Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Buildings erected with unconventional materials in Grajewo and Rajgród communes, N-E Poland: results of field surveys in 2021

Adamska Renata, Karwowska Katarzyna, Szewczyk Jarosław

Architecturae et Artibus

|

2022

|

Vol. 14, no. 2

1--16

EN

In October 2021 a series of field surveys were performed in the gminy (communes) of Grajewo and Rajgród in north-eastern Poland, to assess the present-day occurrence of old semi-vernacular buildings that had been made with unique materials or unconventional structures. The secondary objective was to develop and test the best methods of recording such buildings, assuming that they are an important part of the local architectural heritage. Eventually, six rammed earthen buildings and two cordwood masonry houses were found, assessed and recorded. However, the authors failed to find two other cordwood masonry buildings that had been mentioned in earlier writings. Old hollow brick buildings were also found and mentioned as important elements of rural landscape due to their ornamental values.

PL

W październiku 2021 r. przeprowadzono szereg badań terenowych na terenie gmin Grajewo i Rajgród w północnowschodniej Polsce, w celu oceny współczesnego występowania starych, semi-wernakularnych budynków, wykonanych z unikalnych materiałów lub niekonwencjonalnych konstrukcji. Celem drugorzędnym było opracowanie i przetestowanie najlepszych metod rejestrowania takich obiektów, przy założeniu, że stanowią one ważną część lokalnego dziedzictwa architektonicznego. Ostatecznie odnaleziono, oszacowano i zarejestrowano sześć budynków z ubitej gliny i dwa murowane domy z drewna sznurowego; ponadto nie udało nam się znaleźć dwóch innych budynków murowanych z drewna sznurowego, o których wspomniano we wcześniejszych pismach. Odnaleziono również stare budynki z pustaków, które ze względu na walory ozdobne wymieniane są jako ważne elementy krajobrazu wiejskiego.

2

Budynki z nietypowych materiałów w gminach Ostrów Mazowiecka i Zaręby Kościelne w polsce północno-wschodniej : wyniki poszukiwań terenowych w 2017 roku

Dobrońska A., Szewczyk J.

Architecturae et Artibus

|

2018

|

Vol. 10, no. 2

24--34

PL

W 2017 roku podczas badań terenowych w gminach Ostrów Mazowiecka i Zaręby Kościelne, położonych na pograniczu podlasko-mazowieckim, w części północno-wschodniej województwa mazowieckiego, natrafiono na trzy budynki o nietypowych jak na ten region konstrukcjach i materiałach (dominowało tu bowiem budownictwo drewniane), mianowicie wykonane z użyciem gliny i drewna opałowego. Opisano je w niniejszym artykule w celu dokumentowania zanikającego lokalnego dziedzictwa technologicznego, a także na potrzeby badań prowadzonych w szerszym kontekście geograficznym (nie został bowiem jeszcze w pełni rozpoznany zasięg polskiego budownictwa z drewna opałowego oraz z glinobitki zbrojonej).

EN

In 2017, field surveys in communes Ostrów Mazowiecka and Zaręby Kościelne in Mazovia Voivodeship, N-E Poland, resulted with information about three old vernacular buildings constructed with alternative materials such as cob and stovewood. Although timber architecture prevailed in the region, the newly found buildings seem interesting as they prove the diversity of alternative constructions and building materials being used in the past, thus witnessing the complexity of local vernacular technology heritage. The findings contribute also to the wider issue of historic prevalence of cordwood masonry construction in Poland.

3

Budownictwo z drewna opałowego („drzewogliniane” lub „drzewobetonowe”) na Białorusi

Mazets J, Szewczyk J.

Architecturae et Artibus

|

2018

|

Vol. 10, no. 1

31--50

PL

Zaprezentowano budynki mające nietypową konstrukcję ścian, mianowicie wzniesione z chrustu bądź polan opałowych, bądź też krótkich pieńków, które spajano zaprawą glinoziemną lub wapienną w rodzaju grubego „muru”. W Polsce nazywano je „murem czeskim”, „konstrukcją drankowapienną”, „konstrukcją Niewierowicza”, „konstrukcją drzewoglinianą” lub „drzewobetonową”, a na południowym Podlasiu, gdzie ta technika była bardzo popularna, „ścianą skałkową” lub „ścianą ze skałek”. Odmiany tej konstrukcji stosowano dawniej sporadycznie w tanim budownictwie w USA, Kanadzie, Niemczech, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Czechach, Ukrainie, Rosji, Białorusi i Polsce, przy czym stosowanie tej konstrukcji udokumentowane jest dla okresu od lat dwudziestych XIX do połowy XX wieku. Przypuszczamy, że ten rodzaj konstrukcji mógł powstać w pierwszej połowie XIX wieku w północno-zachodnich regionach dzisiejszej Białorusi, będąc udoskonaleniem dawnych tradycyjnych technik budownictwa glinobitego (zwłaszcza popularnej na tamtych terenach konstrukcji wrzosoglinianej). Tę konstrukcję zastosowano w co najmniej kilkudziesięciu budynkach na Grodzieńszczyźnie i Wileńszczyźnie i w około trzystu budynkach na Białostocczyźnie. O ile jednak polskie budynki tego typu były już przedmiotem badań naukowych, to na Białorusi nie prowadzono systematycznych poszukiwań; zresztą ani polskie, ani białoruskie budynki mające tę konstrukcję nie były uważane za część dziedzictwa godnego ochrony konserwatorskiej. Tymczasem potrzeba ich badań i ewentualnej ochrony jest o tyle nagląca, że szybko znikają one z wiejskiego krajobrazu, bo większość z nich ma już około stu lat. Oprócz tej grupy obiektów (w odniesieniu do których stosowano nazwę „budownictwa ogniotrwałego metodą Niewierowicza”), występujących na Grodzieńszczyźnie, budynki o ścianach z polan opałowych zaistniały również w obwodzie brzeskim na południowo-zachodnich krańcach Białorusi, lecz ich ściany miały nieco inny układ polan. Zasięg występowania tej drugiej grupy obiektów wydaje się przedłużeniem zasięgu podobnych obiektów licznie występujących w Polsce na Białostocczyźnie. Niniejszy artykuł poświęcono zatem głównie podsumowaniu zebranej dotąd wiedzy na temat budownictwa z drewna opałowego na terytorium Białorusi, zwłaszcza na Grodzieńszczyźnie aż po okolice Oszmiany (faktycznie stanowiące dawniej część Wileńszczyzny), przy czym zaprezentowano też najświeższe szczegółowe informacje o kilku budynkach mających ściany z drewna opałowego, odnalezione przez współautorkę artykułu we wsi Strubnica rejonu Mosty, obwodu grodzieńskiego.

EN

The aim of the article is investigation of an unusual type of construction of the walls, built of twigs, chunks of firewood, or “cordwood”. Such pieces of firewood are laid up crosswise and mortared with cob, clay or lime mortar, to form a thick wall, called “stackwall” or “cordwood masonry wall”. Various variants of structure of that type were found in the United States, Canada, Sweden, Norway, Finland, the Czech Republic, Belarus and Poland. They have been used for cheap country houses in the 19th and the first half of the 20th century. Initially, this technology was supposedly invented in the northwestern regions of Belarus in the first half of the 19th century, on the basis of the local vernacular building technologies. Its consistent development in the second half of the 19th century led to its usage for the construction of several buildings in the Grodno region, N-W Belarus. Most of them were built on advanced technology developed by Nikolai Grigoryevich Neverovich. Nevertheless, the buildings erected with “the fireproof Neverovich construction” have neither been investigated systematically, nor assessed as the monuments of history or art. At the present time, they are gradually disappearing from the landscape, resulting in an urgent need for their research and conservation. In the nearby Brest region, an alternative type of such a construction has evolved, being similar to so called „Czech-type cordwood masonry” which was also found in Czech and N-E Poland. In particular, the very purpose of this article is to sum up the recent surveys of these structures in Belarus and their evaluation as an important cultural phenomenon. This article mentions about thirty buildings of this type, with the focus on a few examples of buildings in Strubnitsa village (Masty county, Grodno region).

4

Domy drzewowapienne w gminach Klukowo i Ciechanowiec na Podlasiu

Czarkowska M., Kuczyńska U.

Architecturae et Artibus

|

2016

|

Vol. 8, no. 1

5--12

PL

W artykule zaprezentowano wyniki badań terenowych, przeprowadzonych w listopadzie 2015 roku w zachodniopodla¬skich gminach Klukowo i Ciechanowiec. Przedmiotem badań było dawne budownictwo wiejskie wykonane z użyciem konstrukcji drzewowapiennej, znanej w literaturze pod nazwą cordwood masonry albo stackwall. W regionie budownictwo to było dość rzadkie, lecz tym bardziej jest ono uważane za ewenement w skali światowej, cenny poznawczo. Dlatego ce¬lem badań było oszacowanie występowania tego budownictwa w przeszłości i jego aktualnego zachowania na badanym terenie. W wyniku poszukiwań terenowych połączonych z wywiadami z mieszkańcami kilkunastu wsi odnaleziono i opisano sześć takich budynków, z czego trzy były już wcześniej krótko wzmiankowane w literaturze przedmiotu (Szewczyk, 2010). Na podstawie oględzin (udokumentowanych zbiorem fotografii) oraz wywiadów z mieszkańcami i użytkownikami takich budynków lub z ich sąsiadami opracowano i zaprezentowano tu rysunki poglądowe prezentujące fazy powstawania takich obiektów. Zbadane obiekty są interesującą częścią dziedzictwa architektonicznego regionu.

EN

Field surveys in Klukowo and Ciechanowiec communes, Podlasie region, N-E Poland, have been performed in November, 2015 with the objective to recognize vernacular buildings of stackwall (cordwood masonry) construction. Such construc-tions, whilst unique in general, were also rarity in the region. Given that, the research was aimed at assessing the prevalen¬ce and construction specifics of the local stackwall buildings in the two communes. As a general result of the field surveys and detailed inquiries, six buildings have been recognized and assessed; three of them had already been mentioned in the relevant former literature (Szewczyk, 2010). The formal results include sets of photos, inquiry records and drawings of such pieces of stackwall construction; the latter rendering stages of building erection. The found buildings are claimed to be an interesting part of local architectural heritage.

5

Budownictwo z polan opałowych w gminach Nur i Boguty w województwie mazowieckim

Sołowińska A.

Architecturae et Artibus

|

2015

|

Vol. 7, no. 2

27--32

PL

Zaprezentowano wyniki badań terenowych, zrealizowanych na przełomie lat 2014 i 2015 w gminach Nur i Boguty w województwie mazowieckim, nad budownictwem wiejskim wyróżniającym się nietypowymi rozwiązaniami materiałowo-konstrukcyjnymi, mianowicie o ścianach z drobnowymiarowego drewna opałowego spajanego zaprawą murarską. Znaleziono i opisano 9 takich budynków. Ich charakterystyka i opis naukowy stanowią wkład do poznania kultury użycia drewna opałowego w polskim budownictwie ludowym, a także są przyczynkiem do analogicznych badań w szerszym ujęciu, ogólnoeuropejskim lub globalnym.

EN

The field research surveys were performed in December 2014 and January 2015 in the rural communes Nur and Boguty in Mazovia Voivodeship. The objective was to recognize old buildings with an unique vernacular stackwall construction (also known as cordwood masonry). As a result, 9 such architectural objects have been found and described in the article, including their technical characteristics and cultural aspects. The results are contribution into the general subject of stackwall construction prevalence in Poland, and in the wider global context, as well.

6

Współczesne rozwiązania technologiczne w budownictwie z drewna opałowego

Szewczyk J.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2011

|

R. 108, z. 2-A/1

241-249

PL

Budownictwo z drewna opałowego zwane jest według terminologii międzynarodowej cordwood masonry albo stackwall. Należy do tanich alternatywnych technologii budowlanych. Budulcem ścian jest w tym przypadku chrust albo polana, albo pieńki opałowe, które zostają spojone lepiszczem. Omawiana technologia ma na ziemiach polskich około 200-letnią tradycję i jest poświadczona w literaturze, poczynając od 1821 roku. Współcześnie poszukuje się możliwości udoskonalenia tej technologii, między innymi poprzez badania nowych rodzajów lepiszcza, takich jak masy cementowo-celulozowe typu PEM (paper-enhanced mortar albo papercrete) i sposobów izolacji ścian. W artykule omówiono możliwości wykorzystania nowych technologii na tle tradycyjnych dawnych odmian budownictwa z drewna opałowego.

EN

Stovewood construction, called also cordwood masonry or stackwall, is a low-cost building technique in which brushwood or tiny stovewood blocks are bound with clay or cement and lime mortar in order to build a thick and massive wall. T he technology has been known for the last 200 years and mentioned since 1821. Nowadays cordwood masonry is perceived as a contemporary "low-tech" and ecological technology, being investigated and developed to stay modern and usable in contemporary building and architecture. T he development includes new mortars such as PEM (paper-enhanced mortar or papercrete) and new insulation techniques. These enhancements are described in the paper, comparing to the traditional solutions.

7

Budownictwo z polan opałowych w Uhowie na Podlasiu

Kusznerko M., Szewczyk J.

Architecturae et Artibus

|

2011

|

Vol. 3, no. 2

17-25

PL

W artykule przedstawiono wyniki przeprowadzonych w 2011 roku badań wiejskiego budownictwa z alternatywnych materiałów lokalnych we wsi Uhowo w gminie Łapy. Znajdowało się tam do niedawna 12 (obecnie 11, bo jeden zburzono w 2007 roku) budynków o ścianach z drobnowymiarowego drewna opałowego spajanego zaprawą cementowo-wapienną, wzniesionych w latach pięćdziesiątych XX wieku. Wydają się one być najliczniejszą na świecie grupą takich obiektów zlokalizowanych w pojedynczej miejscowości, a z uwagi na czas powstania stanowią atrakcyjny przedmiot ewentualnych badań nad parametrami fizykotermicznymi, użytkowaniem i starzeniem się obiektów tego typu.

EN

The paper contains the results of the recent field surveys and investigations on low-tech architecture and local materials building, especially in the village Uhowo in Łapy commune, the Podlasie region, north-east Poland, performed in 2011. In Uhowo 11 stackwall buildings (i.e. buildings with stackwallor cordwood masonry walls) have been found and the additional 1 was destroyed in 2007. The buildings were homes built in the 1950’s. They form the biggest concentration of stackwall buildings found in one settlement unit. They also seem to be an attractive subject for further studies on the usage and parametres of such constructions.

8

Współczesne technologie budowlane jako uzupełnienie tradycyjnych podlaskich konstrukcji drewnoglinianych - refleksje krytyczne

Szewczyk J.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2010

|

R. 107, z. 8-A

359-369

PL

W artykule streszczono badania nad tradycyjnymi, alternatywnymi konstrukcjami na Podlasiu: budownictwem z polan i gliny (tzw. drewnoglina albo stackwall) oraz ze słomy i gliny (konstrukcja strychulcowa), w zakresie modernizacji obiektów wzniesionych w tych konstrukcjach, z zastosowaniem współczesnych materiałów i technologii. Dyskusji poddano możliwości i przeszkody stosowania współczesnych technologii budowlanych w obiektach wykonanych według dawnych technik oraz status starych metod budowlanych, które zostały zapomniane, ale są odtwarzane i dostosowywane do współczesnych potrzeb, paradoksalnie uzyskując opinię nowatorskich.

EN

The paper contains the results of the study on the modern development of traditional "alternative" building methods in the Podlasie region, with special focus on the modernization of the local variants of wattle-and-daub and stackwall (i.e. cordwood masonry) constructions. The present status of the old vernacular types of building constructions and methods, and their development opportunities are discussed.

9

Glinodrzewne budownictwo wiejskie na Wileńszczyźnie

Szewczyk J.

Architecturae et Artibus

|

2009

|

Vol. 1, no. 2

65-74

PL

Autor przedstawia rozwój specyficznych tanich metod wznoszenia budynków z drobnowymiarowego drewna opałowego (chrustu, polan) spajanego gliną na Wileńszczyźnie na przestrzeni dwóch wieków (tj. w latach 1821-2009), potwierdzonych publikacjami z tego okresu. Omawiane budownictwo należy uznać za oryginalne zjawisko na pograniczu rozwoju kultury materialnej, historii architektury i sztuki budowania. Rozwinęło się na Wileńszczyźnie, lecz oddziaływało także na powojenne budownictwo wiejskie Podlasia. Zaowocowało kilkuset budynkami, z których wiele (zwłaszcza na Podlasiu, gdzie autor mógł przeprowadzić bardziej dokładne badania) nadal stoi i jest użytkowanych.

EN

The author presents the historical development of variants of a low-cost and low-tech building method, which can be assessed as sort of stovewood construction, presently known as stackwall or cordwood construction, i.e. a method of building a wall with tiny stovewood and clay. The building method was being developed since about 1821 in the Vilnius region (now in Lithuania), and has been recorded in a number of technical publications in 1821, 1834, 1839, 1845, 1917 and 1930. The development of the local sort of stovewood construction is assessed as a very specific phenomenon, and should be appreciated for its influence on the vernacular building in the neighbouring territories, including the Podlasie region in N-E Poland.