Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Uprawa lnu zwyczajnego (Linum usitatissimum L.) na polskiej wsi

Kiryluk Aleksander, Kostecka Joanna

Polish Journal for Sustainable Development

|

2020

|

T. 24, cz. 1

67--75

PL

Len zwyczajny (Linum usitatissimum L.) jest gatunkiem o szczególnych właściwościach i dużym znaczeniu użytkowym od starożytności do czasów obecnych. Celem pracy jest zaprezentowanie informacji na temat jego uprawy na polskiej wsi w ujęciu historycznym, a także pod kątem aktualnej potrzeby tworzenia z jego udziałem uwarunkowań przyrodniczo- społeczno ekonomicznych podstaw zrównoważonego rozwoju. Analiza dostępnych materiałów wskazuje, że największe powierzchnie uprawy lnu występowały w Polsce w wieku XIX i XX, gdy konkurował z bawełną jako surowiec do produkcji wyrobów tekstylnych. W okresie międzywojennym w Polsce przemysł włókienniczy do przerobu lnu był dobrze rozwinięty. Produkowano także duże ilości wysokowartościowego oleju lnianego. W latach 90-tych XX wieku produkcja lnu włóknistego zmalała na rzecz areału uprawy lnu oleistego. Obecnie należy podejmować działania dla odnowy uprawy tej cennej rośliny.

EN

Flax (Linum usitatissimum L.) is a species of crop plants with special properties and great utility from antiquity to the present. The purpose of the work is to present its cultivation in the Polish countryside in historical terms, as well as in terms of the current need to create natural and socio-economic conditions for sustainable development with its participation. The analysis of available materials indicates that the largest areas of flax growing occurred in Poland in the 19th and 20th centuries, when it competed with cotton as a raw material for the production of textile products. In the interwar period in Poland, the textile industry for processing linen was well developed. Large quantities of high-quality linseed oil were also produced. In the 1990s, the production of flax decreased in favor of the oilseed crop area. Action should now be taken to renew the cultivation of this valuable plant.

2

Effect of Diversified Levels of Soil Contamination with Cd, Pb, Ni, Cu and Zn on the Element Concentrations in Common Flax (Linum usitatissimum L.)

Antonkiewicz J.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2003

|

Vol. 10, nr 9

833-839

EN

The work has presented results obtained in a strict pot experiment conducted to examine the chemical composition of common flax. The tested element concentrations in the common flax ranged as follows: [formula]. The highest value of Cr, Fe and Mn translocation index, expressed as the element concentration ratio in the contaminated plant to the element content in the control plant, was noted for iron, whereas manganese and chromium were next in line. Under the influence of soil contamination with heavy metals a slight increase in Na, P, Ca and K contents and small decrease in Mg concentration was registered in the common flax. The above mentioned element concentrations depended also on the indicator part of the tested plant. The biggest quantities of Mg, K, P and Ca were found in the common flax top parts and the most of Na in the roots. Among the studied macroelements the biggest amounts of Ca and K became accumulated, slightly less of P and Mg and the least of Na.

PL

Przed lnem (włókno, nasiona, olej, woski) otwierają się nowe, bardzo rozległe perspektywy jego wykorzystania w różnych dziedzinach gospodarki jako surowca odnawialnego. Rozliczne zastosowanie lnu m.in. w dietetyce, przemyśle chemicznym, farmacji i ochronie środowiska (fitoremediacja gleb zanieczyszczonych chemicznie) pozwalają mieć nadzieję, że roślina ta zostanie odpowiednio wykorzystana. Ze względu na możliwość uprawiania lnu włóknistego na terenach zanieczyszczonych metalami ciężkimi podjęto próbę oceny zawartości Cr, Fe, Mn, P, Mg, K, Na i Ca w lnie włóknistym w zależności od stopnia zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi. Badania przeprowadzono w 2001 r. w warunkach doświadczenia wazonowego. Schemat doświadczenia obejmował 5 obiektów (każdy w 4 powtórzeniach): obiekt kontrolny (bez dodatku metali ciężkich) i 4 obiekty zawierające wzrastające dawki metali ciężkich. Metale ciężkie zastosowano w formie wodnych roztworów soli:[wzór]. Do doświadczenia wykorzystano glebę mineralną o składzie granulometrycznym pyłu ilastego. Najwyższy poziom zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi wynosił: [wzór] gleby. Okres wegetacji lnu włóknistego wynosił 104 dni. Po zebraniu roślin określono ilość plonu. Następnie próbki roślin poddano mineralizacji na sucho w piecu muflowym w temp. 450°C. Zawartość Cr, Fe, Mn i P oznaczono metodą ICP-EAS (emisyjna spektrometria atomowa z indukcyjnie wzbudzoną plazmą), a Mg, K, Na i Ca metodą ASA (atomowa spektometria absorpcyjna). Ilość plonu lnu włóknistego istotnie zależała od poziomu zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi. Zmniejszenie plonu w odniesieniu do obiektu kontrolnego w zależności od obiektu było w zakresie od 15 do 88%. Indeks tolerancji plonu testowanej rośliny mieścił się w granicach: 0,97-0,12. Zawartość badanych pierwiastków w lnie włóknistym mieściła się w granicach: [wzór]. Największą wartością indeksu translokacji wyrażonego stosunkiem zawartości pierwiastka w roślinie skażonej do zawartości pierwiastka w roślinie kontrolnej, charakteryzowało się żelazo, następnie mangan i chrom. Pod wpływem zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi zarejestrowano nieznaczny wzrost zawartości Na, P, Ca i K oraz niewielki spadek Mg w lnie włóknistym. Zawartość wyżej wymienionych pierwiastków zależała także od części wskaźnikowej testowanej rośliny. Największe ilości Mg, K, P i Ca zarejestrowano w częściach nadziemnych, a Na w korzeniach lnu włóknistego. Spośród badanych makroelementów w największych ilościach gromadzony był Ca i K, nieco mniej P i Mg, a najmniej Na.

3

Assessment of Common Flax (Linum usitaissimum L.) Usability for Phytoremediaton of Soil Contaminated with Heavy Metals

Jasiewicz Cz., Antonkiewicz J.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2003

|

Vol. 10, nr 9

901-907

EN

The results of strict pot experiment concerning the assessment of common flax suitability for phytoremediation of soils contaminated with heavy metals were presented. A weighted mean contents of the studied elements ranged between: [formula]. Heavy metal utilisation by the studied plant was diversified. Irrespective of the treatment, a comparison of heavy metal per cent utilisation by flax reveals that it is possible to arrange the elements in the following order beginning from the highest values: Cd, Zn, Ni, Cu and Pb. The order shows that flax utilised Cd to the greatest extent and Pb to the smallest

PL

Akumulacja toksycznych substancji w glebach uprawnych stanowi jedną z przyczyn zaburzenia systemu ekologicznego. Wśród zanieczyszczeń szczególną rolę w okręgach przemysłowych odgrywają metale ciężkie. Problem usuwania metali ciężkich nabiera więc szczególnego znaczenia. Wdrażane są metody wymagające dłuższego czasu, ale wpływające znacznie łagodniej na zmiany aktywności biologicznej gleb. W metodach tych, określanych mianem fitoremediacji (fitoekstrakcja, fitostabilizacja, rizofiltracja), wykorzystywane są rośliny do usuwania bądź stabilizowania zanieczyszczeń. Celem podjętych badań była ocena przydatności lnu włóknistego do fitoekstrakcji biologicznej. Badania przeprowadzono w 2001 r. w warunkach doświadczenia wazonowego. Schemat doświadczenia obejmował 5 obiektów (każdy w 4 powtórzeniach): obiekt kontrolny (bez dodatku metali ciężkich) i 4 obiekty zawierające wzrastające dawki metali ciężkich. Metale ciężkie zastosowano w formie wodnych roztworów soli: [wzór]. Do doświadczenia wykorzystano glebę mineralną o składzie granulometrycznym pyłu ilastego. Najwyższy poziom zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi wynosił: [wzór] gleby. Okres wegetacji lnu włóknistego wynosił 104 dni. Po zebraniu roślin określono ilość plonu. Następnie próbki roślin poddano mineralizacji na sucho w piecu muflowym w temp. 450.C. Zawartość Cd, Pb, Ni, Cu, Zn oznaczono metodą ICP-EAS (atomowa spektrometria emisyjna z indukcyjnie wzbudzoną plazmą). Istotny wpływ na ilość plonu miał poziom zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi. Obniżenie plonu w odniesieniu do obiektu kontrolnego w zależności od obiektu mieściło się w zakresie 15-88%. Stwierdzono istotną zależność między zawartością Cd, Pb, Ni, Cu i Zn w glebie a zawartością tych metali w częściach wskaźnikowych testowanej rośliny. Średnia ważona zawartości badanych pierwiastków mieściła się w granicach: [wzór]. Wykorzystanie metali ciężkich przez badaną roślinę było zróżnicowane. Porównując procentowe wykorzystanie metali ciężkich przez len, niezależnie od obiektu, można ustalić szereg od wartości największych w następującej kolejności: Cd, Zn, Ni, Cu, rb. Z powyższego szeregu wynika, że Cd był wykorzystywany przez len włóknisty w największym procencie, a Pb w najmniejszym.