Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Dokumentowanie zasobów wód leczniczych, termalnych i solanek w świetle zmieniających się przepisów prawa geologicznego i górniczego

Sokołowski Jakub

Górnictwo Odkrywkowe

|

2023

|

R. 64, nr 2

27--35

PL

W artykule przedstawiono ewolucję przepisów prawa geologicznego i górniczego w zakresie dotyczącym dokumentowania zasobów wód leczniczych, termalnych i solanek. Przez ponad sto lat ustawodawstwo dotyczące dokumentowania zasobów tych wód ulegało znaczącym zmianom, które niosły za sobą konsekwencje formalno-prawne dla procesu dokumentowania. W artykule zwrócono szczególną uwagę na trudności w stosowaniu wybranych przepisów prawa geologicznego i górniczego, wynikające z faktu zaliczenia wód leczniczych, termalnych i solanek do kopalin. Wskazano na konieczność dostosowywania prawa do zmieniających się realiów i sprostaniu nowym wyzwaniom wynikającym z potrzeby racjonalnego gospodarowania zasobami naturalnymi, jak również zaakcentowano przywiązanie do krajowej tradycji stanowienia prawa. Poddano też krytycznej ocenie niektóre z zapisów prawa, mając jednak na uwadze specyficzny charakter wód, nieprzystający do uniwersalnych zasad sprawdzających się w przypadku innych kopalin, wskazując zarazem na dalszą potrzebę zmian przepisów prawa geologicznego i górniczego w zakresie dokumentowania wód podziemnych zaliczonych do kopalin.

EN

The article presents the evolution of the geological and mining law in the scope of documenting the resources of curative, thermal and brine waters. For over a hundred years, the legislation in the field of documenting the resources of these waters has undergone significant changes, which had formal and legal consequences for the process of documenting. The article pays particular attention to the difficulties in applying selected provisions of the geological and mining law, resulting from the fact that curative, thermal and brine waters are included in the minerals. The necessity of adapting the law to the changing realities and meeting new challenges was pointed out, as well as the attachment to the national law-making tradition was emphasized. Some of the provisions of the law were also critically assessed, however, bearing in mind the specific nature of waters, incompatible with the universal principles applicable to other minerals, they also indicate a further need to amend the provisions of the geological and mining law in the field of docum enting groundwater classified as minerals.

2

Dokumentowanie wody jako kopaliny wielosurowcowej – potrzeba dyskusji i zmian

Szamałek K.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2016

|

R. 57, nr 2

47--49

PL

Badania prowadzone w ramach dokumentowania geologicznego bardzo często wskazują, iż wody podziemne jednocześnie spełniają kryteria wymagane przez prawo geologiczne i górnicze, aby zostać uznanymi za wody termalne, solanki czy wody lecznicze. Tylko te trzy rodzaje wód uznawane są przez prawo geologiczne i górnicze za kopaliny. Za wydobycie wód-kopalin należy opłacić opłatę eksploatacyjną. Opłata eksploatacyjna za wydobycie wody-kopaliny jest zróżnicowana i inna dla każdego z rodzajów wody-kopaliny. Wody termalne mają stawkę opłaty eksploatacyjnej równą 0 złotych, solanki 1,97 zł/m3,zaś wody lecznicze 1,32 zł/m3. Ponadto, wydobycie kopaliny udokumentowanej jako kopalina towarzysząca obniża stawkę opłaty eksploatacyjnej o 50%. Taka regulacja stwarza (gdy woda spełnia jednocześnie kryteria trzech wód-kopalin) potencjalne pole do realizacji strategii firmy wydobywczej polegającej na takim dobraniu zestawu wydobywanych wód (np. woda termalna jako kopalina główna, solanki i woda lecznicza jako kopaliny towarzyszące), by obciążenia finansowe firmy były najniższe. Racjonalnym wnioskiem wydaje się wprowadzenie nowej definicji w prawie geologicznym i górniczym wody jako kopaliny wielosurowcowej. Dla tak zdefiniowanej kopaliny proponuje się przyjęcie stawki opłaty eksploatacyjnej w wysokości 50% sumy stawek eksploatacyjnych dla trzech rodzajów wód-kopalin.

EN

Geological documentation projects often reveal underground water reservoirs which can be qualified as thermal waters, brines or curative waters in accordance with geological and mining laws. These are the only types of water deposits which are classified as minerals according to geological and mining laws - therefore, extracting them incurs an exploitation fee. Such fees are different for each of the three kinds of water-minerals. The exploitation fee for thermal waters is set at 0 PLN, 1,97 PLN per cubic meters for brines and 1,32 PLN per cubic meter for curative waters. Additionally, extracting minerals documented as so-called „accompanying minerals” decreases the exploitation fee by 50%. This regulation allows minimizing the costs of exploitation of water-minerals by classifying one type of water (e.g., thermal) as the main mineral, and others as accompanying minerals. It is suggested here that, in order to close this loophole, a new legal definition, which would encompass all three types of water-minerals at the same time, should be introduced to geological and mining laws. It is further proposed here that the exploitation fee for thusly defined mineral be set at 50 % of the current average fee for water-mineral exploitation.

3

Ocena leczniczego charakteru wód z wykorzystaniem niepewności pomiaru w wodach uzdrowiska Busko-Zdrój

Wątor K.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2015

|

R. 54, nr 2

79--88

PL

Wody lecznicze, jako kopaliny, podlegają ustawie Prawo geologiczne i górnicze z dnia 9 czerwca 2011 roku (Dz.U. 2011 nr 163 poz. 981 – PGG, 2011). Wody podziemne niezanieczyszczone pod względem chemicznym i mikrobiologicznym, charakteryzujące się naturalną zmiennością parametrów fizykochemicznych, mogą zostać uznane za lecznicze, jeżeli spełniają przynajmniej jeden z wymienionych w tym akcie prawnym warunków dotyczących minimalnych stężeń składników swoistych. Ocena leczniczego charakteru wód może być dokonana metodą deterministyczną poprzez odniesienie wprost uzyskanych wartości stężeń wskaźników swoistych do obowiązujących wartości progowych. Popularna jest również metoda zaproponowana przez Ciężkowskiego (red. 2007), zgodnie z którą do wartości progowej odnoszone są średnie stężenia składników swoistych pomniejszone o dwa odchylenia standardowe. Jest to jeden z możliwych wariantów metody probabilistycznej. W niniejszej pracy przedstawiono przykład oceny leczniczego charakteru wód poziomu kredowego występujących w rejonie Buska-Zdroju na podstawie wyników oznaczenia składników swoistych tych wód: stężenia związków siarki(II) oraz jonów jodkowych metodą probabilistyczną, z wykorzystaniem niepewności pomiaru.

EN

Curative water, as minerals, are subject to the Geological and Mining Law (Journal of Laws [Dz. U.] No.163/2011 item 981 – GML 2011). Groundwaters uncontaminated by chemical and microbiological agents, which exhibit a natural variability of physicochemical parameters can be considered as to be curative when they meet at least one of the conditions set forth in the Law concerning the minimum concentrations of the specific components. An assessment of curative water properties can be conducted using the deterministic method comparing the individual measurement values of specific parameters against threshold values. Another method of assessment for curative water character is the methodology described by Ciężkowski (red. 2007). In this method, threshold values are compared with the mean concentrations of specific components minus two standard deviation. It is a probabilistic approach. In this paper, the assessment of curative water properties is present from the Busko-Zdrój area analyzed for a sulphur (II) compound as well as for iodide ions using the probabilistic method with measurement uncertainty.

4

Analiza trendów zmian składu chemicznego wód leczniczych z ujęcia b-13 w Busku-Zdroju z wykorzystaniem programu GWSDAT

Wątor K., Kmiecik E.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 10/2

1125--1130

EN

Curative water is the groundwater characterized by natural variation of physical and chemical parameters (Ustawa, 2011). Curative character valuation for natural resource (including curative water) should be made on the basis of documented investigations continuing at least three years (Rozporządzenie, 2006). Analysis of stability of chemical composition should also involve trend analysis. When trend is detected it could threaten the loss of the curative properties of water. In this paper authors present analysis of trends in chemical composition of therapeutic water from B-13 Anna intake (Busko-Zdrój region). The type of these water is chloridesodium, sulfide, iodide [Cl–Na, H2S, I]. The 33 results of chemical composition analysis were used in trend analysis. All these analysis were performed in years 1983–2012. Trend analysis was performed with use of GWSDAT software (Jones & Spence, 2013).

5

Analiza chemizmu wód podziemnych utworów miocenu w zapadlisku przedkarpackim pod kątem właściwości leczniczych

Sowiżdżał A., Jasnos J.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2011

|

R. 50, nr 1-2

365-376

PL

Artykuł zawiera fragment pracy realizowanej w Katedrze Surowców Energetycznych Akademii Górniczo- -Hutniczej pt: "Analiza możliwości zagospodarowania wód geotermalnych Zapadliska Przedkarpackiego do celów balneoterapeutycznych i rekreacyjnych oraz ciepłowniczych" finansowanej przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. W artykule przedstawiono analizę chemizmu wód podziemnych zakumulowanych w utworach miocenu w obszarze polskiej częości Zapadliska Przedkarpackiego. Na podstawie wyników analiz chemicznych wód z utworów miocenu można przewidzieć zakres ich stosowania w balneoterapii i rekreacji. Kryteriami, które wzięto pod uwagę w niniejszej pracy były: mineralizacja ogólna i zawartość składników swoistych (I-, H2SiO3,Br-) oraz typ chemiczny wód według klasyfikacji Altowskiego-Szwieca. W pracy pominięto aspekt termiczny. Opisano stosowane metody weryfikacji danych hydrogeochemicznych, charakterystykę statystyczną analiz oraz oddziaływanie wód określonych typów na organizm ludzki.

6

Badania potencjału redoks na przykładzie sudeckich wód leczniczych

Dobrzyński D.

Przegląd Geologiczny

|

2010

|

Vol. 58, nr 1

46-53

EN

In Poland, the redox potential (EH) is seldomly measured in groundwater. Since the year 2006 determination of redox potential is required for documenting properties of curative mineral waters. Investigations of redox conditions in groundwater need both proper measurement and interpretation. In the paper, crucial questions of: 1) redox equilibrium in groundwater, 2) field measurement, 3) correction methods, and 4) EH interpretation are presented. Some aspects of applying the redox potential for interpreting groundwater chemistry and using geochemical modelling are illustrated by hydrochemical data of curative waters from spas in the Sudetes Mts., SW Poland. Main reasons of the common redox non-equilibrium found in groundwater are co-existence of numerous aqueous redox pairs and usually non-equilibrium in particular redox pairs. Redox determinations have to be done in the field, and require extreme cleanness and precision, e.g., measuring without contact with the atmospheric air. Field measurements must be corrected to the standard hydrogen electrode, considering: type of reference electrode, concentration of electrode filling solution, type of standard redox solution, and water temperature. The redox potential has been measured in water at first from all the Sudetic spas, totally in 33 water intakes. In curative waters from the Sudetes corrected EH ranges between –159 mV and +343 mV. Usually, thermal waters show lower EH values than cold, CO2-rich waters. The lowest redox potential was found in the hottest thermal waters, i.e., in water from Zdzisław intake (in Lądek Zdrój) and C-2 intake (in Cieplice Śląskie Zdrój). Generally, the higher the pH, the lower the EH in groundwater. Methods of geochemical modelling, which are often and often applied in groundwater research, also require the EH determination. Information about EH are used in the calculation of speciation models of water, and affect the results of whole geochemical modelling as well as evaluations of the saturation state. The speciation-solubility modelling for the Sudetic curative waters, presented in the paper, shows that the proper correction of field EH measurement determines the quality of calculations. Improperly corrected EH values might lead to species activity errors, even up to several order of magnitudes, and erroneous interpretation of the mineral phases stability in the hydrogeochemical system.

7

Rola częściowych równowag chemicznych w kontrolowaniu aktywności krzemu w sudeckich wodach leczniczych

Dobrzyński D.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

nr 436, z. 9/1

87-94

PL

Skład chemiczny sudeckich wód leczniczych został poddany interpretacji z punktu widzenia kontroli rozpuszczalności krzemu. W termalnych wodach leczniczych Lądka-Zdroju i Cieplic Śląskich-Zdroju istnieją warunki sprzyjające trwałości koloidu glinokrzemianowego HASB. Aktywność krzemu w zarówno chłodnych, jak i termalnych wodach leczniczych może być kontrolowana przez częściowe równowagi chemiczne reakcji inkongruentnego rozpuszczania faz glinokrzemianowych z utworzeniem Al(OH)3.

EN

Chemical composition of curative mineral waters from the Sudetic spas was interpreted in terms of silicon solubility control. In thermal waters from Lądek-Zdrój and Cieplice Śląskie-Zdrój, conditions for stability of hydroxyaluminosilicate HASB are maintained. In both cold and thermal waters, silicon might be controlled by partial chemical

8

Ocena dystrybucji arsenu w wybranych wodach leczniczych Sudetów na podstawie filtracji membranowej i modelowania specjacyjnego

Dobrzyński D., Stępień M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

nr 436, z. 9/1

95-101

PL

Filtracja membranowa wybranych sudeckich wód leczniczych przez filtry o różnych rozmiarach porów (od 0,1 do 180 micro/m) pozwoliła zilustrować dystrybucję arsenu w wodzie wywołaną obecnością faz (roztwór, koloidy, zawiesiny) o różnych rozmiarach cząstek. Modelowanie specjacyjne wskazuje, że w większości wód specjacje arsenu (V) przeważają nad specjacjami arsenu (III). Badane wody lecznicze są zwykle w widocznej równowadze redoks dla pary As(V) / As(III).

EN

Membrane filtration of selected curative mineral waters (Sudetes Mts., S W Poland) by filters of various (from 0.1 to 180 micro/m) pore size allowed illustrating distribution of arsenic in water which is related to size of forms (solutes, colloids, particulate matter) occurred. Speciation geochemical modelling showed that in most of curative waters, species of As(~ prevails over As(III) species. Studied curative waters are usually in apparent redox equilibrium in terms of As(V) / As(III) redox species pair.