Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Waloryzacja geostanowisk na obszarze projektowanego Geoparku Łysogórskiego w Górach Świętokrzyskich

Fijałkowska-Mader A., Malec J.

Przegląd Geologiczny

|

2013

|

Vol. 61, nr 3

165--171

EN

The paper presents results of valorization of geosites in the Łysogóry Region of the Holy Cross Mountains, which warrant creation of the Łysogóry Geopark. Numerous geosites of different Paleozoic rocks offer a great educational potential, combining many fields of knowledge, such as geology, geomorphology, paleontology, paleoecology, ancient metallurgy industry and historical monuments. Geodiveristy makes this area very attractive for geotourism.

2

New genus of chondrichthyans from the Silurian - Devonian boundary deposits of Tuva (Russia)

Zigaite Z.

Acta Geologica Polonica

|

2008

|

Vol. 58, no. 2

127-131

EN

A new genus of Chondrichthyes from the uppermost Silurian.lowermost Devonian deposits of central Tuva (Russia) is described on the basis of the microremains (scales). A sample from the Khondergei Formation of the Bazhyn-Alaak locality in the Tchadan region contained scales of a new chondrichthyan, Tuvalepis schultzei gen. et sp. nov., together with another chondrichthyan, Elegestolepis grossi KARATAJUTE-TALIMAA, 1973, as well as numerous scales of the thelodont Helenolepis navicularis KARATAJUTE-TALIMAA, 1978. The scales of T. schultzei display significant morphological variation and are characterized by a very fine, comparatively wide and flat crown with longitudinal ribs and a small and short neck. The growth pattern of T. schultzei scales is very different from that of elegestolepids described so far - the scales grew by appositional addition of layers towards the distal side of the crown, in contrast to the scales of Elegestolepis grossi which lack any kind of concentric growth lines.

3

Lower Devonian Lingulata from the well Ursynów 1 (E Poland)

Biernat G., Teller L.

Kwartalnik Geologiczny

|

1998

|

Vol. 42, nr 4

451-460

EN

New data are presented for the poorly known Devonian lingulate fauna. Late Lochkovian members of the lingulate genera: ?Lingularia, 'Trigonoglossa', Lingulodiscina, Orbiculoidea and Schizotreta are described. The material is from a depth 2858.1-2979.1 m of the well Ursynów 1, situated in the NW part of the Radom-Lublin area (E Poland), together with a simplified lithological section of the Lower Devonian

PL

Podano opisy kilku przedstawicieli rodzajów ?Langularia, 'Trigonoglossa', Lingulodiscina, Orbiculoidea oraz Schizotreta. Materiał pochodził z otworu wiertniczego Ursynów 1 z głębokości 2858,1-2979,1 m, usytuowanego w NW części obszaru radomsko-lubelskiego (E Polska). Podano także skondensowany opis profilu litologicznego odwierconych osadów dewonu, a opisana fauna wskazuje na późnolochkowski wiek.

4

Klonów Beds (uppermost Silurian -? lowermost Devonian) and the problem of Caledonian deformations in the Holy Cross Mts

Kowalczewski Z., Jaworowski K., Kuleta M.

Kwartalnik Geologiczny

|

1998

|

Vol. 42, nr 4

341-378

EN

This paper presents the results of sedimentological, petrographical, stratigraphical and tectonic studies of the Klonów Beds from the Silurian/Devonian boundary interval in the Holy Cross Mts. They have been found in boreholes Klonów 1 and Klonów 2. Alluvial fan, braid plain and braid delta deposits have been recognized and characterized. A facies model has been constructed for the Klonów Beds which interfinger with Miedziana Góra Conglomerates and Bostów beds. The occurrence of two marine basins, separated by an uplifted area located in the present-day Pasmo Główne Range, has been evidenced. A detailed lithological description of the cored sedimentary and pyroclastic deposits is given. Mineral composition of greywackes and arenites were analysed allowing determination of the geotectonic character of source areas. The source area for the Klonów and Bostów Beds were different zones of a recycled orogen whereas for the Barcza Beds --mainly a continental block. Palynological studies indicate that the Klonów Beds were deposited during the Pridoli and may correspond to the earliest Gedinnian. The studied rocks have been considered exhibit fault-fold tectonics. Geological processes, which took place at the decline of the Caledonian epoch at the boundary of the Kielce and Łysogóry Regions in the Holy Cross Mts., ara described. A problem of molasses representing the decline of the Lower Palaeozoic sedimentary-diastrophic cycle is also discussed. It has been evidenced that the Kielce and Łysogóry units had become integrated into the single Holy Cross orogen during the Late Silurian - before the Klonów Beds were deposited, probably during the Ardennian tectonic movements.

PL

Procesy geologiczne, zachodzące u schyłku epoki kaledońskiej (przełom syluru i dewonu) w Górach Świętokrzyskich, na pograniczu regionów łysogórskiego i kieleckiego, budzą zainteresowanie z powodu szczególnej pozycji, jaką zajmuje ten obszar w obrazie strukturalnym Europy. Określa ją sąsiedztwo kratonu wschodnioeuropejskiego (platformy prewendyjskiej)oraz bliski związek tektoniczny z górotworami: kaledońskim, waryscyjskim i alpejskim. Krawędź SW kratonu wschodnioeuropejskiego ukrytą głęboko w podłożu może odwzorowywać główna dyslokacja świętokrzyska, która dzieli jednostkę kielecką od łysogórskiej. Jednostka łysogórska jest częścią składową kaledonidów małopolskich lub elementem pokrywy platformowej zregenerowanej podczas ruchów waryscyjskich. (...) W artykule podano wyniki badań sdymentologicznych, petrograficznych, stratygraficznych i tektonicznych warstw klonowskich z pogranicza syluru i dewonu świętokrzyskiego, nawierconych w regionie łysogórskim w obszarze stratotypowym w otworach Klonów 1 (głęb. 80 m) i Klonów 2 (głęb. 100 m). W otworze Klonów 1 pod warstwami barczańskimi (głęb. 1,8-12,8 m) odwiercano najpierw warstwy bostowskie (12,8-17,75 m), a następnie warstwy klonowskie górne (17,75-54,0 m) i dolne (54,0-80,0 m). W otworze Klonów 2 wiercono wyłącznie w warstwach klonowskich dolnych, których nie przebito do 100 m. (...) Obserwacje sedymentologiczne oparto na analizie rdzeni z otworów Klonów 1 i 2. Wyróżniono następujące facje: Gd - diamiktyty, Gif - zlepieńce intraformacyjne, Sm - piaskowce masywne, Sh - piaskowce z laminacją poziomą, Slc - piaskowce z warstwowaniem przekątnym w dużej skali, Sfr - piaskowce ze smugami mułowcowymi i warstwowaniem przekątnym w małej skali, Sbt - piaskowce zbioturbowane, Fm - masywne skały drobnoziarniste. Jak wynika z modelu facjalnego, warstwy klonowskie w profilu otworów Klonów 1 i 2 powstały w środowisku stożków aluwialnych, równi roztokowej i delt roztokowych utworzonych na skutek wkraczania stożków aluwialnych i równi roztokowej do płytkowodnego zbiornika morskiego. Rozpoznane w górnej części profilu otworu Klonów 1 niewątpliwie morskie osady warstw bostowskich zazębiają się z warstwami klonowskimi. Osady warstw klonowskich powstały w dwóch odrębnych zbiornikach przedzielonych obszarem wyniesionym, znajdującym się w miejscu dzisiejszego Pasma Głównego. Z południa ku północy przechodzimy więc kolejno od kieleckiego obszaru źródłowego materiału okruchowego przez zbiornik niewachlowsko-miedzianogórski do łysogórskiego obszaru źródłowego, a następnie do zbiornika klonowskiego. Do zbiornika niewachlowsko-miedzianogórskiego, zarówno z południa - z obszaru kieleckiego, jak i z północy- z obszaru łysogórskiego wkraczały gruboziarniste stożki aluwialne tworząc delty stożkowe (zlepieniec miedzianogórski). (...) Analiza petrograficzna osadów wskazuje, że piaskowce tworzące profil Klonów 1 i 2 wykazują niska dojrzałość mineralogiczną i teksturalna i odpowiadają składem szarowakom litycznym, rzadziej arenitom sublitycznym i sporadycznie arenitom kwarcowym. Z piaskowcami współwystępują mułowce i iłowce, a także zlepieńce i tufity. Dla określenia pochodzenia materiału detrytycznego i pozycji tektonicznej obszarów źródłowych metoda Gazzi-Dickinsona analizowano skład petrograficzny szkieletu ziarnowego piaskowców. Wyniki badań wskazują, że obszarem źródłowym był orogen zbudowany ze skał osadowych - piaskowców, mułowców, szarogłazów i iłowców, a także kwaśnych skał wulkanicznych. Wkładki tufitów w obrębie warstw klonowskich świadczą też, o towarzyszącej sedymentacji aktywności wulkanicznej obszarów źródłowych. Pozycja tektoniczna określona z trójkątnych diagramów QFL wskazuje na reaktywowany orogen jako źródło materiału klastycznego, natomiast z trójkąta, w którego narożach występują okruchy skał Lm, Lv, Ls+Lf, wynika, że był to łuk magmatyczny przechodzący strefę szwu strukturalnego. (...) Tektonika warstw klonowskich w Klonowie przedstawia się jako uskokowo-fałdowa. Obserwacje sugerują, że odkształcenie badanych warstw zachodziło na niezbyt dużej głębokości. (...) Pogląd, że główna dyslokacja świętokrzyska ma charakter szwu tektonicznego, można przyjąć zarówno na gruncie hipotezy o zespoleniu terranu małopolskiego z kratonem Europy Wschodniej, jak i hipotezy przyjmującej połączenie dwóch terranów: małopolskiego (kieleckiego) i łysogórskiego. Obserwacje geologiczne i wyniki badań geofizycznych wykluczają istnienie strefy subdukcji w paleozoiku w sąsiedztwie głównej dyslokacji świętokrzyskiej.(...) W Paśmie Klonowskim, w południowym skrzydle synkliny bodzentyńskiej, niezgodność pokaledońska mieści się zwykle w granicach błędu pomiarowego i nigdzie nie przekracza 8-10. Jednakże ruchy kaledonskie wyraziły się tutaj bardzo mocno rozwojem miąższego (400-600m) kompleksu oldredowego o charakterze typowej molasy. Zlepieńce miedzianogórskie i warstwy klonowskie reprezentują starszy oldred świętokrzyski, tj. starszą molase kaledońską. Młodszy oldred świętokrzyski, czyli późną ortomolase kaledońską, reprezentują warstwy barczańskie utworzone już po pulsacjach eryjskich, które zamknęły sedymentację morską warstw bostowskich i zarazem przerwały depozycje warstw klonowskich. (...)

5

Devonian depositional architecture in central segment of the Lublin Trough : preliminary results of integrated seismic and borehole study

Krzywiec P., Narkiewicz M.

Kwartalnik Geologiczny

|

1998

|

Vol. 42, nr 2

131-140

EN

Seismostratigraphic analysis of two selected seismic lines coupled with sedimentological and stratigraphic investigations of four deep wells allows for putting forward a revised depositional model for the Middle to Upper Devonian predominantly carbonate succession in the central part of the Lublin Trough. The upper Frasnian carbonate ramp prograded towards the north-east over the relatively thin and widespread Middle Devonian to lower Frasnian cycles. The lower Famennian shelf- basin fill consists of carbonate-shaly clinoforms also prograding towards the depocentral axis. The proposed model has important implications for a distribution of source-rocks related to distal condensed portions of the lower Famennian clinoforms and, probably, to distal part of the upper Frasnian ramp.

PL

Zintegrowana analiza danych sejsmicznych i otworowych z obszaru Lubelszczyzny pozwoliła na skonstruowanie wstępnego, odmiennego od przyjmowanych dotychczas, modelu sedymentacji osadów dewońskicj na tym obszarze. W pracy wykorzystano dwa profile sejsmiczne pomierzone przez ośrodek Geofizyka-Kraków i znajdujące się w ich pobliżu otwory Giełczew IG 1, PIG 5, PIG 6 oraz Zakrzew IG 1, odwiercone przez Państwowy Instytut Geologiczny. Obszar badań znajduje się w SE części Lubelszczyzny, gdzie osady karbonu występują tylko szczątkowo, a osady dewońskie przykryte są bezpośrednio przez osady mezozoiku platformowego. Osady dolnodewońskie (formacja zwoleńska), zaliczane do górnego żedynu-emsu, reprezentują aluwialny system depozycyjny. Dewon środkowy i górny składa się z utworów morskich. W niższej części (eifel) są to osady terygeniczne, przeważnie piaszczyste, zaliczone tu do systemu przybrzeżnych klastyków. Wyżej występują niemal wyłącznie utwory węglowe, reprezentujące rytmiczne następstwo utworów szelfu niżejpływowego (lub rampy) i płytkowodnej platformy węglowej. W obrębie żywetu i franu niższego można wyróżnić 4 cykle transgresywno-regresywne (T-R), których poszczególne ogniwa charakteryzują się znaczną oboczną ciągłością przy ogólnie niewielkich miąższościach ( 4 cykle łącznie ok. 300 m miąższości). Kolejny cykl T-R w obrębie wyższej części franu (ogniwo zubowickie) osiąga większą miąższość (ok.300 m) i odpowiada w większości środowisku płytkiego niżejpływowego szelfu lub środkowej rampy węglowej. Początek tego cyklu wiąże się prawdopodobnie z przyspieszenie tempa sedymentacji i subsydencji, które osiąga kulminację w farmenie. Wtedy to, po krótkotrwałym epizodzie regresywnym w najpóżniejszym franie, osadzają się miąższe (ok. 1000 m w tym rejonie, a ok. 1800 m koło Lublina) serie marglisto-wapienne tworzące pojedynczy cykl T-R. W warunkach silnej subsydencji, niewątpliwie o podłożu tektonicznym, następowało zasypywanie zbiornika przez utwory, początkowo, dys-anaerobowego niżejpływowego basenu szelfowego (formacja bychawska), a następnie - rampy węglanowej (formacja firlejska). Przy wykorzystaniu danych karotażowych (pomierzone oraz syntetyczne krzywe akustyczne) dla opracowanych otworów skonstruowano sejsmogramy syntetyczne, które pozwoliły na precyzyjne dowiązanie stratygrafii przewierconych osadów do obrazu sejsmicznego. W obrębie osadów dewońskich zidentyfikowano i skorelowano na profilach sejsmicznych horyzonty sejsmiczne związane ze stropem dewonu dolnego, eiflu, żywetu, franu i famenu. W obrębie interwału frańskiego stwierdzono wyraźne cienienie poszczególnych pakietów osadowych w kierunku NE, natomiast w obrębie pakietu fameńskiego zidentyfikowano kilka niezgodności kątowych między refleksami sejsmicznymi. Ponieważ dolny interwał osadów dewońskich reprezentowany jest przez osady generalne płytkowodne, przyjęto zatem, że dla odtworzenia dewońskiej syn-depozycyjnej geometrii tej części basenu można wypłaszczyć interpretowane profile sejsmiczne wzdłuż horyzontu związanego ze stropem dolnego dewonu. Na tak przekształconym profilu sejsmicznym wyraźnie widać, iż osady franu, a szczególnie famenu, wykazują progradacyjny charakter. Pozwoliło to na postawienie tezy, że osady ilasto-węglanowe famenu reprezentują etap zasypywania basenu i migrację pryzmy osadów ku NE. Przedstawiona interpretacja oparta była na stosunkowo skąpym materiale sejsmicznym. Z tego też względu powinna być traktowana jako wstępna propozycja modelu depozycyjnego dla osadów dewońskich w tej części Lubelszczyzny. Jego weryfikacja i uszczegółowienie powinno nastąpić poprzez interpretację gęstszej siatki profili sejsmicznych z tego rejonu oraz wykorzystanie większej liczby otworów.