Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Technologie kognitywne a demokracja

Lakomy Mirosław

Kwartalnik Bellona

|

2023

|

Nr 3

31--42

PL

Teoria postępu oraz szkoła determinizmu technologicznego, podobnie jak koncepcja Jaya Davida Boltera, zakładają, że technologia redefiniuje rolę człowieka oraz kształtuje sposoby myślenia i postrzegania świata. Proces ten dokonuje się w sposób obiektywny, niezależny od woli człowieka, i dotyczy zarówno kwestii społecznych, jak i politycznych. Musi więc mieć wpływ na stan demokracji. Badania nad zależnością stanu demokracji od zdehumanizowanej komunikacji z generatywną sztuczną inteligencją są jeszcze w początkowym stadium, ale w dyskursie naukowym dominuje teza, że technologia ta może doprowadzić do uwiądu obecnego ustroju politycznego. W artykule zarysowano problematykę teorii postępu, rozumienia kognitywistyki jako nauki, z której wyrasta sztuczna inteligencja, oraz zaprezentowano kilka przykładów jej wpływu na politykę.

EN

The theory of progress and the school of technological determinism, similarly to the concept of Jay David Bolter, assume that technology redefines the role of man and shapes the ways of thinking and perceiving the world. This process is objective, independent of our will, and concerns both social and political issues. For that reason, it must have an impact on the state of democracy. The research on the dependence of the state of democracy on dehumanized communication with generative artificial intelligence is in its infancy, however the scientific discourse today is dominated by the thesis that this technology may lead to the atrophy of current political system. The article outlines the theory of progress, understanding cognitive science as a science which artificial intelligence grows from, and presents several examples of its impact on politics.

2

Cognitive perception of complex scenes in the process of eye tracking studies

Gomółka Z., Twaróg B., Żesławska E., Gomółka P.

Elektronika : konstrukcje, technologie, zastosowania

|

2018

|

Vol. 59, nr 10

5--9

EN

The article presents studies which involve the way of perceiving complex scenes in the task of scenery analysis for their usefulness in the artificial intelligence methods. The studies were conducted using the eye-tracker SMI Red 500. A series of experiments was carried out on a group of people registering particular trajectories of attention. Observer’s task was to form a conclusion that would approve or disapprove the thesis that was formulated in the question concerning the presented scene. Next, the analysis of developed series of the scenery components was performed. Observations of the experiments’ results may significantly develop artificial intelligence algorithms used in processing and recognizing of images. The analyses of conducted measurements showed some differences in perception of complex scenes for particular persons that took part in experiment as well as some similarities and differences in same-sex groups.

PL

W artykule przedstawiono badania sposobu postrzegania scen złożonych w zadaniu analizy scenerii pod kątem wykorzystania ich użyteczności dla metod sztucznej inteligencji. Badania przeprowadzono z wykorzystaniem eye-trackera SMI Red 500. Serię eksperymentów przeprowadzono na grupie osób rejestrując poszczególne trajektorie atencji. Zadaniem obserwatora było sformułowanie konkluzji potwierdzającej lub odrzucającej tezę postawioną w pytaniu do przedstawionej sceny. Kolejno analizie poddano powstałe szeregi analizowanych komponentów scenerii. Obserwacje wyników eksperymentów mogą stanowić istotne rozwinięcie algorytmów sztucznej inteligencji wykorzystywanych w przetwarzaniu i rozpoznawaniu obrazów. Na podstawie analiz przeprowadzonych pomiarów stwierdzono różnice postrzegania scen złożonych dla poszczególnych osób biorących udział w eksperymencie, a także pewne podobieństwa i różnice w grupach tej samej płci.

3

Cognitive engineering and functional safety technology for reducing risks in hazardous plants

Kosmowski K.

Journal of Polish Safety and Reliability Association

|

2017

|

Vol. 8, No. 1

73--86

EN

Cognitive engineering is considered nowadays as interesting multidisciplinary domain that focuses on improving the relations between humans and the systems that are supervised and operated. The industrial automation and control systems (IACS) in hazardous plants are increasingly computerized and perform various safety functions. These are designed and implemented according to the functional safety concept. The objective is to maintain high performance / productivity and reduce various risks related to identified hazards and threats. An approach is proposed to apply selected cognitive engineering methods for verifying the design of the functional safety technology implemented in given hazardous plant in context of defined safety functions, operator interfaces, communication means and procedures. The methodology developed might be applied for functional safety management in life cycle of industrial hazardous plants and oil port terminals.

4

Kognitywny wymiar szkolenia obronnego i obronności

Kubiak M., Tołwiński M.

Kwartalnik Bellona

|

2016

|

Nr 2

143--156

PL

Autorzy omawiają kognitywny wymiar szkolenia obronnego i obronności. Podejmują interdyscyplinarną debatę nad problematyką obywatelskości i jej odniesień do obronności. Zwracają uwagę na szerszy kontekst poznawczy odnoszący się do stanu świadomości obywatelskiej, stanu i faktu bycia świadomym obywatelem. Mówią o roli świadomości w życiu społecznym, która może stanowić podstawę do budowania stanu bezpieczeństwa. Autorzy podkreślają znaczenie kognitywistyki dla patriotyzmu i kształtowania postaw proobronnych. Oprócz zinstytucjonalizowanego szkolenia obronnego ważną kwestią jest uświadomiona konieczność dbania o dobro ojczyzny. Istotną rolę w tym zakresie odgrywa samoświadomość obywatelska.

EN

The article is a presentation of the cognitive dimension of defense training and defense. The authors undertake an interdisciplinary debate on the issue of citizenship and its relation to defense. They draw attention to a wider cognitive context, referring to the condition of civic consciousness, as well as to the condition and fact of being a conscious citizen. They talk about the role of consciousness in society, which can form the basis for building a state of security. The importance of cognitive science for patriotism and forming pro-defense attitudes is underlined. This leads to the conclusion that in addition to institutionalized defense training, a very important issue is also the conscious need to care about the welfare of the homeland. Civic self-awareness plays a very important part in this regard.

5

Kognitive Wissenschaft und Kognitive Linguistik : der Paradigmenwesel, Perspektiven und Grenzen am Beispeil der Phraseologie und Idiomatik

Komenda-Earle B.

Problemy Nauk Stosowanych

|

2013

|

T. 1

175--188

DE

Einführung und Ziele: Der Beitrag präsentiert Voraussetzungen des Kognitivismus und der Kognitiven Linguistik und stützt sich auf Begriffe wie Konzept, Konzeptualisation, kognitives Modell, Projektion, Metapher, Phraseologism, Idiom. Eine der Grundvoraussetzungen der kognitiven Theorien ist, dass sprachliche Strukturen aus der Interaktion des Menschen mit seiner Umgebung resultieren und konzeptuellen, darunter nicht objektiven und teilweise arbiträren Charakter haben. Erfahrung, Denken und Sprache sind metaphorischer Art und mit einander verbunden. Das Ziel des Beitrags ist, Methoden und Ergebnisse der kognitiven Forschung darzulegen und sie am sprachlichen Material aus dem Bereich der Phraseologie und Idiomatik zu besprechen. Materialien und Methoden: Das Material liegt in Bearbeitungen aus dem Gebiet der Kognitiven Linguistik, von klassischen Arbeiten bis eingehenden kontrastiv-vergleichenden Analysen, vor. Ergebnisse: Die Besprechung der Postulate der kognitiven Forschung in der Linguistik, Phraseologie und Idiomatik zeigt, dass kognitive Methoden für die Charakteristik von bestimmten Typen er Phraseologismen und auf bestimmten Etappen der Analyse zufrieden stellend sind. Fazit: Das Wesen und die Vielfältigkeit der Phraseologie verlangen Untersuchung ihrer ihre kulturellen und kultursemiotischen Implikationen, dabei Anwendung von Methoden, die sie erklären.

EN

Introduction and aim: The paper presents the assumptions of Cognitive Science and Cognitive Linguistics and deals with topics such as concept, conceptualization, cognitive model, projection, metaphor, phraseologism, idiom. One of the most important theoretical points of Cognitive Linguistics is the assumption, that the language structures occur in interaction with the world and are of conceptual, also non objective and partly arbitrary kind. Human experience, thought and language are of metaphorical art and are linked up. The point of the paper is to present the assumptions, methods and results of Cognitive Science and Cognitive Linguistics and apply them to the research area of phraseology and idiomatics. Material and methods: The material is the previous research of Cognitive Science and Cognitive Linguistics, from classical processings to recent comparative and contrastive studies. Conclusion: The discussion of the applications of the psychology of mind in the linguistics and especially phraseology and idiomatics shows the variety of language problems and makes sure that the methodological base for phraseological and idiomatic research can be offered by the Cognitive Linguistics only for some types of phraseologisms and on some levels of research. Result: Phraseology in its nature and variety needs an explicit and systematic culture based approach and also appropriate methods which shall explain its cultural and cultural semiotic implications.

6

Komputery i odkrycie naukowe

Wiśniewski W.

Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza

|

2013

|

Nr 3

25--31

PL

Zwolennicy tradycyjnej filozofii nauki opowiadali się za wprowadzeniem rozróżnienia na kontekst odkrycia i kontekst uzasadniania, czyniąc ten ostatni jedynym właściwym przedmiotem filozoficznej refleksji. Wielu badaczy nie zgadzało się z tym rozstrzygnięciem. Niektórzy z nich podjęli wysiłki opracowania normatywnej teorii odkrycia naukowego. Dzięki zastosowaniu zaawansowanych maszyn liczących starano się stworzyć program komputerowy generujący odkrycia naukowe. Doprowadziło to do powstania odrębnej dziedziny nauki – teorii odkryć maszynowych – czerpiącej z dorobku psychologii rozwiązywania problemów i badań nad sztuczną inteligencją. Celem pracy jest dowiedzenie, że żadna z prób oparcia odkrycia naukowego o procedury stosowane przez komputery jest nierealizowalna z przyczyn logicznych. W poniższej pracy przedstawiono historyczny proces, który doprowadził do wyodrębnienia się kontekstów odkrycia i uzasadnienia oraz wskazano badaczy i nurty, które sprzeciwiły się podziałowi na kontekst odkrycia i kontekst uzasadnienia. Następnie nakreślona została teoria odkryć maszynowych, której autorzy podjęli się próby skonstruowania programu komputerowego generującego odkrycia naukowe. Artykuł wieńczy przybliżenie racji logicznych, które czyniły ich starania niemożliwymi do zrealizowania. W toku badań wykazano, że istnieją przekonujące racje logiczne, by uznać, że algorytmizacja odkrycia naukowego nie jest programem badawczym, którego cele mogły być osiągnięte. Przybliżono szereg racji odwołujących się do natury poznania komputerowego, które czynią nadzieje badaczy na sukces programu płonnymi. Poznanie komputerowe ma charakter dedukcyjny, jest treściowo puste, ponieważ nie może dostarczyć żadnej nowej wiedzy. Chociaż wykorzystanie komputerów w pracy badawczej wydaje się decyzją słuszną, albowiem poprzez możliwości analizy ogromnej liczby danych otwierają przed naukowcami zupełnie nowe możliwości, maszyny liczące nie zastąpią naukowców całkowicie. Niezależnie od postępu technologicznego natura poznania komputerowego sprawia, że odkrycie naukowe będzie wymagało ludzkiej interwencji, a wszelkie próby redukcji odkrycia do czynności właściwych komputerom są skazane na niepowodzenie.

EN

Adherents of traditional philosophy of science supported the distinction between context of discovery and context of justification, making the latter the only actual subject of philosophical inquiry. Many scientists did not follow this conclusion. Some of them tried to construct normative theory of scientific discovery. Due to application of advanced computing machines, they endeavoured constructing a computer programme as it would be able to generate scientific discoveries. It led to the emergence of separate scientific discipline – a theory of machine discovery that was based on the work of psychology of problem solving as well as artificial intelligence. The goal of the paper is to present argumentation in favour of the view that none of the attempts of reducing scientific inquiry to computation can succeed due to logical purposes. The paper shows the historical process that led to the distinction of context of discovery and context of justification as well as indicates the scientists and trends that objected such a distinction. Subsequently, the paper presents the theory of machine discovery, which authors tried to construct a computer program that would generate scientific discoveries. Last part of the material is dedicated to logical arguments that make such attempts unable to succeed. The inquiry showed that there are logical arguments to state that the algorythmization of scientific discovery is not possible. The paper delivers argumentation, derived from the nature of machine cognition that makes such attempts impossible to succeed. Machine cognition is deductive, without reference to any subject, has no content and can be reduced to the data given to the input of the system. While using the computers in scientific inquiry seems to be a reasonable decision, because of the possibility of analysing great sets of data what opens new possibilities to scientists, the computers will never be a substitute for human beings. Regardless of the technical development, the nature of machine cognition makes scientific discovery dependent on human intervention. All attempts of reducing discovery to computing procedure cannot, necessarily, succeed.

7

Sztuka szerszego spojrzenia – o przełamywaniu schematów poznawczych

Andre A., Baranowski P.

Przegląd Elektrotechniczny

|

2010

|

R. 86, nr 10

161-165

PL

W 1986 roku, Adam Snerg- Wiśniewski - polski pisarz i intelektualista – sformułował w swoim manifeście "Moje zasady decentryzmu" założenia nowego trendu sztuki nowoczesnej. Decentryzm ukrywa to, co jest najbardziej znaczące i tworzy przestrzeń wyobrażeniową (intuicyjną, filozoficzną ..), w której ulokowano najważniejszy element działa artystycznego. Artykuł pokazuje, w jaki sposób światło i cień mogą sprawić, że ludzki umysł widzi to, czego nie przedstawiono na obrazie. Autorzy zastanawiają się, jaka jest ewolucyjna przyczyna „podobania się sztuki". Ilustrację artykułu stanowią prace kilku wiodących polskich przedstawicieli omawianego trendu sztuki.

EN

In 1986, Adam Wisniewski - a Polish writer and intellectual - formulated in his manifesto “My principles of decenrtism” the assumptions of a new trend in modern art. Decentrism hides what is the most meaningful and triggers off an imaginative space (intuitive, philosophic .. ) in which the basic sense of artistic creation is placed. Light and shadow can be such a trigger. The article illustrates how light and shadow make possible that the human mind sees things that don’t exist in the picture. The authors wonder what the evolutionary cause and mechanisms of “art appeal” are, and in the illustrative part they present works of a few Polish leading representatives of this art trend.

8

A versatile model for music creation utilizing tension states

Ruuska H., Takebayashi Y.

Journal of Automation Mobile Robotics and Intelligent Systems

|

2009

|

Vol. 3, No. 4

184-186

EN

We investigates novel methods for creating systems for assisting musical composing. In this presentation we describe some previously neglected problem areas in musical structure analysis: knowledge-based computational expectation mapping and narrative-based structure. We also investigate how results from musical pattern analysis might be used for predicting human cognitive processing of general commonsense domains in everyday life. We conclude with a statement of how investigating music can lead to insights in other fields of cognitive science.

9

A Doctrine of Cognitive Informatics (CI)

Wang Y., Kinsner W., Anderson J.A., Zhang D., Yao Y., Sheu P., Tsai J., Pedrycz W., Latombe J-C., Zadeh L.A., Patel D., Cha Ch.

Fundamenta Informaticae

|

2009

|

Vol. 90, nr 3

203-228

EN

Cognitive informatics (CI) is the transdisciplinary enquiry of cognitive and information sciences that investigates into the internal information processing mechanisms and processes of the brain and natural intelligence, and their engineering applications via an interdisciplinary approach. CI develops a coherent set of fundamental theories and denotational mathematics, which form the foundation for most information and knowledge based science and engineering disciplines such as computer science, cognitive science, neuropsychology, systems science, cybernetics, software engineering, knowledge engineering, and computational intelligence. This paper reviews the central doctrine of CI and its applications. The theoretical framework of CI is described on the architecture of CI and its denotational mathematic means. A set of theories and formal models of CI is presented in order to explore the natural and computational intelligence. A wide range of applications of CI are described in the areas of cognitive computers, cognitive properties of knowledge, simulations of human cognitive behaviors, cognitive complexity of software, autonomous agent systems, and computational intelligence.

10

Nowy element w instrumentarium inteligencji obliczeniowej - automatyczne rozumienie obrazów

Tadeusiewicz R., Ogiela M. R.

Automatyka / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2008

|

T. 12, z. 2

365-385

PL

Techniki inteligencji obliczeniowej są rozwijane od blisko pół wieku, dlatego mimo wciąż awangardowego charakteru tego działu informatyki, niektóre z nich osiągnęły już swoisty stan nasycenia zarówno w obszarze rozwoju teorii, jak i w zakresie ważniejszych zastosowań. Z tego powodu bardzo ważne jest poszukiwanie nowych narzędzi, które mogą tę problematykę skierować na nową drogę, pozwalając na jej dalszy rozwój. Jednym z takich nowych obszarów, w których inteligencja obliczeniowa może się rozwijać, jest automatyczne rozumienie obrazów. W artykule przedstawiono uzasadnienie celowości dążenia do automatycznego rozumienia obrazów z punktu widzenia logiki rozwoju systemów informacyjnych, a także przytoczono wybrane informacje o tym, co autorom udało się osiągnąć w zakresie praktycznej realizacji tego dążenia. Głównym celem tej pracy jest podsumowanie wcześniejszych prac, generalizacja ich wyników oraz nakreślenie kierunków dalszego rozwoju badań nad automatycznym rozumieniem.

EN

Computational Intelligence (CI) technology develops over half of century yet. Therefore remaining the frontier of the computer science it become now a kind of maturity together with a kind of saturation. Last years we can observe decreasing progress in theoretical achievements of computational intelligence as well as decreasing level of originality of new practical applications of CI. Taking into account past achievements of artificial intelligence (former name of CI) and taking into account still huge needs for intelligent solutions in all information systems, we must find and develop new paradigms and new tools for computational intelligence. One of such tools should be automatic understanding of the images. In the paper we try explain, why automatic understanding is necessary and we try describe contemporary achievements in automatic understanding of the images area. The main idea of this paper is generalization of our previous results and planning of the future works in the automatic understanding area.

11

Semantyczna analiza oprogramowania GIS

Pomianowski W.

Polski Przegląd Kartograficzny

|

2005

|

T. 37, nr 1

13-22

PL

Brakuje metody opisu programów GIS, która pozwoliłaby poznać nie tylko ich funkcje i sposób komunikacji z użytkownikiem, ale również ich głęboką strukturę. Celem analizy semantycznej jest odkrycie tej struktury i zbadanie jej związku ze strukturą poznawczą dyscypliny macierzystej - geografii. Podstawową jednostką głębokiej struktury jest metafora.

EN

GIS software descriptions are widespread but often useless, because they are unable to reveal the inner logic of the system. Like other complex software, GIS may be analysed in terms of three layers: 1) functionality, 2) user interface (shallow layer) and 3) cognitive structures (deep layer). Vendor information sources, factsheets and application studies cover, for the most part, functionality and shallow layer, neglecting deep structure. However, misunderstanding and mismatch between user cognitive structure and software structure severely impairs GIS usefulness, especially when big projects are concerned. The rescue may come from cognitive science and semiology rather than from software engineering. Semantic analysis should be used to 1) achieve good design for new systems, 2) describe exsisting software and make a foundation for professional critical activity, similar to literary or architectural one. Semantic analysis focuses on the mapping between domain-specific cognitive structure and corresponding deep software structure. The letter must be consistent (logically congruent), compact (devoid of unnecessary terms) and abstract (make use of general terms). Metaphors constitute basic components of deep software layer, conveying meaning and analogy from the real world or domain. To properly analyse system at hand, metaphors must be extracted first. The next step is to review each metaphor along five dimensions: 1) analogue (reference to external object), 2) properties, 3) behaviour, 4) composition (if consisting of simpler parts) and 5) relations to other metaphors within the system.

12

A world according to artificial neural networks

Schuster A.

Journal of Telecommunications and Information Technology

|

2003

|

nr 3

102-107

EN

This paper presents results from a preliminary study in the field of artificial neural networks (ANN). The overall aim of our work relates to the field of cognitive science. In this wider framework we try to investigate, reason about, and model cognitive processes in order to obtain a better understanding of the major processing device involved - the human brain. In terms of content this paper presents a novel ANN learning approach. Note that through-out the paper we assume supervised learning. In contrast to the classical ANN learning approach where an ANN algorithm alters an initial random weight assignment until a reasonable solution to a problem is obtained this approach does not alter the initial random weight assignment at all, but provides a solution to the problem by transforming the actual input data. The approach is applied to perceptrons and adalines and its quality is demonstrated on simple classification problems.

13

Quantitative considerations on finding the shortest descriptions for meaningful symbolic sequences

Dębowski Ł.

Prace Instytutu Podstaw Informatyki Polskiej Akademii Nauk

|

2001

|

Nr 924

1-36

EN

The notes provide elements of a new quantitive theory for unsupervised learning from pragmatic language communication. It is argued that the suitable quantitive inference framework free from paradoxes should be based on minimum description lenght (MDL) interpreted as a simplified algorithmic complexity rather than on classical frequwntist probability. Furthermore, it is argued that recently observed non-extensivity of entropy in meaningful symbolic sequences can arise if and only if unsupervised acquisition of the MDL theories for these sequences produces infinite theories and when the unsupervised acquisition is optimal as well. Such result shakes rigorously the belief that a finite formal theory of natural language could be constructed by hands of any experts. On the other hand, unsupervised machine learning is pointed out as a feasible and the only right way to implementing language competence into Ais. From this perspective, a promising compression-learning algorithm by de Marcken, its efficiency and its extension are discussed. Important parallels with research in cognitive science and statistical physics are pointed out, as well. Thus, the notes may be interesting not only for computer scientists and linguists but also for other statistical and symbolic theorists.

PL

W niniejszych notatkach przedstawiono elementy nowej, ilościowej teorii uczenia bez nadzoru na podstawie pragmatycznej komunikacji językowej. Podano argumenty wskazujące na to, że odpowiedni formalizm wnioskowania ilościowego wolny od paradoksów powinien bazować na minimalnej długości opisu jako uproszczonej mierze złożoności algorytmicznej, a nie na prawdopodobieństwie jako klasycznej mierze częstości. Pokazano także, że niedawno zaobserwowana nieekstensywność entropii niepustych semantycznie ciągów symboli zachodzi wtedy i tylko wtedy, gdy teorie najkrótszych opisów dla tych ciągów mogą rosnąć nieskończenie, a także wtedy, gdy uczenie bez nadzoru zachodzi maksymalnie efektywnie. Rezultat ten w sposób ścisły podważa przekonanie, że skończona formalna teoria języka naturalnego może być podana przez jakiegokolwiek specjalistę. Z drugiej strony, wynik ten ukazuje maszynowe uczenie bez nadzoru jako perspektywicznie realizowalny a zarazem jedyny właściwy sposób implementowania kompetencji językowej w sztucznej inteligencji. Z tego względu przeprowadzono dyskusję obiecującego algorytmu uczenia opartego na kompresji, podanego przez de Marckena. Rozważono wstępnie możliwe rozszerzenia tego algorytmu. Ponieważ przedstawiono istotnie powiązania pomiędzy omawianymi kwestiami a bieżącymi badaniami w kognitywistyce i fizyce statystycznej, niniejsze notatki mogą zainteresować nie tylko informatyków i lingwistów, ale także innych teoretyków zajmujących się naukami statystycznymi i symbolicznymi.