Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Rozwój leja depresji w rejonie olkuskich kopalń rud cynku i ołowiu

Motyka Jacek, D'Obyrn Kajetan, Wójcik Tomasz, Cebula Bartosz

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

|

2022

|

nr 2

2--9

PL

Dane geologiczne rejestrowane od 1948 r. w rejonie olkuskiego wydobycia rud cynku i ołowiu pozwoliły przedstawić w artykule ewolucję leja depresji wokół kolejno powstających kopalń: „Bolesław”, „Olkusz” i „Pomorzany” oraz ujęcia głębinowego w Łazach Błędowskich. Kształt leja depresji zdefiniowany został głównie poprzez budowę geologiczną górotworu, ze szczególną rolą tektoniki i wzajemnego oddziaływania poszczególnych ośrodków drenażu. Zasięg drenażu osiągnął na początku lat 90. XX w. swoje maksimum (ok. 400 km2), przyjmując formę eliptyczną rozciągniętą w kierunku NW-SE. Ograniczenie funkcjonowania ujęcia wód w Łazach Błędowskich było pierwszym krokiem zmierzającym do zmniejszenia zasięgu leja depresji. Planowane wyłączenie pomp likwidowanej kopalni „Olkusz-Pomorzany” proces ten zakończy, w wyniku czego w rejonie Olkusza przywrócone zostaną stosunki wodne zbliżone do naturalnych.

EN

Geological data recorded since 1948 in the Olkusz area where zinc and lead ores are mined was used to develop the evolution of the depression crater around the gradually opened mines: „Bolesław", „Olkusz" and „Pomorzany", and in the vicinity of the deep-water intake in Łazy Błędowskie. The shape of this depression crater was primarily defined by the geological form of the rock mass, with particular emphasis on tectonics and and the mutual interactions among individual drainage centers. At the beginning of the 1990s, the drainage center reached its maximum (ca. 400 km2), taking on an elliptic form stretched to the NW-SE. Restricted functioning of the water intake in Łazy Błędowskie was the first step towards reducing the range of the depression crater. The planned decommissioning of the pumps in the liquidated „Olkusz-Pomorzany" mine is close to completion. This will restore near-natural water conditions in the Olkusz area.

2

Wykorzystanie systemów automatyki do obserwacji zmian środowiska wodnego i parametrów klimatycznych w rejonie KWB Bełchatów

Stobiecki Zbigniew

Przegląd Górniczy

|

2020

|

T. 76, nr 7

26--33

PL

W artykule przedstawiono praktyczne aspekty wykorzystania nowoczesnych systemów automatyki wdrożonych w Kopalni Bełchatów do kontroli zmian warunków hydrograficznych, hydrogeologicznych i czynników atmosferycznych w otoczeniu wyrobisk eksploatacyjnych. Omówiony został system nadzoru nad parametrami studni odwadniających i piezometrów, monitoring zrzutu wód do sieci hydrograficznej, a także pokazano w jaki obecnie sposób prowadzone są obserwacje w stacji meteorologicznej Chabielice. Dzięki wdrożeniu automatyki do monitoringu środowiska naturalnego pozyskiwane są obecnie ogromne ilości interesujących danych, które po odczytaniu są archiwizowane, a następnie poddawane obróbce w specjalistycznych programach, pozwalających na dokładniejszą ocenę i obserwację zjawisk zachodzących w środowisku naturalnym, a także ich zrozumienie. Wdrożenie do praktycznego użytkowania opisanych w artykule systemów poprawiło pracę kopalni Bełchatów poprzez podniesienie efektywności i sprawności użytkowanych dotychczas systemów nadzoru nad środowiskiem. Przełożyło się to z kolei na optymalizację procesu monitoringu środowiska, co w konsekwencji spowodowało zmniejszenie ilości zużytej energii elektrycznej w procesie odwadniania wyrobisk, a także zmniejszenie kosztów osobowo-sprzętowych związanych z obsługą starszego typu urządzeń.

EN

The article presents the practical aspects of using modern automation systems implemented in the Belchatow Mine to control changes in hydrographic, hydrogeological and atmospheric conditions in the vicinity of mining excavations. The system of supervision over the parameters of drainage wells and piezometers was discussed, as well as the monitoring of water discharge into the hydrographic network, and the current observations at the Chabielice meteorological station were shown. Thanks to the implementation of automation for environmental monitoring, huge amounts of interesting data are now obtained, which, after reading, are archived and then processed in specialized programs, allowing for a more accurate assessment and observation of phenomena occurring in the natural environment, as well as their understanding. The implementation for practical use of the systems described in the article improved the work of the Bełchatów mine by increasing the effectiveness and efficiency of the environmental supervision systems used so far. This, in turn, translated into the optimization of the environmental monitoring process, which in turn resulted in a reduction in the amount of electricity used in the process of drainage of excavations, as well as a reduction in personnel and equipment costs related to the operation of older types of devices.

3

Zmiany warunków wodnych wskutek działalności górniczej w rejonie Gałęzice–Bolechowice–Borków w Górach Świętokrzyskich

Prażak Jan, Bruczyńska Joanna, Kaczor-Kurzawa Dorota, Młyńczak Tomnasz

Przegląd Geologiczny

|

2020

|

Vol. 68, nr 4

233--236

EN

In the Gałęzice-Bolechowice-Borków region, located in the Holy Cross Mountains, several limestone and dolomite quarries are currently in operation. Deep drainage of these quarries caused the formation of a large regional depression cone that affected numerous groundwater intakes, including those supplying potable water for communes, and a large intake in the Dyminy quarter of Kielce. The range of the depression cone will increase in the future, both vertically and laterally, due to expanding extraction of industrial stones from continuously deepened mining levels. Prognoses of further changes of hydrologic conditions in the region and their impact on admissible volumes of groundwater resources available in particular intakes are calculated using the stationary mathematical model.

4

Eksploatacja zasobów wody podziemnej w Lublinie w latach 1955-2015

Michalczyk Z., Chmiel S., Głowacki S., Sposób J.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 11/2

1344--1349

EN

The paper presents issues related to the changes of groundwater with drawal in Lublin in the 20th and 21st centuries and their consequences. The research has been based on the analysis of published and archival materials of the Department of Hydrology, Maria Curie Skłodowska University in Lublin, and the Municipal Water and Sewerage Company in Lublin. The collected data have allowed for the preparation of groundwater contour maps for several hydrodynamic situations in 1955-2015. Assessment of the range and depth of the depression cone in zones of water intakes and in the city in the last 70 years was determined by comparison of the present-day groundwater contour map and the map for 1955. High water withdrawal in the 1980-ties has resulted in lowering of the groundwater table. In the last decades, after the marketization of water prices and economic changes, decrease of water withdrawal took place, which in the case of higher precipitation resulted in increased groundwater levels.

5

Wpływ nawożenia na skład runi i plonowanie łąki na glebie torfowo-murszowej w warunkach leja depresji wody gruntowej

Miatkowski Z., Turbiak J.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2016

|

T. 16, z. 1

39--53

PL

Celem badań było określenie wpływu nawożenia na skład botaniczny oraz plonowanie łąki w warunkach leja depresji wody gruntowej. Udział gatunków roślin określano metodą Klappa, przed zbiorem pierwszego pokosu. Badania prowadzono w latach 2005˗2014 na trzech kompleksach zlokalizowanych w siedliskach o zróżnicowanych warunkach wodnych. Pierwszy z kompleksów łąkowych był położony poza zasięgiem, drugi – na granicy, a trzeci w zasięgu leja depresji wody gruntowej. Stwierdzono korzystny wpływ nawożenia mineralnego na zwiększenie udziału traw w runi oraz zmniejszenie udziału roślin z grupy ziół i chwastów na kompleksach zasilanych wodą gruntową. Nawożenie mineralne powodowało zmniejszenie udziału roślin bobowatych. Stwierdzono także, że głębokie obniżenie poziomu wody gruntowej w siedliskach pobagiennych spowodowało drastyczne ograniczenie plonu roślin. Na kompleksie pozbawionym zasilania gruntowego średnie plony siana na poletkach nienawożonych i nawożonych wynosiły odpowiednio 0,40 i 0,85 Mg•ha-1 i były około 10-krotnie mniejsze niż na kompleksach zasilanych wodą gruntową.

EN

The aim of the studies was to determine the effect of mineral fertilization on botanical composition, and meadows yields depending on water conditions. The studies were carried out in the years 2005–2014 at three sites located in habitats with different water conditions. The first of the sites was located out of the reach, the second – on the boundary and the third within the ground water depression cone. A favourable effect of mineral fertilization on increasing grasses share and decreasing herbs and weeds share in the sward at sites supplied with ground water was found. Mineral fertilization caused decrease in papilionaceous plants share. It was also found that deep lowering of ground water level at post-bog sites caused drastic reduction in plant yield. At the site without ground supply mean hay yield in plots without fertilization and with fertilization was 0.40 and 0.85 Mg•ha-1 respectively and was about 10 times lower than at sites supplied with ground water.

6

Zastosowanie metody georadarowej do określania położenia swobodnego zwierciadła wód podziemnych w trakcie próbnego pompowania

Gańko M., Mieszkowski R., Gańko A.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 10/1

721--726

EN

In this paper were verify the possibilities of use the ground penetrating radar method to defining the range of depression cone during pumping test the first free aquifer. On the experimental area there were: pumping well with observation weels, geotechnical weels and cone penetration tests. This made possible the credible interpretation of the results with GPR investigations. GPR measurements were executed before pumping and after stabilizing the depression. On the echograms there were clearly appeared the free aquifer before and during of the pumping. On the basis of geophisical investigations it was successful to interpret the position of free aquifer and the range of depression cone.

7

Numerical three-dimensional model of airport terminal drainage system

Strzelecki M.

Studia Geotechnica et Mechanica

|

2014

|

Vol. 36, nr 1

111--119

EN

During the construction of an airport terminal it was found that as a result of the hydrostatic pressure of underground water the foundation plate of the building had dangerously shifted in the direction opposite to that of the gravitational forces. The only effective measure was to introduce a drainage system on the site. The complex geology of the area indicated that two independent drainage systems, i.e., a horizontal system in the Quaternary beds and a vertical system in the Tertiary water-bearing levels, were necessary. This paper presents numerical FEM calculations of the two drainage systems being part of the airport terminal drainaged esign. The computer simulation which was carried out took into consideration the actual effect of the drainage systems and their impact on the depression cone being formed in the two aquifers.

8

Wpływ eksploatacji ujęcia komunalnego Mirów–Srocko–Olsztyn koło Częstochowy na dynamikę wód podziemnych czwartorzędowo-jurajskiego poziomu użytkowego

Kaczor-Kurzawa D.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2013

|

nr 456 Hydrogeologia z. 14/1

249--257

PL

Obserwowany od 1997 roku spadek wielkości poboru wód na ujęciu komunalnym Mirów–Srocko–Olsztyn koło Częstochowy spowodował wyraźne zmniejszenie głębokości i zasięgu leja depresji. Świadczą o tym wyniki pomiarów położenia zwierciadła wód podziemnych, wykonanych w 2011 roku w 66 studniach wierconych, 12 studniach kopanych i 23 piezometrach. Wyniki te odniesiono do danych przedstawionych na mapie głównego użytkowego poziomu wodonośnego (1997 rok) i pierwszego od powierzchni terenu poziomu wodonośnego (lata 2006–2008). W ten sposób określono zmiany położenia zwierciadła wód podziemnych, ukazujące jego podwyższenie (miejscami ponad 20 m).

EN

Reduction in groundwater exploitation by 25% in the Mirów–Srocko–Olsztyn intake, noted during the period 1997–2011, led to a significant decrease of the depth and range of the depression cone, which is recognizable on a 50 km2 area near Częstochowa (southern Poland). Such conclusion is based on the measurements of groundwater table conducted in 2011 in 101 documentation points (66 extraction wells, 12 hand-dug wells, 23 observation wells). The measurement results were compared to data presented on the Map of the Main Usable Aquifer (1997) and the Maps of the Uppermost Aquifer (2006–2008). This allowed determining the relative latitude changes of groundwater table.

9

Wahania zwierciadła wód neogeńskiego piętra wodonośnego w rejonie Wrocławia

Korwin-Piotrowska A., Krawczyk J., Russ D.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2013

|

nr 456 Hydrogeologia z. 14/1

299--303

PL

Neogeńskie piętro wodonośne w rejonie Wrocławia stanowi centralną część hydrostrukturalnej jednostki niecki wrocławskiej, przykrywającej krystaliczne serie bloku przedsudeckiego i dyskordantnie zalegające osady monokliny przedsudeckiej. Jego bazę drenażu stanowi Odra o kierunku NW–SE, przecinająca centralnie miasto Wrocław. W drugiej połowie ubiegłego stulecia prowadzono intensywną eksploatację wód piętra neogeńskiego na terenie Wrocławia. Efektem czego naturalny, naporowo-artezyjski reżim wód podziemnych, zmienił charakter na wyłącznie naporowy a jego powierzchnia piezometryczna uległa znacznemu obniżeniu. W wyniku zmian gospodarczych zapoczątkowanych pod koniec ubiegłego wieku, nastąpił drastyczny spadek eksploatacji wód tego piętra, co do dzisiaj skutkuje redukcją leja depresji. Odmienna sytuacja występuje w okolicach Wrocławia. W latach 90., w związku z budową systemu odprowadzania ścieków i sieci wodociągowej przyległych gmin, zaczęto rozbudowywać istniejące i zakładać nowe ujęcia wód poziomu neogeńskiego. W rejonach tych mamy do czynienia z dynamicznym charakterem zwierciadła wody. W ramach badań prowadzonych od 2009 roku, podjęto próbę analizy zmian hydrodynamicznych w poziomie neogeńskim, w trakcie procesu wypełniania (redukcji) leja depresji.

EN

The groundwater Neogene multiaquifer is the central hydrostructural part of Wrocław basin unit, which covers crystalinic series of przedsudecki block and dyscordantly lying residuals of the Sudetian Monocline The Odra river forms its drainage base of the direction NW–SE, crossing centrally the city of Wrocław. The natural, confined-artesian regime of groundwater Neogen multiaquifer in Wrocław has changed its regime to the unconfined regime only and its groundwater level decreased due to the intensive exploitation in the second half of the previous century. Due to the economic changes of the end the previous century the exploitation of the Neogene groundwater decreased, which has the influence on the reduction the depression cone. A completely different situation is in the areas surrounding Wrocław where the development of new groundwater intakes and the extension of the existing ones started in the 90’s. This being connected with the obligation of sewage system and waterworks implementation. In those regions we observe the dynamic groundwater level. Within the research commenced in 2009 the trial to analyse the hydrodynamic changes in the Neogen multiaquifer during the reduction process of the depression cone was taken.

10

Ocena zmian odpływu w zlewni rzeki Widawki w roku hydrologicznym 2010 pod wpływem oddziaływania inwestycji górniczo-energetycznej w rejonie Bełchatowa

Wachowiak G., Galiniak G., Jończyk W., Martyniak R.

Górnictwo i Geoinżynieria

|

2011

|

R. 35, z. 3

381-395

PL

Jednym z ważnych elementów oddziaływania odkrywkowej eksploatacji węgla brunatnego i powiązanej z nią energetyki na środowisko naturalne są zmiany zachodzące w środowisku wodnym (wody powierzchniowe i podziemne). W niniejszym artykule autorzy charakteryzują (dla roku hydrologicznego 2010) wpływ Kopalni oraz Elektrowni "Bełchatów" na odpływ rzeczny w zlewni rzeki Widawki. Z jednej strony istnieje zwiększenie przepływu w ciekach powierzchniowych na skutek odprowadzania wód pochodzących z odwodnienia złoża, z drugiej strony wytworzony lej depresji oraz pobór wód dla potrzeb Elektrowni zmniejszają zasilanie i przepływ naturalny. Analizę zmian w odpływie wykonano w oparciu o wyniki stałego monitoringu prowadzonego w celu ustalenie przepływów rzecznych (rzeczywistych i odtworzonych jak dla warunków naturalnych) oraz wielkości czynników antropogenicznych.

EN

Changes in water conditions (surface and groundwater) are one of the important elements of the impact of open pit lignite mining and associated energy production on the environment. In this article, the authors characterize (for the hydrological year 2010) the impact of the mine and power station "Belchatow" on the river runoff in the catchment of Widawka river. This influence is manifested primarily by providing the hydrographic network with drainage water coming from the mine; by flow-reducing influence of the depression cone, as well as by abstractions for the power station. The analysis of changes in the outflow was based on the determination of river flows (actual and reconstructed as in natural conditions) and on the size of anthropogenic factors.

11

Mapping of land use changes in Poland using Earth observation data

Ciołkosz A.

Geoinformation Issues

|

2011

|

Vol. 3, no. 1(3)

77-86

EN

Mapping of land use for the needs of reconstruction of the country was one of the main tasks of the Head Off ce of the Land Surveying set up after the Second World War. Up to present day such map has not been made despite of many attempts and the high demand for this type of map primarily by the spatial economy. The main reason was the lack of raw materials and high cost of feld works. The situation changed with the launch of Landsat satellite. Images taken by this satellite were used for the preparation of land use map covering the entire country. They were also used to compilation the land cover databases developed within the three CORINE Land Cover (CLC) projects in 1990, 2000 and 2006. Comparison of these databases allowed an analysis of land use changes occurred within 16 years. These changes were relatively small, far below expectations. CLC database was also compared with a map of land use developed on the basis of topographic maps from the 1930's. The comparison showed changes that have occurred on the surface representing almost 10% of the total area of the country. They reveal both some effects of hostilities, the current expansion of the country, as well as the effects of natural disasters which hit Poland in recent years. Images taken by Landsat have also been applied to study the damage of forests in the Sudety Mountains. Several degrees of damage to spruce stands have been distinguished on the basis of satellite images. They were also used to study the development of brown coal mine and its impact on dropping the groundwater level in the vicinity of mine as well as to determine the development of Warsaw built-up areas in the last 80 years.

PL

Kartowanie użytkowania ziemi na potrzeby odbudowy kraju było jednym z głównych zadań Głównego Urzędu Pomiarów Kraju utworzonego po drugiej wojnie światowej. Mimo dużego zapotrzebowania na taką mapę przez gospodarkę narodową i wielu prób jej opracowania dotychczas nie udało się jej wykonać. Głównym powodem był brak odpowiednich materiałów źródłowych oraz wysoki koszt prac terenowych. Sytuacja uległa zmianie z chwilą wystrzelenia satelity Landsat. Zdjęcia wykonywane przez tego satelitę zostały wykorzystane do opracowania mapy użytkowania ziemi obejmującej obszar całego kraju. Zostały one także wykorzystane do opracowania baz danych zawierających informacje o pokryciu terenu w ramach trzech projektów CORINE Land Cover (CLC) 1990, 2000 i 2006. Porównanie tych baz pozwoliło na analizę zmian użytkowania ziemi jakie zaszły w okresie 16 lat. Zmiany te okazały się stosunkowo nieduże, dalekie poniżej oczekiwań. Baza danych CLC-2000 została porównana z mapą użytkowania ziemi opracowaną na podstawie map topograficznych z lat 30 ubiegłego wieku. Porównanie to wykazało zmiany jakie zaszły w ciągu niemal 80 lat w Polsce. Objęły one obszar stanowiący niemal 10% powierzchni kraju. Zmiany te odzwierciedliły zniszczenia wojenne, powojenny rozwój kraju, jak również wykazały skutki klęsk ekologicznych, które wystąpiły w Polsce w ostatnich latach. Zdjęcia wykonane przez satelitę Landsat zostały także wykorzystane do badania zniszczeń lasów w Sudetach. Kilka stopni uszkodzeń drzewostanów świerkowych rozpoznano na podstawie tych zdjęć. Były one także wykorzystane do badania wpływu kopalni odkrywkowej węgla brunatnego, powstanie leja depresyjnego jak również do określenia rozwoju zabudowy w Warszawie w ciągu ostatnich 80 lat.

12

Stopień antropogenicznego zanieczyszczenia wód podziemnych w północnej części Wysoczyzny Tureckiej

Porowska D., Sawicka K.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2011

|

nr 445 Hydrogeologia z. 12/2

475--484

PL

Celem badań było określenie stopnia przekształceń antropogenicznych chemizmu wód podziemnych występujących w utworach czwartorzędowych i górnokredowych Wysoczyzny Tureckiej, a także rozpoznanie możliwego wpływu odkrywkowej Kopalni Węgla Brunatnego „Adamów” na środowisko hydrogeochemiczne omawianego rejonu. Chemizm wód poziomu górnokredowego kształtowany jest pod wpływem czynników naturalnych, natomiast w wodach poziomu czwartorzędowego zauważalny jest początkowy stopień przekształceń antropogenicznych.

EN

The objective of this study was to identify the influence of the brown coal mine anthropopresion on chemical composition of groundwater in the Quaternary aquifer and in the Upper Cretaceous aquifer in Turek Glacial Upland. Generally, the water chemistry within Upper Cretaceous aquifer is controlled by natural processes, whereas in the Quaternary aquifer antropogenic influence can be seen.

13

Przyczyny zmian w odpływie rzecznym na obszarach objętych wpływem eksploatacji węgla brunatnego

Wachowiak G., Kępińska-Kasprzak M.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2010

|

Nr 138 (18)

65-72

PL

Badania hydrologiczno-meteorologiczne prowadzone przez IMGW na obszarze wpływu inwestycji górniczo-energetycznej w rejonie Bełchatowa pozwoliły na ocenę antropogenicznych i naturalnych przyczyn zmian w odpływie rzecznym na terenach objętych wpływem antropopresji. Wskazano na konieczność prowadzenia szerokich badań hydrologicznych i meteorologicznych we wszystkich fazach działania kopalni.

EN

Hydrological-meteorological research carried by IMGW in the area affected by the open cast lignite mine and power plant in the Bełchatów region allowed to estimate the causes of anthropogenic and natural impacts on the fluvial runoff in the area under anthropopressure. The necessity to conduct broad hydrological and meteorological research at all phases of opencast mining operations was strongly recommended.

14

Wykorzystanie numerycznego modelu filtracji wód podziemnych przy projektowaniu odwodnienia wykopów budowlanych na terenie modernizowanej oczyszczalni ścieków w Myszkowie

Nikiel G.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2010

|

nr 442 Hydrogeologia z. 11

137--142

PL

W artykule przedstawiono wykorzystanie numerycznego modelu filtracji wód podziemnych do określenia zakresu koniecznych prac odwodnieniowych dla projektowanych obiektów oczyszczalni ścieków w Myszkowie. Zastosowanie modelu matematycznego umożliwiło dobranie optymalnej ilości i lokalizacji studni odwadniających, z uwzględnieniem niebezpieczeństwa osiadania gruntu na skutek obniżenia zwierciadła wody pod istniejącymi obiektami. Obliczenia programem MODFLOW przeprowadzono dla 3 etapów realizacji obiektów oczyszczalni, przy różnych wariantach odwodnienia. Wynikiem obliczeń symulacyjnych są mapy prezentujące obniżenia zwierciadła wody w obszarze objętym odwodnieniem oraz oszacowane wartości osiadania gruntu stanowiące potencjalne zagrożenie dla istniejących obiektów.

EN

The article presents the application of numerical model of groundwater filtration for assessment of necessary dewatering work range for the construction of wastewater treatment plant in Myszków. A mathematical model provides a possibility of selection the best quantity and location of drainage wells including the danger of land subsidence beneath existing buildings taking into account the depression of the groundwater table. Calculations with Modflow package were done for the three projected options of completion objects in a different dewatering techniques. The results of prognostic calculation are maps which show depression of groundwater table in the dewatering area and also estimating the value of land subsidence. The land subsidence is the main source of danger for existing buildings.

15

Emisja CO2 z gleb torfowo-murszowych położonych w zasięgu leja depresji wody gruntowej

Turbiak J.

Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska

|

2006

|

Vol. 15, No. 2

199--208

EN

The aim of the paper was to determine a CO2 emission rate from peat-muck soils depending on moisture conditions of sites. The studies of CO2 emission were carried out at four experimental sites located in the region of the “Bełchatów” brown coal mine in 2002-2005. In the study period the highest CO2 emission was found at the site supplied with ground water - 851 mg m-2·h-1. At the sites deprived of ground water supply CO2 emission was 4,5, 22,3 and 30,2% lower. It was also found that in the growing season average in respect of precipitation sum CO2 emission at the sites lying within the ground water dezpression cone was higher than at the site supplied with ground water, whereas in dry and very dry years this relationship was reverse. A reduction in a CO2 emission rate at the sites lying within the ground water depression cone resulted from a reduction in respiration intensity of plant roots caused by water deficiency.

16

Wpływ regresji leja depresyjnego KWB "Bełchatów" na wielkość odpływu w zlewni górnej Widawki

Wachowiak G.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2004

|

R. 46, nr 1

14-19

PL

Lej depresyjny, który powstał w wyniku odwadniania złoża węgla brunatnego "Bełchatów" wpłynął na obniżenie zasobów wód powierzchniowych i zmniejszenie odpływu rzecznego. Wraz ze wzrostem jego udziału w zlewni zwiększała się skała zachodzących zmian. Wycofywanie się leja depresyjnego związane ze zmianą frontu prac górniczych i odwodnieniowych powoduje stopniowe odtwarzanie się zasobów wodnych. Procesy te prześledzić można na przykładzie analizy zmian zachodzących w przepływach górnej Widawki i odpływie w zlewni w latach 1976-2002. Największe zmniejszenie charakterystyk hydrologicznych przypada na lata 1991-1994, kiedy to miał miejsce największy udział leja depresyjnego w zlewni. Od 1995 roku następuje stopniowy wzrost odpływu i stopniowo zmniejsza się wpływ leja depresyjnego, co związane jest z jego regresją w analizowanej zlewni.

EN

Depression cone developed as a result of dewatering of open cast lignite mine Bełchatów reduced surface water resources and river outflows. Together with the cone increase in drainage area the scale of associated phenomena followed. On the other hand, regression of depression cone resulting from change of mining and dewatering fronts brought gradual rebuilding of surface water resources. Those processes may be traced based on analysis of surface water changes inflows of upper Widawka river and drainage area outflows in period 1976-2002. The largest decrease in hydrological characteristics occurred in 1991-1994, when the depression cone has the largest share in drainage area. Since 1995, gradual increase in surface outflow and decrease of depression cone may be observed, what is directly related to regression of depression cone occurring in drainage area.