Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Development of Technologies for Mining Ores with Instable Hanging Wall Rocks

Pysmennyi Serhii, Chukharev Serhii, Kourouma Ibrahima Kalil, Kalinichenko Vsevolod, Matsui Anatolii

Inżynieria Mineralna

|

2023

|

no. 1

103--112

EN

Underground mines of Kryvyi Rih iron ore deposit apply room mining systems or systems with bulk caving of ore and overlying rocks in a ratio of 35% to 65%. Most mines prefer room mining systems with pillar caving due to high, technical and economic indicators. However, when mining certain areas, the problem arises of hanging wall rocks stability. Under the same mining and geological conditions of the deposit, stopes are stable in some areas, but in others waste rocks get in the stope from the side of the hanging wall when a slight exposure is created. Thus, in conditions of instable rocks of the hanging wall, development and improvement of the technology involving room mining is an urgent issue. Analysis of researchers reveals factors that significantly indluence stability of the hanging wall rocks and ore. The developed methods enable determining stability parameters and applying an improved option of room mining system in conditions of the instable hanging wall with the help of a protective ore pillar located at the instable hanging wall. Calculations performed demonstrate that application of the proposed mining system enables an increase in the iron content in the mined ore mass by 0.94%, the increased amount of the ore mass extracted and a profit of 18.73 thousand euros for the whole of a block.

PL

Kopalnie podziemne złoża rudy żelaza w Krzywym Rogu stosują systemy urabiania komorowego lub systemy z zawałem rudy i nadległych skał w stosunku 35% do 65%. Większość kopalń preferuje systemy eksploracji komorowej z zawałem filarowym ze względu na wysokie wskaźniki techniczne i ekonomiczne. Jednak podczas eksploatacji niektórych obszarów pojawia się problem ze stabilnością wiszących skał. W takich samych warunkach górniczo-geologicznych złoża stopnie na niektórych obszarach są stabilne, ale na innych skały płonne dostają się do stopu od strony wiszącej ściany, gdy powstaje niewielkie odsłonięcie. Dlatego też w warunkach niestabilnych skał wiszącej ściany pilnym zagadnieniem jest rozwój i doskonalenie technologii eksploatacji komorowej. Analiza badań ujawnia czynniki, które znacząco wpływają na stabilność wiszących skał i rudy. Opracowane metody umożliwiają wyznaczenie parametrów statecznościowych oraz zastosowanie udoskonalonego wariantu systemu eksploracji pomieszczenia w warunkach niestabilnej ściany wiszącej za pomocą filaru ochronnego rudy, znajdującego się przy niestabilnej ścianie wiszącej. Z przeprowadzonych obliczeń wynika, że zastosowanie proponowanego systemu urabiania umożliwia zwiększenie zawartości żelaza w wydobywanej masie rudy o 0,94%, zwiększenie ilości wydobywanej masy rudy oraz zysk w wysokości 18,73 tys. euro za cały blok.

2

Hardfacing of mild steel with wear-resistant Ni-based powders containing tungsten carbide particles using powder plasma transferred arc welding technology

Appiah Augustine Nana Sekyi, Bialas Oktawian, Żuk Marcin, Czupryński Artur, Konadu Sasu David, Adamiak Marcin

Materials Science Poland

|

2022

|

Vol. 40, No. 3

42--63

EN

This study explores the use of powder plasma transferred arc welding (PPTAW) as a surface layer deposition technology to form hardfaced coatings to improve upon the wear resistance of mild steel. Hardfaced layers were prepared using the PPTAW process with two different wear-resistant powders: PG 6503 (NiSiB + 60% WC) and PE 8214 (NiCrSiB + 45% WC). By varying the PPTAW process parameters of plasma gas flow rate (PGFR) and plasma arc current, hardfaced layers were prepared. Microscopic examinations, penetration tests, hardness tests, and abrasive wear resistance tests were carried out on the prepared samples. Hardfacings prepared with PG 6503 had a hardness of 46.3–48.3 HRC, while those prepared with PE 8214 had a hardness of 52.7–58.3 HRC. The microhardness of the matrix material was in the range of 573.3–893.0 HV, while that of the carbides was in the range of 2128.7–2436.3 HV. The abrasive wear resistance of the mild steel was improved after deposition of hardfaced layers by up to 5.7 times that of abrasion-resistant heat-treated steel, Hardox 400, having a nominal hardness of approximately 400 HV. The hardness and wear resistance were increased upon addition of Cr as an alloying element. Increasing the PGFR increased the hardness and wear resistance of the hardfacings, as well as increasing the number of surface cracks. Increasing the plasma transferred arc (PTA) current resulted in hardfacings with fewer cracks but lowered the wear resistance.

3

Numerical analysis of the transport of brine in the Odra River downstream of a mine's discharge

Zieliński Szymon, Kostecki Stanisław, Stefanek Paweł

Studia Geotechnica et Mechanica

|

2021

|

Vol. 43, nr 4

366--379

EN

The mining of underground deposits causes the inflow of water to workings and the necessity of pumping them to the surface. The mining plant of KGHM Polska Miedź S.A. extracts copper ore in plant branches with different hydrogeological conditions. The inflowing water into the workings is characterised by variable mineralisation, which depends on the location of the branch. In the south-western part of the deposit, a low-mineralised stream with a relatively high flow rate can be observed, while the outflow of highly saline waters occurs in the north-eastern branch. Despite the activities undertaken that aim at using the pumped-off mine waters industrially, it is necessary to deposit them into the Odra River. Reducing the environmental impact on the Odra River is one of KGHM’s goals, which is being implemented by stabilising its salt concentration at a safe level. The paper presents the results of a 3D simulation of brine plume propagation based on a numerical model of advection-diffusion and turbulent flow. Bathymetric data from a section of the river approximately 500 m long and point data from an Odra water quality test were used to develop and validate the model. The paper discusses the types of factors that minimise the impact of brine discharge. The developed model will be used in the future to propose solutions that accelerate the mixing of mine waters with the waters of the Odra River.

4

Researches of pneumatic sowing machine with peripheral cells location and inertial superfluous seeds extraction

Vasylkovska K., Vasylkovskyy O., Anisimov O., Trykina N.

ECONTECHMOD : An International Quarterly Journal on Economics of Technology and Modelling Processes

|

2015

|

Vol. 4, No 4

85--89

EN

In the article we provide the new design of pneumatic sowing machine with peripheral cells on the seed disk and a passive device for removing extra seeds with inertia method for precise seeding of cultivated crops. A series of studies was proposed for sugar beet seeds sowing device, we defined the influence of dilution in a vacuum chamber of sowing device and angular velocity cell seed disk on the cells filling factor. The design of the new pneumatic sowing machine can significantly reduce the vacuum in the system having increased the angular speed in cell seed disk to the values of seeding device travelling speed, thus provide a constant point of seeds drop from the seed disc at the same trajectory of their flight to the furrows and the qualitative cells filling. To determine the rational parameters and modes of sowing device we used method of multifactor experiment planning. We determined the main levels and intervals of varying factors for sugar beet sowing along with determining the filling factor of cell seed disk. With application of package Statistica 6.0. for parameter optimization - cell seed disk filling factor was constructed response surface and line of even output.

5

The Properties of High Chromium Hardfacings Made with Using Pulsed Arc

Gucwa M., Winczek J.

Archives of Foundry Engineering

|

2015

|

Vol. 15, iss. 1 spec.

37--40

EN

The paper discusses the possibility of using pulsed arc hardfacing for depositing high chromium and carbon surfaces. In these studies self-shielded cored wire was used as a material for hardfacing. Pulsed arc is used in welding technologies to better control of transport molten metal in the welding arc and heat input. The correct heat input results in limited dilution surfaces that is very important in wear prevention technologies. The paper presents the results of research on the geometric parameters and hardness of deposited surfaces. The investigation was carried out with various welding parameters that were designed in heat source. The survey was conducted on the specimens that were subjected to metallographic examination hardness test.

6

Influence of dilution on properties of high strength steel weld metals

Karlsson L., Svensson L. E., Hurtig K.

Biuletyn Instytutu Spawalnictwa w Gliwicach

|

2014

|

Vol. 58, No. 5

62--71

EN

Chemical compositions of high strength steels and welding consumables differ significantly and dilution can therefore affect weld metal properties. Effects of dilution were studied by welding steels with yield strengths of 777 MPa and 1193 MPa using several arc welding methods with the addition of welding filler materials with a strength >800 MPa. Butt welds were produced in 12 mm plates and weld metal cooling rates were documented. High quality welds were produced efficiently with all welding methods and dilution varied between 3% for manual metal arc welding to 73% for laser-hybrid welding. Weld metals were martensitic/bainitic with proportions of microstructural constituents depending on alloying content and cooling rate. Overmatching weld metal strength was achieved for all welds in Weldox 700, and strengths >1000 MPa were recorded for Weldox 1100. Fracture in transverse tensile testing was for both steels located in the base material or HAZ. Low dilution, rapid cooling and single pass welding contributed to higher strength. Impact toughness decreased with increasing strength and increasing dilution. In conclusion, many welding methods can be used successfully for welding of high strength steels but effects of dilution and cooling rate should be considered when optimising properties.

PL

Skład chemiczny stali o wysokiej wytrzymałości różni się znacznie od składu chemicznego materiałów dodatkowych i ich wymieszanie może wpływać na właściwości spoiny. Skutki tego wymieszania zostały zbadane dla złączy ze stali o granicy plastyczności 777 MPa i 1193 MPa, wykonanych przy zastosowaniu kilku metod spawania łukowego i materiałów dodatkowych o wytrzymałości > 800 MPa. Podczas badań wykonano złącza doczołowe blach o grubości 12 mm i zmierzono prędkości ich stygnięcia. Wszystkimi zastosowanymi metodami spawania wykonano złącza o wysokiej jakości, w których wymieszanie w spoinie wynosiło od 3% w przypadku elektrody otulonej do 73% dla metody hybrydowej Laser-GMAW. Struktura metalu spoiny składała się z martenzytu/ bainitu, przy czym proporcje poszczególnych faz mikrostruktury zależały od zawartości składników stopowych i prędkości stygnięcia. Dla wszystkich złączy blach Weldox 700 uzyskano za wysokie wartości wytrzymałości, dla złączy blach Weldox 1100 wartości te wynosiły >1000 MPa. Dla obu stali we wszystkich próbach rozciągania poprzecznego zerwanie nastąpiło w materiale podstawowym lub SWC. Mały stopień wymieszania, szybkie stygnięcie i spawanie w jednym przejściu zaowocowało większymi wartościami wytrzymałości. Udarność była mniejsza w złączach, w których wytrzymałość i stopień wymieszania był większy. Podsumowując, wiele metod spawania może z powodzeniem być stosowane do spawania stali o wysokiej wytrzymałości, należy jednak wziąć pod uwagę stopień wymieszania i prędkość stygnięcia przy optymalizacji właściwości wykonywanych złączy.

7

Estimating volume of roof fall in the face of longwall mining by using numerical methods

Saeedi G., Shahriar K., Rezai B.

Archives of Mining Sciences

|

2013

|

Vol. 58, no. 3

767--778

EN

Dilution is one of many challenges confronting professionals in mining and milling, and is perhaps one of the oldest. Longwall mining is one of the mining methods that is often affected by out-of-seam dilution (OSD). In this method, roof falls play a significant role in increasing OSD in the prop-free front of the face area. Thus, estimating the volume of roof fall can be extremely helpful to assess dilution of the run of mine coal without a sampling process. This paper presents the effect of exposed area geometry on potential roof falls using the 2D numerical modelling program FLAC. In this respect, a half-prolate ellipsoid was considered as the low stress level or plasticity zone under yield tension which roof material fall. Since FLAC software does not show roof falls in prop-free front of the face, a series of two-dimensional numerical models are developed using UDEC software. The comparison of the results of two numerical models clearly indicates that volumes of roof fall obtained by means of these methods are in good agreement with each other.

PL

Ścienianie warstw jest jednym z najpoważniejszych wyzwań stojących przed inżynierami górnikami i specjalistami z zakresu obróbki - jest to też jeden z najstarszych problemów. Wybieranie ścianowe jest metodą urabiania, w której często mamy do czynienia ze ścienianiem warstwy złoża. W metodzie tej strop odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu stabilności w tych rejonach przodka, gdzie nie zastosowano obudów. Dlatego też estymacja objętości zawału stropu może być pomocna przy obliczaniu ścieniania warstwy węgla bez konieczności próbkowania. W artykule tym przeanalizowano wpływ geometrii powierzchni odkrytych na potencjalny zawał stropu przy użyciu metod modelowania numerycznego z wykorzystaniem oprogramowania FLAC. Uzyskano wydłużoną elipsoidę jako model strefy niskich naprężeń lub strefę plastyczności przed zawałem stropu. Ponieważ oprogramowanie FLAC nie pokazuje zawałów stropu w strefie przodka, gdzie nie ma obudów, opracowano serię dwuwymiarowych modeli numerycznych, z wykorzystaniem oprogramowania UDEC. Porównanie wyników uzyskanych przy zastosowaniu obydwu modeli numerycznych wykazało, że objętości materiału stropu po zawale obliczone za pomocą tych dwóch metod wykazują dużą zgodność.

8

Wpływ występowania stref kamiennych na efektywność ekonomiczną eksploatacji złoża w warunkach polskich kopalń rud miedzi

Dyczko A., Kopacz M., Stopkowicz A.

Górnictwo i Geoinżynieria

|

2010

|

R. 34, z. 3

229-243

PL

W artykule podjęto problematykę występowania stref kamiennych w obrębie pól eksploatacyjnych, które stanowią z jednej strony utrudnienie techniczne, z drugiej wpływają na efektywność ekonomiczną eksploatacji pola. Prowadzenie wyrobisk eksploatacyjnych w obszarach bezzłożowych jest nieekonomiczne, jednakże pozostawienie takich stref powoduje wzrost naprężeń w ich otoczeniu. Kwestię problemów geomechanicznych przedstawiono na przykładzie obliczeń numerycznych przeprowadzonych dla różnych wielkości stref kamiennych pozostawionych w otoczeniu wyrobisk i zrobów. Natomiast ocenę efektywności ekonomicznej prowadzonej eksploatacji omówiono na przykładzie modelu szacowania efektywności ekonomicznej w polu X dla kopalni Y.

EN

The paper presents researches over existence of low mineralisation zones among exploitation areas which are, on one hand - technical restriction, but on the other - they affects economics effectiveness of mining production. Undertaking mining activity in low mineralisation zones is usually economically ineffective, otherwise can increase a level of stress in rock mass. Geomechanic issues were presented on example of numerical calculations of a different zone sizes located in surrounding of mine-out areas. The calculation of economic effectiveness was undertaken in an attempt to obtain economic value of panel X in mine Y.

9

Modelling, analysis and optimisation of weld bead parameters of nickel based overlay deposited by plasma transferred arc surfacing

Siva K., Murugan N., Raghupathy V.P.

Archives of Computational Materials Science and Surface Engineering

|

2009

|

Vol. 1, nr 3

174-182

EN

Purpose: Plasma Transferred Arc surfacing is increasingly used in applications where enhancement of wear, corrosion and heat resistance of materials surface is required. The shape of weld bead geometry affected by the PTA Welding process parameters is an indication of the quality of the weld. In the paper the modelling, analysis and optimization of weld bead parameters of nickel based overlay deposited by plasma transferred arc surfacing are made. Design/methodology/approach: The experiments were conducted based on a five factor, five level central composite rotatable design and a mathematical model was developed using multiple regression technique. The direct and interaction effects of input process parameters of PTA Hardfacing on weld bead geometry are discussed. Finally, Microsoft Excel Solver has been used to optimize the process parameter with a view to economize the powder and achieve the desirable bead dimensions. Findings: Penetration, dilution and total area are increased when the welding current is increased but reinforcement marginally increases and then decreases. Penetration, weld width, dilution and total area decrease when travel speed is increased. Reinforcement increases slightly and then decreases. Practical implications: The developed mathematical models can be used to predict the dimensions of the weld bead and dilution. Originality/value: This paper highlights the development of a mathematical model correlating various process parameters to weld bead geometry in PTA hardfacing of Colmonoy 5, a Nickel based alloy over Stainless steel 316 L plates.

10

Effects of selected wastewater management scenarios on river water quality

Bujok R.

Archives of Environmental Protection

|

2008

|

Vol. 34, spec.

55-68

EN

For majority of running waters point pollution sources are the main sources of pollution. Knowing the water self-purification capacity one can modify the quality of waters through proper management of the discharged pollutants. This study focuses on identifying such solutions for pollutant discharge into the Klodnica and Bytomka rivers, which would allow for achieving at least the III class of surface water quality. Simulation of selected wastewater management scenarios was carried out. The best solutions for the water environment were identified. Only environmental effects which resulted in improvement of the water quality were analyzed. The economical aspect of actions, the undertaking of which is indispensable for achieving the assumed goal, was not taken into account. The selection of the best solutions considering the cost effectiveness cannot be made until a feasibility study for particular undertakings has been completed. Salinity and biodegradable pollutants determined by BOD coefficient were taken into consideration. The simulation was carried out using an integrated simulation model IRM (Integrated River Model). In order to protect the river from excessive salinity the optimum solution for the Bytomka River would be desalination, whereas for the Klodnica River - directing salty mining waters outside its catchment. For protection from biodegradable pollutants the only solution would be tightening the effectiveness criteria for municipal wastewater treatment. Meeting the minimum standards for wastewater treatment, currently obligatory in municipal wastewater treatment plants, will not ensure the assumed water purity level in these rivers.

PL

Dla większości wód płynących głównym źródłem zanieczyszczenia są źródła punktowe. Znając zdolności wód do samooczyszczania się można poprzez odpowiednie sterowanie wprowadzanymi zanieczyszczeniami wpływać na jakość wód. W pracy skupiono się na wskazaniu rozwiązań wprowadzania zanieczyszczeń do wód Kłodnicy i Bytomki, które pozwolą na osiągnięcie jakości ich wód przynajmniej w granicach III klasy jakości wód powierzchniowych. Przeprowadzono symulacyjne obliczenia dla różnych scenariuszy gospodarowania ściekami i wskazano rozwiązania korzystne dla środowiska wodnego. Analizowano tylko efekty środowiskowe wyrażające się poprawą jakości wód. Nie brano pod uwagę aspektu ekonomicznego działań niezbędnych do osiągnięcia nakreślonego celu. Wzięto pod uwagę zasolenie związane z wprowadzanymi wodami kopalnianymi oraz zanieczyszczenia biorozkładalne, oznaczane wskaźnikiem BZT5, związane głównie ze ściekami komunalnymi. Symulację wykonano wykorzystując program komputerowy Zintegrowany Model Rzeka - ZMR. Dla ochrony przed ponadnormatywnym zasoleniem rozwiązaniem optymalnym w bezpośredniej zlewni Kłodnicy byłoby skierowanie wód kopalnianych poza jej zlewnię, a dla rzeki Bylomki - ich odsalanie. Dla ochrony przed zanieczyszczeniami biorozktadalnymi jedynym rozwiązaniem byłoby zaostrzenie kryterium efektywności oczyszczania ścieków komunalnych.

11

Rozcieńczenie grzybni mikoryzowej firmy Mykoflor

Kubiak J.

Inżynieria Rolnicza

|

2007

|

R. 11, nr 3 (91)

111-116

PL

Ważnym typem współżycia roślin z organizmami glebowymi jest mikoryza. W przypadku grzybów mikoryzowych następuje współdziałanie między grzybem i rośliną, polegające na aktywizacji systemów enzymatycznych i procesów fizjologicznych obu partnerów, ułatwiających zasiedlanie korzeni przez grzyba. Grzybnia nie powinna być agresywna w stosunku do rośliny, co jest uwarunkowane stopniem jej rozcieńczenia.

EN

Mycorrhiza it is important type of symbiosis between plants and soil organisms. The cooperation between fungus and plants is connected with activity of enzymatic systems and physiological processes of the partners, which help in location of roots by fungus. The mycorrhiza mycelium shouldn't be too aggressive in relation to plants, so suitable dilution of the mycelium is necessary.

12

Dekontaminacja

Schroeder M.

Analityka : nauka i praktyka

|

2007

|

nr 3

17-19

13

Origin of mineralized waters in the Central Carpathian Synclinorium, SE Poland

Porowski A.

Studia Geologica Polonica

|

2006

|

Vol. 125

5-66

EN

The Central Carpathian Synclinorium (CCS) is a large tectonic structure within the easternmost part of the Silesian Nappe of the Polish Outer Carpathians. This area, built of flysch sediments of the Upper Cretaceous to Oligocene ages, abounds with mineralized waters associated to a varying extent with oil and gas deposits. The chemical composition of 81water samples and the isotopic composition (?18O and ?D) of 45 samples were studied in detail in order to shed light on their origin. Additionally, the tritium content was determined in 25 water samples, and ?18O values of authigenic calcite (vein and cement) from core samples of four boreholes were measured. All the waters studied are brackish or saline (TDS up to 48.9 g/dm3) and belong to four hydrochemical classes: Cl-Na, Cl-HCO3-Na, HCO3-Cl-Na, and HCO3-Na. Their isotopic composition locates them to the right of the Global Meteoric Water Line (GMWL). Relative to the Standard Mean Ocean Water (SMOW) they are depleted in D, while some of them are depleted and others enriched in 18O. The origin of these waters is poligenetic. The observed isotopic composition can be explained by mixing of at least three components of different origin: (i) meteoric waters of modern hydrological cycle; (ii) diagenetic waters formed during dehydration of clay minerals (transformation of smectite to illite within mixed-layer smectite/illite), and (iii) connate water - chemically modified seawater trapped in pores of marine sediments before their diagenesis. It is also likely that some waters contain a fraction of paleoinfiltration waters. Chemical composition of the studied waters has been modified mainly due to dilution processes and water-rock interaction. Presumably, their original chemical composition was derived from seawater-like interstitial fluids.

PL

Na obszarze polskich Karpat Zewnętrznych powszechnie występują wody zmineralizowane o zróżnicowanym składzie chemicznym i izotopowym. Eksploatowane są one głównie na potrzeby uzdrowisk gdzie wykorzystuje się je do celów balneologicznych i konsumpcyjnych. Od wielu lat w środowisku naukowym istnieją kontrowersje dotyczące pochodzenia tych wód, jak i procesów odpowiedzialnych za kształtowanie ich składu chemicznego. W latach 2000-2003 w Instytucie Nauk Geologicznyh PAN pod kierownictwem prof. J. Dowgiałły realizowano projekt badawczy No 6P04D 07 18 finansowany przez KBN, w ramach którego badaniami objęto wody zmineralizowane centralnego synklinorium karpackiego, które do tej pory (poza nielicznymi wodami z uzdrowisk) nie były szczegółowo analizowane pod kątem ich genezy. Centralne synklinorium karpackie jest dużą strukturą tektoniczną stanowiącą SE część płaszczowiny śląskiej polskich Karpat Zewnętrznych. Wody zmineralizowane występujące w centralnym synklinorium karpackim w ogromnej większości towarzyszą złożom ropy naftowej i gazu ziemnego. Z tego powodu zalicza się je do szerokiej grupy wód określanych mianem "oil- associated waters". Przeprowadzone badania nad genezą tych wód obejmowały: (i) szczegółową analizę składu chemicznego wód; (ii) analizę składu izotopów trwałych tlenu i wodoru oraz w nielicznych wodach za wartości trytu oraz (iii) analizę warunków hydrogeologicznych i mineralogii środowiska skalnego w aspekcie oddziaływań woda-skała. Na podstawie analizy 81 próbek wód z otworów naftowych i studni z najważniejszych struktur fałdowych centralnego synklinorium karpackiego stwierdzono, iż wody te należą do czterech typów hydrochemicznych: Cl- HCO_3-Na, Cl- Na, HCO_3-Cl -Na oraz HCO_3-Na. Charakteryzują się one zróżnicowaną mineralizacją ogólną (TDS) od 1 g/dm^3 do około 49 g/dm^3. W stosunku do średniego składu chemicznego wody oceanicznej są one zubożone w K+, SO_4 ^2-, Ca^2+, Mg^2+, zaś wzbogaceniem w Na+, HCO_3 -, Br-, I-, Li+, Sr^2+ i B. W fazie gazowej w badanych wodach obecne są CH4 (dominujący) oraz w niektórych wodach CO_2. Analizy składu chemicznego wód w oparciu o proste stosunki jonowe takie jak Cl/Na, SO_4/Cl, Br/Cl, I/Cl, (Na+K-Cl)/SiO_2, i porównanie ich z tymi stosunkami w wodzie morskiej, analiza krzywych ewaporacji wody morskiej (S- E-T) oraz krzywych mieszania się wód, wykazały, że badane wody zmineralizowane mają cechy wód synsedymentacyjnych i są mieszaninami wód wysoko zmineralizowanych i słodkich. Genetycznie najprawdopodobniej są one związane z wodą morską - zapewne reliktową (connate water), która uległa znacznej ewolucji chemicznej w czasie geologicznym. Zasadnicze wnioski odnośnie genezy wód zmineralizowanych centralnego synklinorium karpackiego uzyskano analizując ich skład izotopowy. Opierając się na koncepcji prostych, konserwatywnych procesów mieszania się wód meteorycznych i tych o innej genezie (najbardziej zmineralizowanych, wzbogaconych w 18O i 2H) pod względem ge netycznym wydzielono cztery grupy wód I grupa - wody opadowe współczesnego cyklu hydrologicznego, o najniższych mineralizacjach, najniższych wartościach d18O i d2H oraz zawierające tryt; IV grupa wód - wody zakwalifikowane jako metamorficzne na pod stawie ogólnych danych literaturowych (Sheppard, 1986), ale najprawdopodobniej związane nie z metamorfizmem (nie ma wystarczających dowodów na obecnoć typowych procesów metamorficznych w obsz arze centralnego synklinorium karpackiego) lecz z procesami diagenetycznymi; wody te są najbardziej wzbogacone w 18O, i zwykle o największej zawartości Cl-; n = 6. Pozostałe dwie grupy wód zostały zakwalifikowane jako mieszaniny : II grupa wód - co najmniej dwuskładnikowe mieszaniny wód meteorycznych współczesnego cyklu hydrologicznego i tych zaliczanych do "diagenetycznych"; III grupa wód - co najmniej dwuskładnikowe mieszaniny wód meteorycznych współczesnego cyklu hydrologicznego i/lub paleoinfiltracyjnych, oraz reliktowych wód morskich i "diagenetycznych". Ze względu na specyficzny skład izotopowy wód kwalifikowanych wstępnie jako "diagenetyczne", wysunięto koncepcję procesu ich formowania się w wyniku dehydratacji minerałów ilastych. Opierając się na prostym modelu wymiany izotopowej po między wodą i skałą, dokonano końcowego obliczenia składu izotopowego wody, która uległa zrównoważeniu izotopowemu z minerałami ilastymi mieszanopakietowymi typu smektyt/illit w wyniku dehydratacji i przejścia pakietów smektytowych w illitowe w danej tempera turze i przy danym stosunku wagowym woda/skała. Uzyskany w ten sposób skład izotopowy "wód dehydratacy jnych" wskazuje, iż proces dehydratacji minerałów ilastych może odgrywać główną rolę w procesie formowania się składu izotopowego badanych wód zmineralizowanych. Pod względem genetycznym więc, wody zmineralizowane centralnego synklinorium karpackiego są mieszaninami reliktowych wód morskich diagenetycznie zmienionych (tzw. connate waters) infiltracyjnych wód meteorycznych (w tym również najprawdopodobniej i paleoinfiltracyjnych) oraz wód dehydratacyjnych uwalnianych z minerałów ilastych warstw łupkowych.

14

Determination of lysozyme enthalpic pairwise interaction parameters using a titration calorimeter at 288.15, 298.15 and 308.15 K

Wszelaka-Rylik M.

Bulletin of the Polish Academy of Sciences. Chemistry

|

2003

|

Vol. 51, No. 2

135-141

EN

The titration Omega MicroCal microcalorimeter (ITC) was used to obtain the enthalpy changes accompanying dilution of buffer solutions of lysozyme. Titration calorimetry affords a convenient method for the estimation of enthalpic pairwise solute-solute interaction parameters (hxx}- In this paper the results of determination of the enthalpy of dilution and then evaluated pair interaction coefficients (hxx) of lysozyme in a buffer containing 0.1 M sodium acetate, pH 4.25 at temperatures 288.15, 298.15, and 308.15 K are presented.