Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Podlasie – the landscape of cultural borderland, and not of the boundary

Plit F.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2014

|

nr 23

165--176

EN

A scholars distinguish European (Western) and the Byzantine (Orthodox) civilisations, endowing this division with the highest taxonomic rank. The boundary between these civilisations runs across the region of Podlasie in Poland, magnified there by the parallel ethnic and language divisions. Yet, we deal within this area with numerous borrowings, and the borderland type of landscape has developed. This results from the regional history, but may also be a premise for stating that there are no really deep differences between the Western and the Eastern Orthodox civilisations. These differences are not bigger than those, for instance, between the Shiite and Sunni societies. Emphasising of the differences between the Western versus the Eastern Orthodox civilisations it is more correct to classify both into one, Christian civilisation, having the highest taxonomic rank, and to look for the commonalities of the cultural landscape within the framework of this civilisation.

PL

Religia stanowi ważny wyróżnik cywilizacji. Badacze wyróżniają cywilizację europejską (zachodnią) i bizantyjską (prawosławną), nadając podziałowi najwyższą rangę taksonomiczną. Granica między tymi cywilizacjami przebiega w Polsce przez Podlasie, wzmocniona tam podziałami etnicznymi i językowymi. Zróżnicowanie krajobrazów kulturowych odzwierciedla zróżnicowania kultur, zatem na Podlasiu należałoby oczekiwać ostrej granicy między typami krajobrazów. Jednak mamy tam do czynienia z licznymi zapożyczeniami, ukształtował się krajobraz pogranicza. Wynika to ze specyfiki historii regionu, ale też wskazuje, że między tymi dwiema cywilizacjami nie ma tak istotnych różnic. Nie są one większe niż np. między społecznościami szyitów i sunnitów w cywilizacji islamu. Eksponowanie różnic cywilizacja zachodnia versus prawosławna ma uwarunkowanie historyczne, poprawniej jest obie zaliczać do jednej, najwyższej rangi taksonomicznej cywilizacji chrześcijańskiej i w jej ramach szukać wspólnoty krajobrazu kulturowego.

2

Pojęcie pogranicza w muzyce Andrzeja Kurylewicza

Kurylewicz G.

Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska

|

2013

|

z. 65

169--181

PL

W muzyce Andrzeja Kurylewicza można odnaleźć pojęcie pogranicza w całej jego wielowymiarowości geograficznej, politycznej, kulturowej, etycznej i metafizycznej. Według Platona byt ma swoją granicę, bo granica, czyli określenie, wyznacza byt jako jednostkowy, specyficzny, oddzielony od innych. Twórczość, a specjalnie muzyka, która jest istotą wszelkiej twórczości, polega na tworzeniu rzeczy nowych z już istniejących, ale zawsze z przymieszką nieprzewidywalności. Sztuka to nie tyle tworzenie czegoś z czegoś, ile przeprowadzanie z niebytu do bytu, to przekraczanie i ustalanie granic, określeń. Jest wynikającym z głębokich potrzeb duchowych twórczym myśleniem. Sztuka jest uwikłana w politykę, która niestety nie jest etyczna. Dlatego wielka sztuka, niezależna twórczość polega na cierpliwym, nieustającym poruszaniu się po granicy i granicach, cienkich liniach granicznych pragnień, wyborów, myśli, idei, ogromnej, zróżnicowanej rzeczywistości. Za taką sztukę płaci się trudnym życiem, ale w zamian otrzymuje szczęście własnej drogi do myśli i rzeczy najważniejszych, do idei piękna.

EN

In the music of Andrzej Kurylewicz one can find the concept of borderline in its rich multi dimension: geographical, political, cultural, ethical and metaphysical. According to Plato, a being has its border, and this border, e.i. the definition, defines a being as individual, specific, different from the others. Art (creativity), and especially music, which is the essence of all artistic production, consists in making new things from the things already existing, but it always shows an element of unpredictability. Art means not making something from something, it is rather bringing sometning form non-being into being, it means passing and establishing borders and definitions. Art is a creative thinking coming from the author’s deep, spiritual wishes. Art is involved in politics, which, unfortunately, is not ethical. Therefore the great art, independent artistic production, consists in a patient, continuous movement on the border, borders and fine borderlines of desires, choices, thoughts, ideas and the whole, diverse, miscellaneous reality. Such art must be paid by difficult life; but in return one receives the happiness of his or her own way towards the thoughts and things of greatest importance, towards the idea of beauty.

3

Pogranicza kulturowe w legendach i podaniach Podlasia

Józefowicz A.

Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska

|

2013

|

z. 65

111--126

PL

Podlasie jest przykładem polskiego regionu pogranicza. Przez wiele stuleci poddawane było silnym oddziaływaniom kulturowym, społecznym, politycznym i ekonomicznym płynącym ze współistnienia żyjącej tu ludności: plemion Jaćwingów, ludności żydowskiej, tatarskiej, białoruskiej, ukraińskiej i litewskiej. Te historyczne uwarunkowania nie mogły pozostać bez wpływu na obecny kształt i charakter Podlasia. Pomocne w analizach takich stosunków okazują się opowieści ludowe  legendy, podania, klechdy, baśnie. W artykule dokonałam analizy około dwustu opowieści ludowych w kontekście: „ my”  „oni”, „swoi” „inni, obcy”. Podjęłam próbę odpowiedzi na następujące pytania: Jak dalece wyobrażenia jednych ludów oddziaływały na drugich? Jak dalece ta literatura sprzyja refleksji nad własną historią? W jaki sposób sprzyja ona empatii, solidarności, otwieraniu się na inne kultury? Wyróżniłam następujące pogranicza kulturowe w opowieściach ludowych Podlasia: pogranicze religijne, pogranicze etniczno-narodowe, pogranicze językowe.

EN

Podlaskie Province it is an example of cultural borderline. Contrary to most of Poland which is homogenous in terms of ethnicity and religion, the North Eastern Region of Poland has several minorities. For many centuries Jacwing`s tribes, Jews, Tartars, Byelorussians, Ukrainians, Lithuanians had lived there, so their cultural, social, political and economical influences have remained there. In analyzing such relations, legends and other folk stories are very useful. From time immemorial, legends, fairy tales, stories, were handed down from generation to generation. Legends, fairy tales and stories connected with a region fulfilled particular role to build bonds with this region and its tradition. They talked about specificity of culture of a small part of the country and, at the same time, communicated integration of the particular community with the whole country.

4

Otwarte granice - otwarte pogranicza?

Sobieraj I.

Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska

|

2013

|

z. 65

375--382

PL

Od 1989 roku na polskich granicach i pograniczach zachodzą istotne zmiany. Polskie granice różnią się od siebie głównie pod względem funkcji politycznych i gospodarczych, jakie obecnie pełnią, przede wszystkim z uwagi na uczestnictwo Polski w Unii Europejskiej i Układzie z Schengen. Mieszkańcy różnych pograniczy mają także odrębny bagaż doświadczeń historycznych, związanych z uwarunkowaniami z przeszłości. Czy te różnice przekładają się na odmienne postawy mieszkańców pograniczy? W artykule tym poddane zostały analizie wyniki badań zrealizowanych na polskich pograniczach od 2008 do 2010 r., celem porównania postaw mieszkańców różnych pograniczy – zachodniego, południowego i wschodniego wobec funkcji granicy, oceny sytuacji na pograniczu oraz ich otwartości na kontakty międzykulturowe bądź dystansu wobec sąsiednich narodów.

EN

Since 1989 important changes have been hold on Polish borders and borderlands. The Polish borders differ from each other mainly regarding political and economic functions, they now performing. This is basically because of the presence of Poland in European Union and Schengen Agreement. The inhabitants of various borderlands have also other historic experiences connected with the past. Does differences transform into other attitudes of borderlands’ inhabitants? In this article the results of the research on Polish borderlands from 2008 to 2010 were analyzed. The aim of the research was to compare the attitudes of the inhabitants’ of various borderlands: east, west, south towards the functions of the borders, their assessment of the borderlands’ situation and their openness on intercultural contact or their social distance to neighboring nations.

5

Niematerialne aspekty krajobrazu kulturowego pogranicza na przykładzie wybranych tradycji mieszkańców Podlasia

Awramiuk Alina

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2011

|

nr 15

327--337

PL

Krajobraz kulturowy jest źródłem symboli i znaczeń, które dla ludności zamieszkującej dany obszar są ważnym czynnikiem kształtującym ich tożsamość kulturową. Mają one często wymiar emocjonalny, wywołują pozytywne, bądź negatywne uczucia. Nośnikiem znaczeń w krajobrazie są elementy materialne, jak i niematerialne, przejawiające się w zwyczajach, wierzeniach oraz świadomości minionych wydarzeń. Na pograniczu kulturowym, gdzie mieszkają przedstawiciele kilku grup kulturowych mogą wykształcić się różne tradycje: a) przeciwstawne (których źródłem bywają konflikty, bądź pamięć o konfliktach), b) akceptowane bądź tylko tolerowane przez poszczególne grupy kulturowe (które nie przeciwstawiają, nie negują odmiennych tradycji, ale też z nich nie czerpią), c) może też dochodzić do przenikania tradycji, wzajemnego wzbogacania się. Na przykładach z Podlasia autorka postara się ukazać, jak kontakty międzykulturowe wpływają na kształtowanie się niematerialnego wymiaru krajobrazu kulturowego na pograniczu.

EN

Local communities perceive cultural landscape as a source of symbols and meanings, which can play a significant role in the creation of their regional identity. These symbols and meanings often have emotional dimensions, inducing positive or negative feelings. Material as well as intangible elements of the cultural landscapes carry certain meanings and will describe it. Ethnic and religious minorities living on the cultural borderland next to each other can create different traditions, which can be considered as: a) opposing (their roots are seen in local conflicts), b) accepted or just tolerated by both sides or in some cases we may observe a situation where c) customs will be complementary to each other. The author of the article, on the basis of selected examples from the Podlasie region in North‐east Poland, is going to present how intercultural relationships influence the process of creating the intangible dimension of cultural landscape of the borderland.