Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Glaciotectonically deformed lignite deposits in the area between Łagówek and Sieniawa, western Poland

Kot W., Widera M.

Civil and Environmental Engineering Reports

|

2018

|

Vol. 28, no. 1

159--171

EN

The Sieniawa Lignite Mine, situated between Łagówek and Sieniawa in western Poland, has been operating for nearly 150 years. This territory was strongly affected by the Scandinavian ice sheets during the Pleistocene. The depth of these deformations reaches the main and currently exploited lignite seam of Miocene age, the second Lusatian lignite seam (LLS-2). Analysis of drilling profiles and observations of the lignite opencast walls allow documentation of the diversity and abundance of glaciotectonic deformation structures within Neogene and Quaternary sediments, which include upright and recumbent folds, normal and reversed faults, complementary joint sets, injection structures as well as shear surfaces.

PL

Obszar zachodniej Polski poddany został destrukcyjnej działalności kolejno zlodowaceń: południowo-, środko- i północnopolskich. Doprowadziły one do deformacji zarówno osadów czwartorzędowych, jak i neogeńskich, w tym węgli brunatnych 2. łużyckiego pokładu, który od blisko 150 lat jest eksploatowany przez KWB Sieniawa. Jego dobre rozpoznanie przy pomocy gęstej siatki wierceń oraz wydobycie z siodeł węglowych, tj. części antyklin położonych powyżej pierwszego poziomu wód podziemnych, pozwoliły na udokumentowanie licznych i bardzo zróżnicowanych morfologicznie deformacji glacitektonicznych. Na obszarze poddanym badaniom, zlokalizowanym między Łagówkiem a Sieniawą, stwierdzono dotychczas aż 27 takich siodeł węglowych. Są to makroskalowe deformacje wykształcone w postaci różnego typu fałdów i nasunięć, które są widoczne przede wszystkim na przekrojach geologicznych. Natomiast mezoskalowe deformacje glacitektoniczne można obserwować bezpośrednio w odkrywkach KWB Sieniawa. Należą do nich: fałdy stojące, pochylone i leżące, uskoki normalne i odwrócone, spękania komplementarne, struktury iniekcyjne i powierzchnie ścięcia spągowego. Powstanie wymienionych struktur deformacyjnych wyjaśniono zadowalająco przy pomocy tzw. statyczno-kinetycznej koncepcji powstawania deformacji glacitektonicznych W. Jaroszewskiego (1991). Ponadto, na podstawie rozciągłości makrodeformacji (fałdów i nasunięć) obliczono, że skandynawskie lądolody w plejstocenie nasuwały się na obszar położony między Łagówkiem a Sieniawą w przybliżeniu z NNE (azymut 23°) na SSW (azymut 203°).

2

Deformacje glacitektoniczne na przedpolu Sudetów w obrębie blokowych jednostek tektonicznych rejonu Wądroża Wielkiego

Urbański K.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

T. 194

63--74

PL

W profilowanych skarpach na autostradzie A4 w rejonie Wądroża Wielkiego obserwowano liczne deformacje glacitektoniczne nieopisywane dotychczas w literaturze geologicznej. W 80 miejscach, w których osady były silnie zróżnicowane litologicznie, występowały głównie deformacje nieciągłe: nasunięcia oraz łuski glacitektoniczne. W niektórych strefach nasunięć obserwowano piaski o niezdeformowanym warstwowaniu, w które zostały wciśnięte upłynnione utwory neogenu. Świadczy to o tym, że osady piaszczyste były miejscami zamarznięte. W monotonnie wykształconych osadach wodnolodowcowych, zastoiskowych i rzecznych występują natomiast głównie deformacje fałdowe wraz z towarzyszącymi im uskokami normalnymi. Wyniki pomiarów mezostruktur glacitektonicznych wskazują jednoznacznie na kierunek transportu glacitektonicznego ku ESE. Był to kierunek nasuwania się lądolodu, na który miał wpływ przebieg morfotektonicznej granicy bloku Sudetów. Na przeszkodzie lądolodu znalazły się wydźwignięte tektonicznie bloki starszego podłoża. Pełniły one rolę masy oporowej. W osadach przylegających do podłoża podkenozoicznego w obrębie bloków tektonicznych utworzyły się mezostruktury glacitektoniczne świadczące o silnej kompresji horyzontalnej. Reakcja sztywnych bloków tektonicznych na naciskający lądolód powodowała powstanie także nacisków o tym samym kierunku (WNW–ESE), ale o przeciwnym zwrocie (ku WNW). Na podstawie badań litopetrograficznych glin zwałowych ustalono, że wiek deformacji odpowiada fazie transgresywnej zlodowacenia odry. W czasie deglacjacji utworzył się górny, niezdeformowany poziom gliny zwałowej.

XX

Numerous glaciotectonic structures were observed in escarpments along A4 highway (in the vicinity of Wądroże Wielkie). Most of them have not been described in geological publications. In places of strong lithological variability, the deformations are mainly discontinuous: thrusts and glaciotectonic slices. Sands with undeformed bedding, into which liquid Neogene deposits intruded, were observed in some thrust zones. It proves that the sandy sediments were locally frozen. Monotonous glaciofluvial, stagnant and fluvial sediments contain fold deformations accompanied by normal faults. Mesostructural measurements clearly indicate glaciotectonic transport direction towards ESE. This direction is consistent with ice-sheet advance direction which results from a morphotectonic border of the Sudetic Block. Horsts of older basement were the obstacles for the glacier. Inside tectonic blocks, the sediments at the contact withpre-Cenozoic basement were formed into glaciotectonic structures due to strong horizontal compression. Reaction of rigid tectonic blocks to the pushing glacier caused pressure of the same direction(WNW–ESE) but different turn (towards WNW). Age of deformations was determined based on a lithopetrographicstudy of tills. This age corresponds with a transgressive phase of the Odranian Glaciation. The upper, undeformed till horizon was formed during deglaciation.

3

Zjawiska glacitektoniczne w kopalni Bełchatów (2003-2005)

Bruj M., Krysiak Z.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2007

|

nr 134 (14)

5-12

PL

W latach 2003-2005 prowadzone były badania struktur glacitektonicznych widocznych w osadach Plejstocenu kopalni Bełchatów. Skartowane zostały 4 kolejne ściany zachodnie wyrobiska (dwa najwyższe poziomy) oraz fragment ściany pólnocnej (rys. 1). Zinwentaryzowano liczne struktury glacitektoniczne, upłynnienia osadów oraz objawy neotektoniki. Skomplikowane deformacje widoczne były głównie w osadach piaszczystożwirowych i w mułkach znajdujących się pomiędzy dwoma poziomami glin, jakkolwiek same gliny są także lokalnie wciągane w deformacje. Wyróżniono następujące typy deformacji: diapiry, pogrązy, systemy ścięć komplementarnych, różne typy fałdów, łuski i odkłucia, duplexy, ścięcia cylindryczne, uskoki normalne i odwrócone. Precyzyjne ustalenie, które deformacje w obrębie osadów plejstoceńskich są efektem glacitektoniki, które repliką tektoniki podłoża, a które neotektoniki jest bardzo trudne lub nawet niemożliwe. Te same trudności napotykamy przy próbie precyzyjnego określania ich wieku. Podstawowym czynnikiem kontrolującym drobne deformacje glacitektoniczne jest wielkość ciśnień wód porowych. Inne ważne parametry to przede wszystkim granulometria osadu, jego skład, charakter i konfiguracja podłoża oraz prędkość lodu. Wyniki analizy mezostrukturalnej pozwoliły określić kierunek kompresji subhoryzontalnej. Zmieniał się on od NNE-SSW i N-S w spągu profilu przez NWSE w jego środkowej części do W-E w stropie. Zmiana pola naprężeń w czasie odzwierciedla dwa etapy deformacji: kompresja (N-S) = reakcja głównych struktur rowu Bełchatowa na nacisk lodowca (odkładającego glinę dolną), kompresja NW-SE i W-E odpowiada kierunkowi ruchu lodowca odkładającego glinę górną (tzw. lob Widawki).

EN

Glaciotectonic structures in Pleistocene deposits of Bełchatow Mine have been studied since 2003 to 2005y. Four Western (highest) wall s of cover were mapped and the part of the Northern wall too (fig. 1). Numerous glaciotectonic structures, sediment flows or liquefaction and neotectonic features were noticed. Complicated deformations are visible mainly in sandygravel sediments and muds between two till horizons, however the tills are also locally deformed. The following deformational structures were distinguished: diapirs, loadings, complementary shears, different fold types, slices, detachments, duplexes, cylindrical shears, normal and reverse faults. It's very difticult to state which of the structures have glaciotectonic origin, which one reflect basement tectonics and which of them have neotectonic origin. The same difficulties relate to attempt of age definition. Essential controlling factor of small glaciotectonic structures is pore water pressure. The other important parameters are: sediment granulometry. its content and/or character, basement configuration and Glacier-ice speed. Results of mesostructural analysis indicate a sub-horizontal direction of compression. It changes from NNE-SSW and N-S in the bottom of the profile, through NW-SE in the middle part to W-E in the top. Changes of stress field during the time, reflect 2 deformational stages: compression (N-S) = reaction of the main structures of Bełchatow Graben to the Glacier pressure (which had left The Lower till). Compression NW-SE and W-E correspond with Glacier movement direction (which had left the Upper till) - so called Widawka lobe.

4

Strefa głębokich zaburzeń glacitektonicznych wschodniej części Wzgórz Dalkowskich na tle naskórkowej struktury monokliny przedsudeckiej

Markiewicz A., Winnicki J.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2007

|

nr 134 (14)

133-152

PL

Wzgórza Dalkowskie stanowiące środkową część Wału Trzebnickiego (Śląskiego) położone są w SW części Niżu Polskiego. Strefa tych wzniesień charakteryzuje się bardzo skomplikowaną budową geologiczną wynikającą z obecności intensywnych i głębokich (często do ponad 200 m p.p.t.) deformacji glacitektonicznych osadów kenozoicznych. Naturalne obniżenie w obrębie łuku wschodniej części tych Wzgórz jest miejscem lokalizacji składowiska odpadów flotacyjnych "Żelazny Most" (należącego do KGHM Polska Miedź S.A. w Lubinie). W 2006 r. w ramach realizacji przez KGHM CUPRUM (CBR) dokumentacji hydrogeologicznej została opracowana dla tego rejonu mapa geologiczna w skali 1 : 25 000 wraz z przekrojami. Dane z kilku tysięcy wierceń wykonanych już po edycji map geologicznych z tego obszaru umożliwiły przedstawienie generalnego modelu budowy geologicznej piętra kenozoicznego w nawiązaniu do nowych obserwacji pochodzących z terenów sąsiednich. Badania tektoniczne i geofizyczne wykonane na początku XXI wieku w trakcie zgłębiania szybu R-XI kopalni "Rudna" - na pograniczu pradoliny barucko - głogowskiej i Wzgórz Dalkowskich, udokumentowały naskórkową strukturę tej części monokliny przedsudeckiej. Korelacja tego układu blokowo-uskokowego "sztywnego" podłoża osadów kenozoicznych ze strefami zaburzeń glacitektonicznych w obrębie Wzgórz Dalkowskich i z sąsiadującymi od północy depresjami glacitektonicznymi wykazuje relacje genetyczne pomiędzy tymi piętrami strukturalnymi.

EN

Dałkow HilIs being a central part of Silesian (Trzebnica) Ridge are located in SW part of Polish Lawland. This zone has very complicated geology resulting from intensive and deep (often down to 200 meters) glacitectonic deformations of Cenozoic sediments. Natural depression within the bend of east part of these hills is a place where tailings management facility "Żelazny Most" (owned by KGHM Polska Miedź S.A. in Lubin) is located. In 2006 while developing by KGHM CUPRUM the hydrogeological report, the geological map (scale 1 : 25 000) of this region and cross-sections were made. Data from several thousands of boreholes enabled to present the general model of geology in Cenozoic stage, taking into consideration new information from neighboring areas. Tectonic and geophysics investigations made at the beginning of XXI century during "Rudna" copper mine R-XI shaft sinking - on the boundary of Baruck-Głogów ice-marginal valley and Dałków Hills - confirmed the thin-skinned structure of this part of Foresudetic Monocline. Correlation of this block-fault "stiff" base of Cenozoic sediments with zones of glacitectonic disturbances in Dalkowskie Hills and vicinal glacitectonic depressions, shows genetic relations between these structural stages.

5

Poligeneza deformacji glacitektonicznych w utworach kenozoicznych Kopalni Stanisław - Północ k. Ruska (blok przedsudecki) - wstępne wyniki badań

Hałuszczak A.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2007

|

nr 134 (14)

61-74

PL

W artykule przedstawiono nowe dane dotyczące deformacji glacitektonicznych w utworach kenozoicznych odkrywki "Stanisław - Północ" koło Ruska (blok przedsudecki). Zróżnicowanie kinematyczne i orientacja przestrzenna mezostruktur widocznych na ścianach odkrywki pozwala przyjąć dwuetapowy przebieg procesów glacitektogenezy. Starszy etap deformacji (prawdopodobnie zlodowacenie Elsterian - starszy stadiał) reprezentują łuski i nasunięcia tworzące struktury imbrykacyjne o biegu WNW-ESE i umiarkowanym upadzie ku SWS, powszechnie występujące w stropowych, ilasto-węglowych partiach utworów neogenu. W młodszym etapie (zlodowacenie Odry) nacisk lądolodu uformował w tym rejonie rozległą makrostrukturę o cechach złuskowanego fałdu (nazwanego tu strukturą Ruska) o biegu NW-SE i wergencji ku SW, we fragmentach odsłoniętą na zboczach odkrywki. W świetle reinterpretacji archiwalnych wyników wierceń dokumentacyjnych powierzchnia spągowa nasunięcia przebiega nieco poniżej dna odkrywki na głębokości 150-155 m npm, front nasunięcia ma szerokość co najmniej 1km, a poziomy zasięg struktury ku NE wynosi co najmniej 500 m. W obrazie zboczy odkrywki dominują mezostruktury (nasunięcia, uskoki normalne i odwrócone, spękania ścięciowe i ekstensyjne - wypełnione) powstałe w młodszej fazie glacitektogenezy. W większości związane są one z powstawaniem złuskowanego fałdu Ruska i mogą być interpretowane jako modelowy układ deformacji związanych z typowym stanem naprężeń wywołanych skupionym, osiowym naciskiem z kierunku NE.

EN

The paper describes preliminary results of structural field investigations concerning glacitectonic deformations of the Cenozoic deposits in the "Jaroszów -North" open-cast mine near Rusko village (Fore-Sudetic Block). Considering the spatial arrangement and kinematic features of studied mesostructures, it is suggested that they were related to the two separate glaciations. The older deformations were formed during the first glaciation of the studied area ascribed to the older Elsterian stage. These structures are representing by multiple series of imbricated thrusts that occur mainly at the open-cast floor in the Neogene clays and coaly clays. Low-angle to gently NNE dipping thrust planes exhibit sense of displacement towards the SSW. The younger phase of glacitectonic deformations can be referred to the older Saalian Glaciation (Odranian). It is recorded by numerous thrusts, reverse faults, folds etc. (some of them override the earlier formed faults), that involve the Neogene-Quaternary deposits. Predominantly they display sense of displacement towards the SW. Most of the mentioned above deformations are interpreted as a second-order structures related to SW-verging large thrusted fold, because of a macro-scale exposed just partly in the open cast mine. More complete reconstruction of this thrusted fold (Rusko structure) was able using a number of boreholes drilled in studied area. Based on drill date, the Rusko structure is bounded below by the detachment surface (zone?), that lies a few meters under the open-cast floor at a depth +150-155 m and front of this structure extends NW -SE over a distance of nearly 1 km.

6

Łuk Mużakowa jako złożona struktura glacitektoniczna

Urbański K.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2007

|

nr 134 (14)

179-190

PL

Badania porównawcze z rejonami przyległymi do Łuku Mużakowa, wykazały, że główny eksploatowany pokład węgla brunatnego, o miąższości powyżej 10 metrów można korelować z II łużyckim pokładem. Wyższe pokłady węgla charakteryzują się znacznie mniejszą miąższością oraz mniejszą rozciągłością lateralną. Pokłady należące do formacji rawickiej nie zostały spiętrzone. Wiek zaburzeń glacitektonicznych na podstawie badań litopetrograficznych osadów wypełniających nieckę na zapleczu moreny spiętrzonej, można wiązać z okresem zlodowaceń południowopolskich, prawdopodobnie z pierwszym nasunięciem lądolodu na obszar Sudetów. W czasie stadiału Odry wkraczający lądolód zniwelował rzeźbę terenu pozostawiając na zaburzonej strukturze pokrywę osadów zwałowych. W czasie stadiału Warty lądolód dotarł do południowej części Łuku Mużakowa, akumulując morenę końcową w rejonie Łęknicy. Wycofując się na północ lądolód pozostawił kolejne łuki moren recesyjnych na linii Bronowice - Nowe Czaple, Chwaliszów - Żarki Wielkie, Olszyna - Trzebiel. Łuk Mużakowa nie jest jednolitą moreną spiętrzoną ale strukturą złożoną. Składa się z łuku zewnętrznego Tuplice-Łęknica oraz łuków wewnętrznych [...] Na powierzchni moreny spiętrzonej wału mużkowskiego odsłania sie pokład główny węgla, który można wiązac z pokładem łużyckim [...]

EN

It was proved that the main brown coal bed correlates with 2nd Lausic Seam in the Ścinawa Formation. This stratum has over 10 meter thickness. The uppermost coal layers have a little thickness and a small lateral extension. The lower coal seam belongs to the Rawicz Formation. It is not deformed. On the base of lithopetrographical researches sediments lying in glaciotectonical depression may be correlated with Elsterian glaciation. In Early Saalian glaciation (Odranian) a moving glacier leveled a morphological relief and caused accumulation of a glacial deposits on a glaciotectonical structure. In Late Saalian glaciation (Warthanian) the glacier reached south part the Muskau Arc and accumulated frontal moraines in Łęknica region. In the time of glacier pulling back the following arcs of recessional moraines remained: Bronowice - Nowe Czaple, Chwaliszó -Żarki Wielkie, Olszyna - Trzebiel. Muskau Arc is not a uniform thrust moraine but it is a very complicated structure. It consists of exterior arc located between Tuplice and Łęknica and internal located between Trzebiel and Siedlec, Tuplice-Chełmice-Jagłowice. They reflected a multiple formation of whole structure in the transgression of glacier. In the back side of the Muskau Arc between Olszyna and Jerischke the deep glaciotectonic depression occurred. The main coal seams correlated with 2nd Lausits Seam expose on the surface of thrust moraine. Extend of outcrops is compatible with run of geomorphological forms which reflect thrust shape of this structure. It is confirmed by boreholes and mining data. Apart from thrust structures there are secondary folds and diapires in the strong plastic zones. There were created in the same dynamic process. The glaciotectonical model of cylindrical thrust by Rotnicki (1976) is accepted in this paper. In author's opinion glaciotectonical deformation were strengthened by mobile Mesozoic basement in the zone of crossing faults.