Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Iron springs, environmental changes, accelerated weathering and cave development in quartz sandstone in the Blue Mountains, New South Wales, Australia : preliminary studies

Rowling Jill

Landform Analysis

|

2024

|

Vol. 43

3--10

EN

After a series of extreme weather events (drought, bushfires and floods), iron flocs were seen at ephemeral springs in quartz sandstone in the Blue Mountains National Park, New South Wales, Australia. Naturally burnt areas allowed better viewing of small sandstone caves. This paper discusses some of the processes operating within the quartz sandstone, leading to the attractive and unusual shapes, and how extreme weather led to the mobilisation and redeposition of iron minerals.

2

A short review of pyroducts (lava tubes)

Sawłowicz Zbigniew

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2020

|

Vol. 90, No. 4

513--534

EN

Lava tubes and caves, when accessible for man, are very common in volcanic environments and poorly known to non-specialists. This short overview presents the distribution and forms of lava tubes, their speleothems and mineralogy and modes of formation. Studies of lava caves outside of Earth currently are a topic of great interest, as they may be potential locations for some life forms and future bases in space exploration. Basic features of lava tubes are illustrated with reference to the longest lava cave in the world, Kazumura Cave, in Hawaii.

3

Record of the Pleistocene at karst sites of the Świętokrzyskie (Holy Cross) Mountains region – a review

Urban Jan, Hercman Helena, Ochman Katarzyna, Kasza Andrzej

Studia Quaternaria

|

2019

|

Vol. 36, Nr 2

87--108

EN

The objective of this paper is a review of data on reconstruction of the Pleistocene palaeogeography (environment) and stratigraphy based on studies of karst sites in the Świętokrzyskie (Holy Cross) Mountains. Although the number of known Pleistocene karst sites in this region is small, the investigations of them have played a crucial role in a research of the Pleistocene. The study of the Kozi Grzbiet site provided the first evidences for new climatostratigraphy and classification of glaciations in Poland. The explanation of genesis of cryogenic calcite crystals discovered in Chelosiowa Jama-Jaskinia Jaworznicka cave system started a new direction of palaeoenvironmental reconstructions of the last glacial period. Kadzielnia palaeontological site was one of the first Early Pleistocene fossil assemblages in karst studied in Poland, whereas Raj cave provided abundant palaeontological and archaeological material from the Last Glacial. Other sites are of less scientific importance, however some of them can be used in education and popularisation of geosciences. Small number of already studied sites does not exclude discoveries of next sites of high scientific importance.

4

Koncepcja udostępnienia dla ruchu turystycznego obiektu objętego ochroną przyrody jako przykład turystyki zrównoważonej

Kotarska Izabela, Mizera Barbara, Szczerbowska Małgorzata

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2019

|

nr 2

15--24

PL

Jaskinia Niedźwiedzia jest jedną z najdłuższych i najgłębszych jaskiń w Polsce. Obiekt objęty jest ochroną w formie rezerwatu przyrody oraz programu Natura 2000. Część jaskini została udostępniona do zwiedzania w 1983 r. W 2010 r. odkryto wejście do nowego ciągu korytarzy, których długość przekracza 1000 m. Występują w nich różnorodne formy naciekowe: stalaktyty, stalagmity, stalagnaty, żyrandole, kopuły, kaskady i draperie. Z uwagi na unikatowość odkrycia oraz jego olbrzymi potencjał turystyczny, zdecydowano się na rozpoczęcie prac, zmierzających do udostępnienia nowo odkrytej części jaskini dla ruchu turystycznego. Założeniem, przyjętym przed przystąpieniem do prac, było takie ich prowa-dzenie, aby istniejące warunki środowiskowe zachować w możliwie niezmienionym stanie. Dlatego też przedsięwzięcie rozpoczęto od szczegółowych badań, pomiarów i obserwacji dokumentujących: - miejsca i warunki zimowania nietoperzy, okresy rojenia się i ich migracji, - warunki klimatyczne oraz geomorfologiczne jaskini, - siedliska przyrodnicze oraz chronione i rzadkie gatunki roślin. Projekt trasy turystycznej powstał w nawiązaniu do uzyskanych wyników. Przedmiotem arty-kułu są, opracowane przez multidyscyplinarny zespół specjalistów, rozwiązania – zarówno techniczne, jak i organizacyjne – umożliwiające zachowanie chronionych elementów środowiska w warunkach udostępnienia nowej trasy turystycznej.

EN

The subject of the paper are technical and organizing solutions of opening the new tourist route in the valuable, protected by the Natura 2000 object: the Niedźwiedzia Cave. The cave is one of the longest and deepest caves in Poland. In 2010 the entrance into the new route of the Cave was discovered, the length of which was over 1000 m. Because of the unique features of the discovery and its huge tourist potential, the decision was made to start works aiming to make the new part of the cave available for tourists. At the beginning the assumption was made, that the priority by new route designing was maintaining existing natural conditions in realizable unchanged state. That’s why works were started from detailed researches, measurements and observations, which documented: - habitats of protected and rare species of plants and animals, - places and conditions of bats hibernation, their migrations and swarming, - climatic and geomorphological conditions of the cave. The tourist route of the cave was created on the basis of obtained research results.

5

Scientific documentation required during the exploration of caves and technical work carried out in tourist show caves ‒ examples from central Poland

Urban J., Tyc A., Kasza A., Ślusarczyk A.

Geotourism / Geoturystyka

|

2017

|

nr 1-2 (48-49)

47--60

EN

The procedure of scientific documentation of caves explored and/or arranged for touristic use is proposed and recommended in this paper. This procedure has been verifi ed on the basis of work done during the arrangement of the Underground Touristic Trail combining three caves in the Kadzielnia Park, city of Kielce, Świętokrzyskie (Holy Cross) Mountains, and Jaskinia Głęboka (Deep Cave) in the “Góra Zborów” nature reserve, Kraków–Częstochowa Upland. The objective of the cave documentation is the preservation of scientific evidence of the geological history of karst systems and the region, which are recorded in sequences of cave sediments (including their physical, petrographic and mineralogical properties, palaeontological remains and archaeological artefacts), mineralogical and isotopic composition of speleothems and specific features of cave morphology. These elements are often totally or partially destroyed (i.e. removed, changed in shape) during cave exploration and/or any technical work carried out in tourist caves. This makes it necessary to document thier scientific study, which is also required by law. The procedure of such documentation and study proposed and verified in this paper include the photographic documentation of sediments and cave morphologies, sampling of sediments, as well as their basic petrographical-palaeontological analyses, which make it possible to plan exploration, technical work and further research.

PL

Artykuł proponuje procedurę dokumentacji naukowej jaskiń, które są eksplorowane oraz przygotowywane do udostępnienia turystycznego. Procedura ta została zweryfikowana podczas prac udostępniających Podziemną Trasę Turystyczną łączącą trzy jaskinie w parku Kadzielnia w Kielcach na terenie Gór Świętokrzyskich oraz Jaskinię Głęboką w rezerwacie przyrody „Góra Zborów” na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Celem naukowej dokumentacji jaskiń jest zachowanie świadectw geologicznego rozwoju i ewolucji systemu krasowego oraz regionu, w którym system ten powstał. Świadectwa te zapisane są w sekwencjach osadów namuliskowych (w postaci ich cech fizycznych, petrograficznych oraz mineralogicznych, a także artefaktów paleontologicznych i archeologicznych), w mineralnym oraz izotopowym składzie nacieków i w morfologii jaskiniowej. Te elementy są często całkowicie lub częściowo niszczone (osady są usuwane, rzeźba ścian zmieniana) w czasie prac eksploracyjnych i/lub prac górniczo-technicznych w jaskiniach udostępnianych turystycznie. To stwarza konieczność wykonywania dokumentacji i badań naukowych, które wynikają również z przepisów prawnych. Proponowana procedura prac dokumentacyjno-badawczych obejmuje: dokumentację opisową i fotografi czną sekwencji osadów oraz rzeźby jaskini, opróbowanie osadów, a także podstawowe analizy petrograficzne i paleontologiczne, które umożliwiają właściwe planowanie oraz prowadzenie dalszych prac eksploracyjnych i górniczo-technicznych a także dalszych badań.

6

Możliwości zagospodarowania naturalnych i pogórniczych podziemi rezerwatu „Góra Miedzianka” do celów geoturystyczych

Borowiecki N., Barzycki M., Chudzik W.

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

|

2017

|

nr 7

8--17

PL

Dla turystów, którzy interesują się górnictwem, geologią i archeologią, jednym z ciekawszych regionów Polski są Góry Świętokrzyskie. W przeszłości intensywną, podziemną eksploatację kruszców prowadzono m.in. w oddalonej o ok. 10 km od Chęcin górze Miedzianka. Obecnie na jej stokach można znaleźć ślady dawnego górnictwa kruszcowego. Niektóre z nich, w postaci sztolni i korytarzy, po odpowiednim zagospodarowaniu i przystosowaniu do ruchu turystycznego mogą stanowić ciekawą propozycję dla osób odwiedzających województwo świętokrzyskie.

EN

“Miedzianka Mountain” reserve in Chęciny municipality includes, among others, a hill having the same name, where copper ore and silver was extracted in the past on an industrial scale. As a result, a number of excavations connected with natural caves were formed and they have never been made available to visitors before. The types of ore concentrations in the deposit were mined at various stages of its exploitation, dating back to the second half of the 15th century. Two important mining drifts are described in the article: “Zofia” and “Teresa”, the qualities of which justify the purpose of making them available for tourists. It has been emphasized that adaptation of the caves and underground post-mining excavations for visitors and tourists is the right way to protect them effectively and to use them for touristic purposes.

7

Podziemne obiekty geoturystyczne na terenie Polski

Zagożdżon P. P., Zagożdżon K. D.

Hereditas Minariorum

|

2016

|

Vol. 3

267--279

PL

W opracowaniu zestawiono wybrane informacje dotyczące podziemnych obiektów turystycznych w Polsce, które mogą być traktowane jako atrakcje geoturystyczne. Wskazano obiekty naturalne (jaskinie – około 20), większą uwagę zwrócono na obiekty antropogeniczne: pogórnicze (18) i związane z działalnością wojskową (6). Z geoturystycznego punktu widzenia obiekty antropogeniczne umożliwiają poznanie budowy górotworu w bardzo zróżnicowanych geologicznie obszarach, gdzie prowadzono eksploatację tak różnorodnych surowców mineralnych, jak węgiel kamienny, sól kamienna, fluoryt, rudy Au, Ag, Pb, As, Cu, Fe, Ni i Sn oraz surowce skalne, takie jak krzemienie, kreda i piaskowce szklarskie. Ponadto dokumentują one 6,5 tys. lat historii górnictwa na terenie Polski. Obiekty te są rozmieszczone bardzo nierównomiernie. Ich znaczne skupiska znajdują się na Dolnym Śląsku oraz w rejonie śląsko-krakowskim, mniejsze – w Tatrach i na Kielecczyźnie, odosobnione obiekty zlokalizowane są w centralnej i wschodniej Polsce. Zwrócono uwagę na perspektywy i potrzebę udostępniania nowych obiektów tego rodzaju oraz na konieczność uregulowania formalnych wymogów odnośnie funkcjonowania takich tras.

EN

This paper summarizes selected information regarding underground tourist facilities in Poland which may be regarded as geotourist attractions. The article discusses the natural objects (about 20 caves) but more attention has been paid to the anthropogenic objects: post-mining (18) and those associated with military activity (6). From the geotourist point of view such anthropogenic facilities allow insights into the structure of the rock mass in areas of very diverse geology. They lead to the exploitation of such a variety of minerals like coal, rock salt, fluorite, as well as Au, Ag, Pb, As, Cu, Fe, Ni and Sn ores and rock materials, such as flint, chalk and sandstone for glass production. Moreover they document 6.5 thousand year history of mining on the territory of Poland. The distribution of these objects is very uneven. Significant groups are located in Lower Silesia and in the Silesia-Cracow region; smaller ones are in the Tatra Mountains and in the region of Kielce, while isolated objects are located in central and eastern Poland. Attention was paid to the perspectives and the need to create new objects of this kind and the need to regulate the formal requirements for the operation of such facilities.

8

New isotopic data on karst development in the northern Kraków-Wieluń Upland (southern Poland)

Hercman H., Gąiorowski M., Sujka G.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2016

|

Vol. 86, No. 4

429--436

EN

The Kraków-Wieluñ Upland is one of the major palaeokarst regions in Poland. However, the stages of karst development in this area are neither well documented nor reconstructed. A series of samples from a new location in the vicinity of Raciszyn was analysed. On the basis of the results of U-series dating, four phases of speleothem deposition were distinguished: (1) older than 600 ka, (2) from more than 600 ka to 290 ka, (3) around 150 ka, and the youngest (4), younger than 3 ka. On the basis of all geochronological data from the region, eight stages of karst development were described. The structure of the oldest speleothems indicates even more stages of deposition and erosion that cannot be recognized using the 230Th/234U dating method. These results indicate that the initial creation of empty spaces in the limestone took place in pre-Pleistocene time. After 600 ka ago, climatic conditions were stable for more than 300 ka, allowing the continuous deposition of speleothems. Several episodes of erosion, deposition of clastic sediments and speleothem growth during the Middle and Early Pleistocene were described. This variability of the sedimentation regime clearly reflects climate changes during that period.

9

Polska w projekcie World Karst Aquifer Mapping Project (WOKAM)

Różkowski J., Grabala D., Polonius A.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 10/2

1042--1046

EN

The article presents World Karst Aquifer Mapping Project (WOKAM). The goal of this project, implemented in 2012– 2015, is to establish the first karst aquifer world map, presenting karst aquifers, most important water intakes, karst springs and caves. Selection criteria of the karstic objects were discussed in the paper. Database, created on their basis covering the area of Poland, includes: 17 water intakes (extracting mainly from the Triassic carbonate aquifer of Silesian – Kraków monocline), 7 springs (including 5 vaucluses from Tatra Mountains), 23 caves (located mainly in Western Tatra Mountains and in Kraków – Wieluń Upland). There is a probability of location of individual hydrogeological objects from Poland on the world karst aquifer map considering the importance of the region.

10

Biodiversity of Limestone Caves: Aggregations of Aerophytic Algae and Cyanobacteria in Relation to Site Factors

Czerwik-Marcinkowska J., Wojciechowska A., Massalski A.

Polish Journal of Ecology

|

2015

|

Vol. 63, nr 4

481--499

EN

The most numerous limestone caves are in the smallest national park in Poland (the Ojców National Park). A total of 50 algal samples were collected from ten caves, each having different environmental factors such as light intensity, temperature and humidity. The morphological and ecological variability of cyanobacteria and algae were studied using fresh samples, cultures grown on agar plates, and documented with TEM, SEM and LM. Light microscopic observations showed that aerophytic cyanobacteria were the most important component of the cave′s photosynthetic microflora. Among cyanobacteria, the following genera were frequently encountered: Aphanocapsa, Chroococcus, Gloeocapsa, Leptolyngbya, and Synechocystis. Whereas the green algal genera, Apatococcus and Klebsormidium, often occurred with Chlorella, Muriella, Neocystis and the diatoms, Orthoseira and Pinnularia. Most of the algal species appeared to be cosmopolitan, ubiquitous, had simple nutrition requirements and wide ecological tolerance (they reproduced rapidly and were easily adaptable to new conditions). The cave′s microhabitats offered relatively stable microclimatic conditions and they seemed to be responsible for the observed distribution of aerophytic algae and cyanobacteria. The Shannon-Wiener index (H′) ranged between 4.9 and 3.9, and the Kruskal-Wallis test showed that these differences were statistically significant.

11

Warunki rozwoju i wiek krasu w gipsach Niecki Soleckiej

Urban J., Chwalik-Borowiec A., Kasza A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2015

|

nr 462

125--152

PL

W neogeńskich gipsach Niecki Soleckiej występują następujące typy form krasowych: duże obniżenia krasowo-denudacyjne, krasowe (ślepe) doliny, leje oraz liczne, choć niewielkie jaskinie, stanowiące pojedyncze lub słabo rozgałęzione korytarze bądź komory (głównie typu branchwork i rudimentary branchwork). Większość z tych form reprezentuje epigenetyczny kras odkryty, który rozwinął się w czwartorzędzie i nadal jest aktywny. Największe obniżenia krasowo-denudacyjne zaczęły powstawać prawdopodobnie już w późnym neogenie. Rozwój form krasowych Niecki Soleckiej, w tym większości jaskiń, w warunkach krasu epigenetycznego różni ten region od zachodniej Ukrainy, gdzie w gipsach neogeńskich występują wielkie labiryntowe systemy jaskiniowe powstałe w wyniku głębokich przepływów międzywarstwowych. Na terenie Niecki Soleckiej tylko pojedyncze jaskinie reprezentują kras międzywarstwowy powstały w warunkach freatycznych, poniżej napiętego zwierciadła wód podziemnych, prawdopodobnie w późnym neogenie.

EN

A variety of types of karst forms has been identified in Neogene gypsum of the Niecka Solecka (Solec Basin), including large karstic-denudational depressions, karst (blind) valleys, sinkholes, and numerous but short and simple (branchwork and rudimentary branchwork type) caves. Most of these forms represent the epigenic, exposed karst, that developed during the Quaternary and is still active. The largest karst-denudational depressions could have started to develop in the Late Neogene. The epigenic character of karst forms (and most of caves) in gypsum of the Niecka Solecka makes this region distinctive from Western Ukraine, where large maze cave systems representing intrastratal karst occur. In the Niecka Solecka region only a few caves represent intrastratal karst formed in confined, freatic conditions probably in the Late Neogene.

12

Będzie Jaskinia Łokietka 3D

Wężyk P.

Geodeta : magazyn geoinformacyjny

|

2014

|

nr 11

50--51

13

Origin of the palaeokarst in Miocene evaporites on the SW periphery of the Eastern European Platform in the light of palynological studies : a case study of the Zoloushka Cave, Bukovina, Western Ukraine

Andreychouk V., Worobiec E., Gedl P., Worobiec G.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2014

|

Vol. 84, No. 4

297--322

EN

The Zoloushka Cave belongs to a group of the largest gypsum caves in Western Ukraine (Bukovina region), developed in the middle Miocene (upper Badenian) evaporite series (Tyras Formation) on the SW periphery of the East European Platform. It is developed in the lower part of the evaporite series composed of gypsum, which is covered by a carbonate layer (Ratyn Limestone). The uneven upper surface of the gypsum at the contact with the limestone, the frequent occurrence of palaeokarst forms, and the presence of karstified fissures filled with allochthonous material indicate a sedimentation break between the gypsum and the overlying limestone. To support this thesis and to add new data on the age and palaeoenvironmental conditions of palaeokarst formation in the Bukovina region, palynological studies were carried out on material from the Zoloushka Cave. Palynofacies, sporomorphs and dinoflagellate cysts were studied. In total, over 70 sporomorph taxa and over 25 dinoflagellate cyst taxa have been identified in four samples collected from the filling of the palaeokarstic forms in the cave. The results of the analysis of sporomorphs and dinoflagellate cysts point to the formation of the palaeokarst during the sedimentation break that took place at the end of the late Badenian evaporitic cycle in the Western Ukraine region. The subsequent marine transgression led to the filling of the karst forms in gypsum with chemogenic carbonate material, precipitated from marine water (draperies) and with fine-grained, clastic material (pockets and fissures).

14

Middle and Late Pleistocene elks (Cervalces Scott, 1855 and Alces Gray, 1821) from Poland: palaeoenvironmental and palaeogeographic implications

Stefaniak K., Pawłowska K., Ratajczak U., Roblíčková M., Gumiński W., Wojtal P.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2014

|

Vol. 84, No. 4

341--362

EN

The paper deals with remains of the elks Cervalces latifrons, Cervalces sp. and Alces alces from Middle and Late Pleistocene sites in Poland. A form of the genus Cervalces occurred in Poland from the early (Kozi Grzbiet, MIS 19–17) to the late Middle Pleistocene (Biśnik Cave, MIS 6 or MIS 5e). The genus Alces appeared in Poland in the Eemian Interglacial (Dziadowa Skała Cave). Compared to the other cervids, elk remains from Poland are very few, but they mark important faunal changes. Kozi Grzbiet and Sitkówka are virtually the only Polish localities from the lower part of the Middle Pleistocene with the remains of large mammals, and the only records of Cervalces latifrons. The specimens from Biśnik Cave are among the last records of the occurrence of Cervalces in Europe. During the Last Glacial Maximum, elks were absent. Though the elks were the least abundant cervids, they were present at sites from milder climatic regimes (interglacials and interstadials) till the Holocene. Elk remains of that period are single teeth and postcranial skeletal bones from the beginning of glaciation in the deposits of Łokietka Cave (MIS 5a–d), Interplenivistulian (MIS 3): caves Biśnik and Obłazowa) and Borsuka Cave (MIS 3–2). In the Late Vistulian (MIS 1, Allerød and Younger Dryas), the elk recolonized the area occupied by Poland.

15

Jaskinie Polski - nowy internetowy serwis Centralnej Bazy Danych Geologicznych PIG-PIB

Grodzicki J., Machalska E.

Przegląd Geologiczny

|

2011

|

Vol. 59, nr 10

678-680

EN

The Caves of Poland is a popular science internet service about Polish caves. It is based on first Polish open access database containing data on localization, geology, biology, hydrology and history of all Polish caves as well as their planes and cross-sections. As the new data from exploration and case studies appear, the database is continuously verified and supplemented. Project Caves of Poland is a result of collaboration between Polish Society of Friends of Earth Sciences (PTPNoZ) and Geoinformation Management PGI-NRI. The project has been carried out on request of theMinistry of the Environment and financed by the National Fund for Environment Protection and Water Management. The service Caves of Poland is run by the Central Geological Database of the PGI-NRI (http://jaskinie.pgi.gov.pl).

16

Development of karst phenomena for geotourism in the Moravian Karst (Czech Republic)

Migoń P.

Geotourism / Geoturystyka

|

2011

|

nr 3-4

3-24

EN

The Moravian Karst in the south-eastern part of the Czech Republic has considerable potential for the development of geotourism. It is characterized by outstanding geodiversity, revealed in abundant, surface and subterranean karst landforms, as well as protracted history of karst evolution which can be traced back to the Mesozoic. An additional value is provided by the presence of cultural heritage, related to exploitation and processing of mineral resources genetically linked to the karst environment. The significance of this area is further enhanced by easy access to karst landforms and phenomena. Five caves, each of different morphology, can be visited. A dense network of educational trails, marked paths, forestry and field-access roads allows the visitor to reach all interesting features of karst morphology.

PL

Kras Morawski w południowo-wschodniej części Republiki Czeskiej jest obszarem o bardzo dużym potencjale geoturystycznym. Cechuje go znaczna georóżnorodność, wyrażająca się bogactwem form krasu powierzchniowego i podziemnego oraz złożoną historią ewolucji krasu, sięgającą ery mezozoicznej. Elementem dodatkowym są liczne obiekty dziedzictwa kulturowego, związane z eksploatacją i przeróbką surowców mineralnych genetycznie związanych ze środowiskiem krasowym. O randze obszaru decyduje także bardzo dobre udostępnienie form rzeźby krasowej. Do zwiedzania jest przystosowanych pięć jaskiń o odmiennej morfologii, wytyczono kilka ścieżek edukacyjnych, a gęsta sieć znakowanych szlaków, dróg leśnych i polnych pozwala na dotarcie do wszystkich interesujących form powierzchniowych.

17

Kras tatrzański - rozwój wiedzy w ostatnich trzydziestu latach

Gradziński M., Hercman H., Kicińska D., Barczyk G., Bella P., Holúbek P.

Przegląd Geologiczny

|

2009

|

Vol. 57, nr 8

674-684

EN

The paper presents the latest results of studies on karst phenomena in the Tatra Mountains. Three periods of pre-Neogene karstification have been identified, that is Middle to Late Triassic, Albian and Palaeocene to Early Eocene. Up to now, 1168 caves have been registered in the Tatra Mts: 805 in Poland and 363 in Slovakia. Their total length exceeds 175 km. Wielka Śnieżna Cave from Mt. Małołączniak (Czerwone Wierchy Massif), with its total length of more than 23 km and vertical extent 824 m, is the deepest and longest of those hitherto found in this region. In the recent years the idea on hydrothermal origin of a number of caves in this area has been put forward. Other caves formed under phreatic conditions display numerous phreatic loops. Therefore, spatial distribution of these caves does not mark the former position of a water-table. The direction of palaeoflow was generally similar to that of the modern karst drainage. The U-series dating of speleothems has revealed that the phreatic stage in development of some caves ended earlier than 1.2 Ma. The mean rate of valley deepening during the last 200 ka was estimated at 0.2-0.3 m/ka. The microbial origin of moonmilk deposits, which are very common in the Tatra caves, has been put forward. The analyses of speleothem isotopic composition show that not only temperature but also migration path of feeding water can govern the delta exp.18 values. The palaeontological and archaeological findings in the Tatra caves are scarce. Presently, the cave lion bones and sculls accompanied by numerous bones of a cave bear were found in a Slovak cave (Medvedia jaskyňa). Dye-tracing tests, both in Polish and Slovak parts of the mountains, have been conducted to confirm connections between particular sink-holes and karst springs. The stable isotopic composition of karst-spring water and water residence time based on tritium content have been studied as well.

18

Percepcja walorów jako miara decydująca o atrakcyjności obiektu geoturystycznego, na przykładzie wybranych jaskin słowackich

Marciniak A.

Górnictwo i Geologia

|

2008

|

T. 3, z. 2

43-51

PL

W artykule przedstawiono postrzeganie walorów i motywy jakie zadecydowały o wyborze obiektu jaskiniowego przez odwiedzających Dobszyńską Jaskinię Lodową. Podjęta została również próba odpowiedzi na pytanie co do stopnia znajomości jaskiń słowackich oraz doświadczenia w odwiedzaniu tych właśnie obiektów przez turystów.

EN

The article presents how the qualities cave are perceived by the Dobsinska l'adova Cave visitors. It also tries to answer the question on the degree of familiarity with Slovakia caves and the experience of visiting these objects.

19

Zjawiska krasowe parku narodowego Gunung Mulu (Borneo) i ich udostępnienie turystyczne

Migoń P.

Geoturystyka

|

2007

|

nr 2

23-34

PL

W artykule zaprezentowano Park Narodowy Gunung Mulu w Malezji, ze szczególnym uwzględnieniem zjawisk krasowych. Typowymi elementami rzeźby krasowej są zwarte masywy wapienne, równiny korozyjne, przełomy rzeczne, mega-leje krasowe i ślepe doliny oraz rozbudowane systemy jaskiniowe, w tym jaskinie przepływowe. Obszar parku, położony w strefie deszczowego lasu równikowego, cechuje się ponadto znacznym zróżnicowaniem biologicznym. Z tych względów został w 2000 r. wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. W końcowej części artykułu przedstawiono zasady i zakres udostępnienia Parku dla turystyki.

EN

The paper presents the Gunung Mulu National Park in Malaysia, focusing mainly on karst phenomena. Typical features of karst relief are towering limestone massifs, corrosion plains, river gorges, mega-dolines and blind valleys, as well as extensive cave systems, including subterranean rivers. The area of the Park, located in the equatorial rainforest belt, is also characterized by considerable biodiversity. Therefore, in 2000 it has been inscribed on the World Heritage List of UNESCO. In the closing part of the paper the rules governing tourist activities and the extent of tourist accessibility are presented.

20

Caves and karst sites of Poland as a contribution to geological heritage of Central Europe

Urban J.

Polish Geological Institute Special Papers

|

2004

|

Vol. 13

89--96

EN

Evaluation of caves and karst sites as geological heritage should regard three aspects related to function of these objects and their perception: a) caves as shrouded in mystery "gates to underground" (anthropocentric approach); b) caves as places of unique minerals and rocks formation (natural approach); c) karst sites and caves as witnesses of geological past (scientific approach). Regarding these aspects as criteria of evaluation, 25 objects of super regional value have been selected. Majority of them represent important scientific sites. Studies of the sites enable reconstruction of palaeoenvironment (climate) and fauna in Cenozoic, especially Younger Pleistocene in the Polish uplands, as well as reconstruction of geological evolution of the Holy Cross Mts. and the Cracow region after Variscan tectonical movements (Permian, Triassic, Jurassic). Majority of the sites are legally protected, but four are located in active quarries and mines, in danger of destruction.

PL

Waloryzacja jaskiń i innych stanowisk krasowych, jako dziedzictwa geologicznego, powinna uwzględniać trzy aspekty wynikające z roli tych obiektów i sposobu ich percepcji przez człowieka: a) jaskinie jako "bramy podziemnego świata", fascynujące tajemniczością i odmiennością (podejście antropocentryczne); b) jaskinie, jako miejsce powstawania specyficznych form mineralnych i skalnych (podejście przyrodnicze); c) stanowiska krasowe i jaskinie, jako świadectwa przeszłości geologicznej (podejście naukowe). Traktując te aspekty jako kryteria waloryzacji wybrano 25 stanowisk o wartościach ponadregionalnych, które w większości mają znaczenie badawcze. Ich badania dostarczają istotnych informacji o przemianach środowiska (klimatu) i świata zwierzęcego w kenozoiku, zwłaszcza w młodszym plejstocenie na terenie wyżyn polskich, jak również o ewolucji geologicznej regionu świętokrzyskiego i krakowskiego w okresie po ruchach waryscyjskich (perm, trias, jura). Większość stanowisk jest objęta ochroną prawną, jednak cztery znajdują się na terenie czynnych kamieniołomów i kopalń podziemnych, co zagraża ich istnieniu.