Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Budownictwo z odpadów ceramicznych na Białostocczyźnie. Cz. 2, Związki z lokalnym ludowym rzemiosłem garncarskim, na wybranych przykładach

Cieciuch J., Gołębiewski P., Szewczyk J.

Architecturae et Artibus

|

2018

|

Vol. 10, no. 1

5--29

PL

W poprzednim artykule z cyklu Budownictwo z odpadów ceramicznych na Białostocczyźnie przedstawiono wyniki badań terenowych wykonanych jesienią i zimą 2016 roku w Czarnej Wsi Kościelnej, to jest niewielkiej miejscowości zamieszkanej przez nieco ponad 600 osób, znajdującej się w gminie Czarna Białostocka, na skraju Puszczy Knyszyńskiej, około 20 km na północ od Białegostoku. Poszukiwano tam budynków o ścianach wymurowanych ze stłuczonych dachówek i ostatecznie uzyskano informacje o 19 budynkach mających tę konstrukcję. Większość z nich wzniesiono w latach trzydziestych XX wieku. W niniejszej drugiej części zaprezentowano wyniki badań kulturowego kontekstu tego zjawiska, jakim było wzniesienie w krótkim przedziale czasowym kilkunastu budynków o takiej samej dachówkowej konstrukcji, mianowicie podjęto się rozpoznania głębszych związków „dachówkowego budownictwa” ze sferą lokalnej ludowej kultury materialnej, zwłaszcza garncarskiej. Czarna Wieś Kościelna od ponad dwu stuleci pozostaje bowiem ośrodkiem ludowego garncarstwa, a niektóre „dachówkowe budynki” znajdują się na posesjach garncarzy lub nawet mieszczą pracownie garncarskie. Celem niniejszego artykułu jest zatem zbadanie owych związków między miejscowym garncarstwem a budownictwem, zaś pośrednio – nakreślenie ram służących planowaniu ewentualnych działań konserwatorskich ukierunkowanych na ochronę i odnowę tego budownictwa, jako że uznanie go za część lokalnej kultury rzemieślniczej (ściśle związanej z miejscowymi tradycjami udowego garncarstwa) zmienia jego percepcję w porównaniu z sytuacją, gdybyśmy uznali miejscowe budownictwo z dachówek za zjawisko odrębne, autonomiczne, izolowane – a może nawet nie za zjawisko, lecz za epizod. Autorzy twierdzą i dowodzą, że istnieją przesłanki uzasadniające traktowanie dawnego budownictwa z odpadów dachówkowych i garncarskich w Czarnej Wsi Kościelnej jako zjawiska (fenomenu kulturowego) ściśle powiązanego z miejscowym ludowym rzemiosłem garncarskim, a zarazem jako składnika unikalnej kulturowej tożsamości Czarnej Wsi Kościelnej i jej historycznego dziedzictwa. W trzeciej części z cyklu Budownictwo z odpadów ceramicznych na Białostocczyźnie zostaną przedstawione – na prawach kontekstu porównawczego – przykłady podobnego budownictwa z innych obszarów Białostocczyzny, w tym niezwiązanego genetycznie z ośrodkiem garncarskim w Czarnej Wsi Kościelnej.

EN

In the first article of the series Vernacular Buildings Made of Ceramic Waste in the Region of Białystok, there were presented results of a field survey in Czarna Wieś Kościelna in Czarna Białostocka commune, about 20 km north to Białystok, N-E Poland. The main result of the survey was information about a group of very unique and specific buildings in Czarna Wieś Kościelna. In that village, inhabited by more than 600 people, at least 19 buildings have walls made of roof tiles mortared with clay, and are covered with roof tiles, as well. Most of those ‘tile-constructed buildings’ were built in the 1930s. In this second article of the series, wider historic context is revealed in order to assess the local ‘tile-building phenomenon’ precisely and more deeply. Its connections to the local pottery craft are analyzed, with respect to the whole spheres of local vernacular traditions and material culture. The basis for the reasoning is the fact that Czarna Wieś Kościelna for the recent 200 to 250 years have been the well-known center of vernacular pottery. A few ‘tiles-constructed buildings’ are situated on the premises of local potters, and these buildings still house potters’ workshops, galleries and pottery shops. Whilst the direct objective of the article is to verify or prove the relationships between this type of buildings and the local pottery craft, the more general aim is to define the most suitable conservation approach, based on more complex and holistic assessment and appreciation of the local ‘tile-constructed buildings’ as the result of much wider cultural phenomenon. As such, the ‘tile-constructed buildings’ constitute essential part of cultural heritage of the village and of the region, as well. In the next final article, the third one of the series, the issue of range and prevalence of such buildings in all the region will be also addressed.

2

Budownictwo z odpadów ceramicznych na Białostocczyźnie. Cz. 1, Budynki ze stłuczonych dachówek w Czarnej Wsi Kościelnej

Cieciuch J., Gołębiewski P., Szewczyk J.

Architecturae et Artibus

|

2017

|

Vol. 9, no. 4

5--26

PL

W okolicy Czarnej Wsi Kościelnej położonej w gminie Czarna Białostocka (to jest jakieś 25 kilometrów na północny wschód od Białegostoku) znajdowało się co najmniej kilkanaście budynków o ścianach z odpadów ceramicznych (najczęściej z uszkodzonych dachówek), spajanych glinianą zaprawą strycharską lub zaprawą wapienną. Ich zaistnienie należy wiązać z funkcjonującym tam od końca XVIII wieku ośrodkiem produkcji ludowej ceramiki użytkowej. Autorzy traktują te budynki jako nie tylko interesujące wytwory ludowej kultury budowlanej, godne uwagi badawczej z racji swej specyfiki materiałowo-konstrukcyjnej, ciekawych cech estetycznych i związków z miejscową kulturą rzemieślniczą (w tym związków z lokalnym rzemiosłem ceramicznym), lecz również jako przejaw zaistnienia oryginalnego i unikalnego zjawiska na polu kultury materialnej regionu. Podobne obiekty znajdują się zresztą również w innych częściach Białostocczyzny, włącznie z Białymstokiem (dotychczas potwierdzono ich występowanie w gminach Siemiatycze, Milejczyce, Tykocin, Korycin i Turośń Kościelna), lecz występują tam sporadycznie. W pracy podjęto więc temat budownictwa z odpadów ceramicznych jako zjawiska, jako swoistego fenomenu: opisano stan wiedzy na temat owego budownictwa, jego historii, rozpowszechnienia i wpływu na kulturę budowlaną obszarów sąsiednich. Zaprezentowane tu (w opisie i na fotografiach) budynki w gminie Czarna Białostocka zarejestrowano jesienią 2016 roku podczas badań terenowych; wówczas też przeprowadzono wywiady z mieszkańcami, dopełniające zebrany materiał badawczy. Niniejszy artykuł jest elementem większej, trzyczęściowej rozprawy. O ile celem niniejszej pierwszej części jest przedstawienie budownictwa z odpadów ceramicznych jako spójnego i ciekawego zjawiska historyczno-architektonicznego, które zaistniało i rozwinęło się w okolicach Czarnej Wsi Kościelnej, to w części drugiej zaprezentowane zostaną głębsze związki tego zjawiska ze sferą lokalnej ludowej kultury materialnej (na przykładzie wybranych pracowni garncarskich w Czarnej Wsi Kościelnej i z uwzględnieniem informacji pozyskanych podczas wywiadów), a w trzeciej części zostaną przedstawione także – na prawach kontekstu porównawczego – przykłady podobnego budownictwa z innych obszarów Białostocczyzny, w tym niezwiązanego genetycznie z ośrodkiem garncarskim w Czarnej Wsi Kościelnej. Ten typ budownictwa rozwinął się bowiem na mniejszą skalę również wokół innych ośrodków ludowej ceramiki na Białostocczyźnie (zwłaszcza koło Siemiatycz i Milejczyc), a także sporadycznie występował poza obszarami bezpośredniego oddziaływania takich ośrodków.

EN

A number of vernacular houses of a unique construction still exist in the vicinity of Czarna Wieś Kościelna in the commune of Czarna Białostocka, region of Białystok (25 km north-east to Białystok), Podlaskie Voivodeship, N-E Poland. They are unique because of their wall construction, as their thick walls have been erected with ceramic waste (tiles or pottery) and clay or lime mortar. They are claimed to represent the specific local architectural and cultural phenomenon related to the sphere of vernacular material culture and vernacular architecture, especially. As such, they seem to be worthy of research because of their connections with local traditional ceramic crafts (pottery and tile production center in Czarna Wieś Kościelna), and because of their aesthetic values, construction parameters, etc. The range and prevalence of such a cultural phenomenon has been the point of the authors’ research interest, as the authors got also information about other buildings made of that type of construction, namely, in Białystok and in a few villages in communes Siemiatycze, Milejczyce, Tykocin, Michałowo, Korycin and Turośń Kościelna, with the prospects to find still more examples in the future. Therefore, the issue of range and prevalence of such buildings is also addressed to other researchers in the region. In the article, which is the first one of a three-part series, the state-of-the-art of that indigenous construction is presented, and the examples of such architecture are listed with more detailed information about two dozen buildings in Czarna Wieś Kościelna. The wider historic and cultural context will also be sketched in the future second part; and the buildings erected with ceramic waste in other parts of the Podlasie region will be recognized and presented in the third part of the series. In total, the basis for the reasoning about history, features and prevalence of that local construction, as well as its impact on vernacular architecture in and outside the vicinity of Czarna Wieś Kościelna (namely, on examples of similar buildings in Czarna Wieś Kościelna, Karczmisko, Białystok, Łomy, Pomigacze, Siemiatycze, Milejczyce, Michałowo, Mierzwin Mały and Tykocin), are more than 20 examples of such buildings which have been surveyed in October, November and December 2016.

3

Budynki z surowej ziemi na Suwalszczyźnie. Cz. 1

Lutyńska J., Szewczyk J.

Architecturae et Artibus

|

2016

|

Vol. 8, no. 1

46--63

PL

Rozprawę oparto na badaniach terenowych na Suwalszczyźnie, przeprowadzonych przez Jarosława Szewczyka w latach 2008 oraz 2010, a następnie przez Joannę Lutyńską w 2015 roku. Celem tych trzyetapowych badań było zgromadzenie informacji o zachowanym tam budownictwie ludowym, zaś ich wynikiem jest około 600 zdjęć i cykl wywiadów z autochtonami. W artykule zaprezentowano najciekawsze uzyskane informacje, potwierdzające tezę o bogatym miejscowym dziedzictwie technologicznym, jakim jest budownictwo glinobite i jego pochodne odmiany. W pierwszej części zaprezentowano głównie informacje pozyskane ustnie podczas wywiadów, dotyczące dawnego budownictwa z gliny na tle dotychczasowej wiedzy technicznej i naukowej o glinianym budownictwie regionu. Część druga dotyczyć będzie wybranych szczegółów technologicznych na tle wiedzy o tak zwanym „budownictwie z materiałów lokalnych”, propagowanym w pierwszych dekadach powojennych w całej Polsce, a zwłaszcza na ziemiach północnowschodnich; zaprezentowano również przykłady glinianego budownictwa z gminy Szypliszki. Część trzecia będzie dotyczyć tradycyjnego budownictwa z innych obszarów Suwalszczyzny oraz kontynuacji tradycji glinianego budownictwa na Suwalszczyźnie w czasach obecnych, to jest w XXI wieku.

EN

Field surveys were performed in a number of villages in Suwalszczyzna (the region of Suwałki), N-E Poland. The surveys were aimed at collecting data about vernacular architecture at that region. There were three survey stages: the first one in 2008 (by Jarosław Szewczyk), then in 2010 (by Jarosław Szewczyk) and in 2015 (by Joanna Lutyńska). The results, which comprised about 600 photographs and a set of interviews with natives, have been analyzed and presented in the paper, supporting the thesis that the indigenous vernacular architecture of the region included rich traditions of earthen architecture, such as cob construction, in particular. In the first part of the article the subject matter has been examined on the background of literature surveys and based on the oral interviews with builders of old clay buildings. The second part will refer to technical nuances, on the background of a post-war local trends towards architecture made of “local materials”; besides, an examples of clay buildings from the Szypliszki commune will be presented. The consecutive third part of the research report series is going to refer to the traditional earthen building in other communes in the region of Suwałki, and to contemporary earthen constructions in the region.

4

Budownictwo z materiałów miejscowych na kilku przykładach z gminy Wysokie Mazowieckie (na pograniczu podlasko-mazowieckim)

Kurnicka M. M., Pietrusewicz N., Szewczyk J.

Architecturae et Artibus

|

2016

|

Vol. 8, no. 4

20--25

PL

W listopadzie 2015 roku przeprowadzono badania terenowe w gminie Wysokie Mazowieckie i znaleziono trzy domy mieszkalne z nietypowych budulców: dwa sprzed półwiecza mają ściany z polan opałowych, a jeden wzniesiono współcześnie w technologii strawbale, czyli słomoglinanej (towarzyszy mu też słomogliniany garaż). Autorzy uważają je (zwłaszcza dwa pierwsze) za godną uwagi część lokalnego dziedzictwa technologicznego i architektonicznego, wyróżniającego się na tle drewnianej zabudowy regionu. Przedmiotem refleksji i wnioskowania są też postawy wobec tego dziedzictwa oraz jakość formy architektonicznych we współczesnych obiektach z alternatywnych parabudulców. Wyprowadzono wniosek, że obawy inwestorów skłaniają projektantów do swego rodzaju populizmu architektonicznego i zniechęcają do poszukiwania odpowiednich form współczesnych.

EN

Field surveys in rural areas of Wysokie Mazowieckie commune, N-E Poland, have been performed in November, 2015, resulting with information about three houses made of local materials. Two buildings are of vernacular stackwall construction (they came back to the 1950's) and the third one is the contemporary strawbale house. The stackwall buildings are noteworthy as part of the local architectural heritage in the region, in spite of the common prevalence of log houses. The strawbale house is interesting as it reveals growing architectural and social concern in ecoarchitecture. Moreover, all the mentioned architectural objects are the subject of examination of the common attitude towards local materials and local technologies as part of heritage or part the contemporary “technology alphabet”. The authors claim that the relevant social attitude discourages architects and eventually results with dull architecture.

5

Wytrzymałość na ściskanie ziemi ubijanej niestabilizowanej do wznoszenia ścian monolitycznych

Narloch P. L., Woyciechowski P., Bieliński Ł, Kostro R., Kruszyński A.

Materiały Budowlane

|

2015

|

nr 6

108--110

PL

W artykule przedstawiono wyniki badania wytrzymałości na ściskanie próbek z ziemi ubijanej bez dodatków stabilizacyjnych. Mieszanki ziemi, z których uformowano poszczególne serie próbek, różniły się między sobą uziarnieniem. Z uwagi na brak aktualnych polskich norm dotyczących ziemi ubijanej, badania oraz analiza wyników bazowały na zagranicznej literaturze, normie nowozelandzkiej NZS 4298:1998 oraz archiwalnych polskich normach branżowych z lat sześćdziesiątych XX wieku, dotyczących budownictwa z gliny.

EN

The paper presents results of the compressive strength test of unstabilized rammed earth samples. Soil mixtures used in the test differ in the particle size distribution. Due to the lack of valid Polish Standards about rammed earth, the test and the analysis of results were based on foreign science publications, New Zealand Standard NZS 4298:1998 and old polish branch standards from 1960s, concerning building with raw soil.

6

Wpływ rodzaju gliny i zawartości cementu na wytrzymałość na ściskanie ziemi ubijanej

Narloch P. L., Woyciechowski P., Jęda P.

Fizyka Budowli w Teorii i Praktyce

|

2015

|

T. 7, nr 4

17--22

PL

W niniejszym artykule opisano wyniki badania wytrzymałości na ściskanie próbek ziemi ubijanej różniących się między sobą rodzajem gliny użytej do mieszanki oraz zawartością stabilizatora w postaci cementu portlandzkiego CEM I 42,5R. Badania oraz analiza wyników została oparta na zagranicznej literaturze, normie nowozelandzkiej NZS 4298:1998, normie amerykańskiej NMAC14.7.4 oraz archiwalnych polskich normach branżowych z lat 60. XX wieku, dotyczących budownictwa z gliny.

EN

The article describes the results of research on the compressive strength of rammed earth samples that differed from each other with regards to the type of loam used for the mixture and the amount of the stabilizer. Portland cement CEM I 42,5R was used as the stabilizer. The research and the analysis of the results were based on foreign publications, the New Zealand norm NZS 4298:1998, the American standard NMAC14.7.4 and archival Polish standards from the 1960’s that dealt with earth material.

7

Nietypowe materiały budowlane - glina, gnój i domieszki - w świetle dawnego polskiego piśmiennictwa. Cz. 3. Piece, kity i ceramika budowlana

Szewczyk J.

Architecturae et Artibus

|

2012

|

Vol. 4, no. 2

26-37

PL

Artykuł zamyka trzyczęściową serię publikacji poświęconych zaskakująco rozwiniętym tradycjom budowlanego użycia gliny, łajna i innych nietypowych budulców lub domieszek. W pracy niniejszej przedstawiono badania dawnych tradycji i sposobów stosowania gliny i domieszek w konstrukcjach pieców i kitów zduńskich, kominów, fundamentów, ceramiki budowlanej i innych, pominiętych wcześniej, części budowli. Wywód wszystkich trzech części zwieńczony jest tu wnioskiem o znakomitym, bo niezwykle bogatym i różnorodnym dorobku dawnej polskiej myśli technicznej w omawianym tu zakresie tematycznym, obejmującym kulturę budowlanego użycia gliny, zasługującą na docenianie jako część naszego dorobku technologiczno-kulturowego. W szczególności zaś niniejsza trzecia część uzasadnia wniosek o szczególnym znaczeniu w naszej dawnej kulturze budowlanej substancji zawierających związki żelaza.

EN

The paper is the third part of a series which reveals the astonishing richness and diversity of building technologies related to the usage of clay and dung, and other unusual materials and admixtures. The subject matter analyzed here is non-standard alternative materials usage in stoves, chimneys, cements, building ceramics, groundworks and other parts of buildings. The general conclusion of the series is that the Polish technical literature of the last three centuries was abundant in works related to the subject matter and now witnesses about the stunning development of culture of clay and dung usage, as part of Polish national heritage of the past. The specific finding in this work is that iron-containing substances played an important role in the building culture of the past.

8

Nietypowe materiały budowlane – glina, gnój i domieszki – w świetle dawnego polskiego piśmiennictwa Cz. 2. Stropy, sufity i dachy

Szewczyk J.

Architecturae et Artibus

|

2012

|

Vol. 4, no. 1

31-57

PL

Zamiarem autora było rozpoznanie zakresu dawnych zastosowań gliny i innych budowlanych paramateriałów (nie wyłączając nawet łajna), co w zakresie ograniczonym do klepisk, podłóg i ścian wykonano i przedstawiono już w poprzednim artykule z tej serii (Szewczyk, 2011). Zaś w pracy niniejszej przedstawiono badania dawnych tradycji i sposobów stosowania gliny i domieszek w konstrukcjach sufitów, stropów, sklepień i dachów. Wywód zwieńczony jest wnioskiem o znakomitym, bo niezwykle bogatym i różnorodnym dorobku dawnej polskiej myśli technicznej w omawianym tu zakresie tematycznym, obejmującym kulturę budowlanego użycia gliny – zasługującą na docenienie jako część naszego dorobku technologiczno-kulturowego.

EN

The objective of the work was to reveal the astonishing richness and diversity of building technologies related to the usage of clay and dung, and other unusual materials and admixtures. The subject matter has been analyzed on examples of ceilings and roofs, as the other parts of buildings were studied and described in the former part of this series (Szewczyk, 2011), which is now continued in this article. The conclusion is that the Polish technical literature of the last three centuries was abundant in works related to the subject matter and now witnesses about the stunning development of culture of clay and dung usage, as part of Polish national heritage of the past.

9

Współczesne rozwiązania technologiczne w budownictwie z drewna opałowego

Szewczyk J.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2011

|

R. 108, z. 2-A/1

241-249

PL

Budownictwo z drewna opałowego zwane jest według terminologii międzynarodowej cordwood masonry albo stackwall. Należy do tanich alternatywnych technologii budowlanych. Budulcem ścian jest w tym przypadku chrust albo polana, albo pieńki opałowe, które zostają spojone lepiszczem. Omawiana technologia ma na ziemiach polskich około 200-letnią tradycję i jest poświadczona w literaturze, poczynając od 1821 roku. Współcześnie poszukuje się możliwości udoskonalenia tej technologii, między innymi poprzez badania nowych rodzajów lepiszcza, takich jak masy cementowo-celulozowe typu PEM (paper-enhanced mortar albo papercrete) i sposobów izolacji ścian. W artykule omówiono możliwości wykorzystania nowych technologii na tle tradycyjnych dawnych odmian budownictwa z drewna opałowego.

EN

Stovewood construction, called also cordwood masonry or stackwall, is a low-cost building technique in which brushwood or tiny stovewood blocks are bound with clay or cement and lime mortar in order to build a thick and massive wall. T he technology has been known for the last 200 years and mentioned since 1821. Nowadays cordwood masonry is perceived as a contemporary "low-tech" and ecological technology, being investigated and developed to stay modern and usable in contemporary building and architecture. T he development includes new mortars such as PEM (paper-enhanced mortar or papercrete) and new insulation techniques. These enhancements are described in the paper, comparing to the traditional solutions.

10

Nietypowe materiały budowlane – glina, gnój i domieszki – w świetle dawnego polskiego piśmiennictwa Cz. 1. Klepiska, podłogi, ściany i tynki

Szewczyk J.

Architecturae et Artibus

|

2011

|

Vol. 3, no. 4

21-51

PL

Nietypowe materiały budowlane, takie jak glina i odchody zwierzęce, stanowiły częsty przedmiot rozważań w dawnej polskiej literaturze technicznej i poradnikowej. Zalecano ich użycie w każdej części budynku, od podłogi po dach. Eksperymentowano z nimi, ulepszano je i dyskutowano o ich zaletach i wadach, proponując zastosowanie różnorakich dodatków do glinianych i gliniano-nawozowych mas. W niniejszej zaś pracy dokonano przeglądu wspomnianych dyskusji i proponowanych rozwiązań budowlanych w celu rozpoznania dawnych polskich tradycji użycia nietypowych materiałów budowlanych (kultury budowania z łajna i gliny). Tak ukierunkowane rozważania mogą też służyć jako pomoc do określenia zakresu przemian technologicznych, ale też estetycznych i ogólnocywilizacyjnych zachodzących w ciągu ostatnich 200 lat. Mogą też być pomocne współczesnym pasjonatów architektury utrzymanej w nurtach eco-tech i low-tech.

EN

Non-standard building materials, such as clay or dung, were popular subject in the old Polish technical and household literature. They were used for all parts of buildings, from floors to roofs. Their building usage was the subject of experiments and improvements, and polemics, including discussions about various admixtures to clay- or cob-dung-based mortars. Those discussions and building craft clues are analyzed in the paper, with aim to present the past Polish culture of building with clay, dung and admixtures. The analysis can refer to more general topic of technological and cultural evolution of our civilization, supplementing this subject with the specific view on aesthetic changes for the last 200 years. The results can be applicable in the contemporary eco-tech and low-tech architecture.

11

Współczesne technologie budowlane jako uzupełnienie tradycyjnych podlaskich konstrukcji drewnoglinianych - refleksje krytyczne

Szewczyk J.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2010

|

R. 107, z. 8-A

359-369

PL

W artykule streszczono badania nad tradycyjnymi, alternatywnymi konstrukcjami na Podlasiu: budownictwem z polan i gliny (tzw. drewnoglina albo stackwall) oraz ze słomy i gliny (konstrukcja strychulcowa), w zakresie modernizacji obiektów wzniesionych w tych konstrukcjach, z zastosowaniem współczesnych materiałów i technologii. Dyskusji poddano możliwości i przeszkody stosowania współczesnych technologii budowlanych w obiektach wykonanych według dawnych technik oraz status starych metod budowlanych, które zostały zapomniane, ale są odtwarzane i dostosowywane do współczesnych potrzeb, paradoksalnie uzyskując opinię nowatorskich.

EN

The paper contains the results of the study on the modern development of traditional "alternative" building methods in the Podlasie region, with special focus on the modernization of the local variants of wattle-and-daub and stackwall (i.e. cordwood masonry) constructions. The present status of the old vernacular types of building constructions and methods, and their development opportunities are discussed.

12

Budownictwo z gliny w dawnej polskiej literaturze technicznej

Szewczyk J.

Architecturae et Artibus

|

2009

|

Vol. 1, no. 1

84-98

PL

Przedstawiono rozwój w latach 1774-1838 wybranych technik budownictwa z gliny, mianowicie tych, które były zalecane i opisywane w polskiej literaturze technicznej tego okresu – zwłaszcza technik budownictwa glinobitego oraz murowanego z surowej cegły na zaprawie gliniano-piaskowej. Pominięto gliniane budownictwo ludowe, wówczas powszechne, lecz lekceważone, takie jak lepiankowe (strychulcowe albo chruściano-plecione). Wywód oparto na kilkudziesięciu ówczesnych polskich książkach i artykułach traktujących o budownictwie z gliny; wskazano też na znane wówczas w Polsce publikacje zagraniczne. Wysunięto wniosek, iż w latach 1774-1838 wypracowano podstawy pod dalszy rozwój budownictwa glinianego, obserwowany zwłaszcza w latach sześćdziesiątych XIX wieku oraz później, a także rozwój dwudziestowiecznego tzw. budownictwa z materiałów lokalnych.

EN

The Polish clay building in 1774-1838 is described and analyzed in the paper, with special focus on the types of building constructions which were referenced in the literature of that period, i.e. various sorts of adobe and cob building. Wattle-and-daub, stackwall and other folk constructions are generally omitted in the paper, because they were of minor importance, in spite of the fact that they were popular in the countryside. The work is based on about two dozen Polish books and journal papers published in that period; moreover, the French and German texts are mentioned. The main conlusion is that the development of clay building in the period 1774-1838 resulted with the number of building techniques, which can be perceived as the foundations of the successive lowtech building in the first six decades of the twentieth century.

13

Zastosowanie gliny w konstrukcji ścian wiejskich domów na Podlasiu

Szewczyk J.

Zeszyty Naukowe Politechniki Białostockiej. Architektura

|

2008

|

Z. 21

93-127

PL

Opierając się na badaniach opisanych w literaturze przedmiotu oraz na badaniach terenowych, przedstawiono problematykę dotyczącą tradycyjnego podlaskiego budownictwa z gliny. Omówiono konstrukcję ścian wiejskich domów uwzględniając wartości kulturowe - tj. wartości glinianych budynków jako nośników dziedzictwa i jako materialnych wytworów szerszej i głębszej kultury użycia gliny jako budulca. Wysunięto tezę, że podlaskie lu-dowe budownictwo z gliny charakteryzuje się wyjątkową finezją rozwiązań, wielością wariantów wykraczających poza podręcznikowe standardy i obfitością związanych z tym budownictwem zwyczajów przynależnych do kręgu kultury niematerialnej. W szczególności opisano rodzaje konstrukcji ścian z wykorzystaniem gliny jako budulca, dzieląc znane na Podlasiu rozwiązania konstrukcyjno-materiałowe na siedem grup, takich jak: (1) ściany z drewna opałowego i gliny (cordwood), (2) ściany ubijane z jałowca i gliny, (3) ściany wiklinowo-gliniane, (4) strychulcowe ściany plecione, (5) ściany glinobite, (6) ściany z surowej, glinianej cegły, (7) mur pruski z surowej cegły.

EN

On basis of recent field research and literature searchings, the variety of vernacular wall earthen building constructions in the Podlasie region, is taken under consideration. The objective is to recognize these earthen methods and structures as heritage artifacts that carry some values of cultural heritage. They are al-so considered as the products of the culture of clay usage in buildings. As a result, the seven groups of such types of constructions are presented, as follows: (1) cordwood masonry walls; (2) earthen walls, reinforced with juniper; (3) earthen walls, reinforced with wicker; (4) timber walls with wattle and daub infill, and wattle and daub walls; (5) rammed earth walls; (6) adobe walls; (7) frame construction with adobe infill.

14

Powrót do natury

Kupiec-Hyła D.

Środowisko Mieszkaniowe

|

2005

|

nr 3

66--69