Celem badań była analiza warunków rekreacji w wodach zbiornika Tresna na podstawie oceny stopnia żyzności i jej zmian w wodach zbiornikowych. Ze względu na wodociągową rolę ostatniego zbiornika kaskady rzeki Soły (zbiornik Czaniec), wyżej położone zbiorniki w kaskadzie (Tresna i Porąbka) powinny mieć dobrą jakość wody. Rekreacyjne wykorzystanie zbiornika Tresna również obliguje do jego ochrony. Stan troficzny wód zbiornikowych oszacowano na podstawie stężeń chlorofilu a oraz wielkości biomasy i składu taksonomicznego glonów planktonowych. Badania prowadzono w 2021 r. w sezonie wegetacyjnym w trzech punktach badawczych (rejonie Zarzecza, rejonie wpływu rzeki Łękawki oraz rejonie zapory). Stężenia chlorofilu a oraz biomasy były większe w rejonie Zarzecza oraz zapory i latem przekraczały wartości graniczne dla eutrofii, najniższe z kolei w rejonie dopływu rzeki Łękawki do zbiornika (w większości okresu badawczego utrzymywały się one w granicach oligotrofii i mezotrofii). Okresowy wzrost żyzności wody do poziomu eutrofii wskazuje, że wody zbiornikowe powinny być kontrolowane, zwłaszcza latem, ze względu na bezpieczeństwo sanitarne osób wypoczywających.
EN
The aim of this research was to analysis of the recreation conditions in the Tresna reservoir water based on the assessment of the degree of fertility and its changes in the reservoir water. Due to the water supply role of the last reservoir in the cascade of the Soła River (the Czaniec Reservoir), the reservoirs situated higher in the cascade (Tresna and Porąbka) should have good water quality. Recreational use of the Tresna Reservoir also obliges to protect it. The trophic state of reservoir water was estimated on the basis of chlorophyll a concentrations and planktonic algae biomass and their taxonomic composition. The research was conducted in 2021 during the growing season at three research points (in the area of Zarzecze, the area of influence of the Łękawka River and the area of the dam). Concentrations of chlorophyll a and phytoplankton biomass were higher in the Zarzecze area and the dam area, and in summer period (mainly in August) they exceeded the limit values for eutrophy. In turn, the lowest values were observed in the area of the Łękawka River tributary to the reservoir. In most of the research period, they remained within the oligotrophy and mesotrophy limits. Periodic increase of water fertility to the eutrophy level indicates that the reservoir water should be controlled, especially in summer, due to the sanitary safety of resting people.
Trofia wód wskazuje na ich żyzność, czyli zawartość substancji biogennych decydujących o możliwościach produkcyjnych. Trofia nie oznacza jednego konkretnego parametru, lecz zespół czynników sprzyjających syntezie materii organicznej. Nadmiar biogenów stanowi zanieczyszczenie, a proces eutrofizacji jest tego skutkiem. Artykuł prezentuje najczęściej stosowane kryteria wnioskowania o stanie troficznymi stopniu zaawansowania eutrofizacji w wodach zbiorników zaporowych. Konieczność monitoringu jakości wód, dzięki któremu określa się wskaźniki eutrofizacji, regulują m.in. takie akty prawne, jak: Ustawa Prawo wodne, Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie nadzoru nad jakością wody w kąpielisku i miejscu okazjonalnie wykorzystywanym do kąpieli, Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, a także wydana stosunkowo niedawno i oczekująca jeszcze na implementację do polskiego porządku prawnego Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/2184 w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Podstawowy podział wskaźników eutrofizacji obejmuje dwie grupy, które w różny sposób uwzględniają parametry jakości wody. Grupami tymi są wskaźniki jednoparametrowe i wskaźniki wieloparametrowe. Wskaźniki wieloparametrowe, nazywane tez zagregowanymi lub indeksami, uwzględniają kilka parametrów jakości wody i występujące między nimi zależności, pozwalając tym samym na wieloaspektowe ujęcie dające miarodajne wyniki.
EN
The trophic state of waters is an indicator of their fertility, i.e. the content of biogenic substances deciding on the production possibilities. The trophic state does not reflect one, single parameter, but a set of factors contributing to the synthesis of organic matter. The excess of biogenic compounds constitutes pollution leading to the eutrophication process. The article presents the criteria most often applied in assessing the trophic state and the eutrophication degree in dam reservoirs. The necessity to monitor the quality of waters, allowing for establishing the eutrophication indicators, is governed by such legal acts as: Water Law Act, Regulation of the Minister of Health on the supervision of the quality of bathing waters and sites occasionally used for bathing, Regulation of the Minister of Health on the quality of water intended for human consumption, as well as the recent Directive (EU) 2020/2184 of the European Parliament and of the Council on the quality of water intended for human consumption, still waiting to be implemented into the Polish legal system. The eutrophication indicators are divided into two main groups, each having a different approach to the quality parameters. One includes single-parameter indicators and the other - multi-parameter indicators. The multi-parameter indicators, also referred to as aggregate indicators or indexes, take into account several water quality parameters and interdependencies between them, allowing for a multi-aspect approach giving the most relevant results.
W artykule tym poruszony został problem wykonywania pomiarów batymetrycznych na płytkich sztucznych zbiornikach śródlądowych położonych na obszarach nizinnych. Jako obszar badań wybrano Zalew Sulejowski położony w Polsce Centralnej. Zbiorniki tego typu charakteryzują się często mocno urozmaiconą linią brzegową o dużej zmienności jej stanu, urozmaiconym dnem powstałym w wyniku szeregu prac hydrotechnicznych oraz dużą eutrofizacją, szczególnie płytszych fragmentów zbiornika. Czynniki te istotnie wpływają na sposób i jakość pomiarów oraz na późniejszą interpretację uzyskanych danych morfometrycznych W tekście przedstawiono sposoby wykonywania tego typu pomiarów batymetrycznych w strefach problemowych, metody weryfikacji i korekty uzyskanych danych, a także metodykę wykreślania obrazu ukształtowania dna, łącznie z przykładem uzupełnienia informacji morfometrycznej w oparciu o inne źródła danych. W wyniku przeprowadzonych prac uzyskano mapę batymetryczną Zbiornika Sulejowskiego w skali 1:25000.
EN
The article deals with the issue of conducting bathymetric measurements in shallow, artificial inland reservoirs found in lowland. The Sulejów Reservoir, located in Central Poland, was selected as the study area. Reservoirs of this type are often characterised by well-developed shoreline and diverse bottom resulting from range of hydrotechnical works and considerable eutrophication, especially in the shallower parts of the reservoir. These factors have significant impact on the method and quality of bathymetric measurements, and by extent on the interpretation of the obtained morphometric data and, consequently, on the choice of methods for the final charting of the bottom. The paper presents a methodology for bottom measurements in problem zones, and methods for the verification and correction of the obtained data. Complementary morphometric data were taken from additional data sources. As result of this research, a bathymetric chart of the Sulejów Reservoir was made at scale of 1:25000.
The quantity and quality of organic carbon were studied in bottom sediments of two small, shallow, polymictic dam reservoirs located in SE Poland: Zalew Zemborzycki (ZZ) and Brody Iłżeckie (BI). Total content of organic carbon (Corg), and its fractions have been determined. The maps of Corg spatial distribution have been compiled. Wide ranges of sedimentary Corg were noted as well as differences between two reservoirs in respect of its content and spatial distribution. The Corg content in the sediments showed a longitudinal zonation pattern in the ZZ and a transverse one in the BI. The composition of sedimentary Corg showed the highest percentage of the insoluble fraction followed by humus acid fraction and the lowest – hemicelluloses fraction. In the humus acid fraction, fulvic acids overbalanced humic acids.
Sinice są organizmami najczęściej tworzącymi zakwity, pojawiające się niekiedy na powierzchni zbiorników wodnych. Duża zdolność przystosowania się do różnych warunków sprawia, że są one bardzo trudne do wyeliminowania. Warunki panujące obecnie w polskich akwenach sprzyjają ich masowemu występowaniu. Czynnikiem szczególnie przyczyniającym się do nadmiernego rozwoju sinic jest postępująca eutrofizacja zbiorników wodnych, gdyż organizmy te wymagają do wzrostu obecności dużej ilości substancji biogennych (zwłaszcza fosforu) w wodzie. Zakwity są niekorzystnym zjawiskiem, zwłaszcza w przypadku zbiorników zaporowych, służących do magazynowania wód. Stwarzają także inne zagrożenia, w tym możliwość zanieczyszczenia wody szkodliwymi toksynami. Istnieje wiele metod umożliwiających eliminację sinic ze zbiornika wodnego, jednak żadna nie jest w pełni efektywna.
EN
Cyanobacteria are the organisms that often form blooms, sometimes on the surface of water bodies. High ability of adaptation to different conditions makes them very difficult to eliminate. Conditions prevailing in Polish waters support their massive occurrence. The factor that especially contributes to the expansion of cyanobacteria is progressive eutrophication of water reservoirs, due to the high cyanobacterial demand for nutrients (especially phosphorus) in waters. Blooms are the unfavorable phenomenon especially in dam reservoirs. They also pose other risks, including the possibility of water pollution with harmful toxins. There are many methods of limiting cyanobacteria in waters but none of them is fully effective.
Oznaczono zawartość wybranych nieorganicznych jonów arsenu i chromu w wodzie i osadach dennych trzech zbiorników zaporowych na Górnym Śląsku (Jezioro Pławniowickie, Jezioro Rybnickie, Jezioro Goczałkowickie). Akweny te pełnią różną rolę i charakteryzują się zróżnicowanym stopniem antropopresji. Do badań specjacji arsenu i chromu wykorzystano chromatograf HPLC połączony z detektorem ICP-MS. Uzyskane wyniki ilościowej i jakościowej analizy specjacyjnej nieorganicznych form arsenu i chromu w wodzie i osadach dennych wykazały istotne różnice w zawartości tych analitów na różnych stopniach utlenienia. Zakres oznaczonych zawartości form arsenu i chromu mieścił się w przedziale od granic wykrywalności do kilkudziesięciu mg/m3. Wyniki badań wskazują na silnie zróżnicowanie zawartości oznaczonych form arsenu i chromu w wodzie i osadach dennych, w zależności od pory roku, stopnia natlenienia i charakteru danego zbiornika zaporowego.
EN
Determined were the concentrations of selected inorganic arsenic and chromium ions in the water and bottom sediments of three Upper-Silesian dam reservoirs (Lake Plawniowickie, Lake Rybnickie and Lake Goczalkowickie). The lakes perform diverse functions and are characterized by a different degree of anthropogenic pressure. Speciation of arsenic and chromium was carried out using an HPLC chromatograph coupled with an ICP-MS detector. Quantitative and qualitative analyses of the speciation of inorganic chromium and arsenic forms in lake water and bottom sediments detected significant differences in the concentrations of these analytes at various states of oxidation. The concentrations of arsenic and chromium forms were found to range from limits of detection up to several tens mg/m3. The results of the study have revealed marked differences in the content of these forms of chromium and arsenic between the water samples and the bottom sediment samples, depending on the season of the year, extent of oxygenation and nature of the reservoir.
Badano osady denne zbiornika Brody Iłżeckie (BI) (N51°00'13" E21°10'01") i Zalewu Zembrzyckiego (ZZ) (N51°10'43" E22°31'25"). Obydwa zbiorniki są podobne pod względem wieku, pełnionych funkcji (rekreacyjne, regulacja przepływu) i powierzchni (260-280 ha). W osadach oznaczono odczyn pH i właściwości sorpcyjne. Osady Zalewu Zemborzyckiego wykazywały odczyn obojętny i alkaliczny, niską kwasowość hydrolityczną i wysokie wysycenie kompleksu sorpcyjnego kationami zasadowymi, szczególnie wapniem. Osady BI wykazały niższe wartości pH, większą kwasowość hydrolityczną, mniejszą całkowitą pojemność sorpcyjną i wysycenie kompleksu sorpcyjnego kationami zasadowymi niż osady ZZ. Zawartość kationów wymiennych w osadach zbiornika BI była znacznie zróżnicowana i zależała od miejsca ich pobrania, natomiast w osadach ZZ była zbliżona bez względu na miejsce ich czerpania. Zbiorniki różniły się (różnice istotne statystycznie) pod względem wszystkich, z wyjątkiem wymiennego K+, badanych cech sorpcyjnych osadów.
EN
Bottom sediments of Brody Iłżeckie (BI) (N51°00'13" E21°10'01") and Zalew Zemborzycki (ZZ) (N51°10'43" E22°31'25") reservoirs have been investigated. Both reservoirs are similar by the age, main functions (flow regulation, recreation), and area (260-280 ha). Reaction (pH) and sorptive properties of sediments have been determined. Sediments of Zalew Zemborzycki showed neutral and alkaline reaction, low hydrolytic acidity and high saturation of sorptive complex with bases, especially with calcium. Sediments of BI had lower values of pH, larger hydrolytic acidity, lower values of cation exchange capacity, and lower base saturation in comparison with the sediments of ZZ. The content of exchangeable cations in the sediments of BI was differentiated and dependent on the sampling site, whereas in the sediments of ZZ reservoir it was close regardless of sampling points. The reservoirs differed (differences statisticaly signifficant) in all, with the exception of exchangeable K+, the studied sorptive features.
8
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
This study aimed to examine and explain the spatial distribution of total phosphorus in sediments and orthophosphates in interstitial water in four Polish dam reservoirs with varying hydrological and geochemical characteristics. The results are linked to physicochemical parameters of sediments: organic matter and calcium carbonates content, pH, redox potential and conductivity. In two of the studied reservoirs hydrological dynamics were a driving force in phosphorus circulation, despite the big difference in their mean water retention times, and interactions with Ca and Fe were of secondary importance In other reservoirs with complicated shorelines and reservoir beds, due to water flow disturbance the hydrological impact was not as pronounced. Geochemical processes, such as precipitation of phosphorus associated with Ca^+2, Fe(III) or in complexed with humic substances became more significant.
9
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Large and harmful cyanobacterial blooms appeared in two newly-built artificial reservoirs shortly after being filled with water. Taxonomic composition of cyanobacterial communities was highly variable in both water bodies and fast species replacement was observed. In the first year of the operation of the smaller Konstantynów Reservoir, the mass development of Anabaena flos-aquae and Planktolyngbya limnetica (48.7 and 53.6% of the cyanobacterial abundance) occurred in summer, while in autumn the dominance of Planktothrix agardhii (99.9%, 14.95 × 106 ind. dm-3 ) was noted. The surface scum developed in summer consisted of An. flos-aquae that contained high amounts of anatoxin-a (1412.4 μg AN-a dm-3 of scum) and smaller amounts of microcystins (10 μg eq. MC-LR dm-3 of scum). In the larger Kraśnik Reservoir, Aphanizomenon flos-aquae occurred in high abundance in spring and summer, however, it was replaced created thick surface scum. Simultaneously, a hazardous increase in the total concentration of microcystins (from 13.6 to 788.5 μg eq. MC-LR dm-3 of water with scum) and anatoxin-a (from 0.03 to 43.6 μg dm-3) was observed.
10
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
The statistical analysis was performed to compare average contents of phosphorus fractions in the bottom sediments between the lacustrine zone and the riverine zone in the Solina Reservoir, between the main object and the retarding one as well as between all the research stations of the analysed reservoirs. It was found that the deposits from the stations localized in the lacustrine zones of both reservoirs did not differ significantly in regards to total phosphorus content, inorganic phosphorus, and non-apatite, inorganic phosphorus fractions, however, they were characterized by significantly different contents of organic phosphorus.
Przeprowadzono badania zawartości chromu w wodzie zbiornika zaporowego Lubachów w okresie stagnacji letniej i zimowej. Stwierdzono niską zawartość chromu w wodzie, utrzymującą się na poziomie charakterystycznym dla wód powierzchniowych obszaru Polski o średnim stopniu zanieczyszczenia chromem.
EN
Chromium contents in the water of the Lubachow dam reservoir were measured during summer and winter stagnation. Its accumulation was low, the level was like in waters of Polish medium polluted water area.
12
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
A spatial distribution of both sediments (in terms of their texture) and organic matter in the Dobczyce Reservoir (southern Poland) was studied. Texture of the sediments in a central part of the reservoir showed clay-silty character and reflected the types of soil covers in the Raba River catchment basin. Texture of the sediment was more diverse in the bank zones and reflected texture of rock and soils covering the direct basin. Organic matter content in the sediments was lower in the shallow part of the reservoir (except Wolnica Bay) compared with the deeper one. The relationships between the grain fractions, organic matter contents and reservoir depth are discussed.
13
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
The analysis of total phosphorus content and its bioavailable forms in the bottom sediment profiles of the cascade of the Solina-Myczkowce dam reservoirs was carried out. It has been found that first of all phosphorus occurring in organic compounds must be considered to be more mobile. The increase of the total phosphorus and organic matter contents in the upper layers of the lacustrine zone sediments can indicate a slow increase of fertility in both reservoirs.
Bottom sediments from dam reservoirs: Slup and Lubachow were studied. The concentration of nickel and cadmium was determined. The bottom sediments in the Lubachow reservoir were found to have accumulated more nickel (k = 23373) and in the Slup reservoir - cadmium (k = 2259). As a general rule, metal concentrations were the lowest in the central parts of the reservoirs.
PL
Przeprowadzono badania osadów dennych zbiorników zaporowych Słup i Lubachów. Określono zawartość niklu i kadmu. Zaobserwowano większą kumulację niklu w osadach dennych ze zbiornika zaporowego Lubachów (k = 23373), a kadmu w osadach dennych zbiornika Słup (k = 2259). Generalnie metale najsłabiej kumulowały w centralnej części zbiorników.
15
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Concentrations of heavy metals (lead, cadmium and copper) were measured in several tissues (pectoral muscle, liver, kidney, lung, femur, brain and feather) of the fledglings and adults of black-headed gull Larus ridibundus L. collected in breeding colony (c. 2000 pairs) in south-western Poland (Mietkowski Reservoir; 980 ha). Fourteen birds (5 fledglings and 9 adults) were collected shortly after death (unknown reason of mortality) in June and July 2003. The highest mean ([plus or minus] 1 SD) level of lead was demonstrated in femur samples (42.32 [plus or minus] 31.42 [micro-]g g[^-1] dry weight), whistle the lowest one, in muscle (3.59 [plus or minus] 0.57 [micro-]g g[^-1] d.w.). The highest and the lowest levels of cadmium were in turn demonstrated in kidney (5.51 [plus or minus] 4.90 [micro-]g g[^-1] d.w.) and in muscle (0.31 [plus or minus] 0.22 [micro-]g g[^-1] d.w.), respectively. Liver was the organ with the highest copper accumulation (29.22 [plus or minus] 13.56 [micro-]g g[^-1] d.w.), whereas the lowest amounts of the element were found in femur samples (2.79 [plus or minus] 1.01 [micro-]g g[^-1] d.w.). Among 21 pairs of tissues in which metal concentrations were compared, only in eight cases statistically significant differences between fledglings and adults were recorded. The accumulation of heavy metals in organs of black headed gull was up to c. 81-fold lower than in bottom sediments of this reservoir.
Total concentration of heavy metals (Cd, Cr, Pb, and Zn) in bottom sediments of the dam reservoir of Zalew Zemborzycki on the Bystrzyca River near Lublin, SE Poland, bas been investigated. Sediment cores were collected in 22 points of water body. The location of sampling points reflected the zonal differentiation of the studied object. Low, medium and high concentrations of metals were assumed on the grounds of lower and upper quartiles calculated for each element. It was obtained that the highest threat to the reservoir ecosystem is deposition of Cd and Pb although their amount, similarly to Zn and Cr, was rather low in comparison with that stated in other dam reservoirs or with natural background. Three zones of metal accumulation were stated in the reservoir. The highest concentration of trace metals was observed in the zone in which sediments showed sandy texture, which suggest that anthropopressure is one of the main sources of contamination of bottom sediment.
PL
Badano całkowitą zawartość metali ciężkich (Cd, Cr, Pb i Zn) w osadach dennych zbiornika zaporowego "Zalew Zemborzycki" na rzece" Bystrzycy koło Lublina. Próbki osadów pobierano w 22 punktach zbiornika. Rozkład punktów badawczych uwzględniał strefowe zróżnicowanie obiektu. Na podstawie obliczonych dla każdego metalu wartości kwartyli dolnego i górnego przyjęto małą, średnią i dużą zawartość pierwiastka. Stwierdzono, że największe zagrożenie dla ekosystemu zbiornika zaporowego stwarza akumulacja Cd i Pb w osadach dennych, chociaż ich poziom, podobnie jak Zn i Cr, był raczej mały w porównaniu do innych zbiorników zaporowych oraz do tła geochemicznego. W Zalewie wyróżniono 3 strefy akumulacji metali w osadach. Największe stężenie pierwiastków śladowych zaobserwowano w strefie, w której występują osady o uziarnieniu piasków, co sugeruje, że antropopresja jest główną przyczyną zanieczyszczenia osadów metalami ciężkimi.
The influence of temperature and pH of water on the development of chosen species of algae and cyanophytes (Cyanobacteria, Cyanoprocaryotes) causing water blooms in two dam reservoirs, was studied. Their mass development was observed in various seasons of the year. Each species preferred different environmental conditions. The dominating species of phyto-plankton varied in both reservoirs, only dinoflagellate Ceratium hirundinella being the exception.
In waters of Dobczyce reservoir, the organic carbon content, biomass of algae and bacteria, respiration of bacteria and respiration of aquatic organisms (measured by oxygen uptake), and energetic expenditures per unit of bacterial biomass ('costs of maintenance') at the beginning of spring water bloom (May, 1996) caused by Nitzschia palea (Kutz.) W. Sm. were greater than those in the second phase of bloom. However, photosynthesis of algae was greater in the second one. In the surface layer of bottom sediments, the greatest values of measured parameters were noted in the second phase of water bloom but the 'costs of maintenance' of bacteria reached maximum values one week after of water bloom break.
On the basis of floristic analysis, the occurrence of 132 taxons of plankton algae in Koronowski Reservoir was determined. The spring and autumn plankton was dominated by diatoms, while summer plankton by blue-green algae. The species composition, structure of the abundance of algae and concentration of chlorophyll as well as physicochemical conditions of water suggested a highly eutrophic character of this reservoir with a starting expansion of blue-green algae, mainly species considered to be toxic.
The biomass and species composition of blue-green algae in a new lowland dam reservoir was analysed from 4th till 6th year after filling. In summer, the massive abundance biomass of blue-green algae (0.93 mg dm^3 on average, max. 6.92 mg dm^3), chiefly of the genera Aphanizomenon, Microcystis and Anabaena causes the high trophy level in the reservoir, de-creasing water quality and aesthetic values of the studied water body. The conditions, which favour the development of blue-green algae, are mainly the result of the natural traits of water in the peat-forest catchment basin.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.