Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Górnicze Obserwatorium Magnetyczne przy Kopalni Doświadczalnej „Barbara” i Centrali Ratownictwa Górniczego w Mikołowie

Gierlotka Stefan

Śląskie Wiadomości Elektryczne

|

2021

|

Nr 4 (136)

34--38

PL

Artykuł opisuje historię, przyczyny powstania oraz losy Kopalni Doświadczalnej „Barbara”, Centrali Ratownictwa Górniczego i Obserwatorium Magnetycznego w Mikołowie. Przedstawia także główne cele i zadania kopalni, którymi były: prace naukowo-badawcze z zakresu zagrożeń gazowych i pożarowych oraz związanych z wybuchami pyłu węglowego, a także badania nad zmianami deklinacji magnetycznej, potrzebnej dla wykonywania orientacji wyrobisk górniczych prowadzone w Obserwatorium Magnetycznym.

EN

The article describes the history, reasons for the creation and the fate of the the Experimental Mine “Barbara”, Uppersilesian Central Mining Rescue Station and Magnetic Observatory in Mikołów. It also presents the main goals and tasks of the mine, which were: scientific and research studies exploring the dangers of coal dust or gas explosions and fire protection, as well as research on magnetic changes used for orientation during mining excavations carried out at the Magnetic Observatory.

2

Z archiwum Profesora Tadeusza Olczaka (1907-1983) : bieg wiekowy deklinacji magnetycznej w Łodzi (1800-1950)

Maj S.

Przegląd Geofizyczny

|

2013

|

Z. 1-2

93--103

PL

Przedstawiono wyniki wstępnych badań kartograficzno-magnetycznych prowadzonych przez prof. Tadeusza Olczaka (1907-1983), dotyczących przypuszczalnego przebiegu wiekowych zmian magnetycznej deklinacji D na terenie Łodzi przemysłowej w okresie 1800-1950. Ich fragmenty zostały odnalezione w rodzinnych materiałach archiwalnych Profesora. W artykule omówiono ponadto wyniki analogicznych rozważań kartograficznych i magnetologicznych dotyczących Warszawy XVIII, XIX i pierwszej połowy XX wieku. Wykorzystano również informacje geodezyjno-historyczne i geograficzno-historyczne związane z dziejami Łodzi, pochodzące z Państwowego Archiwum w Łodzi i współczesnej literatury naukowej lat 2007/2008.

EN

The results of preliminary cartographic/geomagnetic studies, led by Professor Tadeusz Olczak (1907-1983) on the secular changes of magnetic declination D in city Łódź (from 1800 to 1950) are presented. Several main fragments of the above considerations were found in the family archival documents of T. Olczak. In addition, this article discusses the results of similar cartographic/magnetic researches for territory of Warsaw city of XVIII, XIX and XX centuries. In particular, many interesting geodetic and geographic historical data connected with the records of Łódź from the Łódź State Archive and contemporary 2007/2008 scientifi c literature were also used.

3

Zmiana pola magnetycznego ziemi w latach 1980-2005 na przykładzie dynamicznych modeli zmian jego dwóch wybranych elementów

Welker E.

Prace Instytutu Geodezji i Kartografii

|

2007

|

T. 53, z. 111

47-63

PL

Na przykładzie dwóch wybranych elementów pola magnetycznego Ziemi - deklinacji D oraz wektora natężenia całkowitego F - pokazano zmianę pola magnetycznego w ostatnim ćwierćwieczu (lata 1980-2005) na terenie Europy Środkowej. Przebieg zmian pola, przedstawionych w postaci przestrzennych modeli, został potwierdzony wykresami rozkładu deklinacji i wartości wektora F w wybranych obserwatoriach. W celu określenia wartości błędu, jakiego można się spodziewać przy ekstrapolacji wartości elementów pola geomagnetycznego na okres 8 lat, porównano wartości pomierzone w epoce 2000.5 z wartościami ekstrapolacji wielomianowej i liniowej, wyliczonymi na tę epokę przy wykorzystaniu danych z lat 1980-1992. Trudny do przewidzenia moment załamania się kierunku zmian elementów pola lub zmian ich modułu, co miało miejsce w 2000 r., potwierdza konieczność ciągłego badania zmian wiekowych pola magnetycznego Ziemi, czyli konieczność stałych, systematycznych pomiarów na punktach powtarzalnych (wiekowych).

EN

Magnetic field observed on the surface of Earth is the sum of fields formed by inner sources located in Earth's nucleus and crust as well as by outer sources existing in ionosphere and magnetosphere. This field is subject to continuous changes characterised by different frequencies, from fractions of seconds till hundreds of years. Log-term changes, called secular changes, cannot be described in mathematical form; knowledge on these changes is indispensable for development of Earth sciences. On the basis of two selected elements of Earth's magnetic field - declination D and vector of total intensity F - change of magnetic field was presented on the territory of Central Europe. The study was based on data collected from European observatories and on available data from secular points of Europe and points of magnetic survey. In addition, IGRF model computed in 5-year's cycle by NASA, was used for the analysis. Changes of the selected components of Earth's magnetic field were presented using spatial models prepared with 5-year's frequency and with the help of graphs. Graphs were prepared using profiles, which cross Europe in west-east and north-south direction, starting from geophysical observatory in Belsk, assumed as base observatory. Both results obtained from analysis of changes of spatial models and those revealed on graphs indicated, that changes of elements of magnetic field in the studied period - 1980-2005 have incidental character. Additionally, on the basis of data from measurements impact of method of extrapolation on results was studied and probable errors were calculated. As a result of analysis linear method of extrapolation can be assumed as the most accurate for period longer than three years. The expected error can be comparable to mean annual change and for longer period it can be even two times larger. Knowledge concerning secular changes of magnetic field of Earth is used by surveyors, geophysicists, in navigation and in military service. As an example of using these changes the map of magnetic declination of Europe, prepared for 2006.5 epoch, can be mentioned. As a result of this work it was confirmed, that continuous examination of geomagnetic field and systematic measurements within networks of secular points in Europe are necessary. In addition, discrepancies between data from IGRF model and data from measurements within anomaly regions were demonstrated. These discrepancies can reach 2-3 degrees, which disqualifies IGRF glob al model as a source material for detailed and local studies.

4

Zmiany deklinacji magnetycznej w okresie 1941–2000 na dawnych polskich terenach wschodnich

Welker E., Sas-Uhrynowski A.

Prace Instytutu Geodezji i Kartografii

|

2004

|

T. 50, z. 106

5--25

PL

Do opracowania mapy deklinacji magnetycznej kraju potrzebne są również dane z przygranicznych regionów w krajach sąsiednich, zwłaszcza w przypadku regionów o dużych anomaliach magnetycznych. Sytuacja taka ma miejsce w północno-wschodnich regionach Polski, gdzie z braku danych z zagranicy przebieg izogon wyznaczono drogą ekstrapolacji, co obniżyło dokładność mapy deklinacji w pobliżu granicy. Do rozwiązania problemu dokładności wykorzystano znalezione w archiwach polskich i litewskich wyniki pomiarów magnetycznych z lat trzydziestych i czterdziestych. Opracowana metoda wyznaczenia zmian wiekowych w okresie 1941–2000 umożliwiła przeliczenie znalezionych danych na epokę 2000. Podjęcie wspólnych polsko-litewsko-białoruskich badań zmian wiekowych i wykonanie w latach 1997–2001 pomiarów magnetycznych na punktach wiekowych, założonych w ramach tej współpracy, umożliwiło dokonanie weryfikacji zastosowanej metody. Otrzymane po przeliczeniu dane posłużyły do opracowania aktualnej mapy deklinacji magnetycznej dla przygranicznych regionów północno-wschodniej Polski, Okręgu Kaliningradzkiego, Litwy, Białorusi i zachodniej Ukrainy.

EN

Elaboration of the magnetic charts for the country demands some data at the points located outside of the country border. It concerns all magnetic components, declination including. Otherwise, one must determine the isogons running to the line of border, using extrapolation. If the magnetic field distribution is complicated, it leads to errors. In case of the northern and eastern Polish areas, the errors in declination may reach even several degrees. Usually the data from abroad may be obtained by exchange with the neighbouring countries. The necessary declination data from Germany, Czechs and Slovakia have been obtained by exchange. At the North, the magnetic survey on the Baltic Sea has been performed in the period 1970–1990 within the frame of the Polish-Russian co-operation. But, unfortunately, it was impossible to obtain the data from the western regions of the former Soviet Union. Luckily, the old magnetic data, covering also the former Polish territories, which presently belong to Russia (Kaliningrad Region), Lithuania, Belarus and Western Ukraine, have been found in the archive. There were catalogues of declination and maps of declination worked out in the period of 1935–1941 by Polish and Lithuanian specialists, and German catalogues as well as maps of the magnetic deviation, worked out for the epoch 1941.5 by the Wermacht Topographic Service. The magnetic observatories to the East of Poland are far apart each from another, therefore there were some problems to determine the changes of declination, which had taken place since 1941. The lack of magnetic repeat stations on these territories has made additional difficulties. To solve the task, at first the data from magnetic observatories, published by Golovkov until 1980, have been used. The declination data for the next period 1980–2000 have been obtained from the observatories Surlari, Panaguriste, Hurbanovo, Pleshchenice and Lvov as well as from Golovkov, who still collects the observatory data. The results of observations at the Polish repeat stations at the East: Ogrodniki, Bełżec and Cisna, have also been used to control the data from Lvov. The period 1941–2000 has been divided into three 20-year intervals and the changes for each interval have been determined separately. At the end, all changes have been added up and applied to reduce the archival data to the epoch 2000.5. In 1996, the co-operation with Lithuanian and Belarussian specialists begun. It resulted in common research of magnetic secular variations on our territories. Eleven magnetic repeat stations in Belarus and six stations in Luthuania have been established within the framework of this co-operation. The measurements at the stations have been performed twice. Received results have been also used to control the archival data reduced to the epoch 2000. The work shows that magnetic repeat stations are indispensable to analyse the time and space distribution of secular variations, especially in the regions where the magnetic observatories are sparsely located.