Wyniki wyszukiwania - BazTech

Ograniczanie wyników

Znaleziono wyników: 1

Liczba wyników na stronie

Wyniki wyszukiwania

Wyszukiwano:
w słowach kluczowych: dolina Nysy Kłodzkiej

Sortuj według:

Ogranicz wyniki do:

Glacial and neotectonic constraints on the Quaternary evolution of the Fore-Sudetic reach of the Nysa Kłodzka River

Przybylski B.

Kwartalnik Geologiczny

1998

Vol. 42, nr 3

221-238

This work shows influence of the Pleistocene ice sheets and neotectonic movements on palaogeographic evolution of the eastern part of the Sudetic Foreland during the Quaternary. Mutual relationships between glacial and fluvial series have been analysed. The preglacial fluvial deposits of the Nysa Kłodzka River are proved to have been much more widespread in the Sudetic Foreland compared with the extent that had been suggested before. A series of morphometric methods, using computer data analysis have been applied in order to reconstruct influence of neotectonic movements on development of the river system. Influence of the Pleistocene ice sheets on palaeographic evolution of this region cannot be easily reconstructed in detail due to strong erosional transformations of glacial deposits. The Quaternary neotectonic movements influenced a river system stronger than it been suggested before. They resulted in deformations of the oldest fluvial accumulation beds, being of the order of 40-50 m. Neotectonic movements are also proved by several metres high deformations at the lowest beds of river valleys.

Badaniami objęto przedgórski i nizinny odcinek doliny Nysy Kłodzkiej. Rzeka ta na przedpolu Sudetów przepływa przez obszary wykazujące umiarkowana aktywność w całym czwartorzędzie. Jednocześnie na obszar ten w plejstocenie nasuwały się lądolody. Obydwa te czynniki wywarły decydujący wpływ na rozwój paleogeograficzny tego obszaru w czwartorzędzie, jednak ustalenie wymiernych proporcji między nimi nie jest możliwe. Okazuje się, że ślady zlodowaceń są dzisiaj słabiej czytelne niż zarysy rzeźby uwarunkowanej ruchami tektonicznymi, które nastąpiły głównie po recesji ostatniego obecnego na tym obszarze lądolodu. Geomorfologiczne znamiona pobytu plejstoceńskich lądolodów we wschodniej części przedpola Sudetów zostały prawie całkowicie zatarte przez późniejszą erozję i denudację, a dokladne odtworzenie zasięgów poszczególnych zlodowaceń uniemożliwia zredukowana sekwencja serii glacjalnych. Na podstawie obecnego rozpoznania można wnioskować jedynie ogólnie, że na obszar ten dotarły co najmniej trzy lądolody, a co najmniej jeden z nich przekroczył strefę rowu Paczkowa, sięgając na obszar Sudetów. Przepływ Nysy Kłodzkiej w kierunku wschodnim ukształtował się już w preglacjale w wyniku podnoszenia się całego bloku Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich i spychania rzeki w kierunku rowu Paczkowa. Od pliocenu do pojawienia się pierwszego lądolodu Nysa Kłodzka zmieniała stopniowo swój bieg z północnego w kierunku doliny Oławy na wschodni w kierunku pra-Odry. Kopalna dolina Nysy Kłodzkiej wyznaczana na północ od Nysy w świetle nowej interpretacji jest raczej rynną subglacjalną niż dawną doliną rzeczną. Wschodni kierunek przepływu Nysy Kłodzkiej funkcjonował prawdopodobnie aż do schyłku zlodowacenia odry. Tak ukształtowana dolina stała się dogodnym odpływem wód w okresie transgresji i recesji lądolodów poszczególnych zlodowaceń. System tarasów współczesnej doliny Nysy Kłodzkiej kształtował się od ustąpienia lądolodu zlodowacenia odry. Zmiana kierunku ujściowego odcinka doliny Nysy Kłodzkiej na wschód od Grodkowa mogła być spowodowana wpływem lądolodu. I tutaj jednak nie można wykluczyć wpływu ruchów tektonicznych, kierunek przepływu Nysy Kłodzkiej pokrywa się bowiem także z przebiegiem dyslokacji podłoża. Dolina Nysy Kłodzkiej wykazuje wyraźne dopasowywanie się do przebiegu stref i jednostek geomorfologicznych uwarunkowanych neotektoniką. Do stref nieciągłości podłoża nawiązują również anomalie sieci rzecznej w obrębie całej zlewni tej rzeki, jak i zaburzenia profilu podłużnego oraz profilu powierzchni serii rzecznych. Czwartorzędowe ruchy tektoniczne wpływały także na miąższność osadów akumulowanych we wschodniej części przedpola Sudetów. Tektonicznego uzasadnienia można doszukiwać się w zmianie kierunku doliny Nysy Kłodzkiej z równoleżnikowego na południkowy, na wschód od Nysy. Przyczyną było najprawdopodobniej uaktywnienie się tektonicznego zapadliska na wschód od wału niemodlińskiego, co spowodowało przeciągnięcie ku północy rzeki płynącej pierwotnie na wschód. Czwartorzędowe ruchy tektoniczne, zachodzące na przedpolu Sudetów, były w pewnym stopniu wynikiem glaciizostatycznego odprężenia. Szczególnie silnie zaznaczyły się po zlodowaceniu odry, kiedy całe wschodnie przedpole |Sudetów, włączając Płaskowyż Głubczycki, zostało podniesione o 30-40 m w stosunku do Niziny Śląskiej. Obserwowane najmłodsze przejawy ruchów tektonicznych, które zachodzą nawet obecnie, wykraczają już poza granicę czasu glaciizostatycznej kompensacji. Jest to niewątpliwie wynik jakiś autonomicznych ruchów tektonicznych przedpola Sudetów, dla których nacisk lądolodu mógł jedynie być impulsem intensyfikującym.