Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Dokumentowanie zasobów wód leczniczych, termalnych i solanek w świetle zmieniających się przepisów prawa geologicznego i górniczego

Sokołowski Jakub

Górnictwo Odkrywkowe

|

2023

|

R. 64, nr 2

27--35

PL

W artykule przedstawiono ewolucję przepisów prawa geologicznego i górniczego w zakresie dotyczącym dokumentowania zasobów wód leczniczych, termalnych i solanek. Przez ponad sto lat ustawodawstwo dotyczące dokumentowania zasobów tych wód ulegało znaczącym zmianom, które niosły za sobą konsekwencje formalno-prawne dla procesu dokumentowania. W artykule zwrócono szczególną uwagę na trudności w stosowaniu wybranych przepisów prawa geologicznego i górniczego, wynikające z faktu zaliczenia wód leczniczych, termalnych i solanek do kopalin. Wskazano na konieczność dostosowywania prawa do zmieniających się realiów i sprostaniu nowym wyzwaniom wynikającym z potrzeby racjonalnego gospodarowania zasobami naturalnymi, jak również zaakcentowano przywiązanie do krajowej tradycji stanowienia prawa. Poddano też krytycznej ocenie niektóre z zapisów prawa, mając jednak na uwadze specyficzny charakter wód, nieprzystający do uniwersalnych zasad sprawdzających się w przypadku innych kopalin, wskazując zarazem na dalszą potrzebę zmian przepisów prawa geologicznego i górniczego w zakresie dokumentowania wód podziemnych zaliczonych do kopalin.

EN

The article presents the evolution of the geological and mining law in the scope of documenting the resources of curative, thermal and brine waters. For over a hundred years, the legislation in the field of documenting the resources of these waters has undergone significant changes, which had formal and legal consequences for the process of documenting. The article pays particular attention to the difficulties in applying selected provisions of the geological and mining law, resulting from the fact that curative, thermal and brine waters are included in the minerals. The necessity of adapting the law to the changing realities and meeting new challenges was pointed out, as well as the attachment to the national law-making tradition was emphasized. Some of the provisions of the law were also critically assessed, however, bearing in mind the specific nature of waters, incompatible with the universal principles applicable to other minerals, they also indicate a further need to amend the provisions of the geological and mining law in the field of docum enting groundwater classified as minerals.

2

Zasoby dyspozycyjne wód podziemnych - uwarunkowania prawne, stan rozpoznania i wykorzystania

Przytuła Elżbieta

Gospodarka Wodna

|

2022

|

Nr 5

17--23

PL

W artykule poruszono zagadnienie zasobów dyspozycyjnych, stanowiących podstawę bilansowania wód podziemnych w jednostkach bilansowych. Wskazano również inne, funkcjonujące w literaturze dotyczącej wód podziemnych, pojęcia odnoszące się do zasobów w ujęciu regionalnym, np. zasoby perspektywiczne, gwarantowane, dostępne. Te ostatnie są szczególnie ważne, gdyż w odniesieniu do jednolitych części wód podziemnych (JCWPd) stanowią, zgodnie z ustawą Prawo wodne, podstawę do oceny ich stanu. Co istotne, w odróżnieniu do zasobów dyspozycyjnych, zasoby dostępne w JCWPd nie podlegają formalnemu zatwierdzaniu.

EN

The article discusses the issue of disposable resources, constituting the basis for balancing groundwater in balance units. It also presents other terms used in literature on groundwater and referring to regional resources, e.g. prospective, guaranteed, available resources. The latter are particularly important, as, with regard to groundwater bodies, they constitute the basis for assessment of their status based on the Water Law Act. What is important, contrary to disposable resources, the resources available in the groundwater bodies are not formally approved.

3

Koncepcja relokacji zasobów dyspozycyjnych na obszarach bilansowych z uwzględnieniem ekosystemów zależnych od wód podziemnych – przykład zlewni Wisłoki

Olesiuk G., Prażak J., Przytuła E., Freiwald P.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2018

|

nr 471, Hydrogeologia, z. 15

127--135

PL

W latach 2013–2019 PIG-PIB podjął się realizacji zadania obejmującego dokumentowanie zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych na potrzeby przeprowadzenia bilansów wodnogospodarczych. Jednym z obszarów bilansowych dokumentowanych bezpośrednio przez PIG-PIB jest zlewnia Wisłoki wraz z częścią zlewni Wielopolki, która obejmuje Karpaty fliszowe. Budowa geologiczno-strukturalna zlewni Wisłoki powoduje zróżnicowanie warunków hydrogeologicznych, a największe zasoby wód podziemnych występują w czwartorzędowych osadach dolin rzecznych. Zasoby dyspozycyjne lokowano w nich ze względu na miąższe (jak na warunki karpackie) pakiety utworów dobrze przepuszczalnych. W sytuacji, gdy część zasobów dyspozycyjnych (obliczona metodą hydrologiczną) nie mogła być wykorzystana w danej zlewni bilansowej, z uwagi na przekroczenie dopuszczalnego obniżenia zwierciadła wód podziemnych na obszarach chronionych, zdecydowano się na przesunięcie niewykorzystanych rezerw do rejonów bilansowych położnych w niższych odcinkach rzek, w sposób niekolidujący z ochroną ich przepływów nienaruszalnych.

EN

In 2013–2019, PGI-NRI carries out a project documenting groundwater disposable resources for conducting water-economic balances. Among the balance areas documented directly by the PGI-NRI is the Wisłoka catchment and part of the Wielopolka catchment covering the Flysch Carpathians. The geological and structural structure of the Wisłoka catchment brings about the diversification of hydrogeological conditions, and the largest amounts of groundwater are found in the Quaternary formations of river valleys. Disposable resources were located within them due to the thick (considering the Carpathian conditions) packages of well-permeable sediments. In a situation when part of disposable resources (calculated by the hydrological method) could not be used in a given drainage basin, due to exceeded permissible groundwater table reduction in protected areas, it was decided to transfer unused reserves to balance areas of midwives in lower sections of rivers in a manner that does not interfere with the protection of their minimum acceptable flows.

4

Numeryczny model przepływu wód podziemnych na potrzeby oceny zasobów dyspozycyjnych wód leczniczych i zwykłych na przykładzie zlewni potoków Milika i Andrzejówki

Buszta K., Szklarczyk T.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 10/1

628--634

EN

Model investigations were performed to determine the groundwater circulation system in the catchment area Andrzejówka and Milik streams. The results of these studies allowed to assess the renewability of groundwater resources. Documentation of disposable resources was prepared in the separate units water balance area for fresh and therapeutic water. These measures allowed to define the conditions of groundwater use in the analyzed area. This object was achieved through the development of a multi-layer mathematical model using the software package “Visual MODFLOW”, v. 4.3. According to the authors, the main advantage of the model is its ability to provide a coherent concept for the conditions of circulation and exchange of water with using most of the available direct and indirect data. The model in this present form is suitable for regional assessment of water circulation conditions including more than ever precise definition of renewable and disposable resources and water management balance, both fresh and therapeutic water.

5

Porównanie metod do wyznaczania przepływu środowiskowego na przykładzie zlewni górskiej

Młyński D., Wałęga A., Wachulec K.

Inżynieria Ekologiczna

|

2015

|

Nr 44

184--190

PL

W pracy wyznaczono wartości przepływów środowiskowych za pomocą metod: Tennanta, Tessmana i metodą bazującą na krzywych sum czasów trwania przepływów wraz z wyższymi oraz przepływ nienaruszalny za pomocą parametrycznej metody Kostrzewy. Obliczenia przeprowadzono dla zlewni potoku Młyniska (przekrój Zakopane), która jest położona w dorzeczu górnego Dunajca. Dane do obliczeń, w postaci serii obserwacyjnej przepływów dobowych z wielolecia 2000–2014, pozyskano z Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej PIB w Warszawie. Dane poddano weryfikacji pod kątem jednorodności i niezależności, przy wykorzystaniu testu Manna-Kendalla -Sneyersa. Obliczenia wykazały różnice pomiędzy wartościami przepływów nienaruszalnych i środowiskowych a także pozwoliły na stwierdzenie, że wyznaczone przepływy środowiskowe znajdowały się powyżej poziomu wyznaczonego przez przepływ najniższy w wieloleciu. Ponadto stwierdzono, że zasoby dyspozycyjne wód cieku Młyniska, przy różnych metodach do wyznaczania przepływu nienaruszalnego i środowiskowego nie różnią się istotnie.

EN

The paper describes the way of determining environmental flows, based on the use of Tennant and Tessman methods, a method based on flow duration curves, as well as instream flows using the methods of Kostrzewa. Calculations were conducted for the catchment of Młyniska River (cross-section Zakopane), which is located in upper Dunajec basin. Input data, obtained from the Institute of Meteorology and Water Management, National Research Institute in Warsawincluded observation series of daily flows for the years 2000–2014. The data were evaluated in terms of homogeneity and independence, using the Mann-Kendall-Sneyers. The calculations have shown differences between values of instream flow and environmental flow and also allowed us to conclude that the computed environmental flows were above the level determined by the absolutely low flow. Also conducted that disposable resources of water by Młyniska river, limited by instream flow and environmental flowdo not differ significantly.

6

Główne założenia badawcze oceny zasobów dyspozycyjnych złóż wód leczniczych na przykładzie Buska-Zdroju–Solca-Zdroju

Chowaniec J., Gągulski T., Gorczyca G., Operacz T.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2015

|

nr 465

195--202

PL

Odkrycie słonych wód siarczkowych w rejonie Buska-Zdroju i Solca-Zdroju było związane z drążeniem szybów poszukiwawczych za solami w XVIII i XIX w. Występowanie wód leczniczych na tym obszarze potwierdzono wykonanymi wówczas badaniami hydrochemicznymi i balneologicznymi. Określono zasoby eksploatacyjne poszczególnych typów wód, a także ich genezę. Na podstawie projektu robót geologicznych, zatwierdzonego przez Ministerstwo Środowiska, Oddział Karpacki Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego dokumentuje ich zasoby dyspozycyjne, wykorzystując metody (poza standartowymi) dotychczas nie stosowane w tego typu opracowaniach. Wyniki wykonanych prac (w tym kartowania hydrogeologicznego i sozologicznego), a także wyniki badań fizyczno-chemicznych i izotopowych próbek wód oraz opracowanie modelu numerycznego posłużą do kompleksowego udokumentowania zasobów dyspozycyjnych wód leczniczych, siarczkowych w rejonie Buska-Zdroju–Solca-Zdroju. W celu rozpoznania stopnia zaangażowania tektonicznego obszaru bilansowego oraz przestrzennego rozkładu struktur nieciągłych wykonano interpretację zdjęć satelitarnych oraz lotniczych zdjęć radarowych. Badania grawimetryczne, wykonane na potrzeby dokumentowania zasobów dyspozycyjnych wód leczniczych, posłużyły do wyznaczenia szczegółowej lokalizacji nowych otworów rozpoznawczych oraz określenia ich liczby. Ostatecznie zaprojektowano sześć otworów o głębokościach od 330,0 do 650,0 m.

EN

The discovery of saline sulphidic water in the Busko-Zdrój and Solec-Zdrój region was associated with drilling for salt in the 18th and 19th centuries. Hydrochemical and balneological research of waters encountered during that work confirmed the presence of therapeutic water in this area. The admissible volume of individual water types and their genesis have been defined. Currently, the Carpathian Branch of the Polish Geological Institute – National Research Institute records the disposable resources of therapeutic water based on the geological project approved by the Ministry of Environment. In addition to the standard methods, new investigative methods are also applied, which have not been used so far in such types of projects. The study results accomplished to date (including hydrogeological and environmental mapping) as well as results of physico-chemical and isotopic analyses of water samples supported by a numerical model will be used to create a comprehensive documentation of the disposable resources of sulphidic therapeutic water in the Busko-Zdrój–Solec-Zdrój region. Satellite and aerial radar images were used for the identification of tectonic features and the interpretation of spatial distribution of discontinuities. Gravimetric studies performed to record the disposable resources of therapeutic water were used to determine the exact siting and the number of new hydrogeological test boreholes. Ultimately, drilling of six boreholes to a depth ranging from 330.0 to 650.0 m has been considered.

7

Wielowarstwowy regionalny model rejonu Muszyny zintegrowany w systemie ArcGIS i GMS

Kania J., Oszczypko N., Witczak S.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

nr 436, z. 9/1

215-221

PL

GMS i ArcGIS stanowią narzędzia użyte do stworzenia wielowarstwowego modelu (10 warstw) metodą LPF (Layer Property Flow). Opisano szczelinowo-porowe utwory fliszu karpackiego pokryte w dolinach cienką warstwą osadów czwartorzędowych. Modelowane sfałdowane struktury fliszowe odwzorowywano w środowisku ArcGIS na podstawie szczegółowej mapy geologicznej (1:10 000) oraz 24 hipotetycznych przekrojów sięgających od 1300 do - 500 m n.p.m. Zostały ocenione właściwości hydrogeologiczne skał oraz zdefiniowano rolę uskoków. Całość danych przygotowana w środowisku ArcGIS została przetransformowana do w pełni zintegrowanego modelu konceptualnego GMS. Quasi-automatyczna transformacja modelu konceptualnego w numeryczny model GMS została opisana w oddzielnym artykule (Kania i in., 2009).

EN

GMS and ArcGIS are the tools used for regional multi-layered (l0 layers) model performance according to the LPF principle (Layer Property Flow). The paper describes the fissured-porous Carpathian flysh covered in valleys by thin Quaternary sediments. The structures of folded flysh are modeled in the ArcGIS environment based on detailed geological map (1:10,000) and 24 hypothetica1 cross-sections from 1,300 m a.s.l. down to - 500 m a.s.l. Hydrogeological properties of rocks and faults were defined. Whole necessary data prepared in ArcGIS were transformed into a fully integrated conceptual GMS model. Quasi automatic transformation of the conceptual model into the GMS numerical model is described in a separate paper (Kania et al., 2009).

8

Metodyka oceny zasobów dyspozycyjnych wód leczniczych rejonu Muszyny na podstawie modelowania w systemie ArcGIS i GMS

Kania J., Józefko I., Witczak S.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

nr 436, z. 9/1

205-213

PL

GMS i ArcGIS zostały użyte do zbudowania wielowarstwowego regionalnego modelu rejonu Muszyny. Model konceptualny przygotowany w środowisku ArcGIS został przetransponowany do numerycznego modelu GMS. Rozpoznano lokalny i regionalny system przepływu w ośrodku szczelinowo-porowym w utworach fliszu w obszarze górskim. Lecznicze wody mineralne są związane z obszarami drenażu regionalnego systemu przepływu. Trójwymiarowy (3D) model numeryczny umożliwił ocenę zasobów dyspozycyjnych wód mineralnych i współwystępujących wód zwykłych. Taki model wydaje się być dobrym narzędziem prowadzenia racjonalnej eksploatacji wód podziemnych w skomplikowanym systemie krążenia wód zwykłych i mineralnych.

EN

GMS and ArcGIS were used to build a regional, multilayered model of the Muszyna region. A conceptual model performed in ArcGIS environment was transformed into a GMS numerical model. Local and regional flow systems were identified in fissured, porous flysh rocks of the mountainous area. The occurrence of the mineral medicinal waters is associated with the area of regional flow system drainage. A three-dimensional numerical model enables estimation of disposable resources of mineral and fresh waters. Such a model seems to be an important tool for rational groundwater exploitation in the complicated flow system of mineral and fresh waters.

9

Zasoby wód podziemnych a ich eksploatacja na przykładzie gminy Środa Śląska, SW Polska

Kryza H., Dybała J.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2006

|

R. 45, nr 1

27-33

PL

W pracy scharakteryzowano wykorzystanie zasobów wód podziemnych w gminie Środa Śląska (województwo dolnośląskie). Uzyskane wyniki badań pozwoliły na ocenę wielkości rezerw zasobów wód podziemnych poprzez ustalenie aktualnej wielkości eksploatacji istniejących ujęć wody w odniesieniu do rozpoznanych zasobów dyspozycyjnych i eksploatacyjnych. Stwierdzono, że zatwierdzone zasoby eksploatacyjne dla piętra trzeciorzędowego, będącego głównym piętrem użytkowym, przekraczają prawie dwukrotnie wielkość zasobów dyspozycyjnych tego piętra. Niezbędna jest zatem weryfikacja zasobów i pozwoleń wodno-prawnych dla ujęć wód piętra trzeciorzędowego. Aktualny pobór wód z ujęć komunalnych w pełni pokrywa zapotrzebowanie na wodę mieszkańców gminy Środa Śląska, a zatwierdzone zasoby eksploatacyjne znacznie przewyższają obecne zużycie wody. Istniejąca rezerwa zasobów wodnych w gminie (piętra czwartorzędowego 21278,9 m3/d, piętra trzeciorzędowego 2468,6 m3/d) mogłaby z powodzeniem zostać wykorzystana jako źródło zaopatrzenia innych miejscowości w wodę.

EN

The use of groundwater resources in the Środa Śląska commune (Lower Silesia, SW Poland) is discussed. The research results allow to estimate the water resources through the establishment of current groundwater exploitation in relation to the recognized water resources of the area, both disposable resources and admissible volume of extracted groundwater. The approved admissible volume of extracted groundwater of the Tertiary aquifer exceeds almost twice the disposable resources. This means that the water resources of the Środa Śląska commune and water extraction licenses through the Tertiary aquifers have to be verified. The current water extraction from the municipal groundwater intakes completely covers the demands for the residents of the commune. The approved admissible volume of extracted groundwater significantly exceeds the current water consumption. The water resources reserve in the commune (21278,9 m3/d from the Quaternary aquifer and 2468,6 m3/d from the Tertiary) could be used as a source of water supply for adjacent villages.

10

Ocena możliwości eksploatacyjnych wód z utworów dewońskich w rejonie Cieszyn-Ustroń-Bielsko-Biała

Szklarczyk Tadeusz, Szczepański Andrzej

Geologos

|

2006

|

Vol. 10

285--292

EN

Groundwaters which occur at a deep depth of Devonian formations have a high temperature (42-54°C) and character of brine (M=89,19-167,84 g/dm3). Filtration parameters and groundwater recharge are weakly recognized. Measurements of confined groundwater surface led to errors because these waters have variable density. In this conditions only reduction of measure groundwater pressure permit to calculate filtration. Application of mathematical modelling make possible to describe groundwater circulation, water balance and estimate to renewable and disposable groundwater resources.