Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Czy specjacja pierwiastków w wodzie ma sens? Część l:Formy chemiczne chromu w wodzie

Zembrzuska Joanna, Kamgar Elham, Rychlewski Paweł

Technologia Wody

|

2023

|

Nr 1 (79)

37-40

PL

Rozwój nauki, świadomości społeczeństwa oraz wyniki prowadzonych badań toksykologicznych coraz wyraźniej wskazują, że w przypadku wielu pierwiastków nie jego całkowita zawartość lecz obecność jego form chemicznych wpływa na rozwój i stan zdrowia organizmów żywych. Z tego względu wydaje się być ważniejszym pozyskać informacje na temat form w jakich występuje od całkowitej jego zawartości. Formami chemicznymi pierwiastków, jakie wykazują aktywność biologiczną i toksyczność wobec organizmów żywych są formy jonowe. W artykule zostało poruszone zagadnienie specjacji i analizy specjacyjnej ze szczególnym zwróceniem uwagi na problem występowania chromu w wodzie do picia oraz w wodach powierzchniowych. Obecnie uregulowania prawne wskazują na monitorowanie całkowitej zawartości tego pierwiastka w wodzie. To podejście nie daje nam poczucia bezpieczeństwa, gdyż chrom ma zróżnicowane właściwości zależne od stopnia jego utlenienia. Chrom(lll) jest zaliczany do mikroelementów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania i rozwoju organizmu, zaś chrom (VI) ma negatywny wpływ na zdrowie człowieka. Przypisuje się mu działanie kancerogenne i mutagenne.

EN

The development of science, public awareness and the results of toxicological research show morę and more apparent that in the case of many elements, not their total content, but the presence of their chemical forms affects the development and health of living organisms. For this reason, it seems more important to obtain information on the forms in which it occurs than its total content. The chemical forms of elements that exhibit biological activity and toxicity to living organisms are ionic forms. The article deals with the issue of speciation and speciation analysis with patticular attention to the problem of the occurrence of chromium in drinking water and surface waters. Currently, legal regulations indicate the monitoring of the total content of this element in water. This approach does not give us a sense of security, because chromium has different properties depending on the degree of its oxidation. Chromium (III) is included among the microelements necessary for the proper functioning and development of the body, while chromium(VI) has a negative impact on human health. It is believed to be carcinogenic and mutagenic.

2

Zastosowanie spektrometrii mas jonów wtórnych z analizatorem czasu przelotu (TOF-SIMS) do badań odporności korozyjnej warstw konwersyjnych wytworzonych działaniem chromu(III) na powłoki cynkowe na stali węglowej

Rogowski J., Socha M., Socha A.

Przemysł Chemiczny

|

2017

|

T. 96, nr 11

2317--2323

PL

Metodą spektrometrii mas jonów wtórnych z analizatorem czasu przelotu (TOF-SIMS) zanalizowano skład chemiczny warstw konwersyjnych wytworzonych na próbkach stali węglowej pokrytych warstwą cynku. Odporność badanych warstw na korozję wyznaczono na podstawie krzywych polaryzacyjnych, pomiaru ich impedancji oraz z wykorzystaniem komory solnej. Stwierdzono, że w procesie pasywacji zachodzi reakcja między związkami chromu a cynkiem, prowadząca do zmiany składu chemicznego powierzchni, w tym utworzenia mieszanych tlenków ZnCrxOy. Wykazano korelacje szybkości korozji wyznaczonej metodą elektrochemiczną oraz w komorze solnej z zawartością jonów fluorkowych w warstwie pasywnej oraz rezystancją warstwy porowatej.

EN

Samples of C steel coated with a 8 μm thick layer of Zn were treated with HNO₃ soln. and then passivated in com. Cr(III) salt solns. to produce conversion layers. Corrosion resistance of the layers was detd. on basis of polarization curves, impedance measurements and salt chamber tests. The chem. compn. of the layers was analyzed by using TOF-SIMS. The Cr compds. reacting with Zn during passivation resulted in formation of mixed ZnCrxOy oxides. Furthermore, the corrosion rate detd. by electrochem. methods and saline chamber test depended on the content of F ions in the passive layer.

3

Abexperimental analysis of the transport mechanism of chromium(III) ions in the polymer inclusion membrane system stract

Rajewski J., Łobodzin P.

Problemy Eksploatacji

|

2016

|

no. 1

105--117

EN

The paper presents an experimental analysis of the mechanism of chromium(III) ion transport in a polymer inclusion membrane (PIM). First of all, the influence of the carrier concentration on chromium(III) transport kinetics through polymer inclusion membranes is investigated. Di-(2-ethylhexyl) phosphoric acid (D2EHPA) was used as a carrier. The initial Cr(III) concentration was changed. The authors indicate that the transport efficiency of Cr(III) depends on the D2EHPA concentration in the PIM. Regardless of the initial chromium(III) concentration, for experimental conditions, there was an optimal range of carrier concentration, somewhere between 30–50% v/v, for which the process was the most effective. The authors propose the “jumping” transport as the dominant transport mechanism in the investigated system.

PL

W pracy dokonano eksperymentalnej analizy mechanizmu transportu jonów chromu(III) w polimerowej membranie inkluzyjnej (PIM). W pierwszej kolejności zbadano wpływ stężenia przenośnika na kinetykę transportu jonów chromu (III) przez polimerową membrane inkluzyjną. Jako przenośnika jonów Cr(III) użyto kwasu di(2-etylkoheksylo) fosforowego (D2EHPA). Badania prowadzono przy różnym stężeniu początkowym jonów chromu. Autorzy wskazują, że efektywność transportu jest zależna od stężenia D2EHPA w PIM. Niezależnie od początkowego stężenia Cr(III) w warunkach prowadzenia badań wyznaczono zakres stężeń przenośnika 30–50% v/v, przy których transport zachodził najefektywniej. Zaproponowano mechanizm przeskokowy jako transport dominujący.

4

Biosorption of Cr(III) from aqueous solution by activated sludge

Wierzba S., Korbecki T.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2016

|

Vol. 23, nr 3

337--346

EN

The biosorption of Cr(III) from aqueous solution using activated sludge (AS) microorganisms was investigated under various experimental conditions regarding pH and temperature. Biosorption equilibrium parameters were determined based on the Langmuir and Freundlich isotherm model. The kinetic parameters were established using the equations of pseudo-first order and pseudo-second order. Moreover thermodynamic parameters have been calculated. Langmuir isotherm provided a better fit to the equilibrium data. The maximum experimentally determined sorption capacity 26.95 mg · g–1 obtained at 25oC and pH 5.0. The kinetics model of pseudo-second order row has been better describing experimental data. The negative value of free Gibbs energy (ΔG0) proves spontaneous Cr(III) biosorption by AS biomass and its decreasing along with temperature increase. The negative value of enthalpy (ΔH0) and entropy (ΔS0) indicates exothermic process and limitation of degree of freedom Cr(III) ions on the interphase surface solution/biosorbent. FT-IR spectroscopy analysis indicated the contribution of carboxylate groups towards the biosorption of Cr(III) by AS.

PL

W pracy badano proces biosorpcji jonów chromu(III) z roztworów wodnych przez mikroorganizmy osadu czynnego (OC), w różnych warunkach pH i temperatury. Parametry równowagowe biosorpcji wyznaczono w oparciu o modele izoterm Langmuira i Freundlicha. Parametry kinetyczne określono za pomocą równań pseudopierwszego i pseudodrugiego rzędu. Obliczono również parametry termodynamiczne procesu. Izoterma Langmuira lepiej opisywała dane równowagowe. Maksymalna pojemność sorpcyjna wyznaczona eksperymentalnie wynosiła 26,95 mg · g–1 przy 25oC i pH 5,0. Model kinetyki pseudodrugiego rzędu lepiej opisywał dane doświadczalne. Ujemna wartość energii swobodnej Gibbsa (ΔG0) świadczyła o spontaniczności biosorpcji Cr(III) przez biomasę OC i jej spadku wraz ze wzrostem temperatury. Ujemna wartość entalpii (ΔH0) i entropii (ΔS0) wskazywała na egzotermiczność procesu i ograniczenie stopni swobody jonów Cr(III) na powierzchni międzyfazowej roztwór/biosorbent. Analiza FT-IR wykazała udział grup karboksylanowych w biosorpcji Cr(III) przez OC.

5

Mobilność chromu w strukturze artezyjskiej doliny Krynki w świetle wyników modelowania pola filtracji

Małecki J.J., Gruszczyński T.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2012

|

nr 452

167--180

PL

Skażenie środowiska chromem, podobnie jak innymi metalami ciężkimi, ze względu na adsorpcję metali na koloidach próchniczych i minerałach ilastych, najdłużej utrzymuje się w glebach. W wodach w warunkach utleniających chrom może występować w formach sześciododatnich, głównie anionowych CrO42– i Cr2O72–, a w warunkach redukcyjnych i w środowisku kwaśnym dominują formy trójdodatnie, przede wszystkim kationy CrOH2+ i Cr3+. Interesującym poligonem badawczym do prześledzenia migracji chromu w środowisku gruntowo-wodnym jest zlewnia rzeki Krynki, zlokalizowana we wschodniej części województwa podlaskiego. Przez wiele lat ścieki z licznych zakładów garbarskich zanieczyszczały środowisko, czego efektem jest nagromadzenie ponadnormatywnych ilości metali ciężkich, w tym przede wszystkim chromu, w glebach i osadach dennych. Ponadto górna część zlewni Krynki stanowi unikatowy w obrębie utworów czwartorzędowych przykład występowania wód pod ciśnieniem artezyjskim. Aktualny układ ciśnień w niecce sprawia, że wody te nie są bezpośrednio narażone na zanieczyszczenie metalami z poziomu przypowierzchniowego. Jednak w efekcie ich zbyt intensywnej eksploatacji, w wyniku odwrócenia ciśnień, powstałoby realne zagrożenie migracji zanieczyszczeń z osadów dennych i gleb do wód poziomu artezyjskiego. Jednym z podstawowych celów badawczych było określenie możliwości migracji chromu w strukturze artezyjskiej w wyniku zmian ciśnień.

EN

Environmental contamination with chromium, as well as by other heavy metals, remains the longest in soils due to the adsorption of metals on humic colloids and clay minerals. In the water, in oxidizing conditions, chromium may be present in a heptavalent, mainly anionic forms of CrO42–, Cr2O72–, and under reducing conditions and in an acidic environment, trivalent chromium dominates, mainly CrOH2+ and Cr3+ cations. An interesting testing area for investigations of chromium migration in the soil-water environment is the Krynka River drainage basin located in the eastern part of Podlasie Voivodeship. For many years, sewage from a number of tanning plants polluted the environment, resulting in accumulation of abnormal amounts of heavy metals, including in particular chromium, in soils and bottom sediments. Furthermore, the upper part of the Krynka drainage basin is a unique example of, the presence of artesian water within the Quaternary deposits. Due to the current pressure system in the basin, the water is presently not directly exposed to metal pollution from the near-surface. However, as a result of their excessive exploitation, due to a reversal of pressures, there would be a real threat of migration of pollutants from bottom sediments and soils through the groundwater to the artesian water level. One of the primary purposes of the research was to determine the possibility of chromium migration in the artesian system due to changes in the pressure.

6

Usuwanie jonów chromu (III) z roztworów wodnych techniką ultrafiltracji micelarnej (MEUF)

Konopczyńska B., Staszak K., Prochaska K.

Inżynieria i Aparatura Chemiczna

|

2011

|

Nr 5

58-59

PL

W prezentowanej pracy przedstawiono fragment badań dotyczących możliwości zastosowania techniki micelarnej ultrafiltracji do usuwania jonów Cr(IH) z roztworów wodnych. Analizowano wpływ stężenia chromu(III) w roztworze wyjściowym oraz wpływ typu i ilości surfaktantu dodanego do separowanego układu na efektywność i wydajność procesu MEUE.

EN

The paper presents a fragment of study on the applicability of micellar enhanced ultrafiltration technique for removal of Cr(III) ions from aqueous solution. The influence of the concentration of chromium(III) in the initial solution and the influence of the type and amount of surfactant added to the separated system on the effectiveness and efficiency of the MEUF process were analized.

7

Effect of Some Substances on Content of Selected Components in Soils Contaminated with Chromium

Wyszkowski M., Radziemska M.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2011

|

Vol. 18, nr 11

1497-1504

EN

The effect of soil contamination with increasing doses of tri- and hexavalent chromium (0, 25, 50, 100 and 150 mg Cr kg–1 of soil) was determined on various properties of soil after cultivation of plants and the neutralizing effect of compost (3 %), zeolite (3 %) and calcium oxide (1 HA) on the contamination. Triand hexavalent chromium in soil, as well as the substances added to it significantly modified its basic physicochemical properties. Contamination of soil with tri- and hexavalent chromium reduced soil acidity and increased total exchangeable base cations, cation exchange capacity and base saturation. Hexavalent chromium had a greater effect on pH and hydrolytic acidity (but not on the total exchangeable base cation or cation exchange capacity) than trivalent forms of the metal. An addition of calcium oxide to the soil effectively neutralized the effect of contamination on the tested properties as it significantly decreased hydrolytic acidity. However, it also reduced total exchangeable base cations and cation exchange capacity – only with chromium(III) as compared with the control series (with no additives). The effect of the other substances was weaker and more positive in the case of compost than zeolite, especially in the objects with hexavalent chromium.

PL

W doświadczeniu wazonowym badano wpływ zanieczyszczenia gleby wzrastającymi dawkami chromu trój- i sześciowartościowego (0, 25, 50, 100 i 150 [mg Cr kg-1 gleby]) na wybrane właściwości gleby po zbiorze roślin oraz oddziaływania kompostu (3 %), zeolitu (3 %) i tlenku wapnia (1 Hh) na łagodzenie skutków tego zanieczyszczenia. Zanieczyszczenie gleby chromem trój- i sześciowartościowym miało duży wpływ na pH, kwasowość hydrolityczną i pozostałe właściwości badanej gleby. Zanieczyszczenie gleby chromem trój- i sześciowartościowym spowodowało zmniejszenie zakwaszenia gleby oraz zwiększenie sumy wymiennych kationów zasadowych, całkowitej pojemności wymiennej i stopnia wysycenia kationami zasadowymi. Chrom sześciowartościowy w stosunku do trójwartościowego znacznie silniej oddziaływał na pH i kwasowość hydrolityczną, w odróżnieniu od sumy wymiennych kationów zasadowych i całkowitej pojemności wymiennej. Dodatek do gleby tlenku wapnia skutecznie łagodził oddziaływanie zanieczyszczenia gleby chromem na badane właściwości gleby, gdyż znacznie zmniejszył kwasowość hydrolityczną. Jednakże ograniczył także sumę wymiennych kationów zasadowych oraz pojemność wymienną - tylko w przypadku chromu(III), w porównaniu z serią kontrolną (bez dodatków). Wpływ pozostałych substancji był mniejszy i bardziej korzystny w przypadku kompostu niż zeolitu, szczególnie w obiektach z chromem sześciowartościowym.

8

Ocena możliwości usuwania chromu(III) z modelowych roztworów ścieków garbarskich w procesie nanofiltracji

Kowalik A., Kluziński W., Gierycz P., Religa P.

Inżynieria i Aparatura Chemiczna

|

2009

|

Nr 5

58-59

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań uzyskane podczas nanofiltracji modelowych roztworów ścieków garbarskich o stężeniach 500, 1000, 2000 mg Cr3+/L. Badania przeprowadzono w półtechnicznej instalacji membranowej wyposażonej w spiralny moduł nanofiltracyjny. Zbadano wpływ ciśnienia transmembranowego na objętościowy strumień pcrmeatu oraz retencję chromu(III).

EN

The paper presents results obtained during nanofiltration of model tannery wastewaters containing 500, 1000, 2000 mg Cr' /L. Experiments were carried out in a pilot membrane installation equipped with the spiral-wound nanofiltration module. An influence of trans-membrane pressure on permeate flux and retention of chromium(III) was studied.

9

Content of Nitrogen Compounds in Soil Polluted with Chromium(III) and Chromium(VI) after Application of Compost, Zeolite and Calcium Oxide

Wyszkowski M., Radziemska M.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2009

|

Vol. 16, nr 8

1039-1045

EN

The present study has been undertaken in order to determine the influence of tri- and hexavalent chromium compounds - 25, 50, 100 and 150 mg *kg-1 of soil on the concentration of nitrogen compounds in soil after crop harvest, and the effectiveness of neutralizing substances, such as compost, zeolite and calcium oxide, on alleviating results of chromium pollution. Soil contamination with chromium(III) and chromium(VI) significantly modified the content of nitrogen compounds in soil after plant harvests. Under the influence of trivalent chromium, in a series lacking any neutralising substances, the total nitrogen content decreased while the ammonia nitrogen level rose after plant harvest. Chromium(VI) had a similar influence on N-NH4 . The neutralising substances added to soil, such as compost, zeolite and calcium oxide had a significant effect on the content of total nitrogen in soil. Calcium oxide in the objects polluted with chromium(III) and chromium(VJ) caused a significant decrease in the content of N-total in soil. Compost, zeolite and calcium oxide caused an increase in the average content of N-NO3- in soil, with the effect being stronger in post polluted with chromium(VI) than with chromium(III). As for chromium(VI), the content of N-NO3- was most strongly affected by calcium oxide added as a soil amending substances. All the tested neutralising substances had a weaker influence on the content of N-NH4+ in soil.

PL

Celem przeprowadzonych badań było określenie wpływu wzrastającego zanieczyszczenia związkami chromu(III) i chromu(VI) - 25, 50, 100, 150 mg o kg-1 gleby oraz kompostu, zeolitu i tlenku wapnia na zawartość związków azotowych w glebie po zbiorze jęczmienia jarego i kukurydzy. Zanieczyszczenie chromem(III) i chromem(VI) znacząco modyfikowało zawartość związków azotowych w glebach po zbiorze roślin. Pod wpływem chromu trójwartościowego w serii bez dodatków łagodzących nastąpiło zmniejszenie zawartości N-ogólnego, natomiast zwiększenie stężenia N-amonowego w glebie po zbiorze roślin. Podobny wpływ miał chrom(VI) w przypadku N-NH4+. Zastosowane dodatki neutralizujące w postaci kompostu, zeolitu i tlenku wapnia miały znaczący wpływ na zawartość badanych form azotu w glebie. Tlenek wapnia w obiektach z chromem(III) i chromem(VI) wywołał znaczące zmniejszenie zawartości N-ogólnego w glebie. Kompost, zeolit i tlenek wapnia spowodował zwiększenie średniej zawartości N-NO3- w glebie, przy czym działanie to było większe w wazonach z chromem(VI) niż w obiektach z chromem(III). W przypadku chromu(VI) na zawartość N-NO3- najsilniej wpływał dodatek do gleby tlenku wapnia. Zastosowane substancje najsłabiej działały na zawartość N-NH4+ w glebie.

10

Wpływ utleniających modyfikacji powierzchni węgla aktywnego na pojemności sorpcyjne w stosunku do Cr(III) i Cr(VI)

Lach J., Biniak S., Walczyk M.

Inżynieria i Ochrona Środowiska

|

2006

|

T. 9, nr 3

249-259

PL

Wykorzystano utleniony węgiel aktywny WG-12 do usuwania Cr(III) oraz Cr(VI) z wody. Modyfikację tę przeprowadzano w temperaturze 400°C w piecu obrotowym oraz na stanowisku elektrycznego ogrzewania węgla (SEOW). W przypadku węgli modyfikowanych przepływ gazów utleniających nagrzanych do temperatury panującej w piecu obrotowym (dwutlenku węgla, pary wodnej oraz powietrza) prowadzono wraz z nagrzewaniem węgla. W przypadku utleniania węgla z wykorzystaniem SEOW najpierw nagrzewano węgiel w trakcie przewodzenia prądu elektrycznego do temperatury 400°C, a następnie studzono złoże gazami utleniającymi (dwutlenkiem węgla i powietrzem). Otrzymane węgle aktywne charakteryzowały się zwiększoną ilością ugrupowań o charakterze zasadowym. Sumaryczna liczba kwasowych tlenków powierzchniowych znacznie się zwiększyła dla węgla utlenianego w piecu obrotowym przy przepływie powietrza. Na pozostałych węglach nie zmieniła się w istotny sposób liczba tych ugrupowań. Wszystkie modyfikowane węgle zwiększyły pojemności sorpcyjne w stosunku do Cr(III) i Cr(VI). Najlepsze rezultaty usuwania Cr(III) otrzymano na węglu modyfikowanym w piecu obrotowym z udziałem powietrza. Węgiel ten charakteryzował się również największą ilością ugrupowań o charakterze kwasowym oraz zwiększoną liczbą ugrupowań o charakterze zasadowym. Najlepsze rezultaty usuwania Cr(VI) otrzymano na węglu utlenianym parą wodną w piecu obrotowym. Węgiel ten charakteryzował się zwiększoną ilością grup funkcyjnych o charakterze zasadowym oraz najwyższym pH wyciągu wodnego.

EN

There was examined the oxidized activated carbon in regard to Cr(III) and Cr(VI) removing from water. All modified carbons increased the adsorption capacities in relation to Cr(III) and Cr(VI). The modification was carried out at the temperature of 400°C in a rotary furnace and by the electrical heating of carbon bed (SEOW). In the case of modified carbons the flow of oxidizing gases (carbon dioxide, water vapour and air), heated up to the temperature which is in the rotary furnace, were carried out together with the heating of carbon. In the case of carbon oxidation with the usage of SEOW; firstly the carbon was heated during the carrying of electric current up to the temperature of 400°C; then the bed was cooled down by means of oxidizing gases (carbon dioxide and air). The most effective carbon, in the case of removing Cr3+ cation appeared to be WG/400/AIR. The other modified carbons, both from the rotary furnace and from SEOW, have similar, however, higher than initial carbon, abilities of Cr(III) removing. There was also examined the adsorption of hexavalent chromium, in the form of chromate anion. All modified carbons have greater abilities of removing the chromate ion with the exception of WG/400/AIR carbon. While comparing the amount of the removed: Cr(III) and Cr(VI) on initial carbon and modified carbons, there can be observed that hexavalent chromium is removed to a much greater degree. In order to evaluate the chemical character of the surface of the examined activated carbons, there were also examined the amounts of functional groups and there were made the measurements of FTIR spectrum. The increase of number of basic groups was observed. The total number of acidic surface oxides increased, in a significant way, for carbon oxidized in the rotary furnace at the air flow. The number of these units did not change in an essential way on the other carbons. There can be observed no important differences among the examined carbons from the course of the FTIR curves. There were also studied the changes of surface quantity and of porous structure of the analysed activated carbons. There was observed, in most examined carbons, the increase of specific surface quantity and the volume of micropores. The loss of meso- and macropores was noticed.

11

Utlenianie chromu (III) w warunkach środowiskowych

Świetlik R.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2000

|

Vol. 7, nr 6

655-662

PL

Przedstawiono analizę stanu wiedzy na temat utleniania Cr(III) w warunkach środowiskowych. Omówiono procesy chemiczne, w których utleniaczem jest O2 i tlenki Mn(IV) oraz procesy fotochemiczne umożliwiające transformacje Cr(III) do Cr(VI). Podano przykłady utleniania Cr(III) w próbkach środowiskowych oraz procedury umożliwiuające ocenę zdolności gleb do utleniania Cr(III), jak i możliwości utleniania Cr(III) obecnego w glebach.

EN

The paper presents the analysis of the state of knowledge on chromium(III) oxidation in the environment. Chemical processes in which O2 and Mn(IV) oxides are oxidizing agents as well as photochemical processes enabling transformation of Cr(III) into Cr(IV) have been discussed. The paper also contains examples of Cr(III) oxidation in environmental samples as well as procedures making it possible to evaluate the potential of a soil for oxidizing Cr(III) and the tests for potential oxidizable Cr(III).

12

Wpływ formy i dawki chromu na plonowanie roślin i zawartość tego metalu w roślinach oraz w glebie.

Filipek-Mazur B., Gondek K.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

1999

|

Vol. 6, nr 7

587-594

PL

Badania prowadzono w doświadczeniu wazonowym, którego celem było określenie wpływu chromu Cr(VI) i Cr(III) zastosowanego w różnych dawkach na plon i zawartość tego metalu w roślinach i glebie, a także jego udział we frakcjach. W pierwszym roku we wszystkich obiektach zastosowano jednakowe nawożenie mineralne. Na tle tego nawożenia porównywano wpływ dodatku chromu zastosowanego w formie Cr(VI) i Cr(III) w trzech dawkach: 5, 15, 45 mg Cr [wzór]. Stwierdzono, że zastosowane dawki i formy chromu spowodowały obniżenie plonu pierwszej uprawianej rośliny. Dawka 45 mg Cr(VI) [wzór] gleby była toksyczna, a 45 mg Cr(III) [wzór] obniżyła plon o 14%. Nie stwierdzono obniżenia plonu roślin następczych. Zawartość chromu w częściach nadziemnych roślin była mała. Wraz ze zwiększaniem się dawki chromu stwierdzono wyraźny wzrost jego zawartości w korzeniach roślin. Dodatek chromu do gleby spowodował wzrost zawartości ogólnej tego metalu, jak również form rozpuszczalnych w glebie. Udział frakcji najbardziej mobilnych w całkowitej zawartości chromu był niewielki. We frakcji wymiennej stwierdzono obecność chromu jedynie w obiektach z najwyższą dawką tego pierwiastka, a we frakcji związanej z tlenkami manganu chrom występował w obiektach, na których stosowano 15 i 45 mg Cr w obu formach. Najwięcej chromu znajdowało się we frakcjach związanych z tlenkami żelaza i w pozostałości.

EN

Pot experiment provided determination the effect of various doses of Cr(VI) and Cr(III) chromium on the crop, bioaccumulation of that metal and changes in its concentration in soil. The experiment comprised 7 objects. Identical mineral NPK fertilisation was applied to all objects in the first year. The effect of Cr6+ and Cr3+ chromium doses: 5, 15 and 45 mg [formula] was compared. White mustard and fodder beets were cultivated in the first year. In the second year solely NPK treatment was applied on millet as a test plant. It was found that applied forms and doses of chromium declined in the crop of the first cultivated plant. Dose of 45 mg Cr(VI) [formla] of soil proved toxic, whereas 45 mg r(III) [formula] of soil decreased the yield by 14%. No decline in consecutive crop yield was found. Chromium content in the above ground parts of plants was low. Slight increase was noted in plants from the objects receiving the highest doses of this metal. Along with increasing dose of chromium a clear raise in its content was noted in plant roots. Chromium addition to soil caused an increase in its total contents and soluble forms in soil. After two year investigations forms of chromium were assessed in medium soil samples. The share of most mobile fractions in total chromium contents was low (0,05-2,57%). In exchangeable fraction chromium presence was revealed only in the objects with the highest dose of this element, while in fraction bound to manganese oxides chromium occurred only in the objects where 15 and 45 mg Cr were applied as both forms. The most of chromium was in the fractions bound to iron oxides and in the residual fraction.