Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Effect of the cement and limestone industry on the chemical properties of water beneath tree canopies

Sporek Monika

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2018

|

Vol. 25, nr 2

207--214

EN

This study is a continuation of earlier research aimed at determining the changes in the quality of precipitation beneath the canopy in pine stands affected by the emission of alkaline pollutants. This study was conducted in the Gorazdze Forest District, in a forest complex in south-western Poland affected by the cement and limestone industry. The rainwater measurements under the canopy of Scots pine were made according to the methodology of the environmental monitoring. Wet and dry deposits, thus the total pollution load brought into the forest ecosystem, were analysed. The pH and electrical conductivity was measured in collected water samples. The results showed differences between precipitation in winter (1.10–31.03 next year; fourth and first quarters), and in the growth season (during the second and third quarters – 1.04–30.09). Precipitation sampled beneath tree canopies in the winter half year had higher pH than those from the growth season half year (Table 2).

PL

Prowadzone badania są kontynuacją wcześniejszych prac, których celem jest określenie dynamiki zmian jakości wód opadowych pod okapem drzewostanów sosnowych, znajdujących się pod wpływem imisji zanieczyszczeń alkalicznych. W pracy przedstawiono wyniki trzyletniego okresu badawczego, obejmującego lata 2015–2017. Badania prowadzono w kompleksie leśnym w południowo-zachodniej części Polski (Leśnictwo Górażdże), będącym pod wpływem przemysłu cementowo-wapienniczego. Pomiary wody deszczowej pod okapem sosny zwyczajnej wykonano zgodnie z metodologią monitoringu środowiska Analizie podlegał zarówno depozyt mokry jak i suchy, czyli łączny ładunek zanieczyszczeń jaki wnoszony jest do ekosystemów leśnych. W pobranych próbach wody oznaczono odczyn (pH) oraz przewodnośæ elektrolityczną. Trzyletnie badania wykazały znaczne zróżnicowanie odczynu i przewodności elektrolitycznej opadów atmosferycznych. Uzyskane wartości pH mieściły się w przedziale 3,54–7,97 (tab. 1). Wyniki badań wskazują na różnicę między opadami zimowymi (1.10–31.03 następnego roku IV i I kwartał) a opadami w okresie wegetacyjnym (1.04–30.09; II i III kwartał). Opady podokapowe półrocza zimowego miały wyższy odczyn niż w miesiącach przypadających na okres wegetacyjny (tab. 2).

2

Metanizacja CO₂ na katalizatorach wytworzonych metodą depozycji plazmowej

Tracz P., Redzynia W., Kierzkowska-Pawlak H., Tyczkowski J.

Przemysł Chemiczny

|

2017

|

T. 96, nr 3

672--674

PL

Przedstawiono wyniki badań metanizacji CO₂ przy użyciu nanokatalizatorów wytworzonych na kantalowych nośnikach strukturalnych za pomocą metody chemicznej depozycji z par związków metaloorganicznych wspomaganej plazmą (PEMOCVD). Wykazano wysoką aktywność katalityczną wytworzonych nanowarstw w reakcji uwodornienia CO₂ do metanu. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono możliwość wykorzystania przemysłowego wytworzonych katalizatorów, szczególnie w reaktorach strukturalnych.

EN

New Co and Ru nanocatalysts for methanation of CO₂ were prepd. by plasma-enhanced metal-org. CVD on metallic structural supports. The Co₃O₄ or RuO₂-contg. thin films of the nanocatalysts were used for conversion of CO₂ with H₂ (mole ratio 1:4) to MeH in a gradientless flow reactor at 150-500°C and atm. pressure. The exptl. results revealed a high catalytic activity of the deposited films. The RuO₂ catalyst showed higher activity than the Co₃O₄ one.

3

On transport and deposition of aerosol particles in the human breathing system - selected problems

Moskal A.

Prace Wydziału Inżynierii Chemicznej i Procesowej Politechniki Warszawskiej

|

2010

|

Vol. 34, z. 1

3-215

EN

Transport and deposition of aerosol particles in the human breathing system is one of the most important processes, which may affect human health from hazardous and therapeutic point of view. A description of the process is extremely difficult due to its multi-parametrical character. The strict medical knowledge about anatomy, physiology and pathophysiology of breathing as well as the engineering knowledge about the fluid flow and aerosol mechanics are needed for comprehensive understanding of the process. Due to the lack of the precise data obtained from in vivo measurements performed on living patients, the in vitro and in silica modeling become an interesting alternative as a source of the information. The aim of this work is a critical analysis of existing techniques and approaches for modeling and an attempt to eliminate their major limitations. The additional goal is to examine the airflow aspects of the process neglected in a main stream of publications which are : unsteadiness of the airflow through breathing cycle, influence of the health conditions on the airflow and aerosol deposition, and influence of the aerosol aggregates geometry on their deposition in the breathing system. For this purpose, first the brief description of the breathing system is provided and the main geometrical models of the system are reviewed. Information about physiology and pathophysiology of the breathing system are presented for better understanding of the background of the process. In the next step, the fundamental approach to modeling of the airflow mechanics is presented, with special focus on the turbulence models. The results of the in silica simulation of the flow in selected sub-elements of the breathing system are presented and discussed. Then, the background of aerosol dynamics is reviewed. Existing models of aerosol aggregates dynamics are discussed. New model, based on the rigid body mechanics approach, was evolved by the author. Finally, the results of the in silica and in vitro modeling of the process of aerosol transport and deposition in selected sub-elements of the human breathing system proving the author's theses are presented and discussed.

PL

Transport i depozycja cząstek aerozolowych w układzie oddechowym człowieka są jednymi z ważniejszych zagadnień, mogącymi wpłynąć na stan zdrowia zarówno z punktu widzenia zagrożeń toksykologicznych, jak i możliwości terapeutycznych opisywanych procesów. Opis procesu jest niezmiernie trudny ze względu na jego wieloparametryczny charakter. Wiedza medyczna, obejmująca anatomię, fizjologię i patofizjologię oddychania, na równi z wiedzą z zakresu mechaniki płynów i mechaniki układów rozproszonych jest potrzebna do pełnego zrozumienia procesu. Ze względu na brak szczegółowych danych otrzymanych z badań przeprowadzonych na żywych pacjentach (in vivo), badania in vitro i in silica stają się obiecującymi równoważnymi źródłami informacji o procesie. Celem pracy jest krytyczna analiza istniejących technik i podejść do modelowania procesu. Dodatkowym celem pracy jest uwypuklenie pewnych aspektów procesowych dotyczących transportu i depozycji cząstek aerozolowych w drogach oddechowych człowieka, pomijanych w głównym nurcie publikacji naukowych na ten temat, tj.: zmienności przepływu powietrza podczas cyklu oddechowego, wpływu stanu zdrowia na przepływ aerozolu oraz wpływu geometrii agregatów aerozolowych na ich transport i depozycję w układzie oddechowym. W tym celu w pierwszych rozdziałach pracy przedstawiono krótki zbiorczy opis anatomii układu oddechowego wraz z opisem fizjologii i patofizjologii oddychania. W następnych rozdziałach omówiono podstawy teoretyczne modelowania przepływu powietrza w drogach oddechowych, ze szczególnym uwzględnieniem modeli burzliwości. Przedstawiono i przedyskutowano wyniki modelowania in silica przepływu w wybranych elementach układu oddechowego. Następnie zebrano i zaprezentowano podstawy mechaniki aerozoli. Przedstawiono przegląd istniejących modeli agregatów aerozolowych i zaprezentowano nowy model bazujący na mechanice bryły sztywnej, wyprowadzony przez autora rozprawy. W rozdziale ostatnim zebrano i przedstawiono wyniki modelowania in silica i in vitro procesu transportu i depozycji cząstek aerozolowych w układzie oddechowym człowieka.

4

National scale modelling of the concentration and deposition of reduced nitrogen and its application to Poland

Kryza M., Błaś M., Dore A., Sobik M.

Ecological Chemistry and Engineering. S

|

2010

|

Vol. 17, nr 2

161-176

EN

The relative contribution of reduced nitrogen in acid and eutrophic deposition in Europe has been recently increasing as a result of SO2 and NOx emissions abatements. For Poland, the main source of spatial information on dry and wet deposition of NHx is the EMEP model with a coarse 50 km x 50 km grid which may be insufficient for national scale studies, as the NHx emissions, concentrations and depositions vary considerably over a short distance. The FRAME model is used to calculate the spatial patterns of annual average NHx air concentrations and depositions with a 5 km x 5 km grid. The results correlate well with available measurement and with spatial patterns of concentrations and depositions of NHx reported with the EMEP, but show higher spatial variability. The differences in deposition budgets calculated with FRAME and EMEP are less than 17% for wet and 6% for dry deposition. The differences between FRAME and the Polish Chief Inspectorate of Environmental Protection interpolation based wet deposition budget is 3%. Up to 93% of dry and 53% of wet deposition of NHx comes from national activities. The western part of Poland and the mountains in the south are strongly influenced by the NHx deposition from transboundary transport.

PL

W wyniku skutecznej redukcji emisji SO2 i NOx wzrasta względny udział azotu zredukowanego w zakwaszaniu i eutrofizacji środowiska przyrodniczego w Polsce i całej Europie. Głównym źródłem przestrzennej informacji o suchej i mokrej depozycji NHx w Polsce jest model EMEP (European Monitoring and Evaluation Programme), pracujący z przestrzenną rozdzielczością 50 km x 50 km. Ze względu na dużą zmienność przestrzenną w emisji, koncentracji i depozycji NHx taka informacja może być niewystarczająca dla analiz w skali regionalnej. W pracy zastosowano model FRAME (Fine Resolution Atmospheric Multi-pollutant Exchange) do obliczenia średniorocznych stężeń azotu zredukowanego oraz jego suchej i mokrej depozycji w rozdzielczości przestrzennej 5 km x 5 km. Uzyskane wyniki wykazują dużą zgodność z dostępnymi danymi pomiarowymi oraz z przestrzenną informacją obliczoną za pomocą modelu EMEP, wykazując jednocześnie znacznie większą zmienność przestrzenną. Różnice w bilansie depozycji, obliczonym za pomocą szacunków FRAME i EMEP, nie przekraczają 17% dla depozycji mokrej i 6% dla suchej. Różnice między FRAME a szacunkami polskiego Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska są na poziomie 3% w przypadku mokrej depozycji. W pracy wykazano także, że 93% suchej i 53% mokrej depozycji azotu zredukowanego w Polsce pochodzi z emisji ze źródeł krajowych. Transgraniczny napływ zanieczyszczeń ma największe znaczenie na obszarze zachodniej Polski oraz w górach na południu kraju.

5

Fine-resolution modeling of concentration and deposition of nitrogen and sulphur compounds For Poland - application of the FRAME model

Kryza M., Błaś M., Dore A.J., Sobik M.

Archives of Environmental Protection

|

2010

|

Vol. 36, no. 1

49-62

EN

The main source of spatial information on concentration and deposition of air pollutants in Poland is the continental scale EMEP model with 50 km x 50 km grid. The coarse resolution of the EMEP model may be insufficient for regional scale studies. A new proposal is the application of the national scale atmospheric transport model FRAME (Fine Resolution Atmospheric Multi-pollutant Exchange), originally developed for the United Kingdom. The model works with 5 km x 5 km spatial resolution and the air column is divided into 33 layers. FRAME was used here to assess the spatial patterns of yearly averaged air concentrations, and wet and dry deposition of sulphur and nitrogen compounds for the area of Poland. This study presents preliminary results of the modeling of the yearly average concentrations as well as dry and wet depositions of SOx, NOyand NH x for Poland. FRAME results were compared with available measurements from the monitoring sites and national deposition budget with the EMEP and IMGW estimates. The results show close agreement with the measured concentrations expressed by determination coefficient close to 0.7 for both SO2 and NO x. The dry and wet deposition budgets for FRAME are also in close agreement with the EMEP and GIOŚ estimates. The FRAME model, despite its relatively simple meteorological parameterizations, is well suited to calculate the spatial pattern of annual average concentration and yearly deposition of atmospheric pollutants which was earlier presented for the UK and was shown in this paper for Poland. The model can also be used to analyze the impact of individual point sources or different emission sectors on spatial pattern of air concentration and deposition as well as testing the changes in deposition resulting from future emissions reduction scenarios.

PL

W opracowaniach dotyczących koncentracji i depozycji zanieczyszczeń atmosferycznych w Polsce, podstawowym źródłem informacji przestrzennej jest model EMEP. Jest on cennym narzędziem pozwalającym na ilościowe i jakościowe zobrazowanie przestrzennych zmian koncentracji i depozycji zanieczyszczeń oraz na szacowanie roli transportu dalekiego zasięgu w skali kontynentalnej. Jego najistotniejszą wadą jest mała rozdzielczość przestrzenna (50 km x 50 km), która ogranicza możliwości uwzględnienia procesów atmosferycznych zachodzących w skali regionalnej (np. powiązanych z rzeźbą terenu). Jednym z kilku stosowanych w Europie regionalnych modeli o wyższej rozdzielczości jest brytyjski model FRAME (Fine Resolution Atmospheric Multi-pollutant Exchange). Wszystkie uwzględnione w nim procesy atmosferyczne i chemiczne analizowane są w kolumnie powietrza o podstawie 5 km x 5 km, podzielonej w pionie na 33 warstwy. Uzyskane za pomocą polskiej wersji modelu FRAME rozkłady przestrzenne koncentracji oraz depozycji zanieczyszczeń dla Polski dla 2002 r. charakteryzują się dobrą zgodnością z danymi pomiarowymi. W przypadku koncentracji współczynnik determinacji jest na poziomie 0,7 dla SO2 oraz NO2. Roczny bilans suchej oraz mokrej depozycji, wyliczony w oparciu o model FRAME, jest bliski szacunkom modelu EMEP oraz GIOŚ. Pomimo dość prostej parametryzacji danych meteorologicznych model FRAME z dobrym przybliżeniem oszacował średnią roczną koncentrację oraz roczną depozycję zanieczyszczeń. Wcześniej podobne wyniki otrzymano także dla Wielkiej Brytanii. FRAME może być więc traktowany jako użyteczne narzędzie pozwalające na przestrzenną charakterystykę średniej rocznej koncentracji i rocznej depozycji zanieczyszczeń atmosferycznych w stosunkowo wysokiej rozdzielczości przestrzennej. Model pozwala także analizować zakres oddziaływania pojedynczych źródeł emisji, czy też wpływ na środowisko poszczególnych sektorów emisji (np. osobno emisji niskiej bądź wysokiej).

6

Tendencies of changes in the chemical composition of precipitation in the Wielkopolski National Park

Walna B., Kurzyca I.

Journal of Water and Land Development

|

2009

|

no. 13a

53-69

EN

The results are presented of chemical studies on precipitation based on multi-year observations (1992-2007) carried out in the Wielkopolski National Park (WNP). They are compared with the monitoring data obtained by stations grouped in the European Monitoring and Evaluation Programme (EMEP) network. It was found that over the study period the pH of precipitation tended to grow systematically, thus contributing to a decrease of the annual deposition of (H+) ions. The trend lines of changes in the deposition of hydrogen ions have similar slope coefficients, which indicates similar rate of changes. The year with the lowest pH was 1994, in which the mean annual pH was 3.92. In turn, the acidification level was the lowest in 2006 with pH - 4.80. The deposition of hydrogen ions at all stations often exceeded 20 mg·m-² ·year-¹, and at the WNP station it even reached 70 mg·m-² in 1994. The deposition of acid-forming ions was also analysed. Predominant among them were sulphate ions, but their deposition showed a declining tendency with time. Their maximum values were recorded in precipitation in the WNP - 707 mg S-SO4 ·m-² (2002) and 260 mg N-NO3·m-² (2007). It was found that the NO3/SO4 eq/eq ratio tended to increase, which is indicative of changes in the composition structure of precipitation. This effect resulted from the decrease in SO2 emission in the Wielkopolska region and from the increase in NOx emission caused by car traffic in the Park and along its border. Calcium dominated among the deposited alkaline cations - its share exceeded 50%. The figures recorded for potassium and calcium deposition by lowland EMEP stations were several times lower than those obtained in the WNP and lower than the mean for Poland. Over the last years one can note a stabilisation in the amount of deposited cations.

PL

Przedstawiono wyniki badań chemicznych opadów atmosferycznych, opartych na wieloletnich obserwacjach (1992-2007), prowadzonych w Wielkopolskim Parku Narodowym (WPN) i porównano z rezultatami badań monitoringowych stacji, będących w europejskiej sieci EMEP. Stwierdzono, że w tym czasie pH opadów ulegało systematycznemu podwyższeniu powodując obniżenie rocznej depozycji jonów [H+]. Linie trendu zmian depozycji jonów wodorowych charakteryzująsię zbliżonym współczynnikiem nachylenia, co wskazuje na podobne tempo zmian. Rokiem o najniższym pH był 1994 r., w którym średnie roczne pH osiągnęło wartość 3,92. Natomiast rokiem o najmniejszym zakwaszeniu okazał się 2006 r. - pH 4,80. Depozycja jonów wodorowych we wszystkich stacjach monitoringu EMEP w Polsce często przekraczała wartość 20 mg·m-² ·rok-1, a w WPN osiągnęła w 1994 r. wartość 70 mg·m-². Przeanalizowano depozycję jonów kwasotwórczych. Wśród nich dominowała depozycja jonów siarczanowych, wykazując wartości malejące w kolejnych latach. Wartości maksymalne wyniosły - 707 mg S·m-² (2002) i 260 mg N-NO3·m-² (2007). Stwierdzono wzrastający współczynnik NO3/SO4 eq/eq, wskazujący na zmiany w strukturze składu anionów. Wśród deponowanych kationów alkalicznych najwyższe wartości przyjmuje wapń stanowiąc ponad 50%. Stacje nizinne EMEP charakteryzują się wartościami depozycji potasu i wapnia kilkukrotnie niższymi niż uzyskane w WPN oraz niższymi niż średnie dla Polski. W ostatnich latach obserwuje się stabilizację ilości deponowanych kationów.

7

The method of the measurement of mean value of the electric charge of aerosol particles 0.3 - 10 [micro]m

Grabarczyk Z.

Przegląd Elektrotechniczny

|

2008

|

R. 84, nr 12

167-169

EN

The most of aerosol particles grater than 60 nm, is electrically charged. The charge influences the efficiency of particle settlement on conducting objects and deposition in human air-ways. For evaluating the possible increase of the deposition of industrial aerosols in size range 0.3 - 10 [micro]m, the method of measuring the mean charge distribution was developed. This was based on comparison of the aerosol spectrum of total number of aerosol particles and the spectra where the part of charged particles was removed by electrostatic precipitator (electrostatic trap).

PL

Większość cząstek aerozolu większych od 60 nm jest naelektryzowana, co wpływa na skuteczność ich osiadania na powierzchniach przewodzących i depozycji w drogach oddechowych. W celu oszacowania możliwego wzrostu depozycji opracowano metodę pomiaru średniego ładunku cząstek z zakresu 0.3-10 [mikro]m, przez porównanie widma cząstek pyłu w powietrzu i po przejściu przez pułapkę elektrostatyczną.

8

Modelling the long-range transport, concentrations and deposition of atnospheric pollutants in Poland - applications of the FRAME model

Kryza M., Błaś M., Dore A. J., Sobik M.

Proceedings of ECOpole

|

2008

|

Vol. 2, No. 1

47--52

EN

FRAME (Fine Resolution Atmospheric Multi-pollutant Exchange) is a statistical Lagrangian atmospheric transport model. It has high spatial (5 km x 5 km) and vertical resolution (33 layers). The model was developed in the Centre for Ecology and Hydrology (Edinburgh, U K) and has successfully been used for modelling long-range transport and deposition of atmospheric pollutants. The model is used as a tool to support government policy in assessing the effect of abatement of pollutant gas emissions. The FRAME model has been recently adopted to work for the area of Poland. This study presents the spatial patterns of dry and wet deposition of SOX, NOy and NH, as well as the yearly average air concentrations of SO2, NOx, and NH3 for Poland for the year 2002. The model results are compared with the measurements. The modelled concentrations are found to be in a good agreement with observations, with a determination coefficient around 0.7 for SO2 and NOX. The NH3 concentrations are not routinely measured in Poland, therefore only the spatial pattern of air concentration is presented. FRAME dry and wet deposition of SO2 NOy and NH3 was compared with the EMEP data and the measurement-based estimates provided by the IMWM (wet only). The calculated deposition budgets were found to be in close agreement. Spatial patterns of dry and wet deposition are generally similar to those reported by EMEP and CIEP/IMWM. Because of the higher spatial resolution of the FRAME model, the calculated depositions are locally higher, especially in the mountainous areas where the seeder-feeder effect is incorporated.

PL

FRAME (Fine Resolution Atmospheric Multi-pollutant Exchange) jest statystycznym modelem trajektorii typu Lagrange'a. Główne cechy modelu to duża rozdzielczość pozioma (5x5 km) i pionowa (33 warstwy) przy jednocześnie krótkim czasie wykonania obliczeń (ok. 30 minut). FRAME został pierwotnie opracowany dla obszaru Wielkiej Brytanii przez Centre for Ecology and Hydrology w Edynburgu i jest od kilku lat Ł powodzeniem używany do modelowania transgranicznego transportu i depozycji zanieczyszczeń atmosferycznych. FRAME stanowi narzędzie wspomagające dla podejmowania decyzji ograniczających emisję gazów przemysłowych w Wielkiej Brytanii. W ostatnim czasie FRAME został przystosowany do działania na obszarze Polski. Praca prezentuje mapy średniorocznej koncentracji i rocznej depozycji (suchej i mokrej) tlenków siarki i azotu oraz azotu zredukowanego dla Polski, obliczone na podstawie emisji z 2002 roku. Wyniki działania modelu FRAME zostały porównane z koncentracją SO2 i NOx, zmierzoną w sieci stacji monitoringu jakości powietrza GIOŚ. Stwierdzono dużą zgodność modelu FRAME z pomiarami, wyrażoną współczynnikiem determinacji na poziomie ok. 0,7 (dla obu związków). Ze względu na to, że rutynowe pomiary koncentracji zanieczyszczeń, prowadzone w sieci IOŚ, nie obejmują stężeń NHs, wykonanie podobnej analizy dla amoniaku nie jest możliwe. Bilanse suchej i mokrej depozycji SO2, NOx i NH3 obliczone na podstawie map depozycji uzyskanych za pomocą modelu FRAME, są zbliżone do danych raportowanych przez EMEP i GIOŚ/IMGW (tylko mokra depozycja). Mapy depozycji obliczone modelem FRAME są podobne w ogólnym zarysie do prezentowanych przez dwa pozostałe źródła. Różnią się głównie ze względu na dużą rozdzielczość przestrzenną FRAME, która pozwala uwzględnić procesy działające w małej skali (np. efekt seeder-feeder).

9

Dendrochronologiczne wskaźniki fluwialnej erozji i depozycji w ujściowych odcinkach dopływów Černej Opavy (Hrubý Jeseník, Sudety Wschodnie)

Wistuba M.

Landform Analysis

|

2008

|

Vol. 9

394--397

10

Wykorzystanie 210Pb i metali ciężkich do oceny tempa współczesnej sedymentacji zanieczyszczonych osadów fluwialnych w dolinie górnej Warty

Łokas E., Ciszewski D., Wachniew P., Owczarek P.

Przegląd Geologiczny

|

2006

|

Vol. 54, nr 10

888-894

EN

River floodplains have been recognized as an important sink for suspended sediments and associated contaminants mobilized from upstream catchments. However, information on rates of overbank sedimentation within time span of several tens of years is impossible to obtain using conventional sediment traps. Measurements of the 210Pb content in floodplain sediments provide an alternative approach for obtaining estimates of medium-term (100–150 years) rates of overbank sediment deposition. The use of 210Pb method and heavy metals concentration profiles allowed to obtain retrospective estimates of recent sedimentation rates on floodplain of the Warta River (the Cracow Upland, southern Poland). The results are compared with dating of sediment layers by characteristic peaks of heavy metal concentrations. The highest sediment accretion rate, of the order of 1 cm/year, was found in a levee along river bank. Sediment deposition in flood basin is much slower and usually does not exceed 1 mm/year.

11

Analiza tempa depozycji materiału detrytycznego w basenach sedymentacyjnych zachodnich Karpat zewnętrznych jako wskaźnik aktywności tektonicznej ich obszarów źródłowych

Poprawa P., Malata T., Oszczypko N., Słomka T., Golonka J., Krobicki M.

Przegląd Geologiczny

|

2006

|

Vol. 54, nr 10

878-887

EN

Analysis of deposition rate were performed for synthetic sections, representing the upper Jurassic to lower Miocene sedimentary fill of the Western Outer Carpathian (WOC) basins. Calculated deposition rates differs in a range of a few orders of magnitude. During Tithonian to Berriasian-early Valanginian tectonic activity of the source areas supplying the Silesian Basin was related to the mechanism of syn-rift extensional elevation and erosion of horsts. General decay of source area activity in Valanginian to Cenomanian time was caused by regional post-rift thermal sag of the WOC. The Barremian to Albian phase of compressional uplift of the source area located north of the WOC lead to increase of deposition rate in some zones of the WOC basin. In Turonian to Paleocene time thick-skinned collision and thrusting took place south and south-west (in the recent coordinates) of the Silesian Basin causing very rapid, diachronous uplift of this zone, referred to as Silesian Ridge, resulting with high deposition rate in the Silesian Basin. At that time supply of sediments to the Magura Basin from south was relatively low, and the Pieniny Klipen Belt was presumably zone of transfer of these sediments. In Eocene the zone of collisional shortening in the WOC system was relocated to the south, causing rapid uplift of the Southern Magura Ridge and intense supply of detritus to the Magura Basin. Thrusting in the Southern Magura Ridge and collisional compression resulted with flexural bending of its broad foreland, being the reason for decrease of activity of both the Silesian Ridge and the source area at the northern rim of the WOC. The Eocene evolution of the Silesian Ridge is interpreted as controlled by both episodic tectonic activity and eustatic sea level changes. Contrasting development of the Southern Magura Ridge and the northern rim of Central Carpathians during Eocene stands for a palaeographic distance between the two domains at that time. During Oligocene and early Miocene a significant increase of deposition rates is observed for the basin in which sediments of the Krosno beds were deposited. This was caused by tectonic uplift of the source at the northern rim of the WOC, as well as the Silesian Ridge and the partly formed Magura nappe. The Miocene molasse of the WOC foredeep basin is characterised by notably higher maximum deposition rates than ones calculated for the flysch deposits of the WOC.

12

Depozycja naelektryzowanych cząsteczek aerozolu w drogach oddechowych

Grabarczyk Z.J.

Przegląd Elektrotechniczny

|

2006

|

R. 82, nr 12

72-75

PL

W artykule przedstawiono aktualne poglądy na rolę ładunku elektrostatycznego cząsteczek fazy dyspersyjnej aerozolu w ich depozycji w drogach oddechowych człowieka i przedyskutowane niektóre inne, nie rozważane dotychczas efekty, mogące wspomagać depozycję cząsteczek naelektryzowanych dotychczas rozważane.

EN

The paper presents the contemporary scientific view of the role of the electrostatic charge of the aerosol particles in their deposition in human air ways and some other effects which could significantly enhance the electrical effect but not considered as far as today.

13

Depozycja nanostrukturalnych agregatów aerozolowych w górnych drogach oddechowych człowieka

Moskal A., Makowski Ł.

Inżynieria i Aparatura Chemiczna

|

2006

|

Nr 6s

166-167

EN

The deposition of aerosol fractal-like aggregates in a numerical model of the human nose was studied theoretically under steady-state breathing conditions. The object geometry was reconstructed using anatomical data and implemented numerically into the CFD code (FLUENT) that was used to calculate the three-dimensional airflow structure in the model. The Brownian dynamics algorithm was used to calculate the dynamic distribution of aggregates deposition.

14

Stan i zagrożenia walorów jeziora Niedzięgiel

Loranc L., Wojtasik M.

Ekologia i Technika

|

2006

|

R. 14, nr 5

200-204

PL

Jezioro Niedzięgiel jest akwenem o bardo dużych walorach ekologicznych i rekreacyjnych. Pomimo znacznej odporności na degradację stan sanitarny jego wód pogarsza się. Potwierdzają to zwłaszcza wskażniki bakterii z grupy Coli. Przyczyną jest coraz większa presja ze strony turystów i wczasowiczów oraz dopływające do jeziora ścieki z domków letników i z ośrodka wojskowego, również spływy z sąsiednich pól. Należy rozwiązać problem ścieków i ograniczyć presję turystów i wczasowiczów.

EN

Lake Niedzigiel is reservoir about very large ecological and recreational values. In spite considerable resistance onto degradation state of sanitary him of waters worens. They confirm this especially indicators of bacterium from Coli group. Lager pressure from side of tourists and holiday-makers is cause of this more and more as well as swimming to lake sewages from houses of holiday-makers and from military centre, also flowing from neighbouring fields. One should to dissolve problem of sewages and limit pressure of tourists and holday-markes.

15

Depozycja zanieczyszczeń atmosferycznych i ich wpływ na roztwory glebowe ubogich gleb leśnych

Walna B.

Ekologia i Technika

|

2006

|

R. 14, nr 5

205-209

PL

Badania prowadzono w Stacji Ekologicznej położonej na terenie Wielkopolskiego Parku Narodowego. Określona wartość depozycji jonów kwasotwórczych przekraczała depozycję w stacjach monitoringowych badania tła zanieczyszczeń.

EN

The study was conducted at the University Ecological Station located in Wielkopolski National Park. The quantity of acid-forming ions deposited with precipitation was higher than the deposition recorded at the lowland stations monitoring background pollution. Detailed information on the composition and changes in soil water affected by acid deposition was compared with the deposition data. The washout of available nutrients from the topsoil may cause an irreversible loss of nutrients from the ecosystem. The low values of the stress parameter (Ca/Al) are indicative of a risk of acidification-related forest damage. The NO3 concentration in the C horizon was always very low, which indicates that all major processes in nitrogen mobilization occurred in the upper part of the soil profile. The high concentrations of ammonium ions in the deposition and in soil water could cause eutrophication and acidification.

16

Transfer of chemical substances through the marine water - atmosphere boundary layer

Falkowska L., Lewandowska A., Magoński J.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2005

|

Vol. 31, no. 3

5--14

EN

The processes occurring at the marine water - atmosphere boundary layer and involving selected important components of our environment are discussed. Special attention is focused on the specific role of the marine water surface microlayer in transfer of those components, properties of aerosols, fundamental question of CO2 absorption/desorption balance and environmental conditions enabling rc-cmission of mercury from marine water into the atmosphere. Simple laboratory experiments on CO2 absorption from atmosphere and desorption of CO2 from marine water arc shown as an initial point for any wider discussion on the global carbon budget. The emission of mercury to the atmosphere is considered to be promoted by the solar radiation. Under strong solar radiation the ability of organic matter to reduce these ions is enhanced thus making the emission more effective. The phenomenon observed seems to be confirmed by the analysis of the data for months of low and high radiation intensity. A significant role of atmospheric iron in eutophication of southern Baltic is emphasized. Concentration of this clement in dry and wet deposition is, however, too low to prevent limitation of phytoplankton growth in marine water.

PL

Praca prezentuje wyniki badań i główne hipotezy naukowe skupione wokół procesów występujących na granicy wody i atmosfery. Główny nacisk położono na określenie roli mikrowarstwy powierzchniowej morza w przenoszeniu substancji chemicznych w postaci gazów i aerozoli pomiędzy oboma ośrodkami. W wyniku badań pojawiły się fundamentalne pytania o zachwianą równowagę pomiędzy absorpcją i desorpcją CO2 na granicy warstw oraz rc-cmisję rtęci Hg(0) z wody do atmosfery. Eksperymenty laboratoryjne nad absorpcją CO, z atmosfery i desorpcją CO2 z wody morskiej stały się ważną przesłanką do szerokiej dyskusji naukowej o globalnym budżecie węgla. Re-emisja rtęci do atmosfery to problem przejawiający się silnym oddziaływaniem radiacji słonecznej i zdolności materii organicznej do redukcji jonów Hg(II). Problem efektywnej re-emisji rtęci do atmosfery został zaprezentowany jako złożony zespół uwarunkowań dynamicznych, fotochemicznych i biologicznych w transformacji Hg(II) do Hg(0). Rola żelaza atmosferycznego rozpatrywana jest na tle eutrofizacji wód powierzchniowych południowego Bałtyku. Depozycja tego elementu w aerozolach i w opadach deszczy jest prawdopodobnie zbyt mała, aby stymulować rozwój fitoplanktonu i wzmagać poziom troficzności morza.

17

Mechanizmy i modele procesu powlekania cząstek

Bałdyga J., Jasińska M.

Inżynieria i Aparatura Chemiczna

|

2004

|

Nr 4-5

10-12

PL

W pracy przedstawiono mechanizmy powlekania mikro- cząstek nośnika filmem zbudowanym z nanocząstek. Do interpretacji procesu zaproponowano modele opisujące szybkość depozycji cząstek. Zastosowanie w modelu depozycji równania Nernsta wraz z koncepcją pozornego stopnia pokrycia, umożliwiło określenie chwilowych wartości potencjału powierzchniowego. Przedstawiony model wykorzystano następnie do opisu procesu powlekania cząstek prowadzonego w sposób półokresowy.

EN

The mechanisms of formation on carrier particles of the thin films consisting of nanoparticles in the coating process have been considered. To interpret the coating process the expression for the rate of direct deposition from aqueous solution of nanoparticles on the carrier particles has been used. Application of Nernst equation together with the concept of apparent surface coverage, ASC, enabled determination of the surface potential. The results of modeling of the coating process carried out in a semibatch manner are presented.

18

Zastosowanie metody lattice-Boltzmann do opisu struktury materiału zdeponowanego w filtrach włókninowych

Przekop R., Moskal A., Gradoń L.

Inżynieria i Aparatura Chemiczna

|

2003

|

Nr 1

31-32

EN

The cellular automata probabilistic model extended to the lattice- Boltzmann approach was used for description of the local structures of deposited particles forming clusters on the surface of a single fibre of the filter. The fractal dimension of deposited structure and its local porosity were calculated for the Peclet number ranging from 0.5 to 10. The possibility of resuspension was taken into account.

19

Zastosowanie analizy szeregów czasowych do oceny zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego w rejonie Trójmiasta

Astel A., Mazerski J., Polkowska Ż., Namieśnik J.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2002

|

Vol. 9, nr 8

825-839

PL

Na podstawie analizy wyników pomiarów poziomów stężenia: Na3-, SO4-, F-, Cl, NH4+, P043-, Ca2+, K+ i Mg2+ oraz pomiarów pH i przewodności elektrolitycznej próbek wód opadowych na terenie Trójmiasta z zastosowaniem techniki analizy szeregów czasowych wykazano, że cykliczne wahania poziomów depozycji SO42-, F-, NO3-, Ca2+ i F- w próbkach są skorelowane z cyklicznymi zmianami przeważających kierunków wiatrów. Analiza struktury szeregów czasowych nie wykazała występowania zmian o charakterze cyklicznym w rozkładzie poziomów depozycji jonów NH4+, Cl- i K+. Nie stwierdzono występowania funkcji trendu dla żadnego z badanych analitów.

EN

On the basis of NO3-, SO42-, F-, Cl-, NH4+, PO43-, Ca2+, K+ and Mg2+ concentration levels, and also pH and electrolitycal conductivity of Tricity rainwater with the application of time series it was shown that cyclical variation of SO42-, F-, NO3-, Ca2+ and F- deposition levels in samples were correlated with periodical changes of predominant wind directions. The analysis of the structure of time series did not show any cyclical changes in the levels of NH4+, Cl- and K+ deposition distribution. There was no trend function for any of examined analytes observed in this experiment.

20

Rainwater quality as the indicator of atmosferic pollution in the Gdańsk-Sopot-Gdynia tricity (Poland)

Polkowska Ż., Grynkiewicz M., Astel A., Namieśnik J.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2001

|

Vol. 8, nr 8-9

893-903

EN

Pollutants emitted to the air tan be scavenged by atmospheric precipitation. The abundance of various pollutants in precipitation sampIes (rain, snow and fag) tan thus be related to air quality. Precipitation samlies were collected throughout the Gdańsk-Sopot-Gdynia Tricity, a large urban agglomeration in northen Poland. Sampling stations were located at ten sites, differing with respect to the vicinity of pollution sources. SampIes were collected on a monthly basis, from January to December of 1999. Spectrophotometric methods were applied for the determination of the parameters selected. The following ions were determined in 157 sampIes collected: NH4+, Cl-, Fe2+, Fe3+, PO3-, AL3+, N02-, SO42-, F-, N03-, K+, Na+, Mg2+ and Ca2+. Apart from the concentrations of the individual analytes, the pH and electrolytic conductivity of the samples were also determined. The results obtained were presented as concentrations [mg/dm3] and deposition [kg/ha]. Additional insight was gained by correlating the results with the frequency of occurrence of winds blowing from the particular direction and with temperature at the sampling sites. Atmospheric precipitation resulted in deposition of the foIlowing amounts of poIlutants [kg/ha]: - in winter: N03- - 2.78, P043- - 0.16, SO42- - 6.26, NH4+ - 0.78, F- - 0.24, Cl- - 3.3; - in spring: N03- - 7.70, P043- - 0.43, SO42- - 9.22, NH4+ - 1.04, F- - 0.33, CL- - 4.37; - in summer: N03- - 2.76, PO43- - 0.24, SO42- - 8.92, NH4+ - 0.51, F- - 0.56, Cl- 2.7; - in autumn: N03- - 1.24, P043- - 0.114,SO42- - 2.07, NH4+ - 0.39, F- - 0.14, Cl- - 1.83; - 1st quarter '99: N03- - 6.75, P043- - 0.13, SO42- - 52.46, NH4+ - 1.26, F- - 0.27, Cl- - 4.54.

PL

Zanieczyszczenia emitowane do powietrza atmosferycznego są z niego usuwane razem z opadami atmosferycznymi. Ilość różnego typu zanieczyszczeń obecnych w próbkach opadów (deszcz, śnieg, mgła) można powiązać ze stanem powietrza atmosferycznego. Przedmiotem badań były opady zebrane na terenie d aglomeracji miejskiej jaką stanowi Trójmiasto. Stacje pobierania próbek wód opadowych zlokalizowanie w dziesięciu punktach Trójmiasta, zróżnicowanych pod względem sąsiedztwa obiektów, których działalność gospodarcza jest uciążliwa dla środowiska. Próbki były pobierane i analizowane w cyklach miesięcznych od stycznia do grudnia 1999 roku. Do oznaczania wybranych parametrów stosowano metody spektrofotometryczne. Pobrane próbki (łącznie 157) analizowano na zawartość jonów: N03-, N02-, SO42-, F-, AL3+, Cl-, NH4+, PO43-, Fe2+, Na+, Ca2+, K+ i Mg2+. Pomiar stężeń poszczególnych analitów połączony był z pomiarem pH i przewodności elektrolitycznej próbek wodnych. Uzyskane wyniki przedstawiono w postaci stężeń [mg/dm3] i depozycji [kg/ha]. Miarodajne informacje uzyskano po ich integracji z analizą częstotliwości występowania wiatrów z określonych kierunków geograficznych i temperatury na omawianym terenie. Wraz z opadami atmosferycznymi do podłoża rejonów badań wprowadzonych zostało m. in. (w kg/ha): -w porze zimowej: NO3- - 2,78, PO43- - 0,16, SO42- - 6.26, NH4+ - 0,78, F- - 0,24, Cl- - 3,3; - w porze wiosennej: NO3- - 7,70, PO43- - 0,43, SO42- -9,22, NH4+ - 1,04, F- -0,33, Cl- - 4,37; - w porze letniej: NO3- - 2,76, PO43- - 0,24, SO42- - 8,92, NH4+ - 0,51, F- - 0,56, Cl- - 2,7; - w porze jesiennej: NO3- - 1,24, PO43- - 0,11, SO42- - 2,07, NH4+ - 0,39, F- - 0,14, Cl- - 1,83.