Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Zagrożenie dla zdrowia stwarzane przez formaldehyd

Skowroń J.

Przemysł Chemiczny

|

2013

|

T. 92, nr 2

181-185

2

Ozon. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego -

Piotrowski J. K., Szymańska J., Frydrych B.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2002

|

Nr 3 (33)

`157--187

PL

W warunkach normalnych ozon jest gazem. Cechuje się przyjemnym zapachem w stężeniu niższym od 4 mg/m3, w stężeniach wyższych ma zapach ostry, drażniący. Ozon stosowany jest do odkażania wody pitnej, bielenia olejów i wosków, skrobi, mąki. Ważnym źródłem ozonu w przemyśle są: spawanie i wytwarzanie nadtlenku wodoru. Z kontrolowanych badań ludzi wynika, że pierwszymi skutkami krótkiego narażenia na ozon są objawy ze strony układu oddechowego. Zmiany te obejmują m.in. zmniejszenie natężonej objętości wydechowej (FEV10). W badaniach przeprowadzanych bez dodatkowego obciążenia organizmu próbami wysiłkowymi, zmniejszenie FEV1-0 stwierdzono przy stężeniach ozonu powyżej 0,6 mg/m3. Gdy narażenie na ozon prowadzono łącznie z wysiłkiem fizycznym (ćwiczenia na ergometrze rowerowym, marsz; wentylacja płuc 20 l/min/m2 ), zmiany w próbach czynnościowych obserwowano przy stężeniu 0,16 mg/m3. Nie udało się ustalić stężenia progowego ozonu. Obserwacje przewlekłego wpływu ozonu na ludzi pochodzą głównie z przemysłu, jednak najczęściej działanie ozonu było zakłócone występowaniem innych zanieczyszczeń powietrza. Przy niskich stężeniach ozonu w granicach 0,2-2,0 mg/m3 u zwierząt laboratoryjnych zmiany wywołane ozonem dotyczyły błony śluzowej oskrzelików końcowych, pęcherzyków i nabłonka płuc. Wysokie stężenia wywoływały obrzęk płuc, krwotok i śmierć. Z wielu badań nad toksycznością ozonu, dotyczących systemu obronnego ustroju, wynika, że zwierzęta narażone na ten gaz wykazują znacznie większą wrażliwość na czynniki chorobotwórcze. Długotrwałe narażenie na małe stężenia ozonu powoduje bardziej rozległe i nieodwracalne uszkodzenie płuc niż obrzękowe i ostre reakcje zapalne stwierdzone w wyniku krótkiego narażenia na duże stężenia. Z wielokrotnym narażeniem na działanie ozonu wiąże się również zjawisko tolerancji. Narażenie na dawki mniejsze niż letalne chroni przed kolejnym narażeniem na dawki większe. Dotychczasowe badania prowadzone na zwierzętach wskazują, że jeżeli komórki zwierzęce są narażone wystarczająco długo i na wystarczająco wysokie stężenie ozonu, to skutek genotoksyczny jest prawdopodobny. Mechanizm toksycznego działania ozonu na poziomie subkomórkowym nie jest do końca jasny. Wiadomo, że ozon jest zdolny do utleniania wielu enzymów i białek, reaguje także z cząsteczkami nienasyconych kwasów tłuszczowych. Zaproponowano podwyższenie wartości obowiązującego w Polsce NDS z 0,1 mg/m3 do 0,15 mg/m . Zmiana ta jest motywowana faktem, że w powietrzu atmosferycznym terenów miejskich i przemysłowych często występuje stężenie ozonu przekraczające obecne wartości NDS ustalone dla przemysłu. Ponadto znacznie podwyższona wartość NDS (np. do 0,2 mg/m3, jak w Większości państw) nie wydaje się możliwa do przyjęcia ze względu na skutki toksyczne występujące w tym zakresie stężeń, szczególnie u osób pracujących fizycznie. Nie ma podstaw do ustalenia wartości NDSCh i DSB.

EN

In normal conditions ozone is a gas. In concentrations below 4 mg/m3, it is characterized by a pleasant scent, in higher concentrations the odour is sharp and irritating. Ozone is used for desinfection of potable water, bleaching of oils and waxes, starch and flour. Important sources of ozone in the industry are welding and production of hydrogen peroxide. From controlled studies in humans it follows that the first effect of short-term exposure to ozone are symptoms from respiratory system. These encompass i.a. lowering of the forced expiration volume (FEV1.0). In experiments performed without additional load of the organism the lowering of FEVi.o was found at concentrations of ozone exceeding 0.6 mg/m3When the exposure to ozone was conducted jointly with physical strain (exercises on ergometer, marsh; lung ventilation 20 1/min/m2) effects in functional tests were observed at ozone concentration of 0.16 mg/m3. Attempts to resolve the threshold concentrations of ozone were unsuccessful The data on chronic influence of ozone on men were mainly based on observations made in industry, however in the majority of cases the impact of ozone was disturbed by the presence of other air contaminants. At low ozone concentrations in the limits of 0.2 - 2.0 mg/m3 the effects in laboratory animals were mainly concerned to mucous membranes of bronchial ramifications, follicles and lung epithelium. High concentrations resulted in lung edema, hemorrhage and death. From numerous studies on ozone toxicity related to the systemic defense mechanisms it follows that animals exposed to ozone display much greater sensitivity to pathogenic factors. Long term exposure to low ozone concentrations results in more extensive and irreversible lung damage compared to tumid acute inflammation reactions found at short exposure to high concentrations. Multiple exposure to ozone is also connected with tolerance. Exposure to sublethal doses protects against subsequent exposure to higher doses. The hitherto existing data from studies done on experimental animals indicate that in case of sufficiently long and high exposure to ozone of animal cells the genotoxic effects are likely. The mechanism of ozone toxicity at the subcellular level is not fully recognized. It is known that ozone is capable of oxidizing numerous enzymes and proteins, it also reacts with molecules of unsaturated fatty acids. Elevation has been proposed of the maximum allowable concentration (MAC-TWA) valid hitherto in Poland, from 0.1 to 0.15 mg/nr3. This is justified by the fact that in ambient air of urban and industrial areas the ozone concentrations often exceed the present MAC value set for the industry. On the other hand, a more substantial elevation, e.g. to 0.2 mg/m3 as accepted in the majority of countries, does not seem possible bearing in mind toxic effects occurring in this concentration range, especially in men working physically. There is no basis for setting the value of MAC-STEL nor BEI.

3

N, N –Dimetyloanilina. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

Starek A.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2002

|

Nr 3 (33)

103--116

PL

N,N-Dimetyloanilina (DMA) jest stosowana jako rozpuszczalnik organiczny i półprodukt do syntezy organicznej. Narażenie na ten związek w przemyśle jest słabo udokumentowane. Zarówno po jednorazowym jak i powtarzanym podawaniu DMA, tak u ludzi jak i zwierząt, dochodzi do zmian hematotoksycznych pod postacią methemoglobinemii i objawów sinicy, powiększenia śledziony i pozaszpikowej hematopoezy. Związek ten działa klastogennie, natomiast nie wykazano jego działania rakotwórczego, embriotoksycznego, fetotoksycznego i teratogennego. Wartość NDS obliczono na podstawie wyników doświadczeń na szczurach, którym DMA podawano dożołądkowo i obserwowano działanie hematotoksyczne (LOAEL = 31,25 mg/kg). Zaproponowano wartość NDS na poziomie 15 mg/m3, a wartość NDSCh (wartość arbitralna) równą 50 mg/m3. Ze względu na łatwe wchłanianie się DMA przez skórę obie wartości dopuszczalne opisano symbolem „Sk”. Jako DSB zaproponowano stężenie MetHb we krwi równe 2%, tj. wartość zalecaną dla substancji methemoglobinotwórczych. .

EN

N,N-Dimethylaniline (DMA) is used as an organic solvent and half-product for organic syn-thesis. Exposure to this compound in industry is poorly documented. As a result of both single and repeated administration of DMA, in humans as well as animals the following hematotoxic effects can be observed: symptoms of cyanosis, spleen enlargement, methemoglobinemia and extra marrow hematopoesis. DMA has clastogenic effect; its carcinogenic, embryotoxic and teratogenic effects, however, have not been confirmed. The MAC value was estimated on the basis of experiments on rats, which were administered DMA intragastrically, and hematotoxic effect has been observed. Based on LOAEL value obtained from this experiment (31.25 mg/m3) and appropriate uncertainty factors, the MAC value was calculated at 12 mg/m3 and MAC-STEL (arbitrary value) of 40 mg/m3 proposed. Due to easy absorption of DMA through the skin, both allowed values are described as ,,Sk”. Moreover methemoglobin concentration of 2% in peripheral blood as biological exposure index was proposed.

4

Cykloheksanon. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

Piotrowski J. K., Orłowski C.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2002

|

Nr 3 (33)

21--36

PL

Cykloheksanon jest bezbarwną, oleistą cieczą o zapachu przypominającym zapach acetonu i pieprzu z miętą. Jest otrzymywany w reakcji utleniania cykloheksanu lub odwodornienia fenolu. Około 95% jego produkcji wykorzystuje się do wytwarzania nylonu. Dane na temat toksyczności u ludzi są fragmentaryczne. Narażenie ostre charakteryzuje się drażniącym działaniem na oczy, nos i gardło. U dwóch osób stwierdzono senność i choroby nerek, jednakże osoby te były narażone także na inne związki. W grupie osób zatrudnionych ponad 5 lat stwierdzono zaburzenia czynności wątroby. W wypadku zwierząt cykloheksanon charakteryzuje się stosunkowo małą toksycznością ostrą (LD50 po podaniu dożołądkowym wynosi ok. 2 g/kg). Stwierdzano wpływ na ośrodkowy układ nerwowy (narkoza), działanie drażniące na oczy i skórę. Przy wielokrotnym podawaniu stwierdzano wpływ na OUN, wątrobę, nerki oraz działanie drażniące na spojówki. Wyniki uzyskane tylko w jednym badaniu nad działaniem rakotwórczym są niejednoznaczne. IARC zaklasyfikował cykloheksanon do grupy 3. Wykazano działanie mutagenne i genotoksyczne związku. Nie stwierdzono działania teratogennego, obserwowano jednak działanie embriotoksyczne i wpływ na rozrodczość. Cykloheksanon dobrze wchłania się przez skórę, drogi oddechowe i z przewodu pokarmowego. Główny szlak metaboliczny prowadzi do cykloheksanolu, który po sprzęgnięciu z kwasem glukuronowym jest wydalany z moczem. Stwierdzono wysoką korelację między stężeniem cykloheksanonu na stanowisku pracy a stężeniem cvkloheksanolu w moczu. Za podstawę proponowanej wartości NDS dla cykloheksanonu przyjęto skutki odległe, głównie wpływ tego związku na rozrodczość. Po narażaniu drogą inhalacyjną na cykloheksanon w stężeniu 2600 mg/m3, w okresie 9.-16. dnia ciąży stwierdzono zmniejszenie masy ciała zarówno u samic jak i płodów. Uzyskaną z tego doświadczenia wartość 2600 mg/m'’ przyjęto za LOAEL. Wartość NDS cykloheksanonu zaproponowana na podstawie przedstawionego efektu wynosi 40 mg/m , a wartość NDSCh - 80 mg/m3. Proponuje się oznaczyć związek na liście literami „Sk”. Zaproponowano również przyjęcie wartości DSB równej 5,0 mg cykloheksanolu/g kreatyniny w moczu.

EN

Cyclohexanone is a colourless oily liquid with an odour resembling acetone and peppermint. It is obtained through oxidation of cyclohexane or dehydrogenation of phenol. Approximately 95% of its manufacture is used for the production of nylone. Information on the toxicity in humans is fragmentary. Acute exposure is characterized by irritation of the eyes, nose and throat. In two persons drowsiness and renal impairment, were found however these workers were also exposed to other compounds. In a group of workers exposed for over five years hepatic disorders were found. In animals, cyclohexanone is characterized by relatively low acute toxicity (DL50 by intragastric administration is approximately 2 g/kg b.w.). Effects on the CNS were found (narcosis) as well as irritation of the eyes and skin. Following multiple administration effects were found in CNS, liver and kidneys as well as irritation of conjunctiva. A single experiment which aimed at carcinogenicity gave equivocal results. The IARC classi-fied cyclohexanone to group 3. Mutagenic and genotoxic effects were found. No teratogenic effects were detected, however there were embriotoxic effects and influence on the reproduction. Cyclohexanone is well absorbed through the skin, respiratory tract and alimentary tract. The main metabolic pathway leads to cyclohexanol, which is excreted in urine coupled with glucuronic acid. High correlation was found between the concentration of cyclohexanone in the working environment and its concentration in urine. The proposed value of MAC for cyclohexanone is based on the remote toxic effects, mainly the influence on the reproduction. In female rats, exposed by inhalation at 2600 mg/m3, in the period 9.- 16. day of pregnancy, a reduction of body weight was found in female as well as in fetuses. The concentration obtained in this experiment was accepted as LOAEL. The value of MAC based on the above effect amounts to 40 mg/m , and the value of MAC-STEL was set at 80 mg/m3. It is proposed that the compound will be marked with the letter S. Also the value of BEI is proposed (5.0 mg of cyclohexanol per gram of urinary creatinine).

5

Pyły węglika krzemu niewłóknistego : dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

Woźniak H., Więcek E.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2000

|

Nr 2 (24)

49--60

PL

Węglik krzemu (SiC) jest substancją nieorganiczną, stałą, bezzapachową, niepalną, nierozpuszczalną w wodzie, etanolu, w kwasach i zasadach a rozpuszczalną w stopionym wodorotlenku potasu i roztopionym żelazie. Dostępny w handlu węglik krzemu jest otrzymywany w wyniku reakcji elektrochemicznej z krzemionki o wysokiej czystości oraz z węgla w temperaturze 2040 H- 2600 °C; w handlu występuje w postaci proszku, włókien, wiskersów i pojedynczych kryształów. Węglik krzemu jest stosowany przede wszystkim jako materiał ścierny, a wiskersy węglika krzemu jako składnik materiałów ogniotrwałych. Panuje pogląd, że sam bezwłóknisty węglik krzemu nie wykazuje działania toksycznego, natomiast węglik krzemu może być zanieczyszczony przez wolną krystaliczną krzemionkę, kwarc oraz krystobalit. Wyniki niektórych badań wskazują, że narażenie na pył mieszany podczas produkcji węglika krzemu lub wyrobów z węglika krzemu może powodować rozwój włóknienia płuc. Natomiast w doświadczeniu na zwierzętach wiskersy SiC wykazały działanie kancerogenne zbliżone do działania azbestów amfibolowych.

EN

Silicon carbide (SiC) is an inorganic, solid, nonflammable, odourless substance insoluble in water, ethanol, acids or bases, and soluble in molten potassium hydroxidc and molten iron. The commercially available sislicon carbide is obtained as the result of the electrochemical reaction from high-purity silica and carbon at 2040 - = - 2600 °C; SiC is marketed in the form of powder, fibres, whiskers and single crystals. Silicon carbide is used primarily as an abraswe, while SiC whiskers arę used as a component of refractory materials. It is generally believed that non-fibrous silicon carbide alone is non-toxic, but it may contain free crystalline silica (quartz and cristobalite), and results of some studies show that exposure to the mixed dust during the production of SiC or the manufacture of silicon carbide materials may produce lung fibrosis. In some few animal studies, SiC whiskers showed a carcino-genic activity resembling that of amphibolite asbestos. The proposed MAC value: 10 mg/m3 for the total non-fibrous asbestos-free dust containing less than 2% free crystalline silica. The highest admissible values for SiC in the USA: OSHA PEL = 15 mg/m3 for the total dust = 5 mg/m3 for the respirable dust and the ACGIH-recommended TLV = 10 mg/m3 for the total dust containing less than 1% free crystalline silica.

6

Arsen i jego związki nieorganiczne (w przeliczeniu na As) : dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

Jakubowski M.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2000

|

Nr 1 (23)

23--55

PL

Narażenie zawodowe na arsen może występować podczas wydobywania i wytapiania rud miedzi, u pracowników elektrowni spalających węgiel o wysokiej zawartości arsenu, w trakcie produkcji arsenków galu i indu stosowanych w przemyśle elektronicznym, a także przy wyburzaniu kotłów opalanych ropą. Zgodnie z istniejącymi danymi, w 1994 r. w Polsce w narażeniu na nieorganiczne związki arsenu o stężeniu powyżej wartości NDS (,0,05 mg/m3) pracowało 99 osób. Dane te nie uwzględniają pracowników przemyski miedziowego. Według dostępnych danych stężenie w hucie miedzi przekraczało wartość NDS u 35% spośród 48 badanych osób. Arsen jest rakotwórczy dla ludzi. Zostało to udowodnione w wyniku badań epidemio-logicznych populacji narażonych inhalacyjnie w hutach miedzi w USA. Na podstawie zależności dawka-odpowiednio obliczono wartość ryzyka jednostkowego, która według US EPA wynosi 4,29 • lO3, a według późniejszej reewaluacji z uwzględnieniem dodatkowo wyników badań z terenu Szwecji - 1,43 • 10~3. W przypadku pobierania nieorganicznych związków arsenu z wodą na terenach, gdzie arsen występuje w bardzo wysokim stężeniu stwierdzono występowanie skutków działania toksycznego w postaci zgorzeli palców stóp i dłoni w wyniku zaburzeń krążenia, przebarwień i zrogowacenia skóry oraz raków skóry, pęcherza moczowego, płuc, wątroby i nerek. Wydaje się, że w tym przypadku istnieje próg działania rakotwórczego przy dziennym pobraniu doustnym około 400 ug arsenu. Arsen jest kancerogenem niegenotoksycznym, a mechanizm działania rakotwórczego nie został dotychczas wyjaśniony. W ustroju człowieka trójwartościowy arsen ulega metyla-cji, wydalając się w moczu w postaci nieorganicznego arsenu (ok. 20%), kwasu metyloarso-nowego (MMA, ok. 15%) i kwasu metyloarsynowego (DMA, ok. 65%). Łączne oznaczanie tych trzech form w moczu jest wykorzystywane do monitoringu biologicznego narażenia na arsen. Eliminacja arsenu z ustroju następowała trójfazowo, a biologiczne okresy półtrwania wynosiły 2,1; 9,7 i 38 dni, przy czym udział kolejnych faz w wydalaniu wynosił odpowiednio 66, 30, i 3,7% dawki. Ryzyko występowania dodatkowych przypadków raka płuc w ciągu całego życia, w wyniku narażenia zawodowego na arsen o stężeniu 50 ng/m3 (obecna wartość NDS w Pol¬sce), 10 |lg/m3 (TLY-TWA przyjęte w 1993 r. przez ACGIH) oraz l Hg/m3 wynosi, przy przyjęciu wartości ryzyka jednostkowego US EPA 4,29 • 10-10, odpowiednio: 1,67 • 10-2; 3,4 • 10-3 i 3,4 • 10-4. Proponuje się ustalenie wartości NDS na poziomie 0,01 mgAs/m3 i wartości DSB -50 |ug As/g kreatyniny w próbkach moczu pobranych po zakończeniu zmiany w końcu tygodnia pracy.

EN

Arsenie, an element with an atomie number 33 and atomie weight of 74.92, is in Group VA of the periodic table. The most common form of the element is a grey, brittle, crystalline solid with a specific gravity of 5.72, which sublimes at 613 °C. It also exists in amorphous forms: black, specific gravity of 4.7, and yellow, specific gravity of 2.0, relatively volatile. Yellow arsenie is soluble in carbon disulphide; the other forms arę insoluble in water or solvents but arę dissolved by oxidising acids. Elemental or metallic arsenie is applied as an alloying agent for heavy metals, in special solders, and as a doping agent in silicon and germanium solid-state products. The arsenites have been used as major herbicides; calcium and other arsenates arę insecticides; sulphides arę pigments and rodenticides and arę used in pyrotechnics; and gallium arsenide iś used in semiconductors. Chromated copper arsenate and ammoniacal copper arsenate arę used as wood preservatives. Arsenie trichloride, a liquid with a boiling point of 130.5 °C, is employed in chemical synthesis. Several studies have found associations between occupational exposure to arsenie and lung cancer. IARC classified arsenie and its inorganic compounds to Group l - sufficient evidence of carcinogenicity in humans. The OEL Expert Group has adopted the acceptable limit level for carcinogens – 10-3 and recommends the MAC of 0.01 mg/m3 for arsenie and its inorganic compounds and the notation Rc - carcinogenic to humans. No MAC-STEL value has been established.

7

Disiarczek węgla

Stetkiewicz J., Wrońska-Nofer T.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

1998

|

Nr 18

19--32