Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Zmiany szaty roślinnej na przełomie interglacjału eemskiego i wczesnego vistulianu na stanowisku Srebrna (Polska Centralna)

Sieradz Dominika, Rychel Joanna

Przegląd Geologiczny

|

2023

|

Vol. 71, nr 10

523--526

EN

The paper describes a new profile of lake-bog sediments at the Srebrna site in central Poland. Palynological analysis of deposits confirmed their Eemian Interglacial to Early Vistulian age. Based on palynological data the authors made a reconstruction of climate and vegetation changes from the middle Eemian Interglacial to the beginning of the Early Vistulian.

2

Siarka i jej główne minerały w iłch poznańskich (górny neogen) oraz ich wpływ na barwę osadu

Klęsk Jakub

Przegląd Geologiczny

|

2023

|

Vol. 71, nr 5

249--254

3

Diurnal water temperature dynamics in lowland rivers: A case study from Central Poland

Łaszewski M. A.

Journal of Water and Land Development

|

2018

|

no. 36

89--97

EN

The paper examines spatial and seasonal variations in diurnal water temperature dynamics in lowland rivers. Temperature data was obtained from digital temperature loggers located in nine sites across the Mazovian Lowland during the hydrological year 2016. On the basis of measurement data, mean, maximum, and minimum daily ranges were calculated in the monthly timescale, as well as the timing of extreme temperatures during the day. The results indicate that water temperature dynamics of lowland rivers have a clear seasonal pattern, with the highest variations of temperature in May and June and the lowest in January. Statistically significant differences were found in the daily temperature range between groups of the investigated sites; a higher diurnal temperature range was observed in sites draining a smaller catchment area, while larger rivers were generally more thermally stable in the daily timescale. There was also found an effect of anthropopressure on diurnal temperature dynamics in urbanized catchments, mainly due to impoundments and sewage inflows. Maximum water temperature in the studied sites usually occurred in the morning, from 06:00 to 10:00 CEST, while minimum temperature occurred in the late afternoon, from 14:00 to 18:00 CEST. Spatially, the timing of the maximum and minimum water temperatures during the day was similar in all of the investigated sites, with no statistically significant differences. However, cluster analysis indicated that in the summer half of the year the timing of the extreme temperatures was more varied between investigated sites. The results provide new insight into short-term river thermal behaviour and they are valuable in the context of game fisheries due to the significance of daily temperature variations in fish activity and feeding.

PL

Celem pracy było określenie przestrzennego i sezonowego zróżnicowania dobowej dynamiki temperatury wody w niewielkich rzekach nizinnych. Dane pomiarowe uzyskano za pomocą cyfrowych rejestratorów temperatury wody, które zlokalizowano w dziewięciu profilach rzek Mazowsza w roku hydrologicznym 2016. Na podstawie danych pomiarowych obliczono średni, maksymalny i minimalny dobowy zakres temperatury w ujęciu miesięcznym, a także względną częstość występowania ekstremalnych wartości temperatury w poszczególnych godzinach. Wyniki wskazują, że dobowa dynamika temperatury wody odznaczała się wyraźną sezonową zmiennością; największe dobowe wahania temperatury wody były obserwowane w maju i czerwcu, natomiast najmniejsze w styczniu. Wykazano ponadto istotne statystycznie różnice zakresu dobowego temperatury wody między analizowanymi profilami; większy zakres dobowy był charakterystyczny dla profili pomiarowych zamykających zlewnie o mniejszej powierzchni, natomiast większe rzeki były na ogół bardziej stabilne termicznie. Stwierdzono również wyraźny wpływ antropopresji na dobową dynamikę temperatury wody, przede wszystkim w postaci zrzutów wody ze stawów oraz zbiorników, jak również ścieków z oczyszczalni. Temperatura minimalna występowała w przypadku badanych rzek najczęściej rano – od 06:00 do 10:00 CEST, natomiast temperatura maksymalna późnym popołudniem – od 14:00 do 18:00 CEST. Okres występowania ekstremalnych wartości temperatury wody w ciągu dnia był zbliżony; metoda aglomeracji wykazała jednak, że w półroczu letnim zaobserwowano większe zróżnicowanie czasu występowania wartości ekstremalnych, szczególnie temperatury maksymalnej. Wyniki badań wzbogacają wiedzę dotyczącą warunków termicznych wód płynących, wydają się również interesujące w kontekście wędkarstwa sportowego oraz rybactwa.

4

The Lower Kimmeridgian of the Wieluń Upland and adjoining regions in central Poland: lithostratigraphy, ammonite stratigraphy (upper Planula/Platynota to Divisum zones), palaeogeography and climate-controlled cycles

Wierzbowski A.

Volumina Jurassica

|

2017

|

Vol. 15, no 1

41--120

EN

The Early Kimmeridgian of the Wieluń Upland and adjoining regions, after the decline of sedimentation of the deep-neritic sponge megafacies (Częstochowa Sponge Limestone Fm.) and associated limestones and marls with poor benthic fauna (Pilica Fm.) during the Planula Chron, showed the subsequent development of moderately shallow-water biostromal chalky limestones with siliceous sponges and corals, replaced laterally by micritic limestones and marls (Prusicko Fm.) during the Platynota Chron and the earliest Hypse¬locyclum Chron. Towards the north and south shallow-marine carbonate platforms occurred (represented by deposits of the “oolitic” fm.), whereas towards the north-west and west deeper marine facies, represented initially by limestones with siliceous sponges (Częstochowa Sponge Limestone Fm.), and later during the Hypselocyclum Chron by bedded limestones and marls with ammonites (Burzenin Fm.) were deposited. This palaeogeographic pattern was controlled by the synsedimentary tectonics. The detailed biostratigraphical classification of the deposits studied from the Platynota to the Divisum zones, and their lithological character, enable the recognition of the primary sedimentary cyclicity by comparison with the well dated short eccentricity cycles in the coeval succession of south-eastern France. The two appendixes enclosed give the characteristics of: (1) the characteristics of the ammonite faunas especially of the families Ataxiocerati¬dae and Aulacostephanidae (where two new species are established – Balticeras samsonowiczi sp. nov., and Rasenioides glazeki sp. nov.); (2) the newly established lithostratigraphical units: the Prusicko Fm., and the Burzenin Fm., and the smaller rank units (members, beds) recognized therein.

5

Climate-driven changes to streamflow patterns in a groundwater-dominated catchment

Somorowska U.

Acta Geophysica

|

2017

|

Vol. 65, no. 4

789--798

EN

This study aims to investigate trends and regime changes in streamflow and basic factors driving these changes. The investigated area is located in central Poland and is influenced by temperate transitional climate. New insight is provided into the phenomenon of past climatedriven changes to streamflow patterns over a 65-year period (1951– 2015). The Mann–Kendall test for monotonic trends and the CUSUM test are used to determine the presence or absence of changes in climatic variables, shallow groundwater level, and streamflow. Time series are explored to detect the direction of trends and the period when the significant change occurred. Differences in climatic conditions and streamflow patterns are discussed for two sub-periods, before and after the change. Overall, the results suggest stability in precipitation, with limited evidence for change in the annual amount, but reveal a significant change in streamflow regime in the 1980s, attributed to higher temperature driving evapotranspiration and reducing shallow groundwater recharge. It is concluded that the catchment is prone to increased evapotranspiration and in effect to greatly reduced runoff.

6

Radiolarians of the uppermost Oxfordian (Hypselum Zone) of the Wieluń Upland (central Poland)

Smoleń J.

Volumina Jurassica

|

2016

|

Vol. 14, no. 1

51–-64

EN

Radiolarian assemblages from the uppermost Oxfordian (Hypselum Zone) deposits of two sections (Katarowa Góra and Bobrowniki) in the Wieluń Upland (central Poland) are studied for the first time. The overall composition of the assemblages is characterized by low taxonomic diversity, with many individuals of spherical morphotypes, with dominance of the family Williriedellidae and Gongylothoracidae, among the nassellarians. The radiolarians show features mostly of the Northern Tethyan fauna. Additionally, more cosmopolitan forms consisting of spumellarians and of cold water representatives of the family Parvicingulidae appear in the middle and upper parts of the Hypselum Zone. This change in the character of the radiolarian assemblages suggests Boreal influences into the Submediterranean basin related to activity of sea currents, which have been stimulated by climatic changes during the latest Oxfordian.

7

Ile potrzebuje : region centralny : popyt na kruszywa do betonu w budownictwie jednorodzinnym w regionie centralnym

Machniak Ł.

Surowce i Maszyny Budowlane

|

2015

|

nr 6

66-71

PL

W ostatnich latach budownictwo kubaturowe dostarcza w kraju rocznie średnio ok. 33 mln m² powierzchni użytkowej w budynkach o różnym przeznaczeniu. Zdecydowanie największym udziałem charakteryzuje się segment budownictwa jednorodzinnego, który odpowiada za ok. 37% przyrost powierzchni użytkowej. Jest jednym z ważniejszych rynków dla wielu materiałów konstrukcyjnych, budowlanych, surowców naturalnych oraz chemii budowlanej. Jak zapotrzebowanie na kruszywa do betonu będzie wyglądało w poszczególnych regionach?

8

Deformacje osadów kenozoicznych w zachodniej ścianie odkrywki Koźmin KWB „Adamów”

Stępień B.

Landform Analysis

|

2015

|

Vol. 30

29--40

PL

Deformacje osadów kenozoicznych w odsłonięciu w Koźminie znajdują się pomiędzy drugim poziomem nadkładu a poziomem eksploatacyjnym. Wśród zaburzeń wyróżniono mezostruktury o wielkości od kilkunastu do kilku metrów oraz drobne struktury deformacyjne o rozmiarach od kilku do kilkudziesięciu centymetrów. Pomiary strukturalne zostały zestawione w formie sferycznych diagramów wraz z rekonstrukcją kierunku lokalnego nacisku lądolodu. Analiza lokalnych pól naprężeń w oparciu o pomiary orientacji i wergencji struktur deformacyjnych pozwoliła wyznaczyć kierunki głównego nacisku (transportu glacitektonicznego) skierowanego z NNE–NE ku SSW–SW w przedziale azymutów 5–42°. Analizowane struktury deformacyjne związane są z nasunięciem lądolodu zlodowacenia Odry.

EN

Deformations of Cenozoic sediments in Koźmin exposure are situated between the second level of overlayer and a brown coal bench. In registered disturbances mesostructures in size from several to couple meters and fine structures in size from few to several dozen centimetres. The structural analysis was compiled in the spherical diagrams with the reconstruction of local ice flow. The examination of local stress poles on the basis of orientations and vergences measurements allowed to evaluate the main stress directions (glaciotectonic transport) from NNE–NE to SSW–SW (5–42° azimuth). Deformation structures are connected with ice-sheet of Odranian Glaciation.

9

The first Early Jurassic ammonite find in central Poland

Pieńkowski G.

Volumina Jurassica

|

2014

|

Vol. 12, no. 1

99--104

EN

Tragophylloceras cf. loscombi (Sowerby) has been found in the Kaszewy 1 borehole (central Poland), in the Upper Pliensbachian strata (Margaritatus Zone, Subnodosus Subzone), assigned to the Drzewica Formation. Hitherto, all ammonite finds in the epicontinental Lower Jurassic in Poland have been restricted to Western Pomerania (NW Poland). This find points to a wider extent of the transgressive event occurring in the late Margaritatus Zone, following widespread regression at the beginning of this zone. Rapid and pronounced sea level changes in the early Late Pliensbachian confirms the hypothesis linking these changes with glacioeustasy.

10

Petrographical analysis of Warthian fluvioglacial gravels as a tool to trace the source area – a case study from central Poland

Górska-Zabielska M., Wachecka-Kotkowska L.

Geologos

|

2014

|

Vol. 20, No. 3

183--199

EN

The petrographical features of the medium- and coarse-grained gravels (4-10 mm and 20-60 mm, respectively) of weathered and fresh (unweathered) deposits indicate, in combination with so-called indicator and statistical erratics, that two glacial lobes joined in the borderland of the Polish Lowlands and Uplands. Lower Palaeozoic limestones become less frequent in the finer gravel fraction, whereas crystalline rocks and flints become more frequent. The petrographical analysis of the coarser gravel fraction indicates that the ice sheet advanced from the NE to NNW (the Widawka lobe) and from the NE to ENE (the Rawka, Pilica and Luciąża lobes). The source areas of the gravel deposited by the Warthian ice sheet were magmatic and sedimentary areas of both the Baltic and the SE Sweden basins.

11

Preglacjalne osady rzeczne ze stanowiska Baruchowo (Kotlina Płocka)

Roman M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2010

|

nr 438

107--121

PL

Zestawiono wyniki badań geologicznych prowadzonych w odsłonięciu Baruchowo, usytuowanym w zboczu wysoczyzny morenowej obramowującej od południa Kotlinę Płocką. Szczegółowej analizie poddano bezwapienne, kwarcowe piaski i piaski ze żwirem, niezawierające materiału skandynawskiego, wypełniające kopalną dolinę wyciętą w neogeńskich iłach i odsłaniające się w dolnej części stanowiska w Baruchowie. Skład mineralny frakcji ciężkiej i charakter mineralno-petrograficzny piasków i żwirów wyraźne odróżniają je od osadów plejstocenu glacjalnego, co w powiązaniu z ich sytuacją geologiczną pozwala uznać, że są to utwory preglacjalne sensu lato. Na podstawie badań sedymentologicznych, strukturalnych i teksturalnych określono, że analizowane utwory reprezentują dwudzielną serię osadów korytowych piaskodennej rzeki roztokowej, odprowadzającej wody ku północnemu zachodowi. Górna część serii rzecznej to osady fluwioperyglacjalne, charakteryzujące się dominacją ziaren kwarcu o obróbce eolicznej. Ich akumulacja zachodziła w warunkach zimnego, suchego klimatu, bez śladów bezpośredniego wpływu lądolodu, w okresie długotrwałego rozwoju procesów eolicznych w którymś z zimnych pięter dolnego plejstocenu. Czas funkcjonowania rzeki roztokowej i depozycji serii aluwialnych mógł przypadać na schyłek kompleksu preglacjalnego (dolna część serii) po okres panowania warunków peryglacjalnych, poprzedzających transgresję lądolodu zlodowacenia narwi (strop serii), lub tylko na okres zlodowacenia narwi. Nie można też wykluczyć, że akumulacja serii rzecznej nastąpiła dopiero na początku zlodowacenia sanu, poprzedzając wkroczenie pierwszego lądolodu w obszar Kotliny Płockiej. Datowania TL piasków rzecznych z Baruchowa wykazały, że są to osady starsze od 1000 ka.

EN

The paper presents the results of geological investigations carried out at the Baruchowo exposure situated in the slope of the morainic plateau framing the Płock Basin from the south. Non-calcite quartz-dominated sand and gravelly sand were examined in detail. The deposits are devoid of Scandinavian material. They fill a palaeovalley channelled in Neogene clays and are exposed in the lower part of the Baruchowo exposure. Mineral composition of the heavy fraction and petrography of the sands and gravels clearly distinguish the series from Pleistocene glacial deposits, and together with their position in the geological section they suggest that these are preglacial deposits sensu lato. Sedimentological, structural and textural investigations indicate that this is a bipartite series of channel deposits of a sand-bed braided river flowing to the NW. The uppermost part of the river series (B1b) represents fluvioperiglacial deposits dominated by round matt quartz grains, indicative of aeolian origin. Their accumulation proceeded under cold and dry climate conditions without a direct ice sheet effect and during a long-term aeolian process at the beginning of some cold period of early Pleistocene time. The braided river system and deposition of the alluvial series may have occurred from the end of the Preglacial Complex sedimentation (lower part of the alluvial sequence) up to the stage of periglacial conditions preceding the advance of the Narevian ice sheet (upper part of the sequence), or only during the Narevian Glaciation. We cannot exclude that the accumulation of the river series took place at the beginning of the Nidanian Glaciation, preceding the first invasion of the ice sheet onto the Płock Basin. Thermoluminescence (TL) dating of river sands suggests that the sediment is older than 1000 ka.

12

Struktury glacitektoniczne w osadach plejstoceńskich kopalni węgla brunatnego Bełchatów

Bruj M., Krysiak Z.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

T. 194

7--26

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań drobnych struktur glacitektonicznych w osadach środkowego plejstocenu zachodniej części kopalni Bełchatów. Podstawową metodą badań była analiza mezostrukturalna. Większe nagromadzenia struktur glacitektonicznych są związane z obecnością stref dyslokacji w podłożu. W profilu pionowym najwięcej struktur glacitektonicznych pojawia się pod gliną górną (zlodowacenie warty) i w stropie gliny dolnej (zlodowacenie odry/warty?). Zmiana stylu deformacji na niewielkich odległościach wynika z różnic w litologii osadów i zawartości wody porowej. Konsekwencją tego jest różna podatność na odkształcenia. Wyniki analizy mezostrukturalnej wykazały, że kierunek kompresji horyzontalnej (SH) zmieniał się diachronicznie: od N–S, NE–SW (na dole profilu) przez NW–SE do W–E (w stropie). Skręcenie pola kompresji o 90° zinterpretowano jako wynik nakładania się nacisków lądolodu zlodowacenia warty (lobu Widawki) i reakcja ram tektonicznych rowu Bełchatowa na ten nacisk.

EN

The article presents results of study of small glaciotectonic structures in Middle Pleistocene deposits of the Bełchatówmine (western part). Mesostructural analysis was a basic method of study. The main cause of zonal occurrence of glaciotectonic structures was structural setting of the basement. In a vertical section, most of glaciotectonic structures appear under the upper till and at the top of the lower till. A change in deformational style at a small distance is due to lithological differences resulting from different resistance. A change in pore water pressure was also important. Results of mesostructural analysis proved that horizontal compression (SH) in a vertical section was diachronically changed: from N–S and NE–SW (at the bottom) through NW–SE (in the middle) to W–E (at the top). This gradual torsion of the compression stress field is interpreted as being a result of overlapping of glacier pressure (Saalian –Widawka lobe – W–E direction) onto the Bełchatów graben structure and its reaction.

13

Rozwój osuwiska 22S w najgłębszej części kopalni Bełchatów

Czarnecki L., Goździk J.

Przegląd Geologiczny

|

2008

|

Vol. 56, nr 2

150-157

EN

The open-cast mine at Bełchatów is one of the deepest in the Central Europe. Landslides are there the main geotechnical hazard. The principal factors causing landslides in the mine are: complicated tectonic setting in the Kleszczów Graben, high lithological variability and the considerable depth of the excavation (over 200m). Landslide 22S is one of the biggest in the mine. It is situated at the SE corner of the so-called "second-order graben", where seam exploitation reaches 280m in depth. In this corner there are a set of faults forming a step-like pattern and alluvial sandy cone splitting the brown coal seam. The result is that layers are inclined to the open-cast central axis. There is a clay layer near the bottom of the brown coal seam inclined in the same direction Analyses of these factors enabled the landslide hazard zone to be established. In September 2003 slope movement monitoring began. During the first year slow horizontal displacement was recorded (1.4-5.0mm/day). In July 2004 the tempo of the displacement doubled and one of the inclinometers was truncated at the depths ca 20m. A simulating calculation showed that in order to prevent a slide a widening of a bench ca 400m is necessary, and in consequence restrict brown coal exploitation. It was decided not to widen a bench, but to intensify the monitoring and control process. On 17.02.2005 the speed of displacement rate exceeded 30mm/day. From the experiences with earlier landslides such a value was regarded as critical. The landslide hazard zone was closed and equipment was evacuated. On 2.03.2005 the tempo displacement attained 66mm/day (the alarm value of 50mm/day was crossed). On 15.03.2005 rapid mass movement occurred and the landslide 22S was formed; more exactly it was end of first stage of its development. The volume of the landslide was estimated to be 650 000m3. Protection works were undertaken to restrain landslide progress. However an increase in the depth of an excavation may result in the possibility of a landslide, and an intensive monitoring of a displacement in the hazard zone was ordered. During the first half-year after the first stage of the landslide 22S, no displacement was recorded. In July 2005 initiation of movement and fissures formation were observed. Per analogiam to the investigations of the development of the earlier landslides in the mine, a reactivation of the landslide 22S was expected at the end of 2005. On 4.12.2005 the second stage of the landslide occurred. After two stages the landslide volume reached ca 1 million m3. Site-specific geological conditions and the great depth of the Bełchatów mine excavation result in the landslide development having some peculiar features, and an investigation of them provided important pointers for prognosis hazard of the slope instability.

14

Uwarunkowania stosowalności iłów jako izolacyjnych barier geologicznych na przykładzie iłów ze złoża w Budach Mszczonowskich

Drągowski A., Łuczak-Wilamowska B.

Przegląd Geologiczny

|

2005

|

Vol. 53, nr 8

687-690

EN

Storage is one of the most widely applied methods of neutralisation of wastes, prevailing over thermal, chemical and biological treatment. Waste disposal site must be harm-less for the natural environment and for the human’s life and health. Its sealing must be reliable. However, the recently used synthetic liners are not sufficient. Experiments showed that the proper protection of the natural environment against the interaction with wastes may be achieved by using naturally occurring grounds, or by composing artificial mineral sealing barriers. The deposits to be used a as a barrier must have specific characteristics required by the binding regulations. On the example of the clays from the pit in Budy Mszczonowskie, the paper presents the range of investigations needed to evaluate applicability of the Neogene expansive soils as the sealing barriers.

15

Przydatność nowej sondy geoelektrycznej do charakterystyki litologicznej iłów warwowych z Plecewic k. Sochaczewa

Zawrzykraj P.

Przegląd Geologiczny

|

2005

|

Vol. 53, nr 8

677--681

EN

This paper presents the results of the field research using a new, prototypical geoelectrical equip-ment, that were developed for the soil resistance (Borowczyk &Porzeżyński, 2003). These studies were carried out in Plecewice near Sochaczew, where an open pit with varved clays is situated. Lithological changeability of varved clays was determined by the author through detailed laboratory testing. Then the results of research were compared with those derived from the new geoelectrical equipment tests and were related to varve thickness qualitative and quantitative evaluation of the soils in the vertical profile with the novel method was demonstrated. Further, the geological situation of the investigated area is presented in this paper.

16

Reconstruction of environmental changes in the eemian palaeolakes on the basis of isotopic data

Mirosław-Grabowska J.

Polish Geological Institute Special Papers

|

2005

|

Vol. 16

71--76

EN

Results of oxygen and carbon isotope analyses of Eemian lacustrine sediments from two sites from central Poland are presented. The Besiekierz palaeolake is located about 25 km north of Łódź at 130 m a.s.l. The 4 m thick sediments are represented by silty sands and clayey silts, overlain by gyttja and organic silts and peat. The Studzieniec palaeolake is located near Sierpc at 112 m a.s.l. The sediments above 19 m thick of Studzieniec core were analysed. The succession contains silty sands and clayey silts on the bottom, then gyttja, organic silts and peat in the upper part. Results of pollen analysis document that the sediments from Besiekierz and Studzieniec accumulated during the final part of the Wartanian Glaciation through to the Vistulian Glaciation. Based on the results of stable isotope analyses of sediments the isotopic horizons (Is) were defined and characterized for each succession. Results of isotopic analysis correlated with pollen data enabled reconstruction of both climatic and hydrological processes such: a lake deepening and/or an influx of groundwater enriched in light isotopes (at Besiekierz - Is 3-Be; at Studzieniec - Is 3-St); a warming of climatic conditions (at Besiekierz - Is 3-8-Be; at Studzieniec - Is 3-6-St); an increase of biological activity or existence of methanogenesis (at Studzieniec - Is 7-St). The positive correlation of d18O and d13C curves is characterized for the closed system of lake.

PL

Wykonano oznaczenia składu izotopów trwałych tlenu i węgla dla osadów jeziornych, zawierających węglan wapnia, z dwóch profili: Besiekierz i Studzieniec (centralna Polska). W Besiekierzu (ok. 30 km na północ od Łodzi) pod osadami piaszczysto-gliniastymi występuje seria osadów jeziorno-bagiennych złożona z gytii, mułków organicznych i torfów. W Studzieńcu k. Sierpca (112 m n.p.m.) osady jeziorne wykształcone są: w spągu - w postaci mułków słabo węglanowych, wyżej - gytii, a w stropie - mułków organicznych i torfów. Na podstawie wyników analiz palinologicznych stwierdzono, że badane osady były akumulowane od schyłku zlodowacenia warty, przez interglacjał eemski, do początku zlodowacenia wisły. Uzyskane wyniki oznaczeń izotopowych pozwoliły na wydzielenie i scharakteryzowanie horyzontów izotopowych (Is) dla każdego profilu. Korelacja danych izotopowych i palinologicznych umożliwiła rekonstrukcję zmian klimatycznych i hydrologicznych zachodzących w okresie interglacjału eemskiego, takich jak: pogłębienie zbiornika i/lub dopływ wód bogatych w lekkie izotopy (Besiekierz - Is 3-Be, Studzieniec - Is 3-St), ocieplenie klimatu (Besiekierz - Is 3-8-Be, Studzieniec - Is 3-6-St), wzrost aktywności biologicznej lub występowanie zjawiska metanogenezy (Studzieniec - Is 7-St). Ponadto zaobserwowana współkształtność krzywych izotopowych w obu profilach jest charakterystyczna dla zamkniętych systemów jeziornych.

17

Pedicellarie ze środkowojurajskich iłów rudonośnych i ich znaczenie w strategii życiowej jeżowców

Boczarowski A.

Volumina Jurassica

|

2004

|

Vol. 2, no. 1

141-150

EN

Numerous, well-preserved globiferous and ophiocephalous pedicellariae of echinoids have been found in samples from several brickyards of Central Poland: Gnaszyn and Kawodrza (Częstochowa), Blanowice (Zawiercie), Wrzosowa. This is the first study of the uppermost Bajocian and Bathonian pedicellariae from the Ore Bearing Częstochowa Clay Formation. Four new morphotypes are described. Effectiveness of the defensive echinoid strategy is discussed; the structures observed indicate the presence of poison in some but not all spines and pedicellariae of both living and fossil species. All main morphological types of pedicellariae are compared. Morphotype I of globiferous pedicellariae and morphotype III of ophiocephalous pedicellariae are similar to those from the recent family Parechinidae. Jurassic echinoid Pelanechinus has ophiocephalous pedicellariae reminding morphotype II, as described from the Polish Bathonian.