Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Chemizm roślin i zrekultywowanego gruntu na składowisku odpadów posodowych w Janikowie

Siuta J., Sienkiewicz J.

Inżynieria Ekologiczna

|

2014

|

Nr 38

70--90

PL

Przedstawiono przedrekultywacyjny stan składowiska odpadów posodowych, w tym inicjalną roślinność i właściwości podłoża oraz chemizm gatunków kolonizujących alkaliczne grunty, a także porównanie zawartości składników mineralnych w liściach samosiewnych drzew w latach 2000 i 2013. Treść niniejszego artykułu stanowi integralną część opracowania wyników badań dotyczących bioremediacji silnie zasolonych i alkalicznych odpadów posodowych Zakładów Sodowych w Janikowie. Składowisko w 2000 r. pokrywała uboga spontaniczna roślinność skupiona w płatach i kępach, przy czym jej rozwój był uzależniony of mikrorzeźby powierzchni, przede wszystkim od wody zbierającej się w lokalnych obniżeniach. Główne gatunki kolonizujące powierzchnię składowiska to trawy (Lolium perenne, Calamagrostis epigeios) i takie rośliny zielne, jak: Reseda lutea, Tussilago farfara i Picris hieracioides. Stwierdzono znaczne pionowe i przestrzenne zróżnicowanie fizykochemicznych właściwości gruntu składowiskowego, w tym miejscami, występowanie zeskalonej warstwy. W 2013 r. warstwa powierzchniowa (0–5 cm) zwierała 9,2–13,9% Ca i 15–161 mg Cl/kg, przy pH 7,6–7,8. Warstwa 10–20 cm zawierała 21,1–63,3% Ca i 204–3110 mg Cl/kg, przy pH 7,93–9,04. W warstwie 40–60 cm stwierdzono 30,0–37,5% Ca i 9920–16 320 mg Cl/kg, przy pH 11,5–12,1. Roślinność w otoczeniu odkrywek glebowych zawierała: 1,65–3,36% N; 0,25–0,43% P; 1,38–2,95% K; 0,33–1,10% Ca i 0,13–0,54% Mg. Zawartości metali ciężkich były analogiczne do tych, które stwierdzano w runi łąkowej z terenu Polski. Zawartości głównych składników mineralnych w liściach drzew na składowisku były znacznie większe w roku 2013 (2,70–3,21% N; 0,25–0,34% P i 0,98–1,75% K) niż w roku 2000 (1,70–2,04% N; 0,11–0,21% P i 0,54–0,80% K). Rekultywacyjne użyźnienie gruntu osadem ściekowym oraz następcze nawożenie roślin wyraźnie poprawiło warunki zaopatrzenia roślin w składniki pokarmowe.

EN

The paper presents the state of soda waste dumping site prior to reclamation, including the initial vegetation and properties of local grounds, the chemistry of plants colonizing the alkaline grounds in 2013 as well as the comparison of mineral element contents in leaves of trees spontaneously growing on the soda waste site in the years 2000 and 2013. The paper consists an integral part of a wider work concerning the effectiveness of sewage sludge application for bioremediation of highly saline and alkaline waste at the Janikowo Soda Plant. The spontaneous vegetation on soda waste in 2000 was scarce and patchy, its development conditioned by local microrelief where depressions provided water for plant establishment. The main species entering the site included grasses (Lolium perenne, Calamagrostis epigeios) and herbs (Reseda lutea, Tussilago farfara and Picris hieracioides). The physico-chemical properties of waste grounds varied widely both horizontally and spatially. In 2013, the reclaimed dumping site was covered by a well-established meadow-likevegetation and the soil top layer (0–5 cm) contained 9.2–13.9% Ca and 15–161 mg Cl/kg, at pH 7.6–7.8. The underlying 10–20 cm layer contained 21.1–63.3% Ca and 204–3110 mg Cl/kg, at pH 7.93–9.04. In the deeper 40-60 cm layer there was found 30.0-37.5% Ca and 9 920-16 320 mg Cl/kg, at pH 11.5–12.1. The vegetation growing in the vicinity of soil profiles contained: 1.65–3.36% N; 0.25–0.43% P; 1.38–2.95% K; 0.33–1.10 % Ca and 0.13–0.54% Mg. The contents of heavy metals in plants approximated the average amounts found in meadow clippings in Poland. The contents of main nutrients in leaves of trees spontaneously growing on the waste site were significantly higher in 2013 (2.70–3.21% N; 0.25–0.34% P and 0.98–1.75% K) than in the year 2000 (1.70–2.04% N; 0.11–0.21% P and 0.54–0.80% K). The application of sewage sludge and subsequent fertilization of vegetation on waste dumping site has considerably improved the status of nutrient supply in plants.

2

Badania geochemiczne w Poznania i okolicach

Lis J., Pasieczna A.

Przegląd Geologiczny

|

2005

|

Vol. 53, nr 6

470--474

3

Geochemistry of soils and vegetation of the Holy Cross Mts. between 1994 and 1996

Migaszewski Z.

Kwartalnik Geologiczny

|

1998

|

Vol. 42, nr 1

99-112

EN

The results of element and sulphur isotope determinations performed on soils from the Holy Cross Mts. Region showed that many elements were elevated primarily due to air pollution. The chemical analyses performed on samples collected in 1996 indicated the raised content of many elements, especially Hg, Pb and S, in topsoil. The most contaminated site was Łysica Mt., the tallest mountain of the region, showing the maximum content of many elements. In addition, the lowest pH values and the highest concentrations of PAHs were recorded here. The geometric mean values of a large number of elements, especially As, Cr, Hg, Pb and S, were higher in the Holy Cross Mts. Than those in Poland. Scots pine needles from Holy Cross Mountain National Park contained much Mg than those from the remaining part of the Holy Cross Mts. Compared to the oldest needles, the youngest from the same crop revealed the raised content of Cu, K, Mg, Ni, P and heavy sulphur isotope and the drop of Al., Ba, Ca, Fe, Hg, Mg, Pb, Sr, Ti and Zn. On the other hand, the one-year needles collected in 1994 to 1996 showed the decrease of Cu, K, Mg, Ni, P and S. The needles of all age classes yielded elevated concentrations of B, Mn, P, S, Zn and heavy sulphur isotope; the bark revealed more Al., Ba, Cd, Cr, Fe, Hg, La, Pb, Ti, V, Y and Yb. In turn the lichen species Hypogymnia physodes (L) Nyl. Was enriched in Fe, Hg, K, Mg, P, S, Ti, Zn and heavy sulphur isotope relative to pine bark. The content of sulphur in pine needles and lichens was generally close to that from Finnish Lapland or rural parts of Scandinavia. Moreover, concentrations of heavy metals in pine needles were similar, whereas those in lichens were higher compared to those in northern and eastern Finland.

PL

Głównym celem trzyletnich badań gleb i roślinności w regionie świętokrzyskim było ustalenie bazowej koncentracji pierwiastków chemicznych i izotopów siarki oraz określenie ich rozkłady przestrzennego. Cel ten osiągnięto stosując pięcio -oraz czteropoziomową, niewyważoną, gniazdową analizę wariancji (ANOVA). Badaniami objęto: gleby, igły sosny Pinus sylvestris L., plechy porostów Hypogymnia physodes (L) Nyl. I częściowo Xanthoria parietina (L) Th.Fr., tkanki mchów Entodon schreberi Hedw., Hylocomium splendens Hedw. I Hypnum cupressiforme Hedw., wody ze źródeł oraz pyły przemysłowe i węgiel z największych zakładów przemysłowych regionu. Zainicjowano również oznaczenia wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA), polichlorobifenyli (PCB), pestycydów chloroorganicznych i fenoli. Najwyższy poziom glebowy zawierał podwyższoną koncentrację wielu pierwiastków, szczególnie Hg (do 0,628 ppm), Pb(do 398 ppm) i S (do 0,152%). Najwyższe zawartości wielu pierwiastków, w tym również wyżej wymienionych, stwierdzono na Łysicy. Zarejestrowano tu również najniższą wartość pH (3,3) oraz maksymalną koncentrację WWA (do 1905,83 ppb). Średnie geometryczne wielu pierwiastków, w tym As, Cr, Hg, Pb i S są wyższe na terenie Świętokrzyskiego parku narodowego i Gór Świętokrzyskich niż na pozostałym obszarze Polski, a nawet na Górnym Śląsku. Wynika to po części ze specyficznej budowy geologicznej Gór Świętokrzyskich. Znaczna ich część zbudowana jest ze zwięzłych i słabo przepuszczalnych piaskowców kwarcytycznych kambru i dewonu dolnego charakteryzujących się łabo rozwiniętym profilem glebowym (rankery). Układ ten sprzyja akumulacji wielu pierwiastków, a szczególnie siarki i metali ciężkich. Igły sosny zwyczajnej z terenu parku zawierały więcej manganu niż ich odpowiedniki z pozostałego obszaru badań. Najmłodsze igły (z 1996 r.) w porównaniu ze starszymi (1994 i 1995 r.) pochodzącymi z tego samego zbioru zawierały więcej U, K, Mg, Ni i P, wykazując jednocześnie większe wzbogacenie w cięższy izotop siarki. Igły jednoroczne pobrane w 1994, 1995 i 1996 r. ujawniały spadek zawartości Cu, K, Mg, Ni, P i S. W porównaniu z korą igły sosny reprezentujące wszystkie badane przedziały wiekowe były wzbogacone w B, Mn, P, S, Zn i cięższy izotop siarki, natomiast kora zawierała więcej Al., Ba, Cd, Fe, Hg, La, Pb, Ti, V, Y i Yb. Porosty H.physodes ujawniały w stosunku do kory wzbogacenie w Fe, Hg, K, Mg, P, S, Ti, Zn i cięższy izotop siarki. Porosty z 1996 r. wykazywały w porównaniu z porostami z 1994 r. znaczny spadek zawartości siarki. Koncentracja siarki oraz niektórych metali ciężkich i toksycznych w igłach sosny oraz siarki w porostach były prawie takie same jak w północnej i wschodniej Finlandii i Norwegii. Z kolei porosty z obszaru Gór Świętokrzyskich ujawniały wyższy poziom skażenia metalami. Skład izotopowy siarki w różnych elementach środowiska przyrodniczego oraz pyłach przemysłowych potwierdził jej pochodzenie antropogeniczne. Analiza rozkładu przestrzennego pierwiastków chemicznych w glebach oraz róży wiatrów wykazała, że zanieczyszczenia pochodzą głównie z sektora południowo-zachodniego. Nie jest zbadany jednak zasięg oddziaływania zakładów przemysłowych i kotłowni zlokalizowanych w południowo-zachodniej części badanego obszaru (Bukowa, Małogoszcz, Nowiny, Trzuskawica, Kielce) oraz w dolinie Kamiennej (Ostrowiec Świętokrzyski, Suchedniów, Skarżysko-Kamienna). Analizy chemiczne pyłów i węgli pobranych z największych zakładów przemysłowych regionu wskazują na istnienie, obok ponadregionalnego tła, szeregu lokalnych potencjalnych źródeł skażeń.

4

Struktura przestrzenna wieloczynnikowej degradacji środowiska w Polsce

Siuta J.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

1998

|

Vol. 24, no. 1

7-16

PL

Pomniejszenie lub zniweczenie ekologicznych, produkcyjnych, sanitarno-zdrowotnych, krajobrazowych, estetycznych właściwości jednego lub wielu elementów środowiska stanowi jego degradację. Do głównych form degradacji środowiska w Polsce zalicz się zniekształcenia: -struktury ekologicznej powodowane przez niewłaściwe użytkowanie ziemi, -gleby, utworów geologicznych i rzeźby terenu, -gruntowo-wodnych warunków, -chemizmu gleby i roślin, wilgotnościowych, termicznych i solarnych właściwości atmosfery, stanowiących o klimacie lokalnym (topoklimacie). Artykuł zawiera przegląd kartograficznych opracowań degradacji środowiska w Polsce oraz wskazania działań zapewniających ekologiczno-gospodarczy rozwój krajobrazu, w tym głównie: -zalesienie nieefektywnych gruntów rolnych w środkowej części dorzecza Wisły i Warty, -melioracyjne wapnowanie gleb bardzo kwaśnych, -przeciwerozyjne urządzenia i użytkowanie ziemi na terenach erodowanych, -ekologiczna odnowa (rekultywacja) obszarów przemysłowej degradacji wraz z programami racjonalnej uprawy i użytkowania roślin jadalnych i paszowych.degradation

EN

Environmental degradation means reduction or destruction of ecological production, sanitary, health, landscape and aesthetic properties of one or more of its elements. The main forms of environmental degradation in Poland are deformation of: -ecological structure due to improper land use, -soil, geological structures and relief, -land - water conditions, -chemism of soil and plants, -humidity, thermal and solar properties of the atmosphere conditioning local climate (topoclimate). The article contains review of cartographic analysis of environmental degradation in Poland as well as instructions ensuring ecological and industrial development of topography. The activities should include: -afforestation of poor soil in the middle part of the Vistula and Warta basin, -meliorate liming of very sour soils, -antierosive equipment and land use on eroded area, -ecological reclamation of industrially degraded areas together with programmens of rational growth and use of food and fodder crops.

5

Morfologia i właściwości antropogenicznych profili glebowych z terenu lotniska w Brzegu Opolskim

Kaszubkiewicz J., Chodak T., Bogacz A.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

1998

|

Vol. 24, no. 1

93-109

PL

W pracy omówiono wyniki badań nad różnymi rodzajami gleb antropogenicznych powstałych na terenie lotniska po byłej armii radzieckiej, zlokalizowanego w Skarbimierzu koło Brzegu Opolskiego. Opisano morfologię i wybrane właściwości fizykochemiczne gleb, których profile były zanieczyszczone produktami ropopochodnymi. Stwierdzono korelację pomiędzy zanieczyszczeniem gleb i wód gruntowych tymi produktami a występowaniem w profilu glebowym cech silnego oglejenia gruntowego. Jednocześnie opisano wpływ różnych przekształceń natury mechanicznej na morfologię, skład granulometryczny i zawartość substancji organicznej w glebach. Stwierdzono konieczność rozbudowania systematyki gleb w zakresie typów i podtypów antropogenicznych tak, aby mogła ona objąć całe spektrum spotykanych przekształceń.

EN

In his paper the results of research on the different kinds of anthropogenic soils from the former air base in the Brzeg Opolski are presented. Morphology and choosen physico-chemical properties of soils polluted with oil products has been described. Correlation between the pollution of soil and ground water with oil products, and the occurence of gleying process has been found. Simultaneously the influence of different mechanical transformation on the morphology, texture, and content of organic matter has been described. It has been state that it is necessary to extend the Systematic of Polish Soils in the range of types and subtypes in such a way that it has been able to include every case of anthropogenic transformations.