Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

How do different types of river maintenance works affect the ichthyofauna of small European watercourses?

Brysiewicz Adam, Czerniejewski Przemysław, Sieczko Leszek

Ecological Chemistry and Engineering. S

|

2023

|

Vol. 30, nr 4

617--633

EN

Watercourses serve the needs of agriculture in certain sections and are subject to strong anthropopressure. When agriculture prevails in the catchment, it often has abundant vegetation, macrophytes in particular, and the bottom is covered by a substantial layer of silt. In order to ensure patency of flow and access to water, small watercourses are very often subject to river maintenance works. The aim of the study was to assess the impact of 3 types of works on the diversity of fish species and density of fish in the 1 and 2 year after the works at 21 sites located on 8 rivers in the European Central Plains Ecoregion. As a result of the works, especially in the 1 year after the works, significant changes were found in hydrochemical and hydrological parameters, especially with the increase in velocity and mean depth in watercourses. Additionally, habitat change contributed to differences in the composition of the ichthyofaunal. After 1 year, the diversity of fish species and fish population density increased or remained unchanged after dredging and removal of plants from the river channel, but they decreased after the removal of macrophytes from river banks. After year 2, a decrease in the diversity of fish species and density was observed, associated with re-infestation and siltation of the watercourses. Particularly in the case of dredging and removal of macrophytes from the river bank, maintenance works should not be done too frequently, because some species of natural value disappear.

2

Quality Analysis of Waters from Selected Small Watercourses within the River Basins of Odra River and Wisła River

Brysiewicz Adam, Bonisławska Małgorzata, Czerniejewski Przemysław, Kierasiński Bartosz

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2019

|

Tom 21, cz. 2

1202--1216

EN

An important source of contamination of inland waters is the content of nitrogen and phosphorus compounds, which in agricultural areas constitute a significant threat by getting into flowing waters. The runoff of mineral substances from areas with high intensification of agriculture contribut to increase of nutrient content in rivers, which often causes disturbances in water quality, with excess nutrients supporting the growth of phytoplankton (algae receipts) and macrophytes and associated with it loss of habitats and desirable plant and animal species. The small rivers play an important role in the water quality of large rivers. The purpose of this work is to assess the quality of water in small lowland rivers, which are tributaries of the Odra and Wisła rivers, with particular emphasis on the content of biogenic compounds (nitrogen and phosphorus forms). The study was carried out on 10 small rivers from the Odra river basin (Płonia, Myśla, Tywa, Rurzyca and Wardynka River), and the Wisła river basin (Habdziński Channel, Zielona, Czarna-Cedron, Kraska and Molnica River). The analyzed water samples in all rivers had increased content of reactive phosphorus, which allows to classify the waters into non-class waters. The highest exceedences were recorded in the Płonia River (on average 1.505 mg P-PO43-/L) in the Odra river basin, while in the in the Wisła basin the highest exceedances were recorded in the Molnica watercourse (average 2.023 mg P-PO43-/L). Also high concentrations of the nitrate-nitrogen content were recorded, and the highest amounts of N-NO3-/L were found in the Rurzyca River (the Odra catchment – 7.321 mg N-NO3-/L) and in Molnica River (Wisła catchment – 5.092 mg N-NO3- /L). Lower values of ammonium nitrogen were found in all tested watercourses, classifying water to the first class of water quality according to Minister of the Environment Regulation (21.07.2016r.). Only increased concentrations classifying the examined waters up to the 2nd water quality class were recorded in the Rurzyca river (Odra catchment - 0.350 mg N-NO3- /L average, and in the Habdziński Channel (Wisła catchment - 0.293 mg N-NO3- /L). Significant increases in the content of biogenic compounds classifying tested waters to the 2nd class and above, were also conducive to low values of oxygen concentration in water and high conductance. For example in the Molnica river, high nitrate nitrogen and phosphate content influenced on low water oxygenation. In addition, there was a very low water level in the watercourse, which could have triggered nutrient loads in bottom sediments. Contamination of waters from agricultural areas with nitrogen and phosphorus compounds may pose a threat to larger rivers to which they can pass without proper monitoring.

PL

Istotnym źródłem zanieczyszczenia wód śródlądowych są zawartości związków azotu i fosforu, które na obszarach rolniczych stanowią znaczące zagrożenie przedostając się do wód płynących. Do nadmiernego wzrostu zawartości związków biogennych w rzekach przyczyniają się spływy substancji mineralnych z terenów o dużej intensyfikacji rolnictwa, co niejednokrotnie jest przyczyną zaburzeń jakości wody, przy czym nadmiar składników odżywczych sprzyja wzrostowi fitoplanktonu (zakwitów glonów) i makrofitów oraz związanej z tym utraty siedlisk i pożądanych gatunków roślin i zwierząt. Dużą rolę w kształtowaniu jakości wody dużych rzek pełnią niewielkie dopływy stanowiące małe cieki wodne. Celem niniejszej pracy jest ocena jakości wód w wybranych małych nizinnych ciekach wodnych będących dopływami rzeki Odry i rzeki Wisły ze szczególnym uwzględnieniem zawartości związków biogennych (formy azotu i fosforu). Badaniami objęto 10 niewielkich cieków z obszaru zlewni rzeki Odry (rzeki: Płonia, Myśla, Tywa, Rurzyca i Wardynka), oraz zlewni rzeki Wisły (Kanał Habdziński, Zielona, Czarna-Cedron, Kraska i Molnica). Analizowane próby wody we wszystkich rzekach miały podwyższone zawartości fosforu fosforanowego, co pozwala zaklasyfikować badane wody do wód pozaklasowych. W zlewni rzeki Odry największe przekroczenia norm odnotowano w rzece Płonia (średnio 1.505 mg P-PO43-/L), natomiast w zlewni Wisły największe przekroczenia zanotowano w cieku Molnica (średnio 2.023 mg P-PO43-/L). Również wysokie stężenia odnotowano analizując wody pod kątem zawartości azotu azotanowego, a największe ilości N-NO3-stwierdzono w rzece Rurzyca (zlewnia Odry – 7.321 mg N-NO3-/L) i w Molnicy (zlewnia Wisły – 5.092 mg N-NO3-/L). We wszystkich badanych ciekach stwierdzono niższe ilości azotu amonowego, klasyfikując wody do I klasy czystości wg Rozp. MŚ z 21.07.2016r. Jedynie podwyższone stężenia klasyfikujące badane wody do 2 klasy czystości wód zanotowano w rzece Rurzyca (zlewnia Odry – średnio 0.350 mg N-NH4+/L, oraz w Kanale Habdzińskim (zlewnia Wisły – 0.293 mg N-NH4+/L). Znaczące podwyższenia zawartości związków biogennych klasyfikujące badane wody doII klasy i powyżej II klasy czystości wód sprzyjały również niskim wartościom stężenia tlenu w wodzie oraz wysoką konduktancją. Przykładem jest tu rzeka Molnica, w której wysokie zawartości azotu azotanowego oraz fosforanów przekładały się na niskie natlenienie wody i wysokie przewodnictwo właściwe. Ponadto w cieku była bardzo niski stan wód, co mogło uruchomić pokłady ładunków biogennych w osadach dennych. Zanieczyszczenia wód z terenów rolniczych związkami azotu i fosforu mogą stanowić zagrożenie dla większych rzek, do których bez odpowiedniego monitoringu mogą się przedostawać.

3

Pico hydro generator as an effective source of renewable energy

Różowicz Sebastian, Goryca Zbigniew, Peczkis Grzegorz, Korczak Andrzej

Przegląd Elektrotechniczny

|

2019

|

R. 95, nr 4

200--204

EN

The paper presents 1kW pico hydro generator that consists of an axial water turbine and generator. The rotor of the axial water turbine was developed using the NACA aerodynamic profile. The paper describes the construction of a vertical axial turbine and the laboratory stand for the measurement of the developed and constructed turbine powering a three-phase electric generator. The basic turbine characteristics for the highest efficiency parameters and the characteristics of the generator are presented.

PL

Artykuł dotyczy piko – agregatu o mocy 1kW: osiowej turbiny wodnej i generatora. W artykule przytoczono przykład osiowej turbiny wodnej z wirnikiem opracowanym z zastosowaniem profilu aerodynamicznego NACA. Przedstawiono konstrukcję pionowej turbiny osiowej. Opisano laboratoryjne stanowisko pomiarowe do badań skonstruowanej i zbudowanej turbiny, napędzającej trójfazowy generator elektryczny. Przedstawiono podstawowe charakterystyki turbiny opracowane dla jej parametrów pracy, przy których osiągnęła najwyższą sprawność oraz podstawowe charakterystyki współpracującego z turbiną generatora.

4

River Valley as a hydrological/urban dynamic system in the structure of the contemporary city

Matusik A.

Technical Transactions

|

2018

|

Vol. 115, iss. 2

57--68

EN

Contemporary tendencies in shaping river valleys in cities constitute a clash and overlap of numerous aspects of contemporary urban planning. The range and diversity of interventions depict the whole array of new urban landscapes, the superior quality of which is constituted by the ecological aspect. Growing climatic changes, as well as limits of the natural environment within urban structures, pose special requirements for urban sections of river valleys. Urban strategies and projects proposed for these sections must face problems related to water resources management, and at the same time, they need to be activators of the new quality of the city in the context of its competitiveness. This paper focuses on two fundamental tendencies in designing river valleys in cities: anti-flood control, and increasing the share of the natural environment in the urban structure.

PL

Współczesne tendencje kształtowania dolin rzecznych w miastach to zderzenie i nałożenie się wielu aspektów współczesnej urbanistyki. Rozpiętość i różnorodność interwencji ukazuje pełen wachlarz nowych krajobrazów miejskich, których cechą nadrzędną staje się aspekt ekologiczny. Narastające zmiany klimatyczne, a także ograniczanie środowiska naturalnego w obrębie struktur miejskich, stawia przed miejskimi odcinkami dolin rzecznych szczególne wymagania. Proponowane dla tych odcinków strategie i projekty urbanistyczne muszą sprostać zarówno problemom dotyczącym gospodarowania zasobami wodnymi, jak i jednocześnie być stymulatorem nowej jakości miasta w kontekście jego konkurencyjności. Artykuł skupia się na dwóch podstawowych tendencjach w kształtowaniu dolin rzecznych w miastach: ochronie przeciwpowodziowej oraz zwiększaniu udziału środowiska naturalnego w strukturze miejskiej.

5

Gospodarowanie ciekami wodnymi na terenach zurbanizowanych w świetle Ramowej Dyrektywy Wodnej

Lewandowski P.

Przegląd Budowlany

|

2018

|

R. 89, nr 7-8

142--147

PL

Miasta i tereny zurbanizowane od zarania historii związane są z ciekami wodnymi, nad którymi są najczęściej położone. Obecnie zdecydowana większość rzek płynących przez obszary miejskie nie przypomina cieków naturalnych. Działania polegające na regulacji koryta rzecznego i ujednolicania jego morfologii w konsekwencji prowadzą do zubożenia i niekiedy dewastacji ekosystemów wodnych oraz powodują często nieodwracalne zmiany w obiegu wody. Praca podejmuje tematykę oceny hydromorfologicznej cieków na obszarach zurbanizowanych w świetle Ramowej Dyrektywy Wodnej oraz uwarunkowania z zakresu zarządzania obszarami wód płynących na terenach miejskich w Polsce.

EN

Since the dawn of time, cities and urbanized areas have been linked to watercourses over which they are located most frequently. Nowadays, the vast majority of rivers flowing through urban areas do not resemble natural watercourses. Measures consisting of regulation the riverbed and consolidation of its morphology, in consequence, lead to the impoverishment and sometimes devastation of aquatic ecosystems and often cause irreversible changes in water circulation. The article undertakes the subject of the hydromorphological assessment of watercourses in urbanized areas in the light of the Water Framework Directive and the conditions in terms of management of areas of water flowing in urbanized areas in Poland.

6

Badania skuteczności funkcjonowania korytowego systemu podczyszczającego zastosowanego na rzece Młynówka (województwo lubuskie)

Bonisławska M., Rybczyk A., Nędzarek A., Czerniejewski P., Tórz A., Łopata M.

Inżynieria Ekologiczna

|

2018

|

Vol. 19, nr 3

52--61

PL

Przeprowadzono roczną ocenę funkcjonowania systemu filtrów wypełnionych kształtkami z polipropylenu i keramzytem, usytuowanych w korycie rzeki, których zadaniem była redukcja zawiesin ogólnych oraz biogenów w wodzie przed jej odprowadzeniem do śródmiejskiego jeziora. Wykazano, że z powodu złej konserwacji i małej ilości zabiegów czyszczących, skuteczność systemu znacznie spadła w stosunku do okresu prawidłowej eksploatacji. Dotyczyło to przede wszystkim wyczerpania możliwości zatrzymywania głównego pierwiastka biogennego – fosforu. W okresie monitorowania obiekt utrzymał zdolność do redukcji zanieczyszczeń organicznych, zawiesin i azotu.

EN

An annual assessment pertaining to the functioning of the filter systems filled with polypropylene and gravelite profiles, located in the river bed, to reduce total suspensions and biogenic compounds in the water before it was directed to the city lake, was carried out. It has been shown that due to poor maintenance and a small number of cleaning operations, the efficiency of the system has decreased considerably, comparing to the period of correct operation. This was mainly related to the exhaustion of the ability to retain the main biogenic element – phosphorus. Througout the monitoring period, the facility retained the ability to reduce organic pollutants, suspended solids and nitrogen.

7

The hydrological modeling in terms of determining the potential European beaver effect

Szostak M., Jagodzińska J.

Geodesy and Cartography

|

2017

|

Vol. 66, no. 1

105--116

EN

The objective of the paper was the hydrological analysis, in terms of categorizing main watercourses (based on coupled catchments) and marking areas covered by potential impact of the occurrence and activities of the European beaver Castor fiber. At the analysed area – the Forest District Głogów Małopolski there is a population of about 200 beavers in that Forest District. Damage inflicted by beavers was detected on 33.0 ha of the Forest District, while in the area of 13.9 ha the damage was small (below 10%). The monitoring of the beavers’ behaviour and the analysis of their influence on hydrology of the area became an important element of using geoinformationtools in the management of forest areas. ArcHydro ArcGIS Esri module was applied, as an integrated set of tools for hydrographical analysis and modelling. Further steps of the procedure are hydrologic analyses such as: marking river networks on the DTM, filling holes, making maps of the flow direction, making the map of the accumulation flow, defining and segmentation of streams, marking elementary basins, marking coupled basins, making dams in the places, where beavers occur and localization of the area with a visible impact of damming. The result of the study includes maps prepared for the Forest District: the map of main rivers and their basins, categories of watercourses and compartments particularly threatened by beaver’s foraging.

8

Stężenia wybranych metali ciężkich w osadach dennych cieku wodnego

Szydłowski K., Podlasińska J.

Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich

|

2016

|

nr I/1

59--71

PL

Badania prowadzono na odcinku cieku wodnego zlokalizowanym we wsi Mostkowo. Ciek ten częściowo płynie rurą w ziemi. Badaniu poddano część nieskanalizowaną o długości 1022 m, na której wydzielono trzy punkty pomiarowe. Osady denne analizowano pod kątem zawartości wybranych metali ciężkich, tj.: Cd, Co, Cr, Cu, Ni, Pb, Zn. Wykorzystując maksymalne wartości stężeń metali ciężkich w analizowanych próbach przeprowadzono ocenę zanieczyszczenia osadów z cieku wodnego. Celem pracy była ocena stopnia zanieczyszczenia wraz z wskazaniem na możliwość ich zagospodarowania. Uzyskane wyniki analiz chemicznych pozwoliły na stwierdzenie, że najwyższe stężenia badanych metali ciężkich wystąpiły w próbach pobranych z punktu zlokalizowanego w pobliżu zabudowy gospodarczej, ogródków działkowych oraz w pobliżu centrali nasiennej (P-1) w warstwach osadów 5-10 i 20-30 cm. Wyniki wskazują, że w badanych osadach występował różny stopień akumulacji metali ciężkich zależny od miejsca poboru prób. Wskazują na to zróżnicowane szeregi zawartości metali ciężkich w osadach. Dla punktu P-1 szereg ten ma postać; Zn>Pb>Cu>Cr>Ni>Co>Cd, dla punktu P-2; Zn>Cu>Cr>Ni>Pb>Co>Cd oraz dla punktu P-3 szereg ten wyglą- da następująco; Zn>Cu>Cr>Pb>Ni>Co>Cd. Osady denne klasyfikowane były do pierwszej i drugiej klasy jakości osadów wodnych dlatego mogą być dowolnie zagospodarowane w środowisku wodnym i lądowym.

EN

The research was carried out on the section of the watercourse located in the village Mostowo. Watercourse flows through the pipe at a certain distance. The study was carried out on the uncanalized part with length of 1022 m. At this section the three measuring points were established. Bottom sediments were analyzed for the contents of selected heavy metals, such as: Cd, Co, Cr, Cu, Ni, Pb, Zn. Using the maximum concentrations of heavy metals in the analyzed sediment samples the evaluation of watercourse sediment contamination was done. The aim of the study was the assessment of sediments contamination and indication on possibilities of their utilization. The obtained results indicate that the highest concentrations of heavy metals in the sediments were in samples taken from a point located near the business buildings, allotments and near the seed headquarters (P-1) in a layers 5-10 and 20-30 cm. The results indicate that the studied sediments differently accumulated the heavy metals depending on the location of sampling points. That accumulation can be expressed by different series of heavy metals concentration in the sediment. For the point P 1 it takes the following form: Zn> Pb> Cu> Cr> Ni> Co> Cd, for the point P-2: Zn> Cu> Cr> Ni> Pb> Co> Cd and for the point P-3 the series is as follows: Zn> Cu> Cr> Pb> Ni> Co> Cd. Bottom sediments can be classified into first and second water quality class. They can be freely utilized in aquatic and terrestrial environments.

9

Zastosowanie wskaźników chemicznych i biologicznych do oceny potencjału ekologicznego sztucznych cieków wodnych

Grzywna A., Tarkowska-Kukuryk M., Bochniak A., Marczuk A., Jóźwiakowski K., Marzec M., Mazur A., Obroślak R., Nieścioruk K., Zarajczyk J.

Przemysł Chemiczny

|

2015

|

T. 94, nr 11

1954-1957

PL

W latach 2012–2013 przeprowadzono badania potencjału ekologicznego wód powierzchniowych w obszarze Natura 2000 OSO Lasy Parczewskie. Analiza badanych cieków w oparciu o wskaźniki biologiczne jednoznacznie wskazała na ich antropogeniczny charakter. Niskie wartości wskaźników biologicznych wód badanych cieków były wynikiem parametrów hydromorfologicznych koryta. Cieki charakteryzowała niewielka szerokość i głębokość, okresowy brak przepływu wody oraz modyfikacje koryta. Chemiczne wskaźniki jakości wód powierzchniowych osiągały małe wartości, jedynie ChZT i fosfor ogólny osiągały duże wartości. Poszczególne wskaźniki chemiczne jakości wody były w różnym stopniu powiązane z wskaźnikami biologicznymi.

EN

The quality of surface water in drainage ditches in an area of special protection of Natura 2000 Parczew Forests was studied in 2012–2013. The std. biol. and chem. indicators for various sampling sites were detd. periodically every 3 mo. and the resulting values of the indicators were processed statistically. The resulting low values of macrophyte river index and infusorial index pointed to a poor quality of surface waters. The highest changes were found for the phytoplankton indicator, depended on the sampling locations and time and indicated a good or poor water quality, resp. In addn., strong correlations were detd. between the biol. indicators (the presence of macrophytes and diatoms in water) and chem. ones (O and N contents in water and pH).

10

Wielkość retencji wodnej w zmeliorowanej dolinie śródleśnej (Lasy Parczewskie)

Grzywna A.

Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska

|

2014

|

Vol. 23, No. 2

124--130

PL

Celem pracy jest analiza wielkości retencji wodnej w ekosystemie łąkowym na obiekcie melioracyjnym położonym w centralnej części Lasów Parczewskich. W pracy przedstawiono dotychczasowe efekty wykonanych w obiekcie działań w celu zwiększenia objętości retencjonowanej wody poprzez wzrost retencji korytowej i retencji mokradłowej. Ocenę możliwości retencyjnych oraz uzyskaną w efekcie regulowania odpływu retencję rzeczywistą określoną dla warunków hydrologicznych w 2012 roku. W warunkach całkowitego wiosennego podtopienia terenu ilość zgromadzonej wody może przekraczać 4,5 mln m3. Ze względu na brak urządzeń piętrzących jest to niemożliwe do osiągnięcia. W obecnych warunkach można retencjonować jedynie 265 tys. m3 wody w wierzchniej warstwie gleby oraz ponad 12 tys. m3 w korytach cieków. W analizowanej zlewni woda może być retencjonowana w torfowiskach i namuliskach oraz korycie rzeki Ochożanki i rowach sieci melioracyjnej.

EN

The aim of the study is to analyze the size of water retention in the ecosystem of meadows in the drainage facility located in the central part of the Forest Parczew. The paper presents the results achieved so far made on the subject of actions in order to increase the volume of retained water through an increase in tray like and wetlands retention. Assess the possibility of retention and obtained as a result of controlling the outflow of retention specified for the actual hydrological conditions in 2012. In terms of the total amount of spring flooding an area of pooled water may exceed 4.5 million m3 . Due to the lack of damming is impossible to achieve. In the present circumstances you can retentions only 265 thousand m3 of water in the topsoil and over 12 thousand m3 in river courses. In the analyzed catchment water can be impounded in peat bogs and silts in the river Ochożanki and ditches drainage network.

11

Jak skutecznie oczyścić akwen?

Pypeć K.

Przegląd Komunalny

|

2014

|

nr 12

23--24

PL

Na dnie zbiorników i cieków wodnych często gromadzą się muły zawierające związki zanieczyszczające środowisko wodne i prowadzące do zmniejszenia jego głębokości. Dlatego też jednym z niezbędnych działań dążących do oczyszczenia akwenu jest usunięcie osadów dennych. Istnieją efektywne i stosunkowo niedrogie metody pozwalające rozwiązać ten problem.

12

Contemporary environs of watercourses in Szczyrk – the Silesian Beskids

Łysień M.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2014

|

R. 111, z. 4-A

45--53

EN

As a town of abundant natural environment resources, Szczyrk provides a good example of the spatial transformations taking place in recent years. The changes also affect watercourses and areas indicated as eligible for the status of protected areas. Nevertheless, the changes now in progress not only fail to comply with the currently valid trends in architecture and urban planning, but also frequently copy erroneous solutions from the past. The existing situation calls for undertaking appropriate actions for the future, which will enable preservation of the natural environment in the possibly unchanged form so that it could coexist with humans and their activities.

PL

Szczyrk jako miasto o bogatych zasobach środowiska przyrodniczego jest przykładem transformacji przestrzennych dokonujących się w ostatnich latach. Zmianom tym podlegają także cieki wodne oraz obszary postulowane do nadania im statusu obszarów chronionych. Jednak dokonujące się przemiany nie tylko rozmijają się z obowiązującymi trendami w architekturze i urbanistyce, lecz często powielają błędne rozwiązania z przeszłości. W istniejącej sytuacji zachodzi potrzeba podjęcia odpowiednich kroków na przyszłość. Umożliwi to zachowanie środowiska naturalnego w możliwie niezmienionej formie tak, by mogło ono koegzystować z działalnością człowieka.

13

Ocena geochemiczna cieków wodnych Pomorza Zachodniego

Pokorny P., Senze M., Dobicki W., Kowalska-Góralska M., Polechoński R.

Przemysł Chemiczny

|

2013

|

T. 92, nr 9

1768-1771

PL

Przedstawiono wyniki geochemicznej oceny osadów dennych rzek przymorza. Zbadano zawartość Cd, Pb, Ni, Cu i Zn w osadach dennych rzek Czerwonej, Wieprzy, Parsęty, Strzeżenicy, Dzierżęcinki, Unieść, Grabowej i Radwi, których zlewnie znajdują się na terenach użytkowanych rolniczo, ale z wpływami gospodarki komunalnej i przemysłu. Ze względu na zawartość metali badane osady denne wskazują na brak lub niewielkie zanieczyszczenie. Stwierdzono, że większe stężenia jonów metali występują w osadach rzek o mniejszej zlewni.

EN

Contents of Cd, Pb, Ni, Cu and Zn in sediments from 8 coastal rivers with an agro-forestry catchment were detd. The rivers belong to the I class of purity except for Cd in 2 rivers (II class).

14

Wpływ parametrów fizyczno-geograficznych zlewni i charakterystyk opadu na czas koncentracji odpływu

Wałęga A., Cupak A., Michalec B., Wachulec K.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2013

|

z. 60, nr 3

143--160

PL

Celem artykułu jest ocena wpływu parametrów fizyczno – geograficznych zlewni i charakterystyk opadów na czas koncentracji odpływu ze zlewni o różnym użytkowaniu. Analizy przeprowadzono dla zlewni rzeki Sidzinki i potoku Łęgówka, położonych na terenie miasta Krakowa oraz potoku Rozrywka (Sudół Dominikański), którego zlewnia leży na obszarze gminy Zielonki i gminy Kraków. W zlewni rzeki Sidzinki dominuje użytkowanie w postaci gruntów ornych, w zlewni potoku Łegówka i Sudoł Dominikański – tereny zabudowane. Czas koncentracji obliczono metodami: a) segmentowymi: Kerby-Kirpich, NRCS, wg procedury TR55, Kerby-NRCS i b) metodami „lag”: Haktanir-Sezen, Simas-Hawking i NRCS-Lag. Podstawą przeprowadzonych obliczeń były pomiary terenowe geometrii koryt cieków, mapy topograficzne i ortofotomapy oraz natężenie opadów o różnym czasie trwania i prawdopodobieństwie przewyższenia wg, które zostały obliczone ze wzoru Bogdanowicz-Stachy. Przeprowadzone obliczenia wykazały, że wartość czasu koncentracji jest charakterystyczna dla danej zlewni i zależna od zastosowanej metody obliczeniowej. Największe wartości czasu koncentracji otrzymano dla metod Kerby – Kirpich’a i NRCS Lag, które uwzględniają wyłącznie charakterystykę drogi spływu. Wykazano ponadto, że charakterystyka opadu ma znaczący wpływ na wielkość czasu koncentracji - wzrost prawdopodobieństwa przewyższenia deszczu prowadzi do zmniejszenia jego natężenia, co w efekcie zwiększa wartość czasu koncentracji. Istotnym czynnikiem wpływającym na wielkość czasu koncentracji jest rozmieszczenie terenów uszczelnionych w zlewni. Wzrastający udział powierzchni uszczelnionej w obszarze źródłowym i środkowym zlewni odpowiada za krótszy czas spływu, a przez to mniejsze przepływy w kulminacji.

EN

The aim of this paper is to estimate the influence of physical and geographical catchment parameters as well as precipitation characteristics of the runoff time of concentration for a different catchment use. The analyses were carried out in the catchment of Sidzinka River and Łęgówka Stream, located in Kraków and Rozrywka Stream (Sudół Dominikański), which catchment lies in the area of municipalities Zielonki and Kraków. In the Sidzinka catchment cultivated areas are main cover, in the Łęgówka and Sudoł Dominikański stream dominated urban areas. Time of concentration was calculated with use following methods: a) segments methods: Kerby-Kirpich, NRCS, TR55 procedure, Kerby-NRCS and b) “lag” methods: Haktanir-Sezen, Simas-Hawking and NRCS-Lag methods. Cross section measurements and analyze of topographic maps and ortho foto maps and precipitation intensity for different time duration and frequency was base for calculation of time of concentration. The calculations showed that concentration’s time value is specific for the given catchment and depends on calculation’s method. The highest concentration’s time values were obtained for Kerby – Kirpich’s and NRCS Lag methods, which take into consideration only characteristic of runoff’s road. It was also proved, that precipitation has a significant influence on the time of concentration value – an increase of probability of rain exceedance reduces its strength and increases the value of time of concentration. Distribution of sealed areas in catchment is important factor influencing on time of concentration. The increasing share of the sealed area in the source area and the central basin is responsible for the shorter runoff, and thus lower peak discharge.

15

Innowacyjne wykorzystanie energii słupa wody

Starzomska M., Piotrowski J. Z., Szewczyk S.

Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej. Budownictwo i Inżynieria Środowiska

|

2012

|

z. 59, nr 2/II/II

725--732

PL

W referacie przedstawiono urządzenie pozwalające na skuteczne pozyskiwanie energii z niewielkich cieków wodnych, w których nieopłacalne lub niemożliwe jest zastosowanie typowych turbin wodnych. Przedstawiono ideę działania urządzenia. Porównano wielkość uzyskanej energii dla tradycyjnego sposobu pozyskiwania energii z wody (przy użyciu turbin wodnych) i przy wykorzystaniu zaproponowanego urządzenia.

EN

This article presents a device which allows to extract energy from the streams where it is impossible or uneconomical to use conventional water turbines. Traditional way of obtaining energy from a water courses (using a water turbine) was compared witch a method which involves our device. The paper also shows the concept of the device.

16

Application of HEC-RAS model for estimating changes in watercourse geometry during floods

Markowska J., Markowski J., Drabiński A.

Studia Geotechnica et Mechanica

|

2012

|

Vol. 34, nr 2

63-72

EN

The article describes the progress of a hypothetical flood in a watercourse reach, including potential changes in the channel geometry. The quasi-hydrodynamic model employed takes into account changes in the temperature of the medium over time, the complex structure of the watercourse channel, almost any recharge pattern and any engineering structures in the channel. As a result, it is possible to estimate probable changes in the geometry of precisely reproduced reaches of existing watercourse channels during significant floods and include them, e.g., in real-time operational models.

17

Superkret i problemy w stolicy [Budowa Metra Warszawskiego]

Hajok D.

Budownictwo, Technologie, Architektura

|

2012

|

nr 4

52-55

18

Stany wód i ich amplitudy w ciekach w małych zlewniach leśnych w roku wilgotnym na przykładzie zlewni Rowu Rakowskiego

Stasik R.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2011

|

Tom 13

1951-1963

PL

Środowisko leśne, poza znaczna ilością biomasy, charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem zarówno pod względem siedlisk, drzewostanów i ich wieku jak i innych elementów przyrodniczych i fizjograficznych [6]. Stąd też funkcjonowanie gospodarki wodnej lasu jest znacznie bardziej złożone w porównaniu do użytków zielonych czy gruntów ornych. O specyfice obszarów leśnych decydują między innymi czynniki takie jak: zatrzymanie opadów przez korony drzew zależnie od gatunku, zwarcia i struktury drzewostanu, od wielkości, natężenia i czasu trwania opadu [8] oraz duże zdolności retencyjne obszarów leśnych [2, 12]. Aktualnie coraz większą uwagę przywiązuje się do pozaprodukcyjnej roli lasu w środowisku przyrodniczym [3]. Dlatego też liczne publikacje wskazują na duże znaczenie lasów w gospodarce wodnej zlewni [3, 6, 9÷11]. Pomiary stanów wód powierzchniowych i gruntowych stanowią jeden z najprostszych środków badawczych pozwalających na analizę tejże gospodarki. Celem niniejszej pracy była analiza stanów wód i ich amplitud w małych zlewniach leśnych w roku wilgotnym.

EN

The paper presents the results of research on water levels and their amplitudes at small forest catchments. The research and observations were carried out at Rakowski Ditch catchment located at area of Marianka Forestry belonging to Siemianice Forest Experimental Farm of Poznań University of Life Science. The research was carried out in two small forest catchments of Rakowski Ditch located in Forest Experimantal Station Siemianice of Poznań University of Life Sciences. The precipitation sum was 689 mm in selected 2001 hydrological year. The probability of such precipitation was approximately 1 per 5 year. According to the precipitation sums and air temperature which was 1.3°C higher than multiyear average 2001 hydrological year can be found as a wet and warm one. An increase of water levels in water course were observed in spite of decrease of monthly precipitation sums in winter half-year. Statistic analysis indicated lack of linear correlation between monthly precipitation sums and average water levels in both water courses. The amplitudes of water levels were small and they did not exceed several centimeters in both water courses in particular months of winter half-year. The significantly higher amplitudes of water levels were observed in summer half-year than in winter half-year of 2001 hydrological year. The differences between the highest and the lowest water levels were from a number to over a dozen. Statistic analysis indicated that the rank of amplitudes were correlated both with monthly precipitation sums and average monthly temperature. It indicates decisive role of tree stand transpiration on water management in small forest catchment.

19

Ocena stanu ekologicznego cieków Jeziora Trzesiecko na podstawie wskaźników biotycznych

Lampart-Kałużniacka M., Śliwińska A.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2011

|

Tom 13

1069-1080

PL

Ochrona zasobów wodnych jest szczególnie istotna z uwagi na to, że Polska jest krajem ubogim w wodę, zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym [7]. Natomiast Wielkopolska uchodzi za jeden z najbardziej deficytowych w wodę obszarów w Polsce, a co gorsza deficyt ten ulega ciągłemu, systematycznemu pogłębieniu. Cechy klimatu tego regionu - stosunkowo niskie wartości opadów, wysokie wartości parowania terenowego oraz niekorzystny ich rozkład w ciągu roku decydują o szczególnie niekorzystnym kształtowaniu się zasobów wodnych [2]. Należy również dodać, że na niekorzystny bilans wodny istotny wpływ miała działalność człowieka. Ważnym elementem wpływającym na prawidłowe kształtowanie się gospodarki wodnej zlewni odgrywa stopień lesistości. Obszary leśne zajmują około 29,3% powierzchni Polski [4]. Niezwykle istotna rola lasu, z punktu widzenia ochrony i odnowy zasobów wodnych, wynikająca z dużych zdolności retencyjnych niektórych typów siedliskowych lasu, przejawia się głównie w wyrównaniu wielkości odpływu wody w ciekach, co powoduje zmniejszenie groźby powstania powodzi, a także zwiększenie przepływów minimalnych. Elementem decydującym o prawidłowym rozwoju drzewostanów w poszczególnych siedliskach leśnych jest właściwe kształtowanie gospodarki wodnej tych siedlisk. Jednym z podstawowych czynników mających wpływ na gospodarkę wodną zlewni leśnych jest przebieg oraz wahania stanów wód podziemnych i związane z nimi zdolności retencyjne tych siedlisk. Przeprowadzone w latach wcześniejszych na obszarach omawianych zlewni wstępne badania wykazały, że zdolności retencyjne siedlisk leśnych są zasadniczym elementem gospodarki wodnej i odgrywają niezwykle ważną rolę w kształtowaniu się bilansów wodnych zlewni leśnych [3]. Warunki klimatyczne takie jak opady atmosferyczne i temperatury powietrza są głównym czynnikiem wpływającym na głębokość zalegania wód gruntowych i decydującym o wielkości i kształtowaniu się zapasów wody w siedliskach leśnych. Zdaniem Palucha [5] największą dynamiką charakteryzują się płytkie wody gruntowe zwane wodami zaskórnymi, które zalegają pod powierzchnią użytków rolnych i leśnych. Wzrost głębokości zalegania zwierciadła wody gruntowej od powierzchni terenu powoduje, że dynamika ta ulega zmniejszeniu. Poziom wody gruntowej wywiera istotny wpływ na czynną warstwę gleby i zachodzące w niej procesy, a tym samym na rozwój korzeni drzew. Wysoki poziom wody gruntowej ogranicza miąższość czynnej warstwy gleby i strefy korzeniowej. Natomiast niski poziom wody gruntowej umożliwia przewietrzenie gleby i wytworzenie prawidłowego systemu korzeniowego drzew [1]. Celem niniejszej pracy była ocena dynamiki zmian stanów wód gruntowych oraz uwilgotnienia gleb wybranych siedlisk leśnych w zlewni cieku Hutka.

EN

The purpose of the research work was to estimate the dynamics of the water content in soils variation in the drainage catchment of Hutka watercourse to Huta Pusta section in hydrologic year 2008. Considered afforested drainage catchment, size of 0.52 km2, is placed in the central part of Wielkopolska in Puszcza Zielonka. The Hutka catchment is of a typical forest character and presents high retentional capabilities. During the research detailed analyses were made for the dynamics of the groundwater level and water storage in 50 cm, and 100 cm soil layer. Measurements of water level were taken in 13 measuring wells, the water reserves in two measurement profiles. The results of water content in soils, were elaborated by using the ECH2O sounder. The research proved, that the dynamics of the water content in soils variation and ground water level in analyzed drainage catchment is described by similar cyclicity and depends mostly on the course of meteorological conditions, especially on the distribution and dimension of rain-falls. It was confirmed that the low level of groundwater table in the vegetation season does not affect significantly the water reserves of the surface layer of soil. Additional elements affecting the level of groundwater are also: the distance between measurement wells and the watercourse, site type and the layout of the land. The unfavourable distribution of precipitation, high air temperature and high evapotranspiration, which occurred in June resulted in a significant decrease in water supplies in the investigated soil profiles and also in both analyzed layers. During this period, lowest values of water storage below the limit of permanent wilting and changing in a 0.5-meter layer from 8 mm (profile 4) to 19 mm (profile 13), in a 1-meter layer from 11 mm (profile 4) to 25 mm (profile 13) were recorded.

20

Ekologiczne i użytkowe potrzeby renowacji cieków wodnych inspiracją dla opracowania koncepcji nowej maszyny technologicznej

Rutkowski J., Szulc T., Szczepaniak J.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2011

|

Vol. 56, nr 4

87-92

PL

Artykuł jest wynikiem realizacji projektu badawczo-rozwojowego, dofinansowanego ze środków unijnych. W ramach projektu opracowywana jest nowa technologia i projektowane nowe urządzenie wielozadaniowe dla tej technologii. Technologia ma być nowym podejściem w renowacji rowów i kanałów melioracyjnych. Artykuł porusza zagadnienia aktualnych potrzeb, związanych z renowacją otwartych cieków wodnych. Przytoczono wybrane wyniki badań ich stanu, zgromadzone podczas realizacji projektu i zaproponowano przykładowe rozwiązania techniczne dla nowej technologii.

EN

Presented paper is the result of the realization of a research-and-developmental project financially assisted by EU funds. Within that project, a new technology and a new multi-task system for the new technology have been proposed. The technology is expected to be a new approach to the renovation problems of melioration ditches and canals connected with the modernization of open water-courses. Selected results of studies carried out so far and their actual status have been presented and exemplary technical solutions of the new technology have been proposed.