Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

New geological criteria for domestic phosphorite deposits - a discussion

Mazurek Sławomir, Roszkowska-Remin Joanna, Bienko Tomasz

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2024

|

T. 40, z. 1

63--83

EN

Phosphate rocks and elemental phosphorus are considered to be critical raw materials mainly because of such parameters as the growing prices of phosphate fertilizers, the high concentration of producers limited to several countries in the world, the exceptional significance of phosphorus in agriculture and the inability to substitute it. In Poland 100% of the demand phosphate rocks relies on import. The expansion and mining of the nation’s own resource base may be an alternative to import and a way to provide safety of supplies. Historically, phosphorites from the northern margin of the Holy Cross Mountains were extracted using the underground method, which was abandoned in the beginning of the 1970s due to the unprofitability of extraction. However, in eastern and south-eastern Poland, phosphorite concretions of the Eocene age occur at shallow depths, which can have local significance as mineral deposits and might be extracted in open-pit mines. The economics of mining in shallow opencasts do not require such stringent limiting parameters for phosphate deposits as those currently valid, which were established for underground mining conditions. In this publication, the authors analyzed contemporary conditions for a cost-effective phosphorite deposit, including the price fluctuations of phosphate rock, a review of threshold parameters of deposits for phosphorite projects in the world, and the economics of open-pit ore extraction, where an aggregate mine with mixed extraction (partially from below the water table) was adopted as a point of reference. As a result, new threshold parameters defining an ore deposit and its boundaries are proposed for Eocene phosphorites in Poland.

PL

Rosnące ceny fosforytów i nawozów fosforanowych, silna koncentracja producentów ograniczona do kilku państw na świecie, wyjątkowe znaczenie fosforu w rolnictwie, a dodatkowo brak możliwości jego substytucji to czynniki, które powodują, że fosforyty uznane zostały za surowce krytyczne. Alternatywą dla importu i sposobem na osiągnięcie bezpieczeństwa dostaw może być rozszerzenie i eksploatacja własnej bazy zasobowej. W Polsce fosforyty z północnego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich wydobywane były metodą podziemną, której zaniechano od początku lat 70. XX wieku ze względu na brak opłacalności wydobycia. Jednakże w Polsce wschodniej i południowo-wschodniej występują płytko konkrecje fosforytowe wieku eoceńskiego, które mogą mieć lokalnie znaczenie złożowe, a wydobycie ich może odbywać się metodą odkrywkową. Ekonomika wydobycia w płytkich odkrywkach nie wymaga tak rygorystycznych parametrów granicznych dla złóż fosforytów jak obecnie obowiązujące, które dobrane są pod warunki eksploatacji metodą podziemną. W publikacji autorzy przeanalizowali współczesne uwarunkowania opłacalności eksploatacji złóż fosforytów, m.in., dynamikę zmian cen fosforytów, przegląd granicznych parametrów złożowych projektów fosforytowych na świecie i ekonomikę odkrywkowej eksploatacji kopaliny, gdzie jako punkt odniesienia (w Polsce) przyjęto kopalnię kruszyw o eksploatacji mieszanej (w części spod lustra wody). W efekcie zaproponowano dla eoceńskich fosforytów w Polsce nowe, graniczne parametry definiujące złoże i jego granice.

2

Rozmyty opis złoża rud jako narzędzie wsparcia w jego rozpoznaniu eksploatacyjnym

Krzak M., Panajew P.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2018

|

nr 106

85--99

PL

Rozpoznanie eksploatacyjne złoża zmierza do takiej oceny jego parametrów, aby możliwe było prowadzenie bezpiecznej i opłacalnej produkcji. Poszczególne, istotne z punktu widzenia gospodarki złożem parametry, szacowane są na podstawie prowadzonych przez geologiczne służby kopalniane obserwacji. Te z kolei wiążą się zazwyczaj z poborem prób, wykonaniem odwiertów, analizami laboratoryjnymi itp. W artykule zaproponowano możliwości wykorzystania opisu rozmytego do oceny parametrów złoża. W charakterystyce rozmytej w miejsce konkretnej wielkości numerycznej pojawiło się nieprecyzyjne opisowe określenie. To podejście wykorzystane zostało do deskrypcji cech złoża (zawartości metali, miąższości, zasobności) poprzez przypisanie im konkretnych funkcji charakterystycznych, których rozkłady oparto na podstawowych wielkościach statystycznych. Funkcje charakterystyczne mogą być wykorzystane dla przygotowania strategii eksploatacji, dla dowolnych konfiguracji wymaganych parametrów złoża, wynikających z potrzeb zarządzania produkcją. Użyto w tym celu wybranych operatorów logicznych zbiorów rozmytych. W kolejnym podejściu do modelowania rozmytego wskazano na sposobność charakterystyki złoża w ujęciu subiektywnym, gdzie ocena parametrów złoża opiera się na zgrubnej, w pewien sposób uznaniowej obserwacji i ocenie. Taka konstrukcja modelu umożliwiała całościową ocenę złoża z punktu widzenia dowolnych parametrów. Poprzez implementację odpowiednich reguł wnioskowania uzyskano adekwatne płaszczyzny sterowania rozmytego, które również mogą być użyteczne w kontekście planowania wydobycia.

EN

The operational mineral deposit reconnaissance tends to evaluate its parameters to conduct safe and profitable production. Particular deposit parameters, important from the point of mineral deposit management, are estimated on the basis of observations carried out by mining geological surveys. These observations usually involve sampling, drilling, laboratory analyses and others. 86 The use of fuzzy description to assess the parameters of the mineral deposit was proposed in the paper. In the fuzzy characteristics, an imprecise descriptive description appeared in place of a particular numerical quantity. This approach was used to description of the ore deposit features (metal content, volume, and metal yield) by assigning them specific characteristic functions, whose distributions were based on basic statistical quantities. Characteristic functions can be used to prepare operational strategies for any configuration of required deposit parameters resulting from the production management needs. For this purpose, selected logical operators of fuzzy sets were used. In the next approach to fuzzy modeling, an opportunity to characterize the deposit in a subjective approach was indicated, where the assessment of the deposit parameters is based on rough, in some way, discretionary observation and evaluation. Such model construction enabled the overall assessment of the deposit from the point of view of any parameters. Through the implementation of appropriate inference rules, adequate fuzzy control planes were obtained, which may also be useful in the context of operational mine strategy planning.

3

Ocena możliwości eksploatacji zasobów złoża węgla brunatnego Bełchatów – pole Kamieńsk

Naworyta W., Zajączkowski M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2018

|

nr 472

93--103

PL

Wobec kurczących się zasobów złoża węgla brunatnego Bełchatów w obecnie eksploatowanych polach Bełchatów i Szczerców, przedłużenie funkcjonowania elektrowni Bełchatów, produkującej ok. 20% polskiej energii elektrycznej, wymaga udostępnienia nowych złóż. W artykule przedstawiono wstępną analizę możliwości górniczego zagospodarowania złoża Bełchatów – pole Kamieńsk, zlokalizowanego w bliskim sąsiedztwie elektrowni. Przedstawiono ocenę parametrów geologicznych złoża oraz warunki ewentualnej eksploatacji górniczej, a także uwarunkowania zewnętrzne – naturalne i antropogeniczne. Analizy wykazały, że mimo korzystnych parametrów jakościowych węgla w Polu Kamieńsk, złoże, ze względu na budowę oraz głębokość zalegania, nie przedstawia wartości jako baza zasobowa dla elektrowni Bełchatów. Ponadto obiekty zabudowy powierzchni uniemożliwiają opłacalną eksploatację tego złoża. W konkluzji wskazano, że lokalizacja zwałowiska zewnętrznego w bezpośredniej bliskości złoża Bełchatów – pole Kamieńsk nie jest głównym powodem, dla którego opłacalna eksploatacja tego złoża nie jest możliwa.

EN

In view of the shrinking reserves of the Bełchatów lignite deposit in the currently exploited Bełchatów and Szczerców fields, the prolongation of the Bełchatów power plant activity, producing about 20% of Polish electricity, requires access to new deposits. The article presents a preliminary analysis of mining opportunities for the Bełchatów – Kamieńsk field deposit, located in close vicinity of the power plant. The assessment of geological parameters of the deposit and the conditions of possible mining exploitation, as well as external (natural and anthropogenic) conditions, is presented. Analyses have shown that despite the favourable quality parameters of coal in the Kamieńsk field, the deposit has no value as a reserve base for the Bełchatów power plant due to its geological conditions and the depth to the deposit. In addition, surface development facilities prevent profitable exploitation of this deposit. In conclusion, it was pointed out that the location of the external dump in the immediate vicinity of the Bełchatów – Kamieńsk field deposit is not the main reason why the profitable exploitation of this deposit is not possible.

4

Zmienność wybranych parametrów fizykochemicznych wód leczniczych Szczawna-Zdroju (Sudety)

Kiełczawa B., Liber-Makowska E.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 11/1

973--978

EN

The article presents the results of the research on the variability of selected physicochemical properties and exploitation parameters of healing waters in Szczawno-Zdrój. Based on the results of physicochemical analyses it was observed that the mineralization of the Mieszko and Marta waters has gradually increased over the years (1963-2017). At the same time, a decrease in the amount of dissolved carbon dioxide in these waters was observed. In addition, there was no evidence of a significant relationship between well discharge and the CO2 content. Variations of CO2 concentration are so significant in the Młynarz intake that these waters should be classified as carbonate rather than CO2 - rich water. It has also been shown that the content of this gas in the Młynarz and Mieszko 14 intakes varies considerably depending on the discharge (rh = 0.7). The correlation occurs with less intensity in a smaller Marta and Dąbrówka intakes (rh = 0.3). A declining trend is also observed in the Rn content in the Marta intake. For this parameter there was no relationship with discharge changes. All analyzed springs are characterized by seasonal changes in their discharge. Generally, the variability of the analyzed parameters ranges from about 28% to a maximum of 43% relative to the respective mean values.

5

Charakterystyka węgla kamiennego z pokładu 510 w złożu „Brzeszcze” na tle klasyfikacji międzynarodowych

Jamroży S., Wyrobek P., Bielowicz B., Musiał A., Paszek M.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2017

|

R. 58, nr 3

56--63

PL

W artykule przedstawiono charakterystykę węgla kamiennego ze złoża „Brzeszcze”. Analiza statystyczna wykazała zróżnicowaną zmienność parametrów złożowych. W przypadku wartości opałowej, zawartości siarki całkowitej i gęstości przestrzennej jest ona mała (odpowiednio 5,96 %, 18,85% i 3,99%). Wilgoć całkowita wykazuje zmienność przeciętną – 22,86%, natomiast zawartość popiołu jest parametrem, który charakteryzuje się stosunkowo największą zmiennością, na poziomie 41,13%. Zgodnie z założeniami dotyczącymi maksymalnego błędu interpolacji, można stwierdzić, iż kreślenie map izoliniowych za pomocą metody ID - inwerse distance to a power ma uzasadnienie w przypadku każdego z parametrów. Na podstawie Międzynarodowej Klasyfikacji Węgla w Pokładzie określono typ węgla jako Ortho-bituminous coal) co w polskim odpowiedniku odpowiada węglom gazowo-płomiennym i gazowym. W Międzynarodowej Klasyfikacji Kodowej Węgla ECE węgiel z pokładu 510 ze złoża „Brzeszcze” można zaklasyfikować do grupy węgli energetycznych.

EN

The article presents characteristic of bituminous coal from “Brzeszcze” deposit (Upper Silesian Coal Basin in Poland). Statistical analysis showed diversity of deposit parameters. Variability of calorific value, sulphur content and ash content is small (properly 5,96%, 18,85% and 3,99% for each of them). Value of total moisture of coal shows average variability – 22,86%. The most variable parameter is ash content , which coefficient of variance is 41,13%. According to assumptions about the maximum interpolate error making of contour maps by ID (inwerse distance to a power) method is justified. Based on International Classification of Coal In-Seam Coals type of coal is classified as Ortho-bituminous coal. International Codification system for medium and high rank coals ECE coal from “Brzeszcze” deposit is in the group of energy coals.

6

Analiza parametrów złoża węgla brunatnego dla potrzeb projektowania elektrowni

Naworyta W., Wasilewska-Błaszczak M.

Polityka Energetyczna

|

2014

|

T. 17, z. 4

127--136

PL

Elektrownie produkujące energię opierającą się na węgielu brunatnym są ściśle związane z miejscem pozyskania surowca, czyli ze złożem.W przeciwieństwie do węgla kamiennego, węgiel brunatny w stanie surowym, ze względu na swoje właściwości, nie nadaje się do transportu na większe odległości. Budowane przy złożach elektrownie bazujące na tym surowcu muszą być dostosowane do właściwości dostępnej w pobliżu kopaliny. W artykule przedstawiono analizę jednego ze złóż węgla brunatnego pod kątem parametrów technologicznych projektowanej elektrowni. Do analiz wytypowano trzy parametry węgla: popielność Ad [%], wartość opałową Qir [kJ/kg] oraz zawartość siarki całkowitej w węglu Std [%]. Na podstawie informacji z dokumentacji geologicznej oraz projektu zagospodarowania złoża określono statystykę parametrów jakościowych węgla w złożu w funkcji postępu projektowanej eksploatacji. Oprócz wartości średnich przedstawiono wielkości możliwych błędów oszacowań wynikających ze zmienności złoża ale również z niedoskonałej informacji o złożu.

EN

Power plants producing energy from lignite are tied to the locations of lignite extraction – to lignite deposits. Unlike hard coal, raw lignite, because of its properties and water content, cannot be transported over long distances. Therefore, power plants built in the neighborhood of a deposit have to be adjusted to the properties of the lignite in the deposit. This article analyzes the parameters of a lignite deposit for the purpose of considering a new power plant. Three lignite parameters were selected – ash content Ad [%], calorific value Qir [kJ/kg], and sulfur content Std [%]. Based on the information from geological documentation and the lignite deposit development project, the analysis calculates relevant statistics of these lignite deposit parameters, taking into account the progress of the planned exploitation. The mean values as well as the standard deviation of the mean values are presented.

7

Przegląd zastosowań geostatystyki do szacowania parametrów polskich złóż węgla brunatnego

Jurek J., Mucha J., Wasilewska-Błaszczyk M.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2013

|

nr 85

143--153

PL

Analiza opracowań publikowanych i wybranych prac niepublikowanych wykazała, że do geostatystycznego modelowania przestrzennego rozkładu parametrów polskich złóż węgla brunatnego najczęściej wykorzystywano metodę krigingu zwyczajnego, a rzadko symulację geostatystyczną. Skrótowo opisano wyniki dotychczasowych badań geostatystycznych, wskazując m.in. na trudności oceny wiarygodności modeli geostatystycznych związane z brakiem informacji o jakości danych podstawowych w dokumentacjach geologicznych, odmienność struktur zmienności parametrów pokładów węgla w różnych złożach, małą przydatność modeli geostatystycznych opartych na danych z rozpoznania wiertniczego złóż do prognozowania i sterowania jakością urobku, relatywnie małą dokładność szacowania wartości parametrów w punktach i małych blokach. Ponadto, zwrócono uwagę na możliwości wykorzystania w badaniach innych narzędzi geostatystycznych i zaproponowano poszerzenie zestawu parametrów jakościowych węgla brunatnego, które powinny być przedmiotem analiz geostatystycznych.

EN

Analysis of the published and selected unpublished papers showed that for model spatial variability of lignite deposit parameters the ordinary kriging method was used most of all and — rarely — geostatistical conditional simulation method. Results of previous geostatistical researches were briefly described in the paper. It was stated as follows: limited credibility of geostatistical models due to the lack of information on the quality of basic data in geological reporting, the diversity of variability structures of deposit parameters in different fields, low utility of geostatistical models based on data from reconnaissance drilling to predict and control the quality of output, the relatively low accuracy of parameter values estimations at points and within small blocks. Furthermore, the possibilities of using other geostatistical tools were mentioned. Widening set of quality parameters of lignite, which should be the subject of geostatistical analysis, was proposed.

8

Variability anisotropy of mineral deposits parameters and its impact on resources estimation - a geostatistical approach

Mucha J., Wasilewska-Błaszczyk M.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2012

|

T. 28, z. 4

113-135

EN

Anisotropy of variations of Polish mineral deposit parameters is rarely the subject of interest of geologists who carry on the assessment projects. However, if the anisotropy is strong its description and mathematical modeling are rational and justified as it may affect the accuracy of many calculations suitably for mining geology and mining engineering, e.g. estimation of resources and grade of particular raw-material, interpolation of deposit parameters values and construction of their contour maps, designing of optimum grade mining operations or densification of sampling grid. In geostatistics anisotropy is described with directional semivariograms which represent average variability of values of particular deposit parameter in various directions, depending on the distance between sampling sites. Convenient graphic presentation of anisotropy is map of directional semivariograms and good mathematical presentation are functions describing the anisotropy models. The paper presents the results of geostatistical descriptions of various anisotropy types in selected examples of Polish mineral deposits. Taking into account the spherical variability model, the influence of anisotropy on the results of deposit parameters estimations has been theorized for both the interpolation point and calculation block (area). It was found that anisotropy is effective for parameters estimation if three mutually interrelated factors are considered: power of directional diversification of parameters variation, contribution of random component to total, observed variation of parameters and the range of semivariograms (autocorrelation) of parameter referred to the average sampling grid density. The results demonstrate that anisotropy influences much more the estimations of parameters value in interpolation points than those of average values of parameters calculated for particular parts of deposit (calculation blocks). Moreover, anisotropy is unimportant when the random component of variability dominates the overall variability of analyzed parameter. Therefore, the simpler, isotropic variability model can be applied to geostatistical estimations of deposit parameters.

PL

Anizotropia zmienności parametrów złożowych tylko sporadycznie bywa przedmiotem zainteresowania dokumentatorów polskich złóż . Jej opis i modelowanie matematyczne ma jednak sens i uzasadnienie, gdy jest ona silnie wyrażona, ponieważ tylko wówczas może wpływać zauważalnie na dokładność rozwiązania wielu zadań z zakresu geologii górniczej i górnictwa, takich jak: szacowanie zasobów i jakości kopaliny, interpolacja wartości parametrów złożowych i kreślenie ich map izoliniowych, projektowanie eksploatacji uśredniającej czy też projektowanie zagęszczonej sieci punktów rozpoznania (opróbowania) złoża. W geostatystyce opisu anizotropii dokonuje się za pomocą semiwariogramów kierunkowych wyrażających średnie zróżnicowanie wartości badanego parametru złożowego dla różnych kierunków badań w zależności od odległości między punktami opróbowań. Graficznie anizotropię ilustruje się najczęściej w wygodnej dla interpretacji formie mapy semiwariogramów kierunkowych oraz matematycznie za pomocą funkcji analitycznych ciągłych opisujących modele anizotropowe. W artykule przedstawiono wyniki geostatystycznego opisu różnego rodzaju anizotropii zmienności parametrów złożowych na wybranych przykładach polskich złóż kopalin stałych. Teoretycznie, na przykładzie sferycznego modelu zmienności zilustrowano wpływ anizotropii na wyniki szacowania wartości parametrów złożowych w punktach i blokach złoża. Stwierdzono, że efektywność uwzględnienia anizotropii w szacowaniu parametrów złożowych jest uzależniona od wzajemnych relacji trzech elementów: siły kierunkowego zróżnicowania zmienności parametru, udziału losowego składnika zmienności w całkowitej, obserwowanej zmienności parametru oraz zasięgu autokorelacji wartości parametru odniesionego do średniego rozstawu punktów opróbowań. Wykazano, że anizotropia ma znacznie silniejszy wpływ na oszacowanie wartości parametrów w punktach złoża niż na oszacowanie jego średnich wartości w blokach złoża. Stwierdzono, że anizotropia nie ma istotnego znaczenia w przypadku dominacji losowego składnika zmienności w obserwowanej zmienności analizowanego parametru, co upoważnia do stosowania w oszacowaniach geostatystycznych prostszego, izotropowego modelu zmienności parametru.

9

Analiza uwarunkowań geologiczno-górniczych oraz ograniczeń zewnętrznych dla zagospodarowania złoża węgla brunatnego Gubin

Naworyta W.

Polityka Energetyczna

|

2011

|

T. 14, z. 2

291-304

PL

Przeanalizowano uwarunkowania geologiczno-górnicze oraz uwarunkowania zewnętrzne mające znaczenie dla zagospodarowania złoża węgla brunatnego Gubin. Przedstawiono etapy dokumentowania i obecny stan rozpoznania złoża. Przeanalizowano złoże pod kątem parametrów jakościowych i strukturalnych. W analizach wykorzystano również parametry syntetyczne oparte na algorytmach cenowych. Przedstawiono ograniczenia zewnętrzne dla eksploatacji części złoża wynikające z istniejących i projektowanych obszarowych form ochrony przyrody. Szczegółowo przeanalizowano fragment złoża w granicach zgłoszonego do Komisji Europejskiej obszaru Natura 2000. Oszacowano utracone korzyści wynikające z zaniechania eksploatacji tej części złoża.

EN

The work describes analysis of geological and mining conditions for future exploitation of lignite deposit Gubin. The external conditions connected to nature protection were described. The geological works history on deposit Gubin and state of contemporary geological recognition were presented. The analysis of quality and structure parameters of deposit were made. The synthetic parameters based on price algorithms for deposit analysis has been used. Restrictions of extraction for a part of deposit due to nature protection were shown. Detailed analysis for part of deposit which lies in the border of nature protection zone under Natura 2000 program has been presented. The lost benefits related to part of deposit within nature protection zone were calculated.

10

Zastosowanie parametru cenowego jako wstęp do projektowania zagospodarowania górniczego złóż węgla brunatnego

Naworyta W., Mazurek S.

Polityka Energetyczna

|

2010

|

T. 13, z. 2

341-353

PL

Na przykładzie złoża węgla brunatnego Głowaczów zaprezentowano zastosowanie parametrów cenowych Cj, CM i CR do rozwiązywania zadań w procesie projektowania eksploatacji. Wzory do konstruowania parametrów cenowych opracowano na bazie formuły stosowanej do rozliczeń. Mapy zmienności parametrów cenowych złoża wykonano na bazie map zmienności parametrów jakościowych, tj. wartości opałowej (Q), popielności węgla (A) oraz zawartości siarki (S). Modelowanie zmienności parametrów jakościowych wykonano metodą krigingu punktowego. Na podstawie map odchylenia standardowego krigingu przeanalizowano stopień wiarygodności uzyskanych obliczeń. Przedstawiono sposób interpretacji i zasugerowano możliwości wykorzystania map zmienności parametrów cenowych w procesie planowania zagospodarowania górniczego złóż węgla brunatnego.

EN

The utilization of price parameters Cj, CM and CR for planning process of lignite deposit exploitation was presented. Case study for utilization of price parameters was shown based on lignite deposit Głowaczów. The formula for price parameters was constructed using price calculation method between mining concern and power station. Price parameters maps were calculated based on maps of lignite quality parameters: calorific value (Q), ash content (A) and sulfur content (S). For quality parameters maps geostatistical methods were used. The reliability of maps was analyzed and discussed based on kriging standard deviation maps. The interpretation of results was presented. Utilization possibilities of price parameters for mine planning process were suggested.

11

Identyfikacja parametrów wpływających na efektywność drążenia wyrobisk korytarzowych w kopalniach węgla kamiennego

Sobczyk E. J.

Górnictwo i Geoinżynieria

|

2010

|

R. 34, z. 3

199-214

PL

W artykule przeprowadzono analizę drążenia wyrobisk korytarzowych w wybranych kopalniach węgla kamiennego w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym. Łącznie analiza dotyczyła 838 wyrobisk korytarzowych wykonanych w latach 2003-2008. Przeprowadzona została wskaźnikowa ocena efektywności prowadzenia robót przygotowawczych na podstawie opracowanej nowej metodyki. Określone zostały dwa modele struktury efektywności drążenia wyrobisk korytarzowych: pierwszy ze względu na osiągane postępy, drugi ze względu na osiągane wyniki ekonomiczne. Na tej podstawie sformułowano agregatowe wskaźniki (dla postępów - Wp i dla kosztów - We), które w sposób syntetyczny mierzą wpływ zagrożeń naturalnych, parametrów złoża oraz parametrów technologicznych na ograniczenie postępu i poziom kosztów drążenia wyrobisk korytarzowych. Podjęto próbę obliczenia optymalnego postępu drążenia wyrobisk korytarzowych przy minimalnym koszcie w poszczególnych przedziałach wartości wskaźnika oceny efektywności We. Zaprezentowano także analizę średnich wartości postępów i kosztów w wybranych kopalniach węgla kamiennego. W analizie uwzględniono strukturę kosztów drążenia wyrobisk przygotowawczych z podziałem na wyrobiska węglowe, węglowo- kamienne i kamienne.

EN

The work includes an analysis of heading development process in selected Polish hard coal mines. An analysis of average tunnel development face advance and cost was done for 838 headings driven in coal mines in the years 2003-2008. A new methodology for conducting development work efficiency assessments at hard coal mines was proposed. Two structural models of heading development work efficiency were determined: the first one basing on the achieved face advance rates, the second - on the achieved financial results. The results served to formulate aggregate indexes (Wp - aggregate face advance index, We - aggregate cost index), which comprehensively measure the influence natural hazards, deposit parameters and technological parameters have on limiting tunnel face advance rates achieved as well as on development costs. An attempt was made to calculate the optimal heading drivage rate at a minimum cost for each range of the efficiency index We. Average face advance and average face financial results were also described. In analysis a cost structure of heading development with the division into coal, coal-stone and stone face was taken into consideration.

12

Reprezentatywność semiwariogramów - element wiarygodności szacowania parametrów złożowych

Kokesz Z.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2009

|

R. 50, nr 2-3

91-98

PL

W artykule zwrócono uwagę na wiarygodność semiwariogramów przyjmowanych do obliczeń przy geologicznym dokumentowaniu złóż. Scharakteryzowano w nim takie czynniki wpływające na reprezentatywność semiwariogramów jak: liczebność obserwacji i ich sposób rozmieszczenia, biedy związane z pomiarem parametrów oraz opracowaniem zbiorów danych, anizotropia i niejednorodność złoża. Wyprowadzone wnioski dotyczą metodyki badania struktury zmienności złóż i wykorzystania wyników tych badań przy dokumentowaniu zasobów.

EN

In the paper, the attention has been paid to the reliability of semivariograms used for geological evaluation of deposits made by kriging. The following factors affecting on representativeness of the semivariograms have been characterized: number and spacing of data, measurement and data preparation erorrs, anisotropy and heterogenity of a deposit. Conclusions deal with rules of deposits variabilities modeling and its usage in reserves estimation.

13

Ocena błędów opróbowania złóż - statystyczny niezbędnik geologa górniczego

Mucha J., Wasilewska M.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2009

|

R. 50, nr 2-3

84-90

PL

Zaproponowano podstawowy zestaw instrumentów statystycznych dla oceny błędów opróbowania i analiz chemicznych. Obejmuje on testy: t-Studenta i rangowanych znaków Wilcoxona dla porównania średnich wartości pomiarów sparowanych, analizę korelacji i regresji liniowej dla wydzielenia i oceny wielkości błędów: losowego i systematycznych (stałego i proporcjonalnego). Wymienione metody zastosowano do oceny błędów oznaczeń pierwotnych i powtórnych zawartości Zn w próbkach pobranych ze złoża Olkusz-Pomorzany. Wskazano na inne możliwości zastosowania zaproponowanej metodyki oceny błędów np. do porównania różnych metod oszacowania parametrów złożowych w tych samych partiach złoża.

EN

The basic statistical set of tools for estimation of sampling errors on the basis of the two paired data set is proposed. It includes t-Student and the signed rank tests for a comparison of mean values in paired samples, and analysis of a simple linear model of regression to distinguish and assess the three types of error in paired data: random error, proportional and fixed bias. A use of the mentioned methods has been illustrated by examples of evaluation of errors of Zn assay in analytical samples from the Upper Silesian Zn-Pb ore deposits. The suggested methodology may be applied for geological reporting: a comparison of resource evaluation by two different methods, or in a case of evaluation based on two different sampling techniques (channel samples taken from deposit on site and samples taken from broken ore).

14

Nowe technologie opróbowania i intensyfikacji przypływu płynów z warstw perspektywicznych o anomalnie wysokich gradientach ciśnień złożowych, z zawartością gazów toksycznych

Gustek J., Radwan R., Krawczyk J., Maczuga B.

Wiadomości Naftowe i Gazownicze

|

2006

|

R. 9, Nr 3 (95)

8-11

15

Korekta efektu wygładzenia izolinii w procedurze interpolacyjnej krigingu zwyczajnego

Wasilewska M., Mucha J.

Przegląd Górniczy

|

2006

|

T. 62, nr 1

31-36

PL

Wszystkim metodom interpolacji bazującym na średniej ważonej, do których zaliczana jest geostatystyczna procedura krigingu zwyczajnego (ordinary kriging), towarzyszy dobrze znany efekt wygładzenia polegający na przeszacowaniu niskich i niedoszacowaniu wysokich wartości parametrów złożowych w węzłach sieci interpolacyjnej. To niekorzystne zjawisko prowadzi do zafałszowania rzeczywistej zmienności rozpatrywanego parametru i przejawia się znacznym ograniczeniem prawdziwego zakresu zmian jego wartości. Oznacza to, że histogram wartości wyinterpolowanych, jak również semiwariogram opisujący w geostatystyce strukturę zmienności parametrów różnią się zdecydowanie od histogramu i semiwariogramu sporządzonych dla podstawowego zbioru danych z opróbowań. W artykule przedstawiono zaproponowaną przez Yamamoto [6] metodę korygowania niekorzystnego efektu wygładzenia, pozwalającą na zwiększenie wiarygodności map izoliniowych charakteryzujących rozmieszczenie wartości parametrów złożowych. Zagadnienie zilustrowano na przykładzie wybranych parametrów pokładów złoża węgla kamiennego kopalni "Murcki".

EN

All the interpolation methods basing on weighted average, among chich the geostatistic procedure of ordinary kriging is rated, accompanies well known smoothing effect consisting in the overestimate of the low and underestimate of the high values of the deposit parameters in the knots of the interpolation network. This disadvantageous phenomenon leads up to adulteration of the real variation of the parameter in question and manifests itself in a considerable limitation of the real range of its value changes. It means that histogram of interpolated values as well as semivariogram describing in geo-statistics the variation structure of parameters differ unquestionably from the histogram and semivariogram made for the basic data set from samplings. The proposed by Yamamoto (2005) method of correction of the disadvantageous smoothing effect allowing to increase the credibility of contour maps characterizing distribution of deposit parameters is presented. The problem is illustrated on the example of selected parameters of the seams of hard coal deposit of the Mine "Murcki".

16

Dokładność szacowania średnich wartości parametrów złożowych pokładów węgla kamiennego w blokach obliczeniowych metodą krigingu zwyczajnego

Wasilewska M., Mucha J.

Przegląd Górniczy

|

2006

|

T. 62, nr 11

10-17

PL

Stosując geostatystyczną metodę krigingu zwyczajnego oszacowano na podstawie danych rozpoznania wiertniczego średnie wartości miąższości oraz zawartości siarki i popiołu w blokach obliczeniowych o założonych rozmiarach w wybranych pokładach węgla kamiennego Górnośląskiego Zagłębia Węglowego (GZW). Uzyskane wyniki porównano z oszacowaniami tych parametrów wykonanymi na podstawie danych z opróbowania pokładów w wyrobiskach górniczych, Stwierdzono, że nie jest możliwe wiarygodne oszacowanie rozpatrywanych parametrów złożowych, w blokach obliczeniowych o powierzchni mniejszej niż 4 km[^2], wyłącznie na podstawie danych z otworów wiertniczych. Również prognozowane przez procedurę krigingu błędy oszacowań (błędy interpolacji blokowej) średnich wartości parametrów często rozmijają się z błędami rzeczywistymi. W tej sytuacji nie jest możliwe zaniechanie lub znaczące ograniczenie rutynowego opróbowania pokładów w rozpoznawanych górniczo partiach pokładów.

EN

Using the geo-static method of ordinary kiring and basing on exploratory drilling, mean values of the thickness as well as sulfur content and ash content have been estimated in the calculation blocks of assumed dimensions in the selected hard coal seams of GZW (Gliwice Coal Company). Obtained results have been compared with the estimations of these parameters made on the basis of seam samplings in mining workings. It has been stated that reliable estimation of parameters in question is not possible in the calculation blocks of the surface smaller than 4 km[^2] on the basis of data from boreholes only. Also forecastd by kiring procedure errors of estimations (errors of block interpolation) of mean parameters values differ from the real errors. In this situation it is not possible to give up or limit considerably the routine sampling of seams in explored by mining parts of seams.

17

Szacowanie zasobów węglowodorów metodą objętościową, a korelacja statystyczna między parametrami złożowymi

Gawlik T.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2004

|

R. 46, nr 3/4

60-62

PL

Przedstawiono algorytmy postępowania stosowane przy szacowaniu zasobów złóż węglowodorów metodą wolumetryczną. Wskazano różnice pomiędzy prostą metodą średniej arytmetycznej, a metoda, średniej zasobności oraz wpływ wzajemnej korelacji statystycznej pomiędzy parametrami geologicznymi na wielkość szacowanych zasobów. Zagadnienie zostało przedstawione na przykładzie złoża gazu ziemnego Jodłówka. Skrótowo zostały także zaprezentowane sposoby objętościowego określania zasobów węglowodorów stosowane przez służby geologiczne Sanockiego Zakładu Górnictwa Nafty i Gazu PGNiG.

EN

The paper presents some ways of the quantitative estimation of the hydrocarbon reservoirs using volumetric method. The problem of the difference between the simple average method and the average hydrocarbon pore thickness method is described a little wider. There are some remarks about the influence of the chosen method on the estimated hydrocarbon volume when the statistic correlation between geological parameters exists. The problems described above are presented on the example of Jodłówka gas field. Finally the most frequently applied algorithms of proceeding with the oil/gas reservoir volume estimations which are used in Sanok division of PGNiG are shortly presented.

18

Struktura zróżnicowania i dokładność szacowania zawartości Pb i Zn w złożu Cu-Ag Lubin

Mucha J., Stala-Szlugaj K.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2002

|

T. 18, z. 3

29-51

PL

Badaniami objęto południowy fragment złoża Lubin, przygotowany do eksploatacji rud miedzi. Celem przeprowadzonych badań statystycznych i geostatycznych było opisanie struktury zmienności zawartości Pb i Zn [% wag.]. metroprocentów Pb i Zn oraz miąższości złoża bilansowego. Stwierdzono, że ze względu na skrajnie dużą zmienność zawartości metali oraz silną dodatnią asymetrię ich rozkładów, właściwą charakterystykę struktury zróżnicowania Pb i Zn zapewnia jedynie specjalny estymator semiwariogramu określany w literaturze jako Inverted Covariance Semiwariogram. Błędy oceny średnich zawartości Pb i Zn w blokach złoża o rozmiarach 1000 x 1000 m, ustalone metodą krigingu są nadzwyczaj wysokie i mieszczą się w przedziale od 50 do 100%. Konsekwencją tego jest niska dokładność oceny zasobów Pb i Zn, które mogą być określone jedynie jako szacunkowe.

EN

The researches were done in the southern part of Lubin deposit, which is prepared for exploitation of copper ore. The aim of statistical and geostatistical researches was to describe the variability structure of Pb and Zn contents (% weight), accumulation index of Pb and Zn. The results of the two kinds of deposit sampling in the mine workings were used in the analysis: routine, mine sampling made by geological staff and experimental sampling in small, local scale of observation. The geostatistical modelling of studied parameters using classical semivariogram is very difficult, because of the outliers which mask-random component of metals variation. Easy to interpret and model structure of metal contents variability were obtained due to Inverted Covariance semivariogram. The kriging standard errors of mean metal contens estimation within blocks of horizontal dimensions 1000 x 1000 are unrealistic high, between 50% and 100%. Additional information, originated from the experimental sampling, used in geostatistical modelling do not change substantially the assessment accuracy of metal contents. Similary, cokriging and probability kriging bring accuracy of mean metal contens assessment the reserves of Pb and Zn can be classified as inferred only.