Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Ftalan dibutylu : oznaczanie w powietrzu na stanowiskach pracy

Woźnica A.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2016

|

Nr 1 (87)

79--91

PL

Ftalan dibutylu (DBP) jest bezbarwną cieczą o charakterystycznym dla estrów zapachu. Substancja znalazła zastosowanie w przemyśle, jako dodatek zmiękczający do: żywic, tworzyw sztucznych, polimerów (PCV), uszczelniaczy, klejów, spoiw oraz tuszy drukarskich. Ftalan dibutylu może wnikać do organizmu przez układ oddechowy i pokarmowy. Jest substancją o możliwym szkodliwym działaniu na rozrodczość i dziecko w łonie matki oraz może działać szkodliwie na płodność. Celem pracy było opracowanie metody oznaczania frakcji wdychalnej ftalanu dibutylu, która umożliwi oznaczanie stężeń ftalanu dibutylu w powietrzu na stanowiskach pracy w zakresie od 1/10 do 2 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS), (0,5 ÷ 10 mg/m3). W badaniach zastosowano chromatograf gazowy (GC) z detektorem płomieniowo-jonizacyjnym (FID) wyposażony w kolumnę kapilarną HP-INNOWAX o wymiarach: 60 m x 0,25 mm o dp = 0,15 µm. Metoda polega na: zatrzymaniu ftalanu dibutylu na filtrze z włókna szklanego, ekstrakcji etanolem i analizie chromatograficznej otrzymanego roztworu. Zastosowanie do analizy kolumny HP-INNOWAX pozwala na selektywne oznaczenie ftalanu dibutylu w obecności innych związków. Średnia wydajność odzysku ftalanu dibutylu z filtra wyniosła 96%. Uzyskane krzywe kalibracyjne charakteryzują się wysoką wartością współczynnika korelacji (r = 1), który świadczy o liniowości wskazań detektora FID w zakresie stężeń 0,12 ÷ 2,4 mg/ml, co odpowiada zakresowi 0,5 ÷ 10 mg/m3 dla próbki powietrza o objętości 720 l. Granica wykrywalności (LOD) tej metody wynosi 24,72 mg/ml, granica oznaczalności (LOQ) – 74,17 ng/ml. Metoda analityczna umożliwia selektywne oznaczanie stężeń frakcji wdychalnej ftalanu dibutylu w powietrzu na stanowiskach pracy w zakresie stężeń od 0,5 mg/m3 (1/10 wartości NDS) w obecności innych związków. Metoda charakteryzuje się dobrą precyzją i dokładnością, spełnia wymagania zawarte w normie europejskiej PN-EN 482 dla procedur dotyczących oznaczania czynników chemicznych. Opracowaną metodę oznaczania ftalanu dibutylu zapisano w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku.

EN

Dibutyl phthalate (DBP) is a colorless liquid with an ester-like odour. It is used in industry as a solvent for a variety of resins, plastics and elastomers, and as an adhesive for joining plastic parts. Occupational exposure to DBP can occur through inhalation or ingestion. The aim of this study was to validate method determining concentrations of DBP in workplace air in the range from 1/10 to 2 MAC values, in accordance with the requirements of Standard No. PN-EN 482. The study was performed using a gas chromatograph (GC) with a flame ionization detector (FID) equipped with a capillary column HP-INNOWAX (60 m × 0.25 mm, 0.15 μm).This method is based on sorption of dibutyl phthalate vapours on glass microfiber filter, desorption with ethanol and analysis with GC-FID. The average desorption efficiency of DBP from filter was 96%. Application of HP-INNOWAX column allows selective determination of DBP in a presence of other solvents. The measurement range was 0.5 ÷10 mg/m3for a 720-L air sample. The limit of detection was 24.72 ug/ml and limit of quantification was 74.17 mg/ml. The analytical method described in this paper makes it possible to determine DBP in workplace air in the presence of other solvents at concentrations from 0.5 mg/m3(1/10 MAC value). The method is precise, accurate and it meets the criteria for procedures for measuring chemical agents listed in Standard No. EN 482. The method can be used for assessing occupational exposure to DBP and associated risk to workers’ health. The developed method of determining DBP has been recorded as an analytical procedure (see appendix).

2

Ftalan dibutylu – frakcja wdychana

Pałaszewska-Tkacz A., Czerczak S.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2012

|

Nr 3 (73)

37--70

PL

Ftalan dibutylu (DBP) jest przezroczystą, oleistą cieczą o charakterystycznym dla estrów zapachu, którą stosuje się przede wszystkim jako dodatek zmiękczający do takich żywic i polimerów, jak: PCV (76% produkcji), uszczelniaczy, klejów i spoiw (14% produkcji) oraz tuszów drukarskich (7% produkcji). Pozostałe 3% produkcji ftalanu dibutylu stosuje się przy wytwarzaniu: farb nitrocelulozowych, włókien szklanych oraz kosmetyków. Ze względu na niską prężność par w temperaturze pokojowej podwyższone stężenia ftalanu di butylu mogą wystąpić jedynie w procesach technologicznych przebiegających w podwyższonej temperaturze mlub w procesach związanych z występowaniem aerozoli ftalanu dibutylu w powietrzu środowiska pracy. Na podstawie wyników pomiarów z lat 90. udostępnionych przez jeden z europejskich zakładów, wykazano, że w procesie produkcji ftalany dibutylu średnie stężenie na większości stanowisk pracy nie przekraczało 0,5 mg/m3, a w przypadku kilku stanowisk wynosiło 1,1 lub 5 mg/m3. W innym zakładzie średnie stężenie ftalanu dibutylu wynosiło 0,04 mg/m3 w 1992 r. oraz 0,7 mg/m3 w 1995 r. Pomiary stężeń wykonane w 1996 r. przy wytwarzaniu produktów zawierających ftalan di butylu wskazują, że stężenia tego związku wynosiły 0,19 - 0,75 mg/m3 (produkcja kabli), < 0,008 mg/m3 (produkcja polimerów) oraz < 0,03 (produkcja polimerów dla przemysłu dekarskiego). Według danych GIS, zarówno w 2007 r., jak i w 2010 r. nie było pracowników narażonych na stężenia ftalany dibutylu przekraczające obowiązujące normatywy (NDS – 5 mg/m3 i NDSCh – 10 mg/m3). W wykazie chorób zawodowych obejmującym lata 2001-2010, opracowanym na podstawie danych Centralnego Rejestru Chorób Zawodowych w Instytucie Medycyny Pracy, odnotowano tylko jeden przypadek choroby skóry u osoby narażonej na ftalan dibutylu w zakładzie przetwórstwa przemysłowego. Ftalan dibutylu wchłania się do organizmu przez układ oddechowy oraz pokarmowy, nie ulega kumulacji i jest wydalany głównie z moczem. Na podstawie mediany dawek lub stężeń śmiertelnych ftalanu dibutylu, które uzyskano na podstawie wyników badań doświadczalnych na gryzoniach, wykazano, że ftalan dibutylu jest substancją o stosunkowo małej toksyczności ostrej. W większości badań związek nie wykazywał działania drażniącego ani uczulającego ludzi i zwierząt doświadczalnych. Jak wynika z dostępnego piśmiennictwa, skutki działania toksycznego ftalanu dibutylu w warunkach narażenia podprzewlekłego i przewlekłego oceniano prawie wyłącznie na podstawie wyników badań na szczurach narażanych dożołądkowo. Wartości NOAEL dla działania toksycznego wyznaczano na poziomie 176 - 353 mg/kg m.c./dzień, a najczęściej obserwowanymi skutkami narażenia było: zmniejszenie masy ciała, zmiany parametrów krwi, zwiększenie masy wątroby i nerek. Jeśli chodzi o szkodliwe działanie ftalanu dibutylu, to jest to przede wszystkim związek o potwierdzonym szkodliwym działaniu na rozrodczość i dziecko w łonie matki. Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 ftalan di butylu jest zaklasyfikowany jako substancja działająca szkodliwie na rozrodczość, kategoria zagrożeń 1B, z przypisanym zwrotem wskazującym rodzaj zagrożenia H360Df – może działać szkodliwie na dziecko w łonie matki; podejrzewa się, że działa szkodliwie na płodność. W dostępnych wynikach badań szkodliwego działania ftalanu dibutylu na rozrodczość, najmniejsze wyznaczone wartości NOAEL wynosiły: 50 mg/kg m.c./dzień dla zaburzeń płodności oraz 30 mg/kg m.c./dzień dla szkodliwego działania na płód. W Polsce, podobnie jak w większości państw Europy, wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) ftalanu dibutylu ustalono na poziomie 5 mg/m3. Stężenie to zabezpiecza przed uciążliwymi warunkami pracy związanymi z narażeniem na aerozole, którego należy oczekiwać w przypadku ftalanu dibutylu ze względu na jego małą prężność par. Biorąc pod uwagę dużą wartość NOAEL, oszacowano, że dotychczasowa wartość NDS ftalanu dibutylu powinna również zabezpieczać zarówno przed skutkami jego działania toksycznego, jak i jego szkodliwym wpływem na rozrodczość i płód. Zaproponowano więc pozostawienie wartości NDS ftalanu dibutylu na dotychczasowym poziomie wynoszącym 5 mg/m3. Jednocześnie proponuje się zrezygnowanie z dotychczas obowiązującej wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh – 10 mg/m3) ftalany dibutylu, dlatego że wyniki dostępnych badań nie wskazują na działanie drażniące związku. Obecnie brak jest podstaw do zaproponowania wartości dopuszczalnego stężenia ftalanu dibutylu w materiale biologicznym (DSB). Zaleca się oznakowanie substancji w wykazie literami „Ft” oznaczającymi substancję działającą toksycznie na płód.

EN

Dibutyl phthalate (DBP) is a clear, oily liquid with ester-like odour. It is used mostly as a plasticizer for resins and polymers such as polyvinyl chloride (76% production), sealants and adhesives (14% production) and inks (7% production). The rest 3% of DBP production is used for nitrocellulose lacquers, safety glass and cosmetic products. As far as occupational exposure is concerned, the inhalation route of exposure is important and, to a lesser extent, dermal contact. Because of low vapour pressure at room temperature, the high concentration of DBP may only occur during technological processes where the temperature is elevated or DBP aerosols are generated. Measurements done by a European company in the 1990s showed that during DBP production the mean concentration of this substance in the workplace was below 0.5 mg/m3, and only in a few workplaces 1.1 or 5 mg/m3. In a different plant, the mean DBP concentration was 0.04 mg/m3 in 1992 and 0.7 mg/m3 in 1995. The measurements of DBP concentration carried out in 1996 at production processes of different products containing DBP showed that the concentration of this chemical was 0.19 – 0.75 mg/m3 (cables), < 0.008 mg/m3 (polymers) and < 0.03 (polymers for the tiling industry). In 2007 and 2010, according to data of Polandʼs Chief Sanitary Inspectorate, no workers were occupationally exposed to DBP in concentrations in excess of Polish OEL values. According to the Polish inventory of occupational diseases of the Nofer Institute of Occupational Medicine (Lodz, Poland), in 2001-2010 there was only one case of skin disorder in a worker occupationally exposed to DBP. DBP is absorbed in the respiratory and gastrointestinal tract, no significant accumulation has been recorded and it is excreted mainly in urine. LD50 values derived from experiments with rodents revealed that DBP was a substance of relatively low acute toxicity. In most studies, the substance caused no irritation or sensitisation in human or in laboratory animals. According to available data, subchronic and chronic toxicity of DBP was evaluated almost exclusively on the basis of studies on rats exposed orally. NOAEL values were equal to 176 – 353 mg/kg bw/d; the most often observed effects of exposure were decrease in body weight, changes in blood parameters and a relative increase in the weight of the liver and kidneys. DBP is a compound of a confirmed reprotoxic activity. According to Regulation (EC) No. 1272/2008 of the European Parliament and of the Council, DBP is classified as Reprotoxic, category 1B with hazard statement H360Df (may damage the unborn child, suspected of damaging fertility). In the available studies on DBP reprotoxocity, the lowest described NOAELs were 50 mg/kg bw/d for fertility and 30 mg/kg bw/d for foetus effects. In Poland, like in most European countries, the OEL value was set at the level equal to 5 mg/m3. This value is supposed to protect from burdensome working conditions connected with exposure to DBP aerosols expected due to its low vapour pressure. Taking into account the NOAEL values cited in the available literature, it was agreed that this level should also protect from toxic and reprotoxic DBP activity. It was agreed that the previous DBP OEL value of 5 mg/m3 should remain unchanged. Simultaneously, it was proposed that the previous STEL value of 10 mg/m3 should be removed from the Polish inventory of OELs as inaccurate due to no irritation activity of DBP confirmed in available studies. It is also recommended to label DBP, in the Polish inventory of OELs, with the letters ‘Ft’ – a substance toxic to the foetus.

3

Identyfikacja produktów uwodornienia wybranych ftalanów dibutylowych metodą GC/MS

Dziwiński E. J., Tasarska A., Lach J.

Przemysł Chemiczny

|

2010

|

T. 89, nr 10

1305-1308