Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Gospodarczo-społeczne znaczenie zbiorników zaporowych – studium kaskady Soły

Jaguś A.

Inżynieria Ekologiczna

|

2018

|

Vol. 19, nr 1

25--35

PL

W artykule przedstawiono funkcje zbiorników zaporowych pod kątem przydatności gospodarczo-społecznej. Jako przykład wybrano zbiorniki trójstopniowej kaskady rzeki Soły (Tresna, Porąbka, Czaniec), która znajduje się w południowej części województwa śląskiego. Kaskada jest zintegrowanym systemem retencyjnym, ale poszczególne zbiorniki pełną różne funkcje. Omówiono rolę zbiorników w ochronie przeciwpowodziowej (Tresna, Porąbka), w zaopatrzeniu w wodę pitną (Czaniec), w produkcji energii elektrycznej (Porąbka), w rekreacji (Porąbka, Tresna), w dostarczaniu kruszywa skalnego (Tresna). Wykazano duże znaczenie kaskady dla rozwoju gospodarczego regionu. W zakończeniu dyskutowano na temat kontrowersji wokół budowy i użytkowania zbiorników zaporowych.

EN

The paper is devoted to the functions of dam reservoirs in terms of their socioeconomic usefulness. Three dam reservoirs of the Soła cascade were chosen (Tresna, Porąbka, Czaniec) as the example that are located in the southern part of Silesian Provence. The cascade is an integrated retention system, but particular reservoirs have different functions. The role of reservoirs in flood protection (Tresna, Porąbka), drinking water supply (Czaniec), electricity production (Porąbka/Porąbka-Żar), recreation (Porąbka, Tresna), supply of rock aggregate (Tresna) was depicted as well. The high importance of the cascade for economic development of the region was demonstrated. Finally, the controversies about the construction and utility of dam reservoirs were discussed.

2

Skuteczność ochrony zbiornika Tresna w świetle zanieczyszczenia rzeki Soły

Jaguś A.

Inżynieria Ekologiczna

|

2017

|

Vol. 18, nr 2

55--60

PL

W pracy przeanalizowano jakość wód rzeki Soły, dopływającej do zaporowego zbiornika Tresna. Jest to najwyższy zbiornik tzw. kaskady Soły, mającej duże znaczenie przeciwpowodziowe i jako rezerwuar wody do celów komunalnych. Celem pracy była ocena skuteczności działań ochronnych dla zasobów wodnych, realizowanych w zlewni zbiornika. Wykazano, że działania wpływają na poprawę jakości wód Soły, ale niektóre parametry pozo- stają na poziomach niezadowalających. Do zbiornika dopływa nadmierny ładunek azotu i fosforu. W warunkach wezbraniowych dotyczy to też cząstek stałych (zawiesin). Ponadto stwierdzono zanieczyszczenie mikrobiologiczne. Wszystko to wskazuje na nie do końca właściwe zagospodarowanie przestrzenne obszaru zlewniowego.

EN

The quality of the Soła river flowing into the dam reservoir Tresna was presented in this paper. This is the highest reservoir of so called Sola cascade, which is important in case of flood control and as a reservoir of water used for municipal purposes. The aim of the study was to evaluate the effectiveness of protective measures for water resources realized in reservoirs catchment. Presented results showed positive influence on water quality of Soła river, but some parameters has remained at unsatisfactory levels. Especially the excessive load of nitrogen and phosphorus which flows into the reservoir was observed. The last mentioned, in flood conditions, also applies to solids (suspensions). Furthermore microbial contamination was noticed as well. All those factors indicates not entirely appropriate spatial planning of basin area.

3

Problem zamulania zbiorników kaskady Soły

Jaguś A.

Inżynieria Ekologiczna

|

2017

|

Vol. 18, nr 5

92--102

PL

W artykule przedstawiono problem zamulania zbiorników zaporowych. Studia dotyczyły kaskady rzeki Soły, składającej się z trzech zbiorników: Tresna, Porąbka, Czaniec. Pełni ona ważną rolę w gospodarce wodnej województwa śląskiego. Wykazano, że obszar zlewniowy jest niewłaściwie zagospodarowany, co w warunkach górskich sprzyja procesom spływu powierzchniowego i erozji. Soła, zwłaszcza podczas wezbrań, transportuje duże ilości rumowiska, które prawie w całości jest deponowane w zbiorniku Tresna. Tempo zamulania zbiornika Tresna wynosi 0,309 mln m3 rocznie, a zbiornika Porąbka 0,042 mln m3 rocznie. Zbiornik Czaniec jako silnie przepływowy nie gromadzi osadów. Działania zapobiegające zamulaniu są niewystarczające – powinny być realizowane systemowo zwłaszcza w zlewni Soły powyżej zbiornika Tresna, aby utrzymać jego możliwości retencyjne.

EN

The paper focuses on the problem of sediment accumulation in dam reservoirs. The studies were conducted in Soła River dam cascade containing three reservoirs: Tresna, Porąbka, Czaniec. It plays an important role in the water management in Silesian province. It was revealed that the catchment area is improperly managed which, under the mountainous conditions, leads to surface runoff and erosion processes. Soła, especially during the floods, transports large quantities of debris that are almost entirely deposited in the Tresna reservoir. The rate of deposit accumulation in Tresna water body amounts to 0.309 million m,sup>3 per year, and in the Porąbka reservoir it is estimated to 0.042 million m3 per year. The Czaniec reservoir, as fast flow reservoir, does not accumulate deposits at all. The actions aiming at prevention of sediments accumulation are insufficient – they should be realized systemically particularly in the Soła catchment above Tresna reservoir in order to maintain its retention capability.

4

Influence of agricultural anthropopression on water quality of the dam reservoirs

Jaguś A., Rzętała M.

Ecological Chemistry and Engineering. S

|

2011

|

Vol. 18, nr 3

359-367

EN

The research evaluated the quality of surface waters subject to agricultural anthropopressure. The authors analyzed river water feeding dam reservoirs and water in reservoirs. The research covered the catchment areas of reservoirs Kozlowa Gora, Przeczyce and Laka, located in the Upper-Silesian region (southern Poland). The dominating form of land management in the catchments is agriculture. The reservoirs were found to be often fed with running waters whose parameters suggested eutrophication, especially with regard to the concentration of nitrates (mean yearly concentration of - 3 NO > 10 mg/dm3). Eutrophication also concerned reservoir water, which could be seen in frequent water blooming. The reaction of water in the reservoirs happened to increase up to strongly alkaline (pHmax > 8.5). The highest fertility of waters was that of reservoir Laka, mainly alimented from agricultural lands (77% of the catchment area) also situated within its direct catchment. This was reflected in high phosphate concentrations in the water of the reservoir (average 0.389 mg 3-4 PO /dm3). The research showed that agricultural anthropopressure is a significant threat to functioning of dam reservoirs because it fosters the process of eutrophication and thus affects the quality of disposable water resources.

PL

W badaniach oceniano jakość wód powierzchniowych w warunkach antropopresji rolniczej. Analizowano wody rzeczne zasilające zbiorniki zaporowe oraz wody w zbiornikach. Do badań wytypowano zlewnie zbiorników Kozłowa Góra, Przeczyce i Łąka, położonych w regionie górnośląskim (południowa Polska). Dominującą formą użytkowania terenu w zlewniach jest działalność rolnicza. Stwierdzono, że zbiorniki były często zasilane wodami płynącymi o parametrach wskazujących na ich eutrofizację, zwłaszcza w odniesieniu do zawartości azotanów (średnie roczne stężenie - 3 NO > 10 mg/dm3). Proces eutrofizacji dotyczył także wód zbiornikowych, a jego przejawem były częste zakwity glonów. W zbiornikach dochodziło do wzrostu odczynu wód do silnie alkalicznego włącznie (pHmax > 8,5). Największą żyznością wód charakteryzował się zbiornik Łąka zasilany głównie z terenów rolniczych (77% powierzchni zlewni), położonych także w jego zlewni bezpośredniej. Odzwierciedlały to m.in. duże stężenia fosforanów w wodach tego zbiornika (średnio 0,389 mg 3-4 PO /dm3). Badania wykazały, że antropopresja rolnicza stanowi zagrożenie dla funkcjonowania zbiorników zaporowych ze względu na generowanie procesu eutrofizacji i przez to pogarszanie jakości dyspozycyjnych zasobów wodnych.

5

Kształtowanie jakości wód zbiorników zaporowych w warunkach antropopresji rolniczej

Jaguś A., Rzętała M.

Proceedings of ECOpole

|

2009

|

Vol. 3, No. 2

471--476

PL

Jakość retencjonowanych wód w zbiornikach zaporowych jest w dużej mierze uzależniona od charakteru działalności człowieka w obszarach zlewniowych. W badaniach analizowano chemizm wód zbiorników: Kozłowa Góra, Przeczyce i Łąka, funkcjonujących w zlewniach zagospodarowanych rolniczo, położonych w regionie górnośląskim (Polska południowa). Stwierdzono, że zbiorniki były często zasilane wodami płynącymi o parametrach wskazujących na ich eutrofizację, zwłaszcza w odniesieniu do zawartości azotanów (średnie roczne stężenie − NO-3 > 10 mg/dm3). Należy to wiązać z działalnością rolniczą, w tym gospodarką nawozową, prowadzoną na gruntach rolnych, zajmujących około 50% i więcej powierzchni zlewni. Proces eutrofizacji dotyczył także wód zbiornikowych, a jego przejawem były obserwowane częste zakwity glonów. W akwenach dochodziło do wzrostu odczynu wód do silnie alkalicznego włącznie. Największą żyznością wód charakteryzował się zbiornik Łąka w związku z największym rozprzestrzenieniem terenów rolniczych w jego zlewni, także w zlewni bezpośredniej. Odzwierciedlały to m.in. duże stężenia fosforanów w wodach tego zbiornika (średnio 0,389 mg/dm3 PO3-4). Badania wykazały, że antropopresja rolnicza stanowi zagrożenie dla funkcjonowania zbiorników wodnych ze względu na generowanie procesu eutrofizacji i przez to pogarszanie jakości dyspozycyjnych zasobów wodnych.

EN

The quality of water in dam reservoirs is to a large extent dependant on human activity in the adjacent area. The research focused on the chemical composition of the water bodies in the agricultural catchments: Kozlowa Gora, Przeczyce and Laka (all located in the Upper Silesian Region - Southern Poland). It was established that the reservoirs were often fed with flowing waters exhibiting eutrophication characteristics, especially with reference to nitrates content (average annual concentration − NO-3 > 10 mg/dm3). The fact should be associated with agricultural activity - including fertilization management - in the area covering at least 50% of the catchment. The eutrophication process was also observed in dam reservoirs. It might have been inferred from algae blooms. Besides, a strongly alkaline range of pH value was recorded in the water bodies. The highest water fertility was exhibited by the reservoir Laka, which may be associated with the fact that it is the area with the highest proportion of agricultural activities. It was additionally reflected by a high concentration of phosphates, on average about 0.389 mg/dm3 PO3-4 . The research revealed that the agricultural ant 4 hropopression threatens water reservoirs because of eutrophication and the subsequent deterioration of the quality of water resources.