. Zestawiono ich parametry fizyczno-mechaniczne oraz cechy wizualne, a następnie dokonano porównania. Na podstawie otrzymanych wyników porównań przyporządkowano skałom sposoby ich wykorzystania.

EN

Diversified physical properties and diversity of colors and structures of sedimentary rocks make them applicable in various fields of construction and economy. In Poland, these rocks are mined in almost the entire country. In this work, the limestones, dolomites and sandstones occurring in the area of the Świętokrzyskie and Małopolskie voivodships were analyzed in a special way. Physico-mechanical parameters and visual characteristics of the studied rocks were compared. On the basis of the obtained results of comparisons, the ways of utilization were assigned to the relevant rocks.

3

Zechstein marine deposits in the Wleń Graben (North Sudetic Synclinorium, SW Poland) : new insights into the palaeogeography of the southern part of the Polish Zechstein Basin

Kowalski A., Durkowski K., Raczyński P.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2018

|

Vol. 88, No. 4

321--339

EN

This paper presents the results of sedimentological studies of Zechstein marine deposits occurring in the Wleń Graben, a tectonic unit located in the southeastern part of the North Sudetic Synclinorium (NSS; Western Sudetes, SW Poland). Owing to poor exposure, small thickness, and lack of palaeontological data, the stratigraphy and age of these rocks were determined solely on the basis of analogies with adjacent areas. New findings described here, including faunal remains (remains of bivalves, including Liebea sp.), geopetal structures, clastic fills of halite crystals, moulds and bioturbation, shed new light on the environmental interpretations of the Zechstein in this part of the NSS. It should be assumed that at least two types of deposit may be assigned to the marine Zechstein in the Wleń Graben area, namely sparitic and microsparitic dolomite (PZ3) and the overlying deposits of the heterolithic series (PZt). These deposits were formed during the late Zechstein transgression, when the study area was in the marginal southwesternmost part of a newly formed shallow-marine bay of the Polish Zechstein Basin. In the central part of the present-day Wleń Graben, a shallow-marine bay (lagoon?) was dominated by carbonate sedimentation. A north-dipping mud plain, periodically flooded by a shallow sea, occurred in the southern part of the area. The paper summarises the present state of research on Permian deposits in the Wleń Graben, the first comprehensive lithostratigraphic scheme is suggested, and a new concept of the palaeogeographic evolution of the area in the Early and Late Permian is proposed.

4

Ślady po kryształach halitu w dolomitach dewońskich w kamieniołomie Zachełmie

Jaworska J.

Przegląd Solny

|

2017

|

T. 13

135--140

PL

Nieczynny kamieniołom w Zachełmiu jest znany z racji odkrycia i opisu śladów najstarszego lądowego kręgowca – tetrapoda. W tym samym kamieniołomie znaleziono dobrze zachowane 3 ślady po pojedynczych kryształach halitu (na 2 próbkach skał). Wielkość śladów po tych kryształach wynosi od 1 do ok. 2,5-3 cm. Przypuszczalnie jeden ślad zostawił kryształ sześcienny, a 2 ślady powstały po kryształach typu hopper. Kilkakrotnie szczegółowo przebadane i opisane utwory dolomitowe z tego miejsca wskazują, że środowiskiem ich depozycji była płytka, rozległa laguna odsłaniająca kilkakrotnie dno i okresowo sprzyjająca sedymentacji ewaporatów. W niniejszym artykule autorka rozważa możliwość miejsca oraz czasu krystalizacji halitów, tzn. czy te kryształy wytrąciły się z roztworu w zbiorniku, czy też nieco później, już w obrębie osadu węglanowego, na skutek penetracji sedymentu przez solanki. Oba „miejsca” i czas precypitacji halitu wydają się równie prawdopodobne.

EN

The abandoned Zachełmie Quarry has been known for the discovery and descriptions of the trackways of a tetrapod, the oldest land vertebrate animal. Three well-preserved casts of single halite crystals were found on two salt samples collected from the same site. The sizes of the halite traces range from 1 to ca. 2.5-3 cm. Most certainly, they are two casts of hopper and one of cube form crystals. The local dolomite formations, studied and described several times in detail, indicate that a shallow and vast lagoon that had uncovered the sea bottom several times and periodically allowed for the sedimentation of evaporites was the sedimentation environment. In this paper, the author considers possible place and time of halite crystallisation, i.e. whether the crystals were precipitated from the basin’s solution or somewhat later, as a result of brine penetration through the carbonate sediment. Either halite “location” and precipitation time seem to be equally probable.

5

Masywna mineralizacja siarczkami miedzi w dolomitach z kopalni Lubin (monoklina przedsudecka)

Król P., Sawłowicz Z.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2017

|

nr 468

29--47

PL

Masywna mineralizacja kruszcowa występująca w dolomitach z przedsudeckiego złoża miedzi została opisana szczegółowo po raz pierwszy. W badaniach trzech profili z kopalni Lubin wykorzystano metody mikroskopii optycznej i elektronowej mikroskopii skanningowej z analizą chemiczną w mikroobszarze, katodoluminescencji oraz dyfraktometrii rentgenowskiej. Mineralizacja masywna, składająca się głównie z chalkozynu z domieszką kalcytu, występuje w skałach węglanowych (dolomitach i dedolomitach) w formie poziomej pseudożyły, podścielonej lokalnie brekcją ilasto-węglanową i łupkiem. Niżejległe dolomity uległy częściowej kalcytyzacji (dedolomityzacji). Różne generacje kalcytu szczegółowo scharakteryzowano. Zaproponowano model powstania mineralizacji masywnej. Początkowo mezotektoniczne ruchy międzywarstwowe spowodowały powstanie rozwarstwień i brekcji. Następnie proces kalcytyzacji doprowadził do dedolomityzacji oraz częściowego wypełnienia spękania. Całkowite wypełnienie spękań oraz częściowe zastąpienie w nich kalcytu oraz skał otaczających nastąpiły w wyniku działalności roztworów kruszconośnych.

EN

Massive ore mineralization in dolomites is described for the first time from the Fore-Sudetic copper deposits. Three cross- -sections from the Lubin Mine were studied using polarized optical (PLM) and scanning electron (SEM-EDS) microscopy, also cathodoluminescence (CL) and XRD. Massive mineralization, composed mainly of chalcocite with calcite admixture, occurs in dolomites as horizontal pseudovein, locally underlain by clay-carbonate breccia and shale. Underlying dolomites were partly calcitized (dedolomitized). Various calcite generations are characterized in detail. A model of the formation of massive mineralization is proposed. Mesotectonic intralayer movements caused the cracking of dolomite layers and the formation of breccia. Calcitization led to both dedolomitization and the partial infilling of cracks. Mineralizing fluids infilled the cracks completely, partly replacing calcite and adjacent rocks.

6

Przestrzenne ograniczenia bazy zasobowej kamienia łamanego na przykładzie powiatu kieleckiego

Badera J.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2016

|

R. 57, nr 2

57--64

PL

Na przykładzie złóż kamienia łamanego w powiecie kieleckim ukazano problem konfliktowości złóż perspektywicznych względem pozagórniczych sposobów zagospodarowania przestrzennego, skutkujący potencjalnym ograniczeniem udokumentowanej bazy zasobowej surowców mineralnych w skali regionalnej nawet o połowę, zwłaszcza w przypadku wzrostu zapotrzebowania. Źródeł problemu upatrywać można w lokalizacji względem prawnych form ochrony przyrody, a przede wszystkim braku dostępności do dróg transportu nie kolidujących z obszarami zamieszkanymi. Szczególną rolę odgrywają przy tym ograniczenia w dostępności do złóż o dużych zasobach. W celu zabezpieczenia przyszłych potrzeb gospodarki niezbędna staje się skuteczna ochrona udokumentowanych zasobów kopalin skalnych, realizowana w ramach planowania przestrzennego na poziomie wojewódzkim, z wykorzystaniem wielokryterialnej analizy porównawczej uwzględniającej także możliwości przewozu surowca.

EN

On the example of crushed stone deposits in the Kielce district, the problem of conflict between prospective deposits and non-mining ways of spatial management was shown, resulting in a potential reduction of proved mineral resources on a regional scale, even by half, especially in the case of an increase in demand. The sources of the problem can be traced in relation to the legal forms of nature protection, and above all, the lack of availability to transport roads not interfering with the inhabited areas. The restrictions of access to deposits with large resources play the key role. In order to secure the future needs of the economy, the effective protection of proved resources of mineral deposits is essential, carried out within the spatial planning at the regional level, using the multi-criteria comparative analysis taking into account possibilities for transport of raw material, too.

7

Granulowanie dolomitów i wapieni w granulatorze wibracyjnym

Feliks J.

Przemysł Chemiczny

|

2015

|

T. 94, nr 5

771-773

PL

Badano granulowanie dolomitów i wapieni w rynnowym granulatorze wibracyjnym konstrukcji AGH w Krakowie. Granulacji poddawano materiał bardzo drobno zmielony (poniżej 10 μm). W badaniach uzyskano granulat zawierający ponad 74% granul o średnicach 2–10 mm i parametrach wytrzymałościowych pozwalających na transport.

EN

Dolomite and limestone powders (size below 10 μm) were agglomerated by using a vibratory trough granulator. The product contained mainly granules 2–10 mm (more than 74%) and a good mech. Strength.

8

Palaeomagnetic age of remagnetizations in Silurian dolomites, Rástla quarry (Central Estonia)

Plado J., Preeden U., Puura V., Pesonen L. J., Kirsimäe K., Pani T., Elbra T.

Geological Quarterly

|

2008

|

Vol. 52, No 3

213-213

EN

Alternating field and thermal demagnetization of dolomite samples from the Silurian (Llandovery) horizontally-bedded sequence of central Estonia reveal two secondary magnetization components (A and B) both of chemical origin. A low-coercivity (demagnetized at -50 mT) component A (D = 60.7°, I = 7.7°, alfa95 = 16.6°) with high dispersion (k = 14.2), yields a palaeopole at 18.2°N and 139.5°E that points towards the Late Devonian — Mississipian segment of the Baltica APWP (Apparent Polar WanderPath). A high-coercivity component B (D = 13.5°, I = 60.7°, k = 67.0, alfa 95 = 4.7°) carries both normal and reversed polarities. Comparing the palaeopole (71.1°N and 173.3°E) with the European APWP reveals a Cretaceous age. These two remagnetizations are linked to mineral assemblages of magnetite and maghemite (A), and hematite (B) determined from mineralogical (X-ray, SEM and optical microscopy) and rock magnetic (acquisition and thermal demagnetization of a 3-component IRM; Lowrie-test) studies. The results suggest that the first (A) Palaeozoic remagnetization was caused by low-temperature hydrothermal circulation due to the influence of the Caledonian (more likely) or Hercynian Orogeny after the diagenetic dolomitization of carbon ates. Hematite, carrying the component B, and goethite, are the latest ferromagnetic minerals that have precipitated into the existing pore space (hematite) and walls of microscopic fractures (goethite) that opened to allow ac cess for oxygen-rich fluids during the Late Mesozoic.

9

Mesozoic remagnetization of Upper Devonian carbonates from the Česis and Skaistgirys quarries (Baltic states)

Katinas V., Nawrocki J.

Geological Quarterly

|

2004

|

Vol. 48, No 3

293-298

EN

The palaeomagnetic properties of Frasnian and Famennian dolomites from two quarries in Latvia and Lithuania respectively are compared. Famennian dolomites from Skaistgirys quarry (N Lithuania) revealed the presence of one distinct normal polarity component (D =14 degrees Celsius, I = 53 degrees Celsius, 95 = 4.2 degrees Celsius, n = 28 specimens). The reversed polarity component predominates in Frasnian dolomites from Česis quarry (Central Latvia). Only one hand specimen from this locality contained a component with the opposite direction. The mean direction from Česis quarry (D = 198 degrees Celsius, I = -53 degrees Celsius, 95 = 4.4 degrees Celsius, n = 22 specimens) is very close to that from Skaistgirys quarry and therefore was recorded most probably during the same event of remagnetisation but at a later stage. The remagnetizations of these dolomites were caused most probably by progressive oxidation of ferric sulphides to magnetite and finaly to hematite. A comparison of the palaeomagnetic poles obtained with the stable European APWP (Apparent Polar Wander Path) indicates a Late Jurassic/Early Cretaceous age for the remagnetization event. This estimation can be useful for chronostratigraphic linking of post-Palaeozoic tectonic activity and diagenetic events, so far very poorly recognized in this part of the European plate. Our data shows also that the Late Jurassic/Early Cretaceous part of the stable European APWP may still be inaccurate.

10

Niekonwencjonalne technologie przetwarzania i nowe zastosowania niektórych surowców mineralnych

Kosk I.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2002

|

T. 18, z. 1

5-24

PL

W artykule przedstawiono niektóre spośród polskich surowców mineralnych i nowo opracowane technologie ich prztwarzania na produkty mogące znaleźć zastosowanie w różnych gałęziach przemysłu. Surowcami takimi są m.in.: świętokrzyskie dolomity, magnezyty z Dolnego Śląska i chalcedonity z okolic Tomaszowa Mazowieckiego. Wymienione surowce są wykorzystywane wyłącznie w stanie surowym, a jedyna przeróbka polega na kruszeniu ich dla przemysłu kruszyw (dolomity, chalcedonity) bądź na kruszeniu i mieleniu do produkcji nawozów rolniczych (dolomity, magnezyty). Świętokrzyskie dolomity dewońskie są użytkowane dotąd wyłącznie do produkcji kruszyw drogowych i nawozów rolniczych. Po wstępnym rozpoznaniu jakości tych surowców z dwóch złóż Radkowice i Laskowa, oceniono iż nadają się one do produkcji mączek szklarskich. Przeprowadzono próby wytopu szkła z nowych zestawów surowcowych, w których jednym ze składników był dolomit dewoński. Wyprodukowano kilka rodzajów szkła : opakowaniowe, okienne oraz bezbarwne płaskie. W Polsce magnezyty są surowcami unikatowymi. Na Dolnym Śląsku występują w kilku złożach tworząc żyły wśród serpentynitów. Udokumentowano tu 6 złóż dla przemysłu materiałów ogniotrwałych, ale ich jakość nie spełnia wymagań norm tego przemysłu. Obecnie jedynym eksploatowanym jest złoże magnezytów Braszowice. Istniejąca infrastruktura zakładu "Grochów", będącego gestorem tego surowca, a także zapotrzebowanie rynku, pozwala wyłącznie na produkcję wieloskładnikowych nawozów dla rolnictwa. W IMMB z magnezytów wytworzono na drodze obróbki termicznej aktywny tlenek magnezu. Testy przemysłowe w przemysłach gumowym, kablowym i materiałów ściernych z wykorzystaniem polskiego tlenku magnezu do produkcji kauczuków chloroprenowych wypadły pozytywnie. Jest on także jednym ze składników służących do utylizacji odpadów biologicznych - poprzez wytwarzanie naturalnego nawozu fosfoamomagnezji (w dużych gospodarstwach hodowlanych). Fosfoamomagnezja jest suchym nawozem łatwym do transportu i dozowania do gleby. W ochronie środowiska tlenek magnezu może być również stosowany w procesach filtracji wody i oczyszczaniu ścieków przemysłowych, jak również w innych gałęziach przemysłu. Zbadano także przydatność chalcedonitów z Teofilowa do wytwarzania krystobalitu. Krystobalit - otrzymywany syntetycznie - jest używany m.in. w gipsowych mieszankach jubilerskich. Jak dotąd głównym kierunkiem zastosowania chalcedonitów (surowca krzemionkowego z okolic Tomaszowa Mazowieckiego) jest produkcja płukanych kruszyw łamanych dla drogownictwa. W ostatnich latach w Zakładzie Geologii i Górnictwa Instytutu Mineralnych Materiałów Budowlanych opracowano nowe kierunki jego wykorzystania w różnych technologiach. Należą do nich m.in.: ochrona środowiska - oczyszczanie wody pitnej, jako dodatku krzemonośnego do produkcji cementu itp.

EN

This report has been presented the directions of new application the some from natural raw materials and new engineering's processing of them for products may be using in the various kinds industry. Holy Cross Devonian dolomites, magnesites from Lower Silesia and chalcedonites belongs to them. Above - mentioned raw materials are utilise exclusively in raw state and single recast - crushing that materials for manufacturing crushed stone (dolomites, chalcedonites), crushing and milling for production agricultural manure flours (dolomites, magnesites). Holy Cross dolomites were using only for production of the crushed stones for roads and fine flours for agriculture needs. Dolomites from deposits Radkowice and Laskowa are presented. After the preconditioning recognition of quality of Devonian dolomites from the deposits Radkowice and Laskowa, it has been estimated that this raw material is allowed to manufacturing the fine flours for glass industry. The tests of manufacturing some kinds of the glasses from the new raw material compositions (in which one of the raw metarials was Devonian dolomite) it have been made. Glass-wards: packing glass, window glass, and colourless flat glass it has been produced. The magnesites in Poland are unique raw material. In Lower Silesia region, a few deposits have the veins structure associated with serpentynite massifs only. In this region 6 deposits were documented for the refractory industry, but the quality of magnesites from them no complies with requirements of this industry. Only one the Braszowice deposit is exploited. That deposit belongs to Magnesite Plant "Grochow". Actually the existing infrastructure and demand of the market permits for manufacturing only the magnesites for agricultural needs. In this report the directions of new applications of magnesites - for manufacturing the active magnesium oxide for rubber and cable industry (where he is the component in blends with chloroprene rubber) are presented. The apprenticeship industrial tests of Polish active magnesium oxide - has been made with the good results. That product may be using also in abrasive materials industry, in water filtration and industrial sewage treatment processes. Active magnesium oxide also utilises the biological wastes (liquid manure) - in these processing is the agent for manufacturing the natural fertilizer - phosphor ammonium magnesia (from liquid manure) in big stock-farms. Phosphor ammonium magnesia is dry fertilizer easy for transport and dose in the soils. The new application of the chalcedonites for manufacturing crystobalite has been examined. The synthetic crystobalite in the gypsum jewellery blends has been using. As yet the principal direction of using chalcedonites (from neighbourhood Tomaszów Mazowiecki) is production of flushing crushed stones for roads. Last years in the Geology and Mining Establishment of Institute for Building and Mineral Raw Material the directions of new application the chalcedonites in the various technologies have been elaborated. Among others the environment protection - the water purification and silica addition for cement belongs to them.

11

Badania petrograficzne utworów jury górnej napotkanych w otworze wiertniczym Dębica 10K w rejonie Tarnowa

Heflik W., Lenk T.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

1998

|

T. 24, z. 3

175-186

PL

Przedmiotem badań były utwory wapienno-dolomityczne napotkane na głębokości 2469 - 2786 m w otworze wiertniczym Dębica 10K, zlokalizowanym w rejonie Dębicy. W badaniach zastosowano obserwacje makro- i mikroskopowe, analizę rentgenograficzną, termiczną analizę różnicową oraz skróconą analizę chemiczną. W przewierconym profilu skał węglanowych stwierdzono: -dolomity i dolomity wapniste (2469 - 2679 m), -wapienie dolomityczne (2780 - 2786 m). Skały te powstały wskutek zdolomityzowania wapieni o strukturze gruzełkowo-ooidowej. Większość skał w przebadanym profilu otworu Dębica 10K odznacza się dużą porowatością i dlatego mogą być uważane za utwory zbiornikowe dla ropy i gazu

EN

The paper deals with the results of petrographical investigations of Upper Jurassic carbonate rocks, found in the borehole Dębica 10K in a depth range of 2649 - 2786 m. The rock inventory includes dolomites, calcareous dolomites and dolomitic limestones. They were formed by dolomitization of earlier fragmented and partly redeposited limestones (peloids and ooids). Most of these rocks are characterized by considerable porosity, therefore they may represent reservoir rocks for petroleum and gas