Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wyznaczenie krzywych prędkości przenikania iperytu siarkowego dla nieporowatych materiałów

Bojarska Ewelina, Furtak Elwira

Przemysł Chemiczny

|

2024

|

T. 103, nr 5

620--624

PL

Do wyznaczania właściwości ochronnych materiałów polimerowych stosowanych do produkcji odzieży izolacyjnej, rękawic oraz obuwia ochronnego wykorzystano zbudowane w Wojskowym Instytucie Chemii i Radiometrii stanowisko do badania czasu ochronnego materiałów barierowych metodą dynamiczną. W trakcie badań zoptymalizowano parametry chromatograficzne. Wyznaczono także krzywe prędkości przenikania środków bojowych przez materiał wykonany z mieszanki na bazie lateksu i kauczuku naturalnego oraz materiał wykonany z kauczuku butadienowo-akrylonitrylowego (NBR).

EN

The permeation velocity curves of S mustard through a material made of a latex and natural rubber mixture and one made of acrylonitrilebutadiene rubber (NBR) were detd. by GC. The tests were carried out on a constructed stand for testing the protective time of barrier materials using a dynamic method. Chromatographic parameters were optimized taking into account the length of the transfer line between the measuring stand and the chromatograph.

2

Porównanie statycznej i dynamicznej metody wyznaczania czasu działania ochronnego materiałów przed kroplami iperytu siarkowego

Furtak Elwira, Bojarska Ewelina, Kisielińska-Kot Edyta, Jóźwik Kamil

Przemysł Chemiczny

|

2023

|

T. 102, nr 5

482--487

PL

Czas działania ochronnego przed kroplami iperytu siarkowego jest istotnym parametrem świadczącym o przydatności odzieży w warunkach skażenia bojowymi środkami trującymi (BST). Obecnie wykorzystywaną metodą do tego badania jest statyczna metoda kolorymetryczna, w której wykorzystuje się watę wskaźnikową. W Wojskowym Instytucie Chemii i Radiometrii utworzono nowoczesne stanowisko pozwalające na badanie materiałów barierowych metodą dynamiczną. Metoda ta pozwala na uzyskanie większej dokładności oraz określenie ilości iperytu przenikającego przez próbkę.

EN

Drops of sulfur mustard were applied on the exterior of 3 types of protective materials and the time after which this agent permeate through the fabric was detd. The static method using UV-Vis and the dynamic method using GC were used to det. the breakthrough time of the material. A test stand for testing using the dynamic method was designed and built. Dynamic method was more accurate and gave less scatter of results.

3

Wybrane sposoby odkażania związków chemicznych objętych Konwencją o zakazie broni chemicznej

Sura Paweł, Popiel Stanisław

Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej

|

2023

|

Vol. 72, nr 2

113--130

PL

Odkażanie to całokształt procesów fizykochemicznych prowadzących do całkowitej neutralizacji lub osłabienia właściwości toksycznych substancji trujących. w literaturze wskazywanych jest wiele sposobów prowadzenia likwidacji skażeń, w tym także coraz więcej przez zastosowanie nowatorskich metod. Dotychczas znane i wykorzystywane odkażalniki zostały szczegółowo przebadane z punktu widzenia ich oddziaływania z bojowymi środkami trującymi (BST), zwłaszcza w celu zbadania kinetyki i identyfikacji powstających produktów reakcji. Jednak wraz z rozszerzeniem Konwencji o zakazie broni chemicznej o nowe substancje, czyli związki serii „a” (tzw. nowiczoki), zweryfikowaniu podlega ich oddziaływanie z dostępnymi odkażalnikami. Z drugiej strony, równie ważnej, nowe substancje znajdują zastosowania odkażające, dlatego też kluczowe wydaje się ich kompleksowe przebadanie w zakresie oddziaływania na substancje toksyczne. w tej pracy dokonano przeglądu wybranych sposobów odkażania bojowych środków trujących, podając przy tym eksperymentalne wyniki przeprowadzonych badań. Główny wysiłek skupiono na omówieniu najważniejszych znanych dotychczas substancjach odkażających, a ponadto zwrócono uwagę na nowe sposoby odkażania, które nie zostały jeszcze wprowadzone do powszechnego użycia, a jedynie dokonano laboratoryjnego sprawdzenia możliwości ich zastosowania jako odkażalnika.

EN

Decontamination is the overall physicochemical process leading to completely neutralizing or weakening the toxic properties of poisonous substances. in the literature, there are many ways to eliminate contamination, including more through innovative methods. The decontamination agents known and used so far have been thoroughly tested in terms of interaction with chemical warfare agents (CWA), especially relating to kinetics and the resulting reaction products. However, with the extension of the Chemical weapons Convention to new substances, i.e., compounds of the “a” series, the so-called novichoks, their interaction with available decontamination agents is a subject to verification. on the other hand, equally important, new substances find decontaminating applications; therefore, it seems crucial to test them comprehensively regarding their impact on toxic substances. in this paper, selected methods of decontamination of chemical warfare agents are reviewed, together with the experimental results of the conducted research. The main effort was focused on discussing the most essential decontamination agents known so far. also, attention was paid to new methods of decontamination that have not yet been introduced to common use but only tested in the laboratory for the possibility of use as a decontamination agent.

4

Nowiczoki i karbaminiany : nowe związki chemiczne wprowadzone do Konwencji o zakazie broni chemicznej

Wojtalewicz Bartosz, Popiel Stanisław

Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej

|

2023

|

Vol. 72, nr 2

97--112

PL

Artykuł przedstawia charakterystykę nowych bojowych środków trujących o działaniu paralityczno-drgawkowym dodanych w 2019 roku do Wykazu 1 Konwencji o zakazie broni chemicznej - nowiczoków i karbaminianów. Opisano struktury chemiczne obu grup związków, a także przypadki ich wykorzystania oraz regulacje Organizacji ds. Zakazu Broni Chemicznej w zakresie tych związków. Określono również sposoby ich identyfikacji laboratoryjnej oraz służące do tego stacjonarne i mobilne przyrządy analityczne.

EN

This article presents a description of the modern nerve agents - Novichoks and carbamates - added to the Chemical Weapons Convention Schedules in 2019. The chemical structures of both groups of compounds are described, as well as their use cases and the regulations of the Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons on these compounds. Also, the ways of laboratory identification of the described compounds are presented, as well as the stationary and mobile analytical instruments used for this purpose.

5

Attacks on passenger aircrafts with the use of chemical warfare agents. Typology of the perpetrators

Kucharek Daniel

Rocznik Bezpieczeństwa Morskiego

|

2022

|

XVI

1--15

EN

The following article builds on two interconnected objectives. The first is to develop a more detailed description of the perpetrators of the attacks on passenger aircrafts with the use of chemical warfare agents as well as analyze the psychological and social conditions conducive to such use. The analysis itself has been carried out based on the cases of non-military use of chemical warfare agents by individuals and non-state agencies recorded in the past. The second objective is to attempt to create an ideological and psychological model of a typical perpetrator of an attack, based on the analysis of their motivation and ideology, which is investigated as a psychological aspect by referring it to the Nietzschean concept of ressentiment.

6

Kontrowersje wokół broni chemicznej zatopionej w Morzu Bałtyckim

Krzysztof Świder

Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej

|

2022

|

Vol. 71, nr 3

129--143

PL

Celem artykułu jest dyskusja i próby analizy zagadnienia dotyczącego broni chemicznej zawierającej bojowe środki trujące (BŚT) i amunicji konwencjonalnej z toksycznymi związkami chemicznymi, które stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa ekologicznego wód Morza Bałtyckiego. Substancje te zostały zatopione w Morzu Bałtyckim i są realnym problemem, dlatego należy poddać ocenie i spróbować przynajmniej teoretycznie określić stopień zagrożenia dla środowiska morskiego i zdrowia ludzi. Prace nad oceną stanu ryzyka ekologicznego są przedmiotem działań w ramach projektu flagowego należącego do strategii regionu Morza Bałtyckiego, w którym wiodącą rolę odgrywa Komisja Ochrony Środowiska Morskiego Bałtyku (HELCOM) oraz Państwowy Monitoring Środowiska (PMŚ) realizujący zadania Głównego Inspektora Ochrony Środowiska jako przedstawiciela rządowego centralnego urzędu ochrony środowiska.

EN

The purpose of this study is to discuss and attempt to analyse the issue of chemical weapons containing chemical warfare agents (CWA) and conventional ammunition containing toxic chemicals that pose a threat to the ecological safety of the Baltic sea waters. These substances have been dumped in the Baltic sea and they are a real problem, therefore, it is necessary to assess and try to determine, at least theoretically, the degree of risk to the marine environment and human health. Work on determining the ecological risk assessment is the subject of activities under the flagship project under the strategy of the Baltic sea region, in which the Baltic sea Environment Protection Commission (HELCOM) and the State Environmental Monitoring (SEM) play a leading role, performing the tasks of the Chief Inspector of Environmental Protection as a government representative of the central office for environmental protection.

7

Badania lotności i dyfuzji par substancji chemicznych o niskiej lotności w powietrzu

Kuligowska Monika

Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej

|

2021

|

Vol. 70, nr 3

111--134

PL

Wyniki pracy pomagają zrozumieć zjawisko lotności i dyfuzji jednowymiarowej substancji toksycznych o lotności w zakresie od 500 do ok. 1100 mg/m³ w odniesieniu do bojowych środków trujących. Celem pracy było wstępne zbadanie szybkości dyfuzji mało lotnych substancji w warunkach laboratoryjnych, przy możliwie najlepszym odwzorowaniu warunków rzeczywistych. Otrzymane wyniki pozwoliły na ocenę występowania potencjalnego skażenia takimi substancjami na wysokości do 150 cm od źródła emisji. W tym celu zbudowano aparaturę pozwalającą na pobieranie próbek gazowych z różnych odległości od źródła emisji badanej substancji. Do eksperymentów wykorzystano nietoksyczne imitatory iperytu siarkowego mające zbliżone lotności: dodekan, glutaran dimetylu, bursztynian dietylu i eter dibenzylu. Dla każdej z tych substancji wyznaczono stężenie pary nasyconej oraz oszacowano czas osiągnięcia równowagi ciecz‒para w różnych konfiguracjach aparatury badawczej. Analizy stężeń badanych substancji w powietrzu przeprowadzono za pomocą chromatografu gazowego sprzężonego z detektorem emisji atomowej.

EN

The results of the work give an overview of the phenomenon of volatility and one-dimensional diffusion of toxic substances with a volatility range from 500 to approx. 1100 mg/m³, in relation to chemical warfare agents. The purpose of this work was to initially investigate the diffusion rate of lowvolatile substances in laboratory conditions, with the best possible representation of real conditions. The obtained results allowed us to assess potential contamination with such substances at a height of up to 150 cm from the surface of the emission source. For this reason, there was built an apparatus for taking gaseous samples at various distances from the emission source of the tested substance. Nontoxic sulfur mustard imitators of similar volatility were used for the experiments: dodecane, dimethyl glutarate, diethyl succinat, and dibenzyl ether. For each of these substances, the concentration of saturated vapour was determined and the time to achieve the liquid-vapour equilibrium in various configurations of research equipment was estimated. The analyses of the concentrations of the tested substances in the air were carried out using a gas chromatograph coupled with an atomic emission detector. The studies have shown that substances with low volatility can quickly rise to high altitudes.

8

Metody generacji par iperytu siarkowego

Wiktorko Michał, Wertejuk Katarzyna, Kuźnia Ewelina, Kot Piotr

Przemysł Chemiczny

|

2020

|

T. 99, nr 12

1708--1711

PL

Metodyka generacji par bojowych środków trujących o kontrolowanych stężeniach powstała w wyniku zapotrzebowania polskich sił zbrojnych na sprawdzanie poprawności działania automatycznych sygnalizatorów skażeń chemicznych. Porównano metody generacji par bojowych środków trujących, które były opracowywane na przestrzeni ostatnich lat w laboratorium Wojskowego Instytutu Chemii i Radiometrii. Przedstawiono przegląd metod generacji par bojowych środków trujących z grupy środków parzących na przykładzie iperytu siarkowego. Omówiono trzy metody generacji par iperytu siarkowego za pomocą kapilary, przy użyciu roztworów węglowodorów alifatycznych oraz z zastosowaniem metalowego naczynia generacyjnego. Dokonano analizy każdej z tych metod pod kątem stabilności generacji par iperytu siarkowego.

EN

Methods for generation of chem. warfare agents vapors were compared. In particular, methods for S mustard vapor generation by using a capillary tube, by using aliph. hydrocarbon solns. and by using a metal generating vessel were presented. The methods were tested for the stability of sulfur mustard vapor concn.

9

Broń chemiczna w XX i XXI wieku. Cz. 1, Bojowe środki trujące do czasów odkrycia środków fosforoorganicznych

Kloske Marcin, Witkiewicz Zygfryd

Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej

|

2019

|

Vol. 68, nr 3

95--118

PL

Publikacja zawiera syntezę wiedzy o broni chemicznej i jej stosowaniu podczas I wojny światowej oraz w okresie po tej wojnie, do czasu odkrycia substancji o działaniu paralityczno-drgawkowym. Opisane są bojowe środki chemiczne (BST), które w tym okresie były odkryte, produkowane i użyte na polu walki. Są one określane jako BST pierwszej i drugiej generacji.

EN

The publication contains a synthesis of knowledge about chemical weapon and its use during the First World War and in the period after that war, until the nerve agent discovery. It describes chemical warfare agents (CWAs) that were discovered, produced, and used on the battlefield at that time. They are referred to as the first and second CWAs generation.

10

Determining hotspots of sonar targets related to chemical munitions dumped in Bornholm Deep and Gotland Deep using GIS

Majcher J., Grabowski M., Bełdowski J.

Hydroacoustics

|

2017

|

Vol. 20

121--128

EN

According to the Helsinki Commission report from 1994 around 15000 tonnes of chemical warfare agents were dumped to the Baltic Sea after World War II as part of the demilitarization process of the former Nazi Germany. Continuing corrosion of metal encasements makes the dumped munitions a ticking time-bomb, which could potentially harm the whole Baltic Basin. The presented work addresses important aspects for a proper evaluation of the threat; side scan sonar survey data storage and analysis of a spatial distribution of the sonar targets potentially related to chemical weapons. The chosen software environment was GIS oriented. ESRI ArcGIS built-in tools were used to determine the hotspots of the targets on the official post-war munitions dumping sites; Gotland Deep and Bornholm Deep. The automation process of mapping in GIS was also proposed. Therefore, a holistic approach for digital mapping of the sonar targets related to dumped munitions was created.

11

Detektory do wykrywania bojowych środków trujących wykorzystujące technikę spektrometrii ruchliwości jonów

Wertejuk K., Wiktorko M.

Przemysł Chemiczny

|

2016

|

T. 95, nr 5

985--988

PL

Dokonano przeglądu detektorów używanych w wojsku polskim, służących do wykrywania bojowych środków trujących, wykorzystujących spektrometrię ruchliwości jonów (IMS). Opisano urządzenia ChemPro100, RAID M-100, GID-3, LCD-3, CAM-2 i PRS-1W. Przedstawiono wymagania stawiane detektorom do wykrywania bojowych środków trujących (BST). Zestawiono główne parametry pracy detektorów.

EN

A review, with 26 refs., of 6 warfare chem. agent detectors used in Polish army and based on ion mobility spectrometry. Tech. parameters and detector requirements were given.

12

Zastosowanie membran półprzepuszczalnych w analizatorach gazowych z detekcją opartą na różnicowej spektrometrii ruchliwości jonów

Zalewska A., Ceremuga M., Maziejuk M., Buczkowska A., Sikora T.

Przemysł Chemiczny

|

2014

|

T. 93, nr 4

464-467

PL

Przeprowadzono badania nad wykrywaniem bojowych środków trujących (BST) metodą spektrometrii ruchliwości jonów (DMS). Zaobserwowano znaczący, często niekorzystny, wpływ obecności pary wodnej w analizowanym strumieniu gazowym na wynik detekcji, w związku z czym wprowadzono membranowy układ pomiarowy. Podstawowym zadaniem membrany półprzepuszczalnej jest zatrzymanie pary wodnej w analizowanym powietrzu, a przepuszczenie pożądanych substancji. Przetestowano polidimetylosiloksan (PDMS), polieteroamid (PEBAX) i poli(glikol etylenowy) (PEOX).

EN

Polydimethylsiloxane, polyetheramide and poly(ethylene glycol) were deposited from their solutions on a polymer film by dip-coating to produce semipermeable membranes used then for pretreatment of mustard gas and somancontg. wet air before detn. of the warfare agents by differential ion-mobility spectrometry. The polydimethylsiloxane and polyetheramide-coated membranes (5%) showed the best barrier properties against H₂O.

13

Mobilny system do odkażania materiałów barierowych i sprzętu skażonych iperytem siarkowym

Harmata W., Kłosowicz S. J., Chałupczak M., Pępczyńska M., Pirszel J.

Przemysł Chemiczny

|

2014

|

T. 93, nr 4

468-471

PL

Podano informacje na temat likwidacji skażeń chemicznych (iperyt siarkowy) za pomocą gazowego nadtlenku wodoru.

EN

Use of gaseous H₂O₂ for decomp. of sulfur mustard was discussed (12 refs).

14

Bojowe środki trujące w Morzu Bałtyckim

Filipek B., Olszański R., Harmata W., Siermontowski P.

Polish Hyperbaric Research

|

2014

|

nr 1(46)

83--92

PL

Zatapianie niemieckich bojowych środków trujących (BST), głównie iperytu siarkowego odbywało się głównie w latach 1946–1947. Zatopiono wówczas około 300 tys. BST ton głównie w Morzu Bałtyckim. Z uwagi na niebezpieczny i bardzo kosztowny proces wydobywania i zobojętniania BST, jedynym możliwym postępowaniem pozostaje ich monitorowanie w Bałtyku. Od czasu do czasu dochodzi do oparzeń iperytem siarkowym rybaków, wczasowiczów czy nurków.

EN

The practice of sinking German chemical warfare agents (CWA), mainly sulphur mustard, was implemented in the years 1946-1947. At that time nearly 300 thousand tonnes of CWA were deposited, mostly in the Baltic Sea. Due to the dangerous and costly process of CWA recovery and neutralisation, the only possible manner of proceeding consists in their close monitoring. Still, there are occasional reports on sulphur mustard burns of fishermen, holidaymakers or divers.

15

Skażenia chemiczne : typologia zagrożeń

Solarz J.

Zeszyty Naukowe AON

|

2013

|

nr 4(93)

310-325

EN

Risk of contamination is a problem well known for many years. Its apogee coincided with the Cold War, in which weapons of mass destruction, which is the main source of potential contamination, remained constantly in the spotlight. Today, despite the threat of use of chemical weapons, nuclear or biological weapons is negligible, the problem of contamination still exists. This is particularly evident in the case of chemical agents, which in some cases can lead to major emergencies. In addition, due to the quite different characteristics of individual agents , the type of emerging risks, generated by the contamination may be very different. This means that for a correct assessment of possible contamination risks we have to get to know the type and nature of all agents, being a potential factor in the formation of contamination. This article is an attempt to present the essence and nature of the risks generated by chemical agents, both those warfare, as well as other commonly used in the national economy. For a better problem understanding, the most possible threats have been discussed, pointing to the real danger that pose. Additionally presented the essence of the contamination, identification of respective risks and their basic typologies.

16

O organizacji i działalności Działu Chemicznego Instytutu Gazowego (1922-1939) w Warszawie

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2012

|

R. 57, nr 2

111--129

EN

The Institute for Research of Chemical Weapons was created in December 1922 in Warsaw. It was subordinate to the Department of Weaponry of the Ministry of Military Affairs. Its statutory task was to conduct scientific and experimental research in the field of inventions and technical amelioration regarding anti-gas defense and production of chemical war resources. The organizer and head of the Institute until December 31, 1931 had been Lt.Col. Eng. Z. Wojnicz-Sianożęcki (1880-1940). The leading unit of the Institute was the Division of Offensive Resources (synthesis of chemical compounds) composed of research laboratories and small scale manufacturing section. At the beginning the unit conducted reconstructive work consisting in synthesis of chemical war resources of World War I, but also modifications of certain known methods of production and improvements eligible for a patent. In mid-1925 the institute’s manager won over to it two chemists: Dr. E. Gryszkiewicz-Trochimowski, a chemist, who gave up academic career at Kiev University, and I. Rabcewicz-Zubkowski, former professor of Petersburg University. E. Gryszkiewicz-Trochimowski started research in search of new compounds in the group of arsenic organic compounds. He developed original methods of synthesis and obtained a number of new arsenic organic compounds and arsenic organic compounds with fluoride of highly toxic effect. In 1933, E. Gryszkiewicz-Trochimowski worked out an original method of synthesis of phosgene oxime, which enabled its production in technical circumstances and its beginning as a new chemical war weapon. Phosgene oxime was produced in Poland under the codename TSD. After World War II, marked as CX, it found its place in arsenals of many countries. I. Rabcewicz-Zubkowski made a synthesis and studied 35 new halogen compounds and dihalogen derivatives of keto cyanide and aromatic-aliphatic keto rhodanates, as well as halogen derivatives of methyl-tetraliloketones. In the 30-s, E. Gryszkiewicz-Trochimowski with his colleagues A. Sporzyński and J. Wnuk developed a new method of synthesis of fluoroorganic compounds, which was kept secret. F/O A. Sporzyński, who served in the air force in Great Britain during World War II, passed on his research results to Cambridge University professor H. McCombie. H. McCombie submitted the classified method of fluorination of aliphatic compounds as his own and patented it (British Secret Patent). Division of Chemical Resources conducted also research on the synthesis of resources destroying durable poisons.

17

Oddziaływanie bojowych środków trujących na rośliny wyższe w teście Phytotoxkit

Kalinowski R., Chrzanowska E., Brytan M.

Inżynieria i Ochrona Środowiska

|

2011

|

T. 14, nr 3

245-255

PL

Związki fosforoorganiczne stanowią jedną z najbardziej rozpowszechnionych grup substancji występujących w otoczeniu człowieka. Wśród nich wyróżnia się grupę wysokotoksycznych estrów kwasów fosforowych o znaczeniu militarnym, tzw. bojowych środków trujących (BST). Z szacunków dokonanych w oparciu o scenariusze użycia BST wynika, że stężenia tych związków w środowisku glebowym mogą (bezpośrednio po zastosowaniu) osiągać wartości rzędu kilkuset mg/kg s.m. gleby. W pracy oceniono toksyczność wybranych fosforoorganicznych BST w stosunku do glebowych roślin wyższych: Sorghum saccharatum, Lepidium sativum i Sinapis alba. Badane związki nie wpłynęły znacząco na proces kiełkowania bioindykatorów. Wartości EC50-3d były wyższe niż 200 mg/kg s.m. gleby. Najwyższą toksyczność w stosunku do wczesnego wzrostu roślin (przyrost korzenia i łodygi) wykazywał związek VX i sarin, najniższą soman. Spośród badanych roślin najwyższą wrażliwość na działanie związków fosforoorganicznych wykazywało Sorghum saccharatum. Stężenia somanu, sarinu i VX, wynoszące 12,5 mg/kg s.m. gleby, powodowały stymulację przyrostu łodygi u Lepidium sativum. Podobny efekt zaobserwowano w przypadku związku VX i sarinu w stosunku do przyrostu korzenia u Sinapis alba. Zaobserwowano wyraźną stymulację wytwarzania chlorofilu przez Sorghum saccharatum w obecności sarinu i VX. Dla większości związków i roślin zaobserwowano przy niskich stężeniach zwiększoną zawartość chlorofili a i b. Najwyższe przebadane stężenia (200 i 100 mg/kg s.m. gleby) z reguły wywoływały efekt odwrotny.

EN

Organophosphates are one of the most common group of substances occurring in the human environment. One of groups of these compounds are highly toxic esters of phosphoric acids, that are in the field of military interest so called Chemical Warfare Agents (CWA). Based on possible use scenarios concentrations of these substances may reach hundreds of milligrams per kilogram of soil. This paper presents results of ecotoxicological assessment of selected organophosphate chemical warfare agents towards higher terrestrial plants: Sorghum saccharatum, Lepidium sativum and Sinapis alba. Tested chemicals did not influence significantly the germination of bioindicators' seeds. EC50-3d values were higher than 200 mg/kg d.w. soil. The highest toxicity toward early growth of plants (measured as root and stem elongation inhibition) was observed in VX and sarin treatment, the lowest in soman treatment. Sorghum saccharatum seems to be more sensitive to organophosphate influence than Lepidium sativum and Sinapis alba. All three tested substances in concentration of 12.5 mg/kg d.w. soil caused stimulation of stem elongation in Lepidium sativum. Similar effect was observed in VX and sarin influence on Sinapis alba root elongation. It was stated that high stimulation of chlorophyll synthesis in Sorghum saccharatum occurred after sarin and VX treatment. Most of tested organophospahtes induced at low concentrations stimulation of chlorophyll a and b production in all plants. The highest tested amount of chemical warfare agents usually caused opposite effect.

18

Ocena fitotoksyczności wybranych bojowych środków trujących w stosunku do jednokomórkowych zielenic

Chrzanowska E., Kalinowski R., Brytan M

Inżynieria i Ochrona Środowiska

|

2011

|

T. 14, nr 2

175-180

PL

Następstwem rozwoju cywilizacyjnego jest pojawienie się związków toksycznych w środowisku naturalnym człowieka. Obecność coraz większej ilości substancji szkodliwych w naszym otoczeniu początkowo wynikała z niezamierzonego uwalniania ubocznych produktów bądź odpadów procesów technologicznych. Kolejne pojawiające się w środowisku toksyny były efektem walki ze szkodnikami, a część z nich, wykazująca najwyższą toksyczność, została użyta w celach militarnych. Badania przeprowadzone w niniejszej pracy miały na celu ocenę wpływu wybranych fosforoorganicznych bojowych środków trujących na wzrost jednokomórkowych glonów Chlorella vulgaris i Desmodesmus armatus. Najniższą toksyczność w stosunku do glonów wykazywał VX, dla którego wartość IC50-72h wynosiła 41,2 mg/l dla Desmodesmus armatus oraz 39,6 mg/l dla Chlorella vulgaris. Wartość IC50-72h w przypadku somanu była dwukrotnie niższa i wynosiła 19,5 mg/l dla Desmodesmus armatus i 7,9 mg/l dla Chlorella vulgaris. Największą toksyczność w stosunku do glonów wykazywał sarin (IC50-72h 10,6 mg/l oraz 13,6 mg/l odpowiednio dla Desmodesmus armatus i Chlorella vulgaris). Wartości NOEC-72h w przypadku VX wynosiły 3,2 i 6,3 mg/l odpowiednio dla Desmodesmus armatus i Chlorella vulgaris. W przypadku sarinu i somanu wartości NOEC-72h były niższe niż 3,2 mg/l dla obu gatunków glonów.

EN

The consequence of civilization development is the emergence of toxic compounds in the environment. The presence of an increasing number of harmful substances in our environment, initially stemmed from the accidental release of waste by-products or processes. Another emerging toxins in the environment were the result of pesticides, and some of them, showing the highest toxicity, was used for military purposes. The aim of this paper is to evaluate the effect of selected organophosphorus warfare agents on the growth of unicellular algae Chlorella vulgaris and Desmodesmus armatus. The lowest toxicity to algae showed VX, for which the IC50-72h was 41.2 mg/L for Desmodesmus armatus and 39.6 mg/L for Chlorella vulgaris. The IC50-72h in the case of soman was twice lower at 19.5 mg/L for Desmodesmus armatus and 7.9 mg/L for Chlorella vulgaris. The highest toxicity to algae had sarin (IC50-72h 10.6 mg/L and 13.6 mg/L respectively for Desmodesmus armatus and Chlorella vulgaris). 72h-NOEC values in the case of VX were 3.2 mg/L, 6.3 mg/L, respectively Desmodesmus armatus and Chlorella vulgaris. In the case of sarin and soman-72h NOEC values were lower than 3.2 mg/L for both species of algae. Our results indicate a diverse toxicity of organophosphorus warfare agents on green algae. Sarin as an unstable substance in soil (half-life < 24 h) proved to be the most toxic in aquatic environment. The compound VX which is potentially the greatest threat (even 170 times lower lethal dose in case of poisoning transdermal) of all test substances showed the lowest phytotoxicity in the growth test. Green algae of the genus Chlorella organisms seem to be more vulnerable to the harmful effects of organophosphorus compounds than type Desmodesmus.

19

Enzymy jako katalizatory rozkładu bojowych środków trujących

Popiel S., Nawała J., Sankowska M., Witkiewicz Z., Bernat P.

Przemysł Chemiczny

|

2010

|

T. 89, nr 10

1361-1368

20

Zastosowanie połączenia mikroekstrakcji do fazy stacjonarnej i chromatografii gazowej do oceny zanieczyszczenia środowiska bojowymi środkami chemicznymi

Wasilewska M., Banel A., Zygmunt B., Namieśnik J.

Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów

|

2010

|

Vol. 44 nr 3

73-83

PL

Chromatografia gazowa to niezastąpione narzędzie do oznaczania lotnych zanieczyszczeń w próbkach środowiskowych. Najczęściej wymaga ona jednak wprowadzenia etapu przygotowania próbek. Wygodnym sposobem jest mikroekstrakcja analitów do fazy stacjonarnej. Anality mogą być ekstrahowane z gazu lub cieczy lub też z fazy nadpowierzchniowej cieczy lub ciała stałego do włókna pokrytego sorbentem. Desorpcja analitów następuje w dozowniku chromatografu gazowego, Połączenie tych dwóch technik pozwala oznaczyć lotne bojowe środki chemiczne na poziomie śladów zarówno w wodzie, glebie jak również w powietrzu.

EN

Gas chromatography is an irreplaceable tool for determining volatile contaminants in environmental samples. However, in majority of cases it requires a sample preparation phase, Microextraction of analytes to solid phase seems to be a comfortable alternative. Analytes can be extracted from gas or liquid or from the headspace above the liquids and solids to sorbent coated fibres. Analytes desorption takes place in the gas chromatograph injector. A combination of these two techniques allows determining volatile chemical warfare agents even in trace quantities in water, soil and in the air.