Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Budownictwo z drewna opałowego („drzewogliniane” lub „drzewobetonowe”) na Białorusi

Mazets J, Szewczyk J.

Architecturae et Artibus

|

2018

|

Vol. 10, no. 1

31--50

PL

Zaprezentowano budynki mające nietypową konstrukcję ścian, mianowicie wzniesione z chrustu bądź polan opałowych, bądź też krótkich pieńków, które spajano zaprawą glinoziemną lub wapienną w rodzaju grubego „muru”. W Polsce nazywano je „murem czeskim”, „konstrukcją drankowapienną”, „konstrukcją Niewierowicza”, „konstrukcją drzewoglinianą” lub „drzewobetonową”, a na południowym Podlasiu, gdzie ta technika była bardzo popularna, „ścianą skałkową” lub „ścianą ze skałek”. Odmiany tej konstrukcji stosowano dawniej sporadycznie w tanim budownictwie w USA, Kanadzie, Niemczech, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Czechach, Ukrainie, Rosji, Białorusi i Polsce, przy czym stosowanie tej konstrukcji udokumentowane jest dla okresu od lat dwudziestych XIX do połowy XX wieku. Przypuszczamy, że ten rodzaj konstrukcji mógł powstać w pierwszej połowie XIX wieku w północno-zachodnich regionach dzisiejszej Białorusi, będąc udoskonaleniem dawnych tradycyjnych technik budownictwa glinobitego (zwłaszcza popularnej na tamtych terenach konstrukcji wrzosoglinianej). Tę konstrukcję zastosowano w co najmniej kilkudziesięciu budynkach na Grodzieńszczyźnie i Wileńszczyźnie i w około trzystu budynkach na Białostocczyźnie. O ile jednak polskie budynki tego typu były już przedmiotem badań naukowych, to na Białorusi nie prowadzono systematycznych poszukiwań; zresztą ani polskie, ani białoruskie budynki mające tę konstrukcję nie były uważane za część dziedzictwa godnego ochrony konserwatorskiej. Tymczasem potrzeba ich badań i ewentualnej ochrony jest o tyle nagląca, że szybko znikają one z wiejskiego krajobrazu, bo większość z nich ma już około stu lat. Oprócz tej grupy obiektów (w odniesieniu do których stosowano nazwę „budownictwa ogniotrwałego metodą Niewierowicza”), występujących na Grodzieńszczyźnie, budynki o ścianach z polan opałowych zaistniały również w obwodzie brzeskim na południowo-zachodnich krańcach Białorusi, lecz ich ściany miały nieco inny układ polan. Zasięg występowania tej drugiej grupy obiektów wydaje się przedłużeniem zasięgu podobnych obiektów licznie występujących w Polsce na Białostocczyźnie. Niniejszy artykuł poświęcono zatem głównie podsumowaniu zebranej dotąd wiedzy na temat budownictwa z drewna opałowego na terytorium Białorusi, zwłaszcza na Grodzieńszczyźnie aż po okolice Oszmiany (faktycznie stanowiące dawniej część Wileńszczyzny), przy czym zaprezentowano też najświeższe szczegółowe informacje o kilku budynkach mających ściany z drewna opałowego, odnalezione przez współautorkę artykułu we wsi Strubnica rejonu Mosty, obwodu grodzieńskiego.

EN

The aim of the article is investigation of an unusual type of construction of the walls, built of twigs, chunks of firewood, or “cordwood”. Such pieces of firewood are laid up crosswise and mortared with cob, clay or lime mortar, to form a thick wall, called “stackwall” or “cordwood masonry wall”. Various variants of structure of that type were found in the United States, Canada, Sweden, Norway, Finland, the Czech Republic, Belarus and Poland. They have been used for cheap country houses in the 19th and the first half of the 20th century. Initially, this technology was supposedly invented in the northwestern regions of Belarus in the first half of the 19th century, on the basis of the local vernacular building technologies. Its consistent development in the second half of the 19th century led to its usage for the construction of several buildings in the Grodno region, N-W Belarus. Most of them were built on advanced technology developed by Nikolai Grigoryevich Neverovich. Nevertheless, the buildings erected with “the fireproof Neverovich construction” have neither been investigated systematically, nor assessed as the monuments of history or art. At the present time, they are gradually disappearing from the landscape, resulting in an urgent need for their research and conservation. In the nearby Brest region, an alternative type of such a construction has evolved, being similar to so called „Czech-type cordwood masonry” which was also found in Czech and N-E Poland. In particular, the very purpose of this article is to sum up the recent surveys of these structures in Belarus and their evaluation as an important cultural phenomenon. This article mentions about thirty buildings of this type, with the focus on a few examples of buildings in Strubnitsa village (Masty county, Grodno region).

2

Gliniane budownictwo we wsi Kalinówka-Basie

Kurnicka M. M., Pietrusewicz N., Szewczyk J.

Architecturae et Artibus

|

2016

|

Vol. 8, no. 3

94--101

PL

W listopadzie i grudniu 2015 roku przeprowadzono badania terenowe we wsi Kalinówka-Basie, na pograniczu ziemi podlaskiej, mazowieckiej i łomżyńskiej, znajdując osiem domów o glinobitych ścianach spośród około piętnastu, które według zapewnień mieszkańców stały tam wcześniej (mieszkańcy wzmiankowali też o bliżej nieokreślonej liczbie glinianych budynków gospodarczych). Domy wzniesiono w ćwierćwieczu 1940-1967. Stanowią one godną uwagi część lokalnego dziedzictwa technologicznego i architektonicznego, wyróżniającego się na tle drewnianej zabudowy regionu.

EN

Field surveys in Kalinówka-Basie, N-E Poland, have been performed in November and December, 2015, resulting with information about eight existing vernacular earthen houses dated back to the period 1940-1967. About fifteen cob houses and a number of earthen barns were in existence in the past. Vernacular earthen buildings in the hamlet are noteworthy as part of earthen architectural heritage in the region, in spite of the common prevalence of log houses.

3

Budynki z surowej ziemi na Suwalszczyźnie. Cz. 2

Lutyńska J., Szewczyk J.

Architecturae et Artibus

|

2016

|

Vol. 8, no. 3

102--114

PL

Rozprawę oparto na badaniach terenowych na Suwalszczyźnie, przeprowadzonych przez Jarosława Szewczyka w latach 2008 oraz 2010, a następnie przez Joannę Lutyńską w 2015 roku. W pierwszej części zaprezentowano głównie informacje pozyskane ustnie podczas wywiadów, dotyczące dawnego budownictwa z gliny na tle dotychczasowej wiedzy technicznej i naukowej o glinianym budownictwie regionu. Część druga dotyczy wybranych szczegółów technologicznych, na tle wiedzy o tak zwanym „budownictwie z materiałów lokalnych”, propagowanym w pierwszych dekadach powojennych w całej Polsce, a zwłaszcza na ziemiach północno-wschodnich; zaprezentowano również przykłady glinianego budownictwa z gminy Szypliszki. Omówiono tu także szerszy kontekst geograficzny oraz wybrane rozwiązania techniczne.

EN

Vernacular architecture investigation and field surveys were performed in a number of villages in Suwalszczyzna (the region of Suwałki), N-E Poland. There were three survey stages: the first one in 2008 (by Jarosław Szewczyk), then in 2010 (by Jarosław Szewczyk) and in 2015 (by Joanna Lutyńska). In the first part of the article the subject matter has been examined on the background of literature surveys and based on the oral interviews with builders of old clay buildings. The second part refers to technical nuances, on the background of a post-war local trends towards architecture made of “local materials”; besides, an examples of clay buildings from the Szypliszki commune are presented. Moreover, the geographic context has been rendered, and the relevant technology issues have been examined.

4

Budynki z surowej ziemi na Suwalszczyźnie. Cz. 1

Lutyńska J., Szewczyk J.

Architecturae et Artibus

|

2016

|

Vol. 8, no. 1

46--63

PL

Rozprawę oparto na badaniach terenowych na Suwalszczyźnie, przeprowadzonych przez Jarosława Szewczyka w latach 2008 oraz 2010, a następnie przez Joannę Lutyńską w 2015 roku. Celem tych trzyetapowych badań było zgromadzenie informacji o zachowanym tam budownictwie ludowym, zaś ich wynikiem jest około 600 zdjęć i cykl wywiadów z autochtonami. W artykule zaprezentowano najciekawsze uzyskane informacje, potwierdzające tezę o bogatym miejscowym dziedzictwie technologicznym, jakim jest budownictwo glinobite i jego pochodne odmiany. W pierwszej części zaprezentowano głównie informacje pozyskane ustnie podczas wywiadów, dotyczące dawnego budownictwa z gliny na tle dotychczasowej wiedzy technicznej i naukowej o glinianym budownictwie regionu. Część druga dotyczyć będzie wybranych szczegółów technologicznych na tle wiedzy o tak zwanym „budownictwie z materiałów lokalnych”, propagowanym w pierwszych dekadach powojennych w całej Polsce, a zwłaszcza na ziemiach północnowschodnich; zaprezentowano również przykłady glinianego budownictwa z gminy Szypliszki. Część trzecia będzie dotyczyć tradycyjnego budownictwa z innych obszarów Suwalszczyzny oraz kontynuacji tradycji glinianego budownictwa na Suwalszczyźnie w czasach obecnych, to jest w XXI wieku.

EN

Field surveys were performed in a number of villages in Suwalszczyzna (the region of Suwałki), N-E Poland. The surveys were aimed at collecting data about vernacular architecture at that region. There were three survey stages: the first one in 2008 (by Jarosław Szewczyk), then in 2010 (by Jarosław Szewczyk) and in 2015 (by Joanna Lutyńska). The results, which comprised about 600 photographs and a set of interviews with natives, have been analyzed and presented in the paper, supporting the thesis that the indigenous vernacular architecture of the region included rich traditions of earthen architecture, such as cob construction, in particular. In the first part of the article the subject matter has been examined on the background of literature surveys and based on the oral interviews with builders of old clay buildings. The second part will refer to technical nuances, on the background of a post-war local trends towards architecture made of “local materials”; besides, an examples of clay buildings from the Szypliszki commune will be presented. The consecutive third part of the research report series is going to refer to the traditional earthen building in other communes in the region of Suwałki, and to contemporary earthen constructions in the region.

5

Budownictwo z materiałów miejscowych na kilku przykładach z gminy Wysokie Mazowieckie (na pograniczu podlasko-mazowieckim)

Kurnicka M. M., Pietrusewicz N., Szewczyk J.

Architecturae et Artibus

|

2016

|

Vol. 8, no. 4

20--25

PL

W listopadzie 2015 roku przeprowadzono badania terenowe w gminie Wysokie Mazowieckie i znaleziono trzy domy mieszkalne z nietypowych budulców: dwa sprzed półwiecza mają ściany z polan opałowych, a jeden wzniesiono współcześnie w technologii strawbale, czyli słomoglinanej (towarzyszy mu też słomogliniany garaż). Autorzy uważają je (zwłaszcza dwa pierwsze) za godną uwagi część lokalnego dziedzictwa technologicznego i architektonicznego, wyróżniającego się na tle drewnianej zabudowy regionu. Przedmiotem refleksji i wnioskowania są też postawy wobec tego dziedzictwa oraz jakość formy architektonicznych we współczesnych obiektach z alternatywnych parabudulców. Wyprowadzono wniosek, że obawy inwestorów skłaniają projektantów do swego rodzaju populizmu architektonicznego i zniechęcają do poszukiwania odpowiednich form współczesnych.

EN

Field surveys in rural areas of Wysokie Mazowieckie commune, N-E Poland, have been performed in November, 2015, resulting with information about three houses made of local materials. Two buildings are of vernacular stackwall construction (they came back to the 1950's) and the third one is the contemporary strawbale house. The stackwall buildings are noteworthy as part of the local architectural heritage in the region, in spite of the common prevalence of log houses. The strawbale house is interesting as it reveals growing architectural and social concern in ecoarchitecture. Moreover, all the mentioned architectural objects are the subject of examination of the common attitude towards local materials and local technologies as part of heritage or part the contemporary “technology alphabet”. The authors claim that the relevant social attitude discourages architects and eventually results with dull architecture.

6

Współczesne rozwiązania technologiczne w budownictwie z drewna opałowego

Szewczyk J.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2011

|

R. 108, z. 2-A/1

241-249

PL

Budownictwo z drewna opałowego zwane jest według terminologii międzynarodowej cordwood masonry albo stackwall. Należy do tanich alternatywnych technologii budowlanych. Budulcem ścian jest w tym przypadku chrust albo polana, albo pieńki opałowe, które zostają spojone lepiszczem. Omawiana technologia ma na ziemiach polskich około 200-letnią tradycję i jest poświadczona w literaturze, poczynając od 1821 roku. Współcześnie poszukuje się możliwości udoskonalenia tej technologii, między innymi poprzez badania nowych rodzajów lepiszcza, takich jak masy cementowo-celulozowe typu PEM (paper-enhanced mortar albo papercrete) i sposobów izolacji ścian. W artykule omówiono możliwości wykorzystania nowych technologii na tle tradycyjnych dawnych odmian budownictwa z drewna opałowego.

EN

Stovewood construction, called also cordwood masonry or stackwall, is a low-cost building technique in which brushwood or tiny stovewood blocks are bound with clay or cement and lime mortar in order to build a thick and massive wall. T he technology has been known for the last 200 years and mentioned since 1821. Nowadays cordwood masonry is perceived as a contemporary "low-tech" and ecological technology, being investigated and developed to stay modern and usable in contemporary building and architecture. T he development includes new mortars such as PEM (paper-enhanced mortar or papercrete) and new insulation techniques. These enhancements are described in the paper, comparing to the traditional solutions.

7

Współczesne technologie budowlane jako uzupełnienie tradycyjnych podlaskich konstrukcji drewnoglinianych - refleksje krytyczne

Szewczyk J.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2010

|

R. 107, z. 8-A

359-369

PL

W artykule streszczono badania nad tradycyjnymi, alternatywnymi konstrukcjami na Podlasiu: budownictwem z polan i gliny (tzw. drewnoglina albo stackwall) oraz ze słomy i gliny (konstrukcja strychulcowa), w zakresie modernizacji obiektów wzniesionych w tych konstrukcjach, z zastosowaniem współczesnych materiałów i technologii. Dyskusji poddano możliwości i przeszkody stosowania współczesnych technologii budowlanych w obiektach wykonanych według dawnych technik oraz status starych metod budowlanych, które zostały zapomniane, ale są odtwarzane i dostosowywane do współczesnych potrzeb, paradoksalnie uzyskując opinię nowatorskich.

EN

The paper contains the results of the study on the modern development of traditional "alternative" building methods in the Podlasie region, with special focus on the modernization of the local variants of wattle-and-daub and stackwall (i.e. cordwood masonry) constructions. The present status of the old vernacular types of building constructions and methods, and their development opportunities are discussed.

8

Powrót do natury

Kupiec-Hyła D.

Środowisko Mieszkaniowe

|

2005

|

nr 3

66--69