W artykule przedstawiono problematykę wykorzystania energetycznego istniejących stopni piętrzących zlokalizowanych na rzece Noteć. Autorzy przedstawili parametry hydrotechniczne rzeki, wykorzystując materiały projektowe realizowanych małych elektrowni wodnych. Przedstawiono przykładowe rozwiązania konstrukcyjne w zależności od wysokości piętrzenia i przepływu. Przykłady zilustrowano zdjęciami i rysunkami zrealizowanych i eksploatowanych obiektów. W podsumowaniu autorzy przedstawili wnioski mogące służyć poprawie wykorzystania energetycznego rzeki.
EN
The article presents the problem of energy utilisation of existing damming steps located on the Noteć River. The authors have presented the hydrotechnical parameters of the river using the design materials of realized small hydropower plants. Examples of construction solutions depending on damming height and flow are presented. Examples were illustrated with photographs and drawings of completed and operated facilities. In conclusion, the authors presented conclusions that could serve to improve the energy use of the river.
These days, with the massive changes in climates, the quantity of ecological issues are on a rapid increase. It is asserted that water-related issues represent an enormous piece of the catastrophic events in various regions of the planet. Finding sustainable solutions for future architectural and urban developments in waterfront spaces is currently an essential need and a productive research area. Studying and exploring different examples of hydraulic heritage, could depict that these types of heritage has shown a great deal of sustainability in facing water-related disasters. By analysing a successful example in Iran, this research introduces hydraulic heritage as a potential for learning in order to face water-related disasters. The type of the research is descriptive-analytical which has a qualitative approach. Using available information and factors like images, surveys, books etc., categorizes this paper in field research.
PL
Współcześnie, przy gwałtownych zmianach klimatycznych, liczba problemów środowiskowych powiększa się coraz szybciej. Można stwierdzić, że znaczna część katastrofalnych wydarzeń w różnych regionach planety jest związana z wodą. Dlatego znalezienie zrównoważonych rozwiązań dla przyszłych projektów architektoniczno-urbanistycznych w przestrzeniach nadbrzeżnych jest obecnie nie tylko podstawową potrzebą, ale także ważnym obszarem badań. Dzięki analizie wybranych obiektów dziedzictwa hydrotechnicznego możliwe jest wskazanie, że wykazują one dużą trwałość w obliczu katastrof związanych z wodą. Studium przypadku w Iranie pozwala stwierdzić, iż badania nad dziedzictwem hydrotechnicznym mogą być źródłem wskazówek, jak współcześnie przeciwdziałać katastrofom związanym z wodą. Artykuł jest wynikiem opisowo-analitycznych badań jakościowych, wykorzystujących dostępne publikacje oraz dane, a także badań terenowych.
3
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W referacie przedstawiono rozważania teoretyczne dotyczące mechanicznej pracy elastycznych materiałów wypełniających przerwy dylatacyjne, na przykładzie spoin między płytami betonowymi na skarpie budowli hydrotechnicznej. Wśród czynników wpływających na wartości odkształceń wypełnień uwzględniono roczne wahania temperatury budowli, jej wartość w momencie aplikacji wypełnienia, szerokość uszczelnianej przerwy dylatacyjnej oraz rozmiary oddzielonych sekcji. Wyróżniono dwa sposoby zniszczenia wypełnienia - przez utratę kohezji wewnątrz materiału lub przyczepności do ściany dylatacji. Występowanie danego wariantu powiązano z właściwościami materiału wypełnienia oraz geometrią spoiny. Przedstawiona analiza może dostarczać wskazówek do odpowiedniego projektowania oraz wykonawstwa dylatacji, łącznie z doborem materiału do ich wypełnienia.
EN
The paper presents a brief theoretical analysis of the mechanics of elastic sealants inside expansion joints, presented on the example of gaps between concrete face slab sections covering a slope of a water engineering structure. The analysed factors influencing the strain of such material are the yearly variation of structure’s temperature, its value during the application of sealant, the width of the joint as well as the size of separated sections. Two modes of destruction of the sealant are discussed - by loss of cohesion in the material or loss of adhesion to the sides of the joint. The occurrence of a given mode is related to the properties of the sealant material and the geometry of the joint. The analysis presented in the paper might assist in proper design and execution of expansion joints, as well as selection of an appropriate sealant material.
W artykule przedstawiono początki i rozwój hydraulicznych badań na modelach fizycznych różnego rodzaju budowli hydrotechnicznych w Instytucie Budownictwa Wodnego PAN w Gdańsku. Na wstępie zwrócono uwagę na problem zasobów wodnych na świecie i w Polsce, jak również powiązanie budowli hydrotechnicznych z wykorzystaniem i zagospodarowaniem tych zasobów. Omówiono w skrócie podstawowe zasady podobieństwa modelowego, specyfikę metodyki badań hydraulicznych oraz charakterystykę budowli i obiektów hydrotechnicznych, które przeszły badania w IBW. Zwrócono uwagę na rozwój modelowania matematycznego, które w wielu przypadkach może zastąpić hydrauliczne modele fizyczne.
EN
The paper presents the beginning and development of hydraulic studies on physical models of various hydraulic structures in the Institute of Hydro-engineering of the Polish Academy of Sciences in Gdansk. In the introduction attention was directed to the problem of world and Polish water resources as well as connection of hydraulic structures with the use and management of these resources. The basic principles of modeling similitude, specification of hydraulic model investigations has been presented, as well as characteristics of various hydraulic structures which were studied in the Institute of Hydro-engineering. It was pointed out that the development of mathematical modeling, in numerous cases can replace physical hydraulic models.
Ogrody deszczowe są jednym z najprostszych i wysoce efektywnych sposobów zagospodarowania wody opadowej. Zakładane w gruncie bądź w pojemniku wbrew pozorom przypominają „zwykłe ogrody”, jednak dzięki odpowiednio dobranym gatunkom roślin hydrofitowym stają się naturalnym rezerwuarem wody, szczególnie na terenach zieleni miejskiej. W wielu krajach europejskich oraz w USA, badanie oraz projektowanie ogrodów deszczowych jest jednym z najbardziej aktualnych zadań planowania przestrzennego oraz architektury krajobrazu. Także w Polsce w ostatnich latach zdecydowano się na wdrożenie tego rodzaju budowli hydrotechnicznych w krajobrazie miejskim. Powstają one z inicjatywy obywatelskiej lub są częścią budżetu gminy. Niezależnie od źródła finansowania stanowią trzon działań związanych z adaptacją do zmian klimatu i spowalnianiem strat wody opadowej w terenach miejskich.
EN
Rain gardens are one of the simplest and highly effective ways to manage rainwater. Founded in the ground or in a container, contrary to appearances, they resemble "ordinary gardens", However, thanks to carefully selected species of hydrophyte plants, they become a natural water reservoir, especially in urban green areas. In many European countries and the US, research and design of rain gardens is one of the most current tasks of spatial planning and landscape architecture. Also in Poland in recent years it has been decided to implement this type of hydrotechnical buildings in the urban landscape. They arise on the citizens' initiative or are part of the commune budget. Regardless of the source of funding, they form the core of activities related to adaptation to climate change and slowing down the loss of rainwater in urban areas.
8
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Bezpieczeństwo budowli hydrotechnicznych zależy od stanu elementów uszczelniających zarówno podłoże, jak i budowlę. Do wykonania elementów uszczelniających stosuje się materiały naturalne, najczęściej grunty spoiste z dużą zawartością frakcji ilastej oraz materiały syntetyczne lub rożnego rodzaju zawiesiny głownie na bazie bentonitu i cementu wprowadzane do gruntu. Badania kontrolne mają na celu udokumentowanie, że uszczelnienie zostało wykonane zgodnie z projektem, oraz sprawdzenie jego skutecznego działania. Do najczęściej kontrolowanych parametrów należą podstawowe właściwości fizyczne oraz przepuszczalność i wytrzymałość na ścinanie.
EN
The safety of hydrotechnical structures on the condition of the sealing elements, both the subsoil and the structure. For the execution of sealing elements natural materials are used, most often cohesive soils with high clay fraction content as well as synthetic materials or various types of suspensions based on bentonite and cement introduced into the soil. Control tests are intended to document that the sealing has been carried out in accordance with the design and to check its effective functioning. The most frequently controlled parameters are the basic physical properties, permeability and shear strength.
Omówiono zagadnienia projektowania i budowy konstrukcji hydrotechnicznych z wykorzystaniem gabionów i materacy Reno. Przeanalizowano zagrożenia środowiskowe oraz możliwości ich minimalizowania poprzez zastosowanie odpowiedniej ochrony antykorozyjnej. Dla zilustrowania możliwości wykorzystania systemu gabionowego przedstawiono przykłady realizacji konstrukcji hydrotechnicznych.
EN
The article discusses the design and construction of gabions and Reno mattresses in hydraulic works. Particular emphasis was placed on the analysis of environmental hazards and the possibility of minimizing them by applying appropriate corrosion protection. In order to illustrate the possibilities of using the gabion system in hydraulic works, examples of some realizations are presented.
Opisano wyniki własnej metody badania niestabilności stanów wody oraz wielkości przepływów, wprowadzając innowacyjną klasyfikację budowli piętrzących wodę. Podział budowli piętrzących na klasy oparto na kryterium prędkości krytycznej, mając na względzie minimalizację wpływu procesów biologicznych, erozji, sedymentacji oraz zatorów lodowych na środowisko w rejonie stopni wodnych, w celu zapewnienia przepustowości budowli przelewowo-upustowych stopnia wodnego podczas całego procesu użytkowania. Proponowana środowiskowa klasyfikacja budowli hydrotechnicznych została opracowana po dokonaniu identyfikacji i oceny występujących procesów związanych z sytuacjami o cechach ryzykownych. Celem klasyfikacji jest zabezpieczenie rejonu lokalizacji budowli piętrzących oraz stworzonych zbiorników wodnych przed degradacją i utratą ważnych funkcji o znaczeniu ponad regionalnym.
EN
The results of author’s method for evaluation of water levels (and discharges) instability as the function of time are described and new environmental classification of water headworks is proposed, based on water flow velocity criterium and application the “instability factors” for determination save water levels elevations (and outlet works discharge conveyance capacity), accepted for design and valid for the whole project life period. The classification is based on the assumption, that local channel processes and risks within the environment of hydraulic works will be eliminated or bed impacts limited. The main aim of applied classification is to protect the hydraulic waterhead structurs from degradation, aggradation and deterioration.
Czy możemy czuć się bezpiecznie? Powodzie w 1997 r. oraz w 2010 r. obnażyły nie tylko fatalny stan techniczny budowli hydrotechnicznych, ale też zaniedbania na poziomie zarządczym i legislacyjnym. Jaki jest obecny stan infrastruktury przeciwpowodziowej? Które inwestycje przeciwpowodziowe przysporzyły najwięcej problemów i jaka jest jeszcze skala potrzeb inwestycyjnych?
Opisano wyniki własnej metody badania niestabilności stanów wody oraz wielkości przepływów, wprowadzając innowacyjną klasyfikację budowli piętrzących wodę. Podział budowli piętrzących na klasy oparto na kryterium prędkości krytycznej, mając na względzie minimalizację wpływu procesów biologicznych, erozji, sedymentacji oraz zatorów lodowych na środowisko w rejonie stopni wodnych, w celu zapewnienia przepustowości budowli przelewowo-upustowych stopnia wodnego podczas użytkowania.
EN
The results of author’s method for evaluation of water levels (and discharges) instability as the function of time are described and new environmental classification of water headworks is proposed, based on design criteria with application “instability factors” for determination water levels (and discharges). The classification is based on the assumption, that local channel processes and risks (biological, erosion, sedimentation, ice control and others) within the environment of hydraulic works will be eliminated or bed impacts limited. The main aim of applied classification is to protect the structure from aggradations and deterioration.
W pracy przedstawiono analizę warunków eksploatacji budowli hydrotechnicznych zlokalizowanych w obrębie polderu Golina w trakcie przejścia fali powodziowej w 2010 roku. Głównymi budowlami hydrotechnicznymi zapewniającymi połączenie hydrauliczne układu polder-rzeka są betonowe przelewy wałowe. Eksploatacja tych obiektów została znacząco zakłócona poprzez działania lokalnych społeczności sprzeciwiających się zalaniu terenów polderowych. Efektem tych działań była zmiana reżimu eksploatacyjnego tych budowli i wystąpienie schematów pracy, które nie były przewidywane w fazie projektowania i tworzenia instrukcji eksploatacyjnych. Budowle hydrotechniczne służące do odwodnienia terenów polderowych po przejściu fali powodziowej również nie pracowały zgodnie z założeniami eksploatacyjnymi i projektowymi. Przeprowadzona analiza wskazuje na potrzebę uwzględniania w trakcie prac rewitalizacyjnych czy remontowych czynników, które nie są opisane normami czy praktyką projektową a wynikają z realiów eksploatacyjnych.
EN
The analysis of the operating conditions of hydraulic structures located within the polder Golina during the flood in 2010 is presented in the paper. Weirs made of concrete are the main hydro-technical structures providing a hydraulic connection of the polder-river system. Operation of these structures has been significantly affected by the actions of local communities opposed to flooding the polder areas. The result of these actions was to change the regime of the work of the structures and appearance of work schemes that were not anticipated in the design and creation of operating instructions. Hydraulic structures used for drainage polder areas after the flood also did not work as intended. The analysis points to the need that during the development or renovation process factors that are not described in the standards or practices but coming from operational realities must be taken into account.
Problem systemów ochronnych, określony w tytule, klasyfikuje Norma PN-EN 1504-1:10. Wyroby i systemy do ochrony i napraw konstrukcji betonowych. Arkusz drugi w formule - określenie wymagań dla wyrobów/systemów do powierzchniowej ochrony betonu oraz w „zasadach” i metodyce postępowania - determinuje standardy wymaganych rozwiązań materiałowych.
Prawo budowlane [Ustawa... 1994] w art. 7 zalicza do przepisów techniczno-budowlanych warunki techniczne użytkowania obiektów budowlanych, które powinni określić - w drodze rozporządzenia ~ właściwi ministrowie dla danego rodzaju budowli. Dla budowli i urządzeń hydrotechnicznych istotnych dla rolnictwa do tej pory nie ma takiego rozporządzenia. Uzupełniając tę lukę opracowano niniejszy artykuł. Podano w nim podstawowe informacje dotyczące warunków technicznych użytkowania budowli i urządzeń hydrotechnicznych istotnych dla rolnictwa, przy zachowaniu przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane [Ustawa... 1994], ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne [Ustawa... 2001], rozporządzenia ministra środowiska z dnia 20 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane gospodarki wodnej i ich usytuowanie [Rozporządzenie... 2007]. Określono również okresy trwania tego rodzaju budowli dla przeciętnych warunków ich użytkowania. Artykuł, który jest oczywiście propozycją autorską, stanowi pierwszą część obszernej tematyki dotyczącej warunków technicznych użytkowania budowli wodno-melioracyjnych.
EN
According to Article 7 of the Construction Law [Act of... 1994], technical conditions of use of structures to be set - by way of ordinance - by ministers competent for a given type of construction constitute part of technical and construction regulations. Hydrotechnical structures and facilities of high importance for the agriculture still lack such regulation. This article was elaborated in order to close this gap. It contains basic information on technical conditions of use of the hydrotechnical structures and facilities of high importance for the agriculture, while preserving the provisions of the Act of 1994, Construction Law [Act of.... 1994], Act of 18 July 200, Water Law [Act of... 2001], ordinance of the Minister of Environment of 20 April 2007 on technical conditions to be fulfilled by water management structures and their location [Ordinance of... 2007]. It also sets the useful life period of such constructions for average conditions of use. The article, being a proposal of its authors, constitutes part of a wide subject matter concerning technical conditions of use of the water and melioration structures.
Artykuł stanowi drugą część tematyki dotyczącej warunków technicznych użytkowania budowli wodno-melioracyjnych. Naświetlono w nim zagadnienia dotyczące utrzymania sprawności technicznej budowli hydrotechnicznych istotnych dla rolnictwa. Przedstawiono obowiązki właścicieli, zarządców i użytkowników budowli w zakresie prac związanych z utrzymaniem właściwych parametrów techniczno-użytkowych budowli wodnych, z podziałem na prace wykonywane w toku konserwacji bieżącej oraz prace remontowe. Omówiono aspekty prawne oraz zakres przeprowadzania kontroli okresowych stanu technicznego budowli hydrotechnicznych, wykonywane raz w roku, raz na pięć lat oraz w wypadku wystąpienia nieprzewidzianych czynników zewnętrznych. W części pierwszej, opublikowanej w „Gospodarce Wodnej" nr 1/2015 podano podstawowe informacje dotyczące warunków technicznych użytkowania budowli i urządzeń hydrotechnicznych istotnych dla rolnictwa. Określono również trwałość tego rodzaju budowli dla przeciętnych warunków ich użytkowania.
EN
The article constitutes the second part of the subject matter concerning technical conditions of use of the water and melioration structures. It presents issues concerning preservation of technical efficiency of hydrotechnical structures having high importance for agriculture. It lists the obligations of owners, administrators and users of the structures in the scope of works related to the maintenance of proper technical and usable parameters of the water structures, divided into works constituting part of the current maintenance and into repair works. It also discusses legal aspects and the scope of periodical inspections of technical state of the hydrotechnical structures, carried out once a year, once every five years and in the event of occurrence of unexpected external factors. The first part of the article, published in Gospodarka Wodna No. 1/2015, presents basic information concerning technical conditions of use of the hydrotechnical structures and facilities of high importance for agriculture. It also sets the fatigue life of such constructions for average conditions of use.
Każdy obiekt hydrotechniczny powinien być wyposażony w urządzenia pomiarowo-kontrolne. Ich rodzaj i rozmieszczenie zależy od typu budowli oraz klasy ważności. Na przykładzie MEW Włodzice na rzece Bóbr przedstawiono problematykę interpretacji realizowanych pomiarów oraz trudności wynikające nie tylko z braku dokumentacji projektowej czy warunków posadowienia budowli, ale z braku ścisłego określenia warunków realizacji pomiarów. Podkreślono potrzebę interpretacji wyników pomiarów, choćby z uwagi na możliwe przekroczenie wartości przyjętych jako dopuszczalne lub graniczne dla danej budowli, wskazano na trudności z określaniem tych wartości.
EN
An every hydro-engineering structure ought to be equipped with measurement–control devices. Their type and arrangement depends on type of structure and its class of importance. On the example of the small hydro-electric power station Włodzice on the Bóbr River, problem of measurement results interpretation was presented. Difficulties were pointed out, arise from lack of technical documentation, foundation conditions of the structure, and accurate determination of the measurement realization conditions. In the summary the need of measurement results interpretation was stressed, in aspect of exceeding of the values taken as acceptable or limiting ones for given structure. Troubles with determination of those values was pointed out.
20
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Artykuł opisuje kompleksowe badania betonu w konstrukcji jednej z największych elektrowni wodnych w Polsce. W ramach kompleksowej oceny obiektu wykonano szczegółowe badania właściwości fizykomechanicznych betonu i stali zbrojeniowej.
EN
Describes a comprehensive study concrete construction hydroelectric power. As part of comprehensive expertise on the entire property (construction materials) made a detailed study physico-mechanical properties of concrete and reinforcing steel.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.