Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Zastosowanie metod modelowania hydrochemicznego w ocenie wietrzenia skał klastycznych na przykładzie piaskowca kredowego ze złoża Radków

Labus M.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2010

|

T. 26, z. 1

83-92

PL

W artykule zawarto przykład modelowania hydrochemicznego procesów wietrzenia skał klastycznych, używanych do celów budowlanych. Metodę przedstawiono na przykładzie kredowego piaskowca ciosowego ze złoża Radków (niecka śródsudecka). Badana skała jest piaskowcem kwarcowym, zawierającym do 11% skaleni potasowych oraz 1,8% minerałów węglanowych. Współczynnik porowatości całkowitej wynosi ponad 20%. Na przebieg procesów wietrzenia wpływa też dominujący udział makroporów właściwych (84%). Do modelowania wykorzystano symulator geochemiczny The Geochemist's Workbench 7. Badania miały na celu przybliżone określenie efektów wpływu niszczących czynników otoczenia (wód opadowych na terenach zurbanizowanych) na skały okruchowe. Model krótkotrwałych reakcji kinetycznych wietrzenia surowca wskazuje, iż zobojętnienie kwaśnego odczynu wód opadowych związane jest z rozkładem minerałów węglanowych, w tym przypadku kalcytu i dolomitu. Rozkład minerałów glinokrzemianowych, podczas symulowanego odparowania roztworu, biorąc pod uwagę początkową ich objętość w skale, jest nieznaczny.

EN

The durability of building stones is controlled mostly by the following properties: mineral composition, texture, pore area parameters, and pore fluid phase composition and its content. Stone elements in building objects might be regarded as open hydrochemical systems, whose initial chemistry is set at deposition stage. Chemistry of the system changes when infiltrating water moves chemical components through pores, and causes either leaching or cementation of grains. The weathering processes could be clearly presented by hydrogeochemical modeling (reactive transport models). The paper presents an example of hydrochemical modeling of weathering processes within the clastic rock, used as a building material. The examined rock is Cretaceous quader sandstone from Radków deposit (intrasudetic basin, Lower Silesia, Poland), widely used in architectural monuments in Central Europe. The rock is quartz sandstone of high porosity of over 20%. Dominating pores are macropores (84%). The modeling was conducted with use of geochemical simulator The Geochemist's Workbench 7, estimated the influence of destroying environmental factor (atmospheric water of urbanized area) for rock. In the model the total pore area is assumed to be saturated by rain water, hence the reactions are related to the external part of a building rock. The time of saturation and evaporation stage is established for a one day (24 hours). Themodeling estimated the influence of destroying environmental factors, i.e. atmospheric water of urbanized area. Model of rock-water interactions showed that the porosity increase is connected to decomposition of carbonate minerals (calcite and dolomite). Decomposition of other minerals (aluminosilicates) starts during the evaporation cycle, but the scale of the phenomenon is insignificant, taking into account the volume of the reactants.

2

Sedimentation and tectonics of the Upper Proterozoic-Lower Cambrian deposits of the Southern Małopolska Massif (SE Poland)

Moryc W, Łydka K.

Geological Quarterly

|

2000

|

Vol. 44, Nr 1

47-58

EN

In the latest Precambrian and Early Cambrian, turbidity currents and cohesive flows transported pebbles, sand and mud into a deep water in south-east Poland, this sediment probably being sourced from Gondwana. Abundant detrital albite grains suggest volcanism during sedimentation. Pebbles in conglomerate interbeds are polymict and include rock fragments showing greenschist facies regional metamorphism in the source area. The Precambrian surface in the marginal part of the Carpathians lies at 2000-5000 m b.s.l., whereas farther south, around Kuźmina it reaches 7000 m. Still farther south (Krosno-Sanok-Baligród) geophysical evidence suggests it lies at about 17-20 km depth.

3

Petrology and lithofacies of the Tremadoc epicontinental-marine siliciclastic sequence in the Lublin area (SE Poland)

Szymański B.

Kwartalnik Geologiczny

|

1998

|

Vol. 42, nr 4

421-442

EN

Results of lithological, petrographical and chemical analyses of the transgressive-regressive sediments of Tremadoc series are presented based on 17 borehole sections from the Lublin area. The studied sequence predominantly comprises siliciclastic rocks of various grain sizes. Nonterrigenous rocks are of minor importance. These include carbonates (limestones, dolomitic limestones) and siliceous rocks (chalcedonites). A dominant part of the terrigenous sequence is composed of medium- and fine-grained sandstones of dense grain framwork and textural features characteristic for quartz arenites. Sandstones belonging to 'wacke' group occur less frequently mainly in sections from the southern part of the region. Intensive pre-Arening erosion is accepted as a dominant reason for incomplete stratigraphic record of the Tremadoc in the investigated section.

PL

Przedstawiono wyniki badań litologicznych, petrograficznych i chemicznych transgresywno-regresywnej serii osadów tremadoku Lubelszczyzny, które stwierdzono w 17 otworach wiertniczych wykonanych w latach 1968-1992 przez Instytut Geologiczny i Zjednoczenie Górnictwa Naftowego oraz Gazownictwa (ZPGN-Wołomin). Zespół skalny profilów jest reprezentowany przez osady tremadoku dolnego (pakerort AII) oraz lokalnie tremadoku górnego (ceratopyge A III), za który uznano część przystropową sekwencji w otworze wiertniczym Łopiennik IG 1 . Kompleks osadów tremadoku leży niezgodnie ze znaczną luką stratygraficzną na środkowokambryjskich piaskowcach poziomu Eccaparadoxides oelandicus lub Paradoxides paradoxissimus, a w stropie przykryty jest powszechnie przez transgresywne utwory zlepieńcowo-glaukonitowe lub glaukonitowo-węglanowe arenigu dolnego. Zespół skalny transgresywno-regresywnej serii tremadoku Lubelszczyzny składa się w przeważającej mierze ze skał silikoklastycznych. Zupełnie podrzędny udział przypada skałom nieterygenicznym: węglanom (wapienie, wapienie dolomityczne) i skałom krzemionkowym (chalcedonity). Zasadniczą część członu klastycznego sekwencji tworzą zlepieńce, oligomiktyczne piaskowce średnio- o drobnoziarniste, mułowce i iłowce. Piaskowce reprezentowane są głównie przez arenity kwarcowe o zwartym szkielecie ziarnowym. Skały piaskowcowe o cechach teksturalnych wak występują podrzędnie - głównie w profilach południowej części regionu. Udział mułowców i iłowców jest zróżnicowany przestrzennie: nieznaczny w północnej części regionu (rej. Kocka-Chełma Lubelskiego), a relatywnie większy w części południowej (rej. Krasnegostawu-Hrubieszowa). Osady tremadoku - w szczególności piaskowce i mułowce - są na ogół intensywnie zdiagenezowane. Istotną rolę w ostatecznym ukształtowaniu ich cech teksturalnych oraz składu mineralnego odegrały procesy postdepozycyjne, w tym zwłaszcza diagenetyczne: kompakcja, rozpuszczanie pod ciśnieniem, cementacja - sylifikacja i karbonatyzacja, w mniejszym stopniu fosfatyzacja oraz zastępowanie - chlorytyzacja, serycytyzacja i pirytyzacja. Zespół tych procesów spowodował znaczną redukcję ich pierwotnie wysokiej porowatości inicjalnej. Za sprawą zmienności obocznej w serii osadów tremadoku manifestuje się istnienie dwu jednostek litofacjalnych o odmiennej rejonizacji: litofacji piaskowcowej (rej. Kocka-Chełma Lubelskiego) i litofacji mułowcowo-ilastej (rej. Krasnegostawu-Hrubieszowa). Jakościowy charakter litologii i zbiór cech sedymentologicznych osadów wyróżnionych litofacji wskazuje, że reprezentują one typowe sekwencje szefu otwartego: litofacja piaskowcowa - części proksymalnej, natomiast litofacja mułowcowo-ilasta - części dystalnej bardziej głębokowodnej i bardziej oddalonej od brzegu. Ich cechą wspólną jest m.in. to, że charakteryzują się zmiennym naprzemianległym występowaniem wąskiego spektrum środowisk, których sukcesja związana była z działaniem dwu odmiennych genetycznie czynników: globalnego - wyrażonego eustatycznymi wahaniami poziomu wód oceanu światowego - oraz regionalnego - związanego z aktywnością tektoniczną bloków podłoża. Z analizy rozkładu niepełnych miąższności osadów tremadoku i względnego udziału piaskowców średnioziarnistych w poszczególnych profilach wynika, że dostawa materiału następowała z dwu podstawowych kierunków: z NE ku SW oraz E ku W. Zaawansowany stopień obtoczenia, wysortownia i dojrzałości mineralnej materiału detrytycznego wskazuje na długą drogę transportu. Jest to wynikiem głównie dwu czynników: po pierwsze - materiał okruchowy osadów tremadoku lubelskiego pochodził w zdecydowanej większości z redepozycji starszych serii skał klastycznych wendo-kambru; po drugie - w strefie przybrzeża zbiornika tremadockiego poddany był długiemu transportowi i intensywnej obróbce mechanicznej, ulegając wielokrotnie sedymentacji, suspensji, erozji synsedymentacyjnej i przemieszczaniu w rezultacie działania pływów i falowania. Zespół transgresywnych osadów zlepieńcowo-piaskowcowych tremadoku Lubelszczyzny wykazuje liczne koneksje litologiczno-petrograficzne z genetycznymi ich ekwiwalentami w równowiekowych profilach obszarów sąsiednich m.in. obniżenia podlaskiego, perybałtyckiego i podłoża Przedgórza Karpat w Polsce oraz wyniesienia wołyńsko-podolskiego i zapadliska lwowskiego na Ukrainie.