Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Moisture content of peat-moorsh soils with special attention to periods of drought

Oleszczuk Ryszard, Jadczyszyn Jan, Urbański Janusz, Zając Ewelina, Brandyk Andrzej, Niedźwiecki Jacek

Journal of Water and Land Development

|

2023

|

no. 59

234--247

EN

The paper presents the course of variability of the moisture content of the top layers in shallow (45 cm) and medium-deep (90 cm) peat-moorsh soil profiles in the years 2015-2019 against the background of the same meteorological conditions and a similar level of the groundwater table. The relative precipitation index (RPI) classifies the years 2015 and 2016 as dry, 2017 as wet, and 2018 and 2019 as average. For periods of atmospheric droughts, the average daily climatic water balance (CWB) ranged from -5.30 to -1.35 mm∙d-1. The water table did not fall below 90 cm b.g.l. during the entire study period, and the range of its fluctuations was 8 cm greater in the shallow than in the medium-deep profile. The range of moisture at different depths varied significantly and ranged from approx. 6% in periods of drought to about 80% in wet periods. Soil moisture throughout the measurement period was above the plant available water range (pF > 4.2). The occurrence of soil drought in the shallow peat-moorsh soil profile had a range of up to 40 cm, and in the medium-deep profile of up to 30 cm. The sequence of no-precipitation days and the maximum amount of daily evapotranspiration during them determine the possible timing of drought; however, it is the precipitation distribution in individual months, considered in the current CWB values, that ultimately determine the formation of soil water resources at the research site.

2

Potential impacts of air temperature rise in the hydric balance of Brazilian Pampa biome

da Rocha Najila Souza, Veettil Bijeesh Kozhikkodan, de Carvalho Cibelle Machado, Käfer Pâmela Suélen, Diaz Lucas Ribeiro, Rolim Silvia Beatriz Alves, Cruz Rafael Cabral

Acta Geophysica

|

2021

|

Vol. 69, no. 4

1427--1445

EN

Climate change is the meteorological alterations that occurred in the past by natural causes, which is occurring today and being intensifed by the human behavior. Some of the main consequences of these alterations are: increase in the air temperature, changes in the hydrological cycle and occurrence of extreme weather events with greater intensity and frequency. This work was performed in Alto Camaquã in the Pampa Biome, which is considered as a region of stability and of great importance for biodiversity conservation. The main economical and sociocultural activity in the region is livestock run by diferent families, which is also considered fundamental for the maintenance of this biome. The objective of this work was to infer information on hydric defcit in Alto Camaquã watershed related to the increase in the air temperature and its impacts on family livestock. For this purpose, we estimated the climatic water balance (CWB) derived from pluviometric and meteorological data. We also estimated the maximum capacity of available water for the period between 1990 and 2016 and also for the predictive scenarios when an increase as well as no change in the air temperature occur. It has been observed that there will be hydric defcit during the summer, except for Rainy Year, independent on whether a change in the air temperature occurs or not. The results demonstrated that the efects of climate change are already occurring and that, even if the ongoing climate change stops before the predictions come true, the hydric defcit has already been experienced by the society.

3

Susza rolnicza w uprawie zbóż jarych w Polsce w latach 2006-2017

Wójcik Izabela, Doroszewski Andrzej, Wróblewska Elżbieta, Koza Piotr

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2019

|

T. 19, z. 1

77--95

PL

Celem pracy była analiza suszy rolniczej w uprawie zbóż jarych, a także wskazanie obszarów zasięgu jej występowania w latach 2006–2017 na podstawie danych Systemu Monitoringu Suszy Rolniczej w Polsce. Obliczone wartości klimatycznego bilansu wodnego, za pomocą którego wyznaczany jest obszar z suszą rolniczą, odniesiono do wartości krytycznych. W badanym okresie zagrożenie wystąpieniem suszy rolniczej nie zostało odnotowane w 2013 i 2014 roku. Maksymalny zasięg suszy w uprawie zbóż jarych notowano w 2006 roku (53,4% powierzchni gruntów ornych Polski). Na obszarze województw: kujawsko-pomorskiego, lubuskiego, wielkopolskiego, zachodniopomorskiego, łódzkiego, mazowieckiego oraz podlaskiego we wszystkich gminach odnotowano zagrożenie wystąpieniem suszy w tej uprawie. Niedobór wody pojawiał się przede wszystkim na glebach bardzo lekkich i lekkich. W latach 2006, 2008 i 2011 występował również na glebach średnich i ciężkich (III i IV kategorii podatności na suszę). Najczęściej suszę notowano w woj. dolnośląskim (w 10 latach). Często notowano ją w województwach: wielkopolskim, mazowieckim, łódzkim, kujawsko-pomorskim oraz opolskim (w 9 latach). Deficyt wody powodujący zmniejszenie plonów przynajmniej o 20% w skali gminy w stosunku do plonów uzyskanych w średnich warunkach pogodowych nieco rzadziej odnotowywany był w woj. podlaskim i podkarpackim, w których notowany był 5 razy w analizowanych latach. Natomiast najrzadziej suszę w uprawach zbóż jarych notowano w woj. małopolskim (tylko w dwóch latach).

EN

The aim of the study was to analyze the agricultural drought in spring cereal cultivation, as well as to show the range of its occurrence in the years 2006–2017 on the basis of data from the Agricultural Drought Monitoring System in Poland. The calculated values of the climatic water balance, by which the area with agricultural drought is determined, were compared against the critical values. In the analyzed period, the risk of agricultural drought was not recorded in 2013 and 2014. The maximum range of drought in spring cereals cultivation was noted in 2006 (53.4% of Poland's arable land area). In the Kujawsko-Pomorskie, Lubuskie, Wielkopolskie, Zachodniopomorskie, Łódzkie, Mazowieckie and Podlaskie voivodeships in Poland, the risk of drought in this crop was observed in all the municipalities. Water shortage occurred mainly on very light and light soils. In 2006, 2008 and 2011 it also occurred on medium and heavy soils (the 3rd and 4th category of susceptibility to drought). Drought was most commonly recorded in Dolnośląskie Voivodeship (in 10 years), followed by Wielkopolskie, Mazowieckie, Łódzkie, Kujawsko-Pomorskie and Opolskie (during 9 years). Water deficit causing a decrease in yields by at least 20% at the municipality level, as compared to yields obtained in average weather conditions, was slightly less frequent in Podlaskie and Podkarpackie Voivodeships, where it was recorded only 5 times in the analyzed years. On the other hand, the least frequent drought in spring cereal crops was recorded in the Małopolskie Voivodeship (only for two years).

4

Surface water resources of small agricultural watershed in the Kujawy region, central Poland

Miatkowski Z., Smarzyńska K.

Journal of Water and Land Development

|

2017

|

no. 33

131--140

EN

The goal of the paper was to determine surface water resources of an agricultural watershed representative for the areas of intensive crop production in the Kujawy region. This area is characterised by the lowest average annual precipitation in Poland and high water demands related to the intensive crop production. Hydrological studies were carried out in 2007–2011 in the upper Zgłowiączka River watershed located in the eastern part of the analysed region. Over 90% of the study area is used as an arable land. Water velocity in the river bed and water level were measured at the outlet of the watershed in the river cross-section Samszyce. The upper Zgłowiączka River has a snow-rainfall hydrological regime, strongly modified by anthropogenic activities related to the intensive crop production and installation of subsurface drainage system. The study period was characterised by very large temporal variability of hydrological conditions. The mean annual outflow coefficient amounted to 18% and varied highly in time: from 3% in the average years to 62% in the abnormally wet 2011. Average discharge (SSQ) in the Samszyce river cross-section was equal to 0.25 m3·s–1, and the mean unit outflow – to 3.2 dm3·s–1·km–2. The results of the study show that disposable surface water resources of the Kujawy region are very small, especially in the summer half-year. Thus, their utilization as a potential source of water for crop irrigation can be taken into account only, if water excesses will be retained within the watershed and used in conjunction with groundwater resources.

PL

Celem artykułu jest określenie wielkości zasobów wód powierzchniowych zlewni rzecznej reprezentatywnej dla obszarów intensywnie użytkowanych rolniczo w regionie Kujaw. Teren ten charakteryzuje się najniższą średnią roczną sumą opadów w Polsce oraz dużymi potrzebami wodnymi wynikającymi z intensywnej produkcji rolniczej. Badania hydrologiczne były prowadzone w latach 2007–2011 w zlewni górnej Zgłowiączki zlokalizowanej we wschodniej części analizowanego regionu. Ponad 90% obszaru badań jest użytkowane jako grunty orne. Prędkość przepływu wody w korycie cieku oraz poziom wody były mierzone w przekroju hydrometrycznym zamykającym zlewnię w Samszycach. Górna Zgłowiączka charakteryzuje się śnieżno-deszczowym reżimem hydrologicznym, silnie przekształconym antropogenicznie (intensywna produkcja roślinna oraz instalacja systemu drenarskiego). W okresie badań odnotowano dużą zmienność czasową warunków hydrologicznych. Średni roczny współczynnik odpływu wyniósł 18%, zmieniając się znacznie w czasie – od 3 w latach przeciętnych do 62% w anormalnie mokrym 2011 r. Średni odpływ (SSQ) w przekroju hydrometrycznym w Samszycach wyniósł 0,25 m3·s–1, a średni odpływ jednostkowy – 3,2 dm3·s–1·km–2. Wyniki badań wskazują, że zasoby wodne Kujaw są bardzo małe, szczególnie w półroczu letnim. W związku z tym wykorzystanie tych zasobów jako potencjalnego źródła wody do nawodnień może być rozważane pod warunkiem retencjonowania nadmiarów wody na obszarze zlewni i ich eksploatacji równocześnie z zasobami wód gruntowych.

5

Potencjalne zagrożenie suszą rolniczą w północnej części województwa małopolskiego

Kopacz M., Twardy S.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2016

|

T. 16, z. 1

5--19

PL

Zjawisko suszy jest złożonym procesem zachodzącym w środowisku przyrodniczym. Prowadzi do zmniejszenia zasobów wodnych i powolnego wyczerpywania się wód w zlewni. W następstwie suszy atmosferycznej pojawia się tzw. susza glebowa. Dalszy brak opadów prowadzi do suszy rolniczej, negatywnie wpływającej na produkcję roślinną. Od wielu lat IUNG-PIB w Puławach prowadzi system monitoringu suszy rolniczej (SMSR) w Polsce. Na podstawie klimatycznego bilansu wodnego KBW – wskazuje on na obszary, w których wystąpiło zagrożenie suszą w stosunku do konkretnych roślin uprawnych w warunkach określonej struktury gleb. Celem pracy była ocena potencjalnego zagrożenia suszą rolniczą w wybranych obszarach administracyjnych województwa małopolskiego. Szczególnie przeanalizowane zostały powiaty olkuski, miechowski, proszowicki i dąbrowski, jako te, w których wielkość opadu na tle średniej dla województwa jest najmniejsza. Do analizy wykorzystano wspomniany wskaźnik KBW oraz wskaźnik glebowy Wg, opisujący strukturę gleb. Uzyskano w ten sposób progowe wartości KBWg, które uśredniono wagowo, uwzględniając strukturę upraw polowych. Tak otrzymano średnioważone progowe wartości klimatycznego bilansu wodnego KBWs, które podzielono na cztery kategorie zagrożenia suszą. Z analizy wynika, że zagrożenie to nie jest znaczące, a tam, gdzie ono wystąpiło, znaczenie produkcji rolniczej jest stosunkowo niewielkie. Wykazano także, że potencjalne zagrożenie suszą w większym stopniu zależy od czynnika glebowego, niż od samej struktury uprawowej, chociaż nie jest ona oczywiście bez znaczenia.

EN

The drought is a complex process that occurs in the natural environment. Drought reduces water resources and causes slow depletion of water in river basin. As the consequence, such called soil drought occurs after meteorological drought. Continued lack of rainfall leads to agricultural drought, adversely affecting crop production. For many years IUNG-PIB in Puławy has been operating system of monitoring agricultural drought (SMSR) in Poland. On the basis of climatic water balance (CWB) – it indicates the areas in which there’s been a threat of drought in relation to specific crops in conditions of specific soil structure. The aim of the study was to evaluate the potential risk of agricultural drought in selected, administrative areas of Lesser Poland Voivodeship. Districts of Olkusz, Miechów, Proszowice and Dąbrowa Tarnowska have been analyzed in details as those in which the amount of precipitation compared with average precipitation for the voivodeship is the smallest. The mentioned CWB index as well as soil classification were used to characterize the soil structure. This resulted in threshold values CWBs that were weight-averaged in relation to structure of the field crops. The threshold values were divided into four categories of drought risk. The analysis shows that the risk is not significant, and where it occurred, the importance of agricultural production is relatively small. It was also shown that the potential risks of drought are more dependent on the soil factor than the structure of cultivation, although it is not, of course, irrelevant.

6

Agroklimatyczne uwarunkowania potrzeb melioracji nawadniających

Łabędzki L.

Inżynieria Ekologiczna

|

2016

|

Nr 47

199--204

PL

W pracy dokonano przeglądu dotychczas stosowanych w Polsce metod i kryteriów oceny potrzeb melioracji nawadniających dla celów planistycznych, oceny dokonywanej ze względu na uwarunkowania agroklimatyczne oraz z uwzględnieniem retencji wodnej gleb. Potrzeby nawadniania określa się najczęściej biorąc pod uwagę niedobory wody roślin uprawnych. Jest to wielkość, która charakteryzuje niedobór opadów w stosunku do zapotrzebowania na wodę roślin uprawnych. Niektóre stosowane metody wykorzystują tylko parametry meteorologiczne, determinujące stan układu atmosfera-gleba-roślina, a niektóre uwzględniają również retencję wodną gleb i jej dostępność dla roślin.

EN

The paper is a review of the so far used in Poland methods and criteria for assessing the needs of irrigation for planning purposes, the assessment because of the agroclimatic conditions and taking into account the soil water retention. Irrigation needs of the most are determined taking into account crop water deficits. This is the factor that is characterized by a shortage of precipitation in relation to the water requirements of crops. Some methods use only the meteorological parameters that determine the state of the atmosphere-soil-plant system, and some also take into account soil water retention and its availability for plants.

7

Klimatyczny bilans wodny na obszarze Polski w świetle współczesnych zmian klimatu

Ziernicka-Wojtaszek A.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2015

|

T. 15, z. 4

93--100

PL

W pracy oszacowano zmiany zasobów termicznych i klimatycznego bilansu wodnego na obszarze Polski w dwóch kolejnych okresach normowych rekomendowanych przez Światową Organizację Meteorologiczną (WMO) – 1971–2000 i 1981–2010, w których obserwowano wyraźny wzrost temperatury powietrza przy braku wyraźnych tendencji opadów atmosferycznych. Zasoby termiczne wyznaczono za pomocą sumy temperatury, natomiast klimatyczny bilans wodny obliczono jako różnicę między sumą opadów atmosferycznych, a sumą parowania potencjalnego, określoną metodą Thornthwaite'a. Obliczeń zasobów termicznych i wodnych dokonano dla przedziału czasowego czerwiec– sierpień, a więc dla tej części okresu wegetacyjnego, w której najbardziej intensywnie zachodzą procesy wegetacji i występują największe potrzeby wodne w przeważającej części upraw rolniczych. Wydzielono cztery regiony termiczne i trzy regiony charakteryzujące warunki wodne. Stwierdzono, że powierzchnia regionu bardzo ciepłego, o sumie temperatury w przedziale 1600–1650°C, zwiększyła się z 10 do 48% obszaru Polski, a strefa sucha, o wartości klimatycznego bilansu wodnego w granicach od –90 do –120 mm, z 34 do 52%. Charakterystyczny jest zanik powierzchni regionu chłodnego o sumie temperatury < 1500°C w okresie 1981–2010 w porównaniu z 30-leciem 1971–2000. Powierzchnia regionu bardzo ciepłego i jednocześnie suchego zwiększyła się sześciokrotnie – z 5% w trzydziestoleciu 1971–2000 do 30% w latach 1981–2010.

EN

The aim of this study was to estimate changes in thermal resources and climatic water balance in Poland in two standard climate periods recommended by the World Meteorological Organization (WMO): 1971–2000, and 1981–2010. These periods were characterized by changes in thermal conditions and by a lack of clear precipitation tendencies. The thermal resources were determined by means of temperature sums, climatic water balance was calculated as a difference between the total precipitation and evaporation and potential evaporation was determined by means of the Thornthwaite method. The thermal and water resources were calculated for the time period from June to August, in other words, for this part of the vegetation season, in which vegetation processes are most intense and water needs are greatest for the vast majority of agricultural crops. Four thermal regions and three regions characterizing water conditions were allocated. It was found that the very warm areas, with temperature sums in the range of 1600–1650°C, increased from 10 to 48% of the country area, and the dry zone with water balance values from –90 to –120 mm increased from 34 to 52%. A characteristic feature was the disappearance of the cool regions with temperature sums of <1500°C in the period 1981–2010 in comparison with the years 1971–2000. The area of the very warm and, at the same time, dry regions increased six times from 5% in 1971–2000 to 30% in the years 1981 to 2010.

8

Moisture conditions during the vegetation season in years 1954–1995 in Łódź

Musiał E., Gąsiorek E.

Journal of Ecological Engineering

|

2015

|

Vol. 16, nr 5

190--196

EN

The standardized precipitation index (SPI), standardized reference evapotranspiration index (SEI) and standardized climatic water balance index (SCWBI) were used to analyze moisture conditions in the vegetation seasons of 1954–1995 in Łódź. SPI and SEI were calculated on the assumption that empirical monthly precipitation sums and monthly sums of reference evapotraspiration are gamma distributed. Because monthly sums of climatic water balance are normally distributed, they required standardization to SCWBI. The aim of study was to compare those three indexes (SPI SEI and SCWBI) for years 1954–1995 in Łódź.

9

Porównanie wskaźników: standaryzowanego opadu (SPI), standaryzowanej ewapotranspiracji wskaźnikowej (SEI) oraz standaryzowanego klimatycznego bilansu wodnego (SKBW)

Rojek M., Musiał E., Gąsiorek E.

Inżynieria Ekologiczna

|

2014

|

Nr 39

155--165

PL

Za pomocą wskaźników standaryzowanego opadu (SPI), standaryzowanej ewapotranspiracji wskaźnikowej (SEI) oraz standaryzowanego klimatycznego bilansu wodnego (SKBW) przeanalizowano warunki wilgotnościowe w okresie wegetacji w wieloleciu 1964–2006 we Wrocławiu-Swojcu. SPI i SEI wyznaczono przy założeniu, że rozkłady empiryczne miesięcznych sum opadów oraz miesięcznych sum ewapotranspiracji wskaźnikowej dla danych pochodzących ze stacji Wrocław-Swojec są rozkładami gamma. Ponieważ miesięczne sumy klimatycznego bilansu wodnego w miesiącach okresu wegetacyjnego w wieloleciu 1964–2006 we Wrocławiu-Swojcu podlegają rozkładowi normalnemu, wyznaczenie SKBW polegało na standaryzacji KBW. Celem pracy było porównanie trzech wskaźników: standaryzowanego opadu (SPI), standaryzowanej ewapotranspiracji wskaźnikowej (SEI) oraz standaryzowanego klimatycznego bilansu wodnego (SKBW).

EN

The standardized precipitation index (SPI), standardized reference evapotranspiration index (SEI) and standardized climatic water balance (SCWB) were used to analyze the humidity conditions in the vegetation period of years 1964–2006 in Wrocław-Swojec Observatory. SPI and SEI were calculated on the assumption that empirical monthly precipitation sums and monthly sums of reference evapotraspiration, obtained from Wrocław-Swojec data, are gamma distributed. Since monthly sums of climatic water balance for analogous data are normally distributed, CWB required standardization to SCWB. The aim of study was to compare those three indexes: standardized precipitation index (SPI), standardized reference evapotranspiration index (SEI) and standardized climatic water balance (SCWB).

10

Podstawy systemu monitoringu suszy rolniczej

Doroszewski A., Jadczyszyn J., Kozyra J., Pudełko R., Stuczyński T., Mizak K., Łopatka A., Koza P., Górski T., Wróblewska E.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2012

|

T. 12, z. 2

77-91

PL

Susza w Polsce występuje w ostatnich latach coraz częściej, zwłaszcza od 1992 roku. Jest bardzo ważnym problemem gospodarczym dla całego kraju z powodu dużych strat w plonach, a tym samym przychodów rolnika i przyczyną wzrostu cen artykułów żywnościowych. Większa częstość występowania suszy jest wynikiem obserwowanych w ostatnich latach zmian klimatycznych. W systemie monitoringu suszy rolniczej warunki meteorologiczne, powodujące suszę, są określane za pomocą klimatycznego bilansu wodnego. System został opracowany i wdrożony przez IUNG-PIB na wniosek Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Opracowany system zawiera aplikacje komputerowe, integrujące dane meteorologiczne, potrzebne do obliczenia klimatycznego bilansu wodnego oraz dane z cyfrowej mapy glebowo-rolniczej, obrazującej przestrzenne zróżnicowanie retencji wodnej różnych kategorii agronomicznych gleb. System zawiera narzędzia, służące do oceny suszy dla poszczególnych grup i gatunków roślin uprawnych. Wyniki analiz są prezentowane na stronie internetowej w postaci map oraz tabel. Dla monitorowanych upraw rolniczych opracowywane są dane, przedstawiające zagrożenie suszą dla wszystkich gmin Polski w okresie wegetacyjnym. System monitoringu suszy składa się z bazy danych pogodowych, glebowych, aplikacji GIS do przetwarzania i integracji danych przestrzennych oraz internetowego systemu prezentacji wyników.

EN

Drought in Poland appears more frequently in the recent years, particularly since 1992. It is an important economic problem for the whole country since it may bring substantial yield losses, diminished farmers' incomes and a rise of the prices of food products. Increased frequency of droughts is an outcome of climate changes observed recently. In the System of Agricultural Drought Monitoring weather conditions resulting in drought are defined by the climatic water balance. The system ordered by the Ministry of Agriculture and Rural Development was prepared and implemented by the IUNGPIB. It contains computer applications that integrate meteorological data needed for calculating the climatic water balance and data from the digital soil-agricultural map that illustrates spatial differentiation of water retention in soils of different agronomic categories. The system contains tools that are used to assess drought for particular groups and species of crop plants. Results of analyses are presented at a web site in a form of maps and tables. The data presenting the risk of drought during vegetation season are prepared for monitored agricultural crops in all communes of Poland. The system of drought monitoring consists of weather and soil database, of GIS applications to process and integrate spatial data and of the internet system of data presentation.

11

Wykorzystanie GIS w badaniu zróżnicowania klimatycznego bilansu wodnego w Polsce

Wypych A., Henek E.

Przegląd Geofizyczny

|

2012

|

Z. 2

233-244

PL

Głównym celem pracy jest próba zastosowania metod GIS do analizy przestrzennej klimatycznego bilansu wodnego (KBW) w Polsce. Wykorzystano miesięczne wartości temperatury powietrza i opadów atmosferycznych pochodzące z 60 stacji synoptycznych oraz miesięczne sumy całkowitego promieniowania słonecznego z 23 punktów pomiarowych. Materiał źródłowy obejmował lata 1985-2006. Ze względu na dostępność danych pomiarowych do obliczenia parowania potencjalnego zastosowano formułę Turca. Analizę rozkładu przestrzennego KBW przeprowadzono z zastosowaniem równolegle dwóch podejść metodycznych: modeli regresji prostej i wielorakiej (uwzględniono jako zmienne: długość i szerokość geograficzną, wysokość n.p.m. i odległość od morza) oraz tzw. algebry map. Wyniki walidacji wykazały, że najmniejszym błędem względem wartości referencyjnych odznacza się metoda algebry map. Rezultaty, niezależnie od przyjętej metody, potwierdzają, jak ważną rolę w przypadku KBW odgrywają czynniki lokalne (największe błędy otrzymano na obszarach górskich i na wybrzeżu). W celu optymalizacji modelu konieczne jest zmniejszenie skali opracowania z wykorzystaniem większej liczby punktów pomiarowych, co pozwoliłoby na uwzględnienie lokalnych zmiennych, np. formy i pokrycia terenu.

EN

The main aim of the study is to find the best spatialization method to describe spatial differentiation of climatic water balance (CWB) in Poland. Monthly mean values of air temperature and precipitation totals from 60 synoptic stations as well as monthly totals of solar radiation (23 measuring points) were taken into consideration. Source material covered period 1985-2006. Regarding the prior research as well as data availability the potential evapotranspiration data was calculated by Turc formula. CWB modeling was conducted with two methods simultaneously: simple and multiply linear regression (with latitude, altitude and distance from the coast line as variables) and map algebra. Validation showed map algebra as the best spatialization method. Nevertheless the obtained results proved also that except for the method local factors are of the great importance in CWB modeling especially in the mountains and at the coast. To optimize the method it is necessary to reduce the research scale using more in-situ data what would enable to include more local variables as land form and land cover into the analyses.

12

Wyniki monitoringu suszy rolniczej w uprawach pszenicy ozimej w Polsce w latach 2008-2010

Mizak K., Pudełko R., Kozyra J., Nieróbca A., Doroszewski A., Świtaj Ł., Łopatka A.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2011

|

T. 11, z. 2

95-107

PL

Celem pracy jest analiza wyników monitoringu suszy w latach 2008-2010 w zasiewach pszenicy ozimej, uzyskanych w Systemie Monitoringu Suszy Rolniczej (SMSR) w Polsce, który jest prowadzony przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy (IUNG-PIB) w Puławach. Wynikiem opracowania jest ocena zasięgu obszarów występowania warunków suszy na poziomie gminy. Wykazano, że w latach 2008-2010 największy zasięg występowania suszy w uprawie pszenicy ozimej wystąpił w 2008 r. Oszacowany zasięg odniesiono do strat plonów w województwach.

EN

The aim of this study was to analyse the results of drought monitoring in the years 2008-2010 in winter wheat crops obtained from the Agricultural Drought Monitoring System carried out by the Institute of Crops, Fertilisation and Soil Sciences - State Research Institute in Puławy, Poland. This study resulted is the assessment of the range of drought occurrence at a commune level. It was shown that the largest extent of drought occurrences in winter wheat crops was noted in 2008. Estimated range was related to yield losses in voivodships.

13

Przyczyny zmian w odpływie rzecznym na obszarach objętych wpływem eksploatacji węgla brunatnego

Wachowiak G., Kępińska-Kasprzak M.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2010

|

Nr 138 (18)

65-72

PL

Badania hydrologiczno-meteorologiczne prowadzone przez IMGW na obszarze wpływu inwestycji górniczo-energetycznej w rejonie Bełchatowa pozwoliły na ocenę antropogenicznych i naturalnych przyczyn zmian w odpływie rzecznym na terenach objętych wpływem antropopresji. Wskazano na konieczność prowadzenia szerokich badań hydrologicznych i meteorologicznych we wszystkich fazach działania kopalni.

EN

Hydrological-meteorological research carried by IMGW in the area affected by the open cast lignite mine and power plant in the Bełchatów region allowed to estimate the causes of anthropogenic and natural impacts on the fluvial runoff in the area under anthropopressure. The necessity to conduct broad hydrological and meteorological research at all phases of opencast mining operations was strongly recommended.

14

Zmiany w strukturze bilansu cieplnego i klimatycznego bilansu wodnego dla lasu iglastego

Musiał E., Kamińska J., Gąsiorek E.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2007

|

T. 7, z. 2b

111-119

PL

W prezentowanej pracy scharakteryzowano zmienność wieloletnią składników bilansu cieplnego dla lasu iglastego na podstawie modelowania wartości strumienia ciepła utajonego, strumienia ciepła odczuwalnego i strumienia ciepła glebowego. Przeprowadzono również analizę zmienności współczynnika Bowena, który jest ilorazem strumienia ciepła odczuwalnego i ciepła utajonego. Stosunki wodne w badanych rejonach scharakteryzowano za pomocą klimatycznego bilansu wodnego. Praca zawiera również badania nad zmianami temperatury w rozpatrywanych wieloleciach we wszystkich rejonach. Badaniami objęto następujące rejony: Wrocław-Swojec (1964-2000), Bydgoszcz (1946-2003) oraz Łódź (1954-1995).

EN

In this study the long term variability of heat balance components for coniferous forest was characterized by modelling the value of latent heat flux, sensible heat flux and soil heat flux. The variability of Bowen's coefficient, which is the ratio of sensible to latent heat flux, was also analysed. Water relations in the studied regions were characterized by climatic water balance. The work contains also the investigation of temperature changes in all regions. The following regions were included in the study: Wrocław-Swojec (1964-2000), Bydgoszcz (1946-2003) and Łódź (1954-1995).

15

Klimatyczny bilans wodny terenów rolniczych i leśnych

Leśny J., Juszczak R.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2005

|

T. 5, z. 2

53-65

PL

W pracy oszacowano zmienność klimatycznego bilansu wodnego terenów rolniczych w ujęciu sezonowym na podstawie danych meteorologicznych, danych o strukturze upraw w dawnym woj. poznańskim i przebiegu rozwoju szaty roślinnej. Bilans ten wyznaczono dla okolic Poznania, wybierając lata o opadach zdecydowanie wyższych lub niższych od średniej z wielolecia 1973-2002. Do obliczeń posłużono się matematycznym modelem bilansu cieplnego (MBC) powierzchni czynnej, opracowanym w Katedrze Agrometeorologii Akademii Rolniczej w Poznaniu. Na podstawie analizy rocznych przebiegów kumulowanego klimatycznego bilansu wodnego stwierdzono, że na ogół w maju następuje zrównanie ilości wody pochodzącej z opadów z ilością wyparowaną od początku roku. Dalszy przebieg wartości kumulowanego klimatycznego bilansu wodnego zależy od ilości opadów ? jeżeli opady przewyższają średnią z wielolecia, to pokrywają potrzeby ewapotranspiracyjne roślin, jeżeli jest ich mniej, zaczyna pogłębiać się deficyt wody. W latach mokrych dopiero jesienne opady po ustaniu wegetacji tworzą wyraźną nadwyżkę wody w środowisku, podczas gdy w latach suchych rok kończy się deficytem.

EN

Annual variability of climatic water balance calculated for agricultural and forest areas of Poznań Province is presented in the paper. The calculation of climatic water balance was based on meteorological data, the structure of croplands and forest areas and on the growth stages of plants. The balance was estimated for three selected years with precipitation markedly exceeding the long-term (1973-2002) average and for another three years with precipitation beneath this average. The mathematic model of heat balance of active surface, made in Agrometeorology Department of the Agricultural University of Poznań, was used in calculations. Annual cumulative climatic balance presented in the paper showed that equilibration of precipitation water with that evaporated since the beginning of the year usually took place in May. Further course of the balance depended mainly on the amount of precipitation. Evapotranspiration requirements of plants were satisfied only during the periods with abundant precipitation. However, when precipitation was low, the water deficit deepened. In wet years, a significant surplus of water was formed not earlier than with the autumn precipitations, in dry years - the year ended up with water deficit.

16

Ekstremalne wartości klimatycznych bilansów wodnych we Wrocławiu-Swojcu

Bryś K., Bryś T.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2005

|

T. 5, z. 2

11-29

PL

W pracy przedstawiono dynamikę i uwarunkowania cyrkulacyjne oraz radiacyjne ekstremalnych wartości klimatycznych bilansów wodnych we Wrocławiu-Swojcu w latach 1891-2003. Rozpatruje się w niej sumy miesięczne oraz sekwencje 2-, 3-, 4-, 6- i 12-miesięczne badanych ekstremów i uzupełnia je analizą przebiegów 2-, 3-, 7-, 11-letnich i innych sum konsekutywnych. Koncentrując się na wartościach klimatycznych bilansów wodnych z sezonu wegetacyjnego, wiąże się je z bilansami wodnymi okresów poprzedzających, uwypuklając moderującą rolę jesienno-zimowych oraz wczesnowiosennych zapasów wody gruntowej w ukształtowaniu letnich stosunków wodnych w agroekosystemach. Uzyskane wyniki świadczą o falowym przebiegu długookresowej dynamiki ekstremów. Wyróżnia się tendencja do grupowania wartości ekstremalnych w pewnych dekadach lat i braku ich występowania w pozostałych okresach. Taki charakter zmian jest silnie związany z przemiennością epok Oscylacji Północnoatlantyckiej (NAO) i prawdopodobnie sekularnym rytmem aktywności słonecznej. W wyniku analizy wieloletniej zmienności ekstremów klimatycznych bilansów wodnych, czyli różnicy między opadem normalnym i parowaniem wskaźnikowym oraz ich uwarunkowań, uzyskano możliwość lepszego rozpoznania problematyki suszy i lat nadmiernie wilgotnych w skali regionalnej.

EN

The paper presents the dynamics, circulation and radiation conditions of climatic water balances KWB in Wrocław-Swojec in the years 1891-2003. Monthly sums and the 2-, 3-, 4-, 6-, 12-months sequences of extremes have been analyzed. Also, 2-, 3-, 7-, 11-years and other consecutive sums of the parameters have been studied. Climatic water balances of the vegetation season have been coupled with those in preceding periods, especially in the autumn and winter-early spring months, to underline the importance of ground water resources for the summer water regime in agroecosystems. The results demonstrated fluctuating character of the long-term dynamics of the extremes. There was a tendency of concentrating the anomalies in certain decades and their lack in others. The character of variations was strongly associated with changes of the North Atlantic Oscillation (NAO) epochs and probably with the secular rhythm of solar activity. Analyses of the long-term variability of the extremes in climatic water balances (the difference between precipitation P and reference evaporation Eo) and their determinants allowed for better understanding the problems of droughts and extremely wet years in the regional scale.

17

Contemporary changes of climate in Poland : trends and variation in thermal and solar conditions related to plant vegetation

Kożuchowski K., Degirmendzic J.

Polish Journal of Ecology

|

2005

|

Vol. 53, nr 3

283-297

EN

Presented paper analyses climate trends in Poland in the second half of the 20th century. Measurements of climate elements were obtained from 5 meteorological stations evenly distributed over Poland (Szczecin 53°24'N - 14°37'E, Wrocław 51°08'N - 16°59'E, Łódź 51°44'N - 19°24'E, Suwałki 54°08' N-22°57' E, Przemyśl 49°48' N-22°46' E). The variability of several indices conditioning the growth of plant vegetation was determined. Increase in the air temperature in the first three quartiles of the calendar year was detected. During November.December period the opposite tendencies were noted, however not statistically significant.The length of winter period shortened considerably, especially in western Poland. The warming caused substantial rise in potential evapotranspiration, the largest in April, May and August. Summer period has extended during the last five decades. Cumulative temperatures, calculated with respect to the 10°C threshold also revealed an upward tendency. Sunshine duration totals increased - the highest increase was observed in the western Poland in May.June season. The length of vegetation season (> 5°C) did not change significantly during the 50-year period. There was only a slight tendency towards the earlier occurrence of both beginning and ending date of this season. The climate transformation in Poland, related undoubtedly to global warming, indicates possible intensification of vegetation growth due to more favourable solar and thermal conditions.

18

Zmienność czasowa klimatycznego bilansu wodnego Małych Pienin w latach 1960-2003

Kuźniar A., Twardy S., Kopacz M.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2004

|

T. 4, z. 2b

135-146

PL

Na podstawie standardowych obserwacji (temperatury, usłonecznienia, wilgotności powietrza i prędkości wiatru) prowadzonych na stacji klimatologicznej IMUZ w Jaworkach określono, za pomocą programu komputerowego FAO-CROPWAT, miesięczne wartości ewapotranspiracji wskaźnikowej ETo wg formuły Penmana-Monteitha w okresach wegetacyjnych lat 1960-2003. Przeprowadzono też analizę prawdopodobieństwa występowania określonych miesięcznych wartości opadów i ewapotranspiracji wskaźnikowej. Ponadto określono trendy tych elementów, stwierdzając nieznaczną, choć statystycznie nieistotną ich zwyżkę. Dodatni klimatyczny bilans wodny (P - ETo) w okresie wegetacyjnym wynosił przeciętnie 150-200 mm, a w kilku przypadkach przekroczył nawet wartość 350 mm. W analizowanym okresie tylko w 7 latach wystąpił klimatyczny niedobór opadów, ale w większości przypadków był on niewielki i nie przekraczał 50 mm.

EN

Based on standard observations (daily temperature, sunshine hours, air humidity and wind speed) conducted at IMUZ meteorological station at Jaworki, monthly values of the reference evapotranspiration (ETo) in the growing seasons (Apr-Sep) were determined for the period 1960-2003 with the use of the CROPWAT computer model and Penman-Monteith formula (Allen et al., 1998; Smith, 1992). Probabilities of exceeding monthly precipitation and reference evapotranspiration were evaluated. The results are presented in graphical form. Trends of these factors were determined and an inconsiderable increase (but not statistically significant) was found for both precipitation and reference evapotranspiration. Positive climatic water balance (P - ETo) ranged on average from 150 to 200 mm, in a few cases it exceeded 350 mm. There were only 7 years with climatic water deficit in the analysed period but in most cases the deficit did not exceed minus 50 mm.