Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Występowanie jodu oraz bromu w solankach monokliny przedsudeckiej

Winid B., Chruszcz-Lipska K., Uliasz-Misiak B., Solecki M. L., Fąfara Z., Matuła R.

Przemysł Chemiczny

|

2018

|

T. 97, nr 6

914--917

PL

Wody zasolone i solanki występujące w głębokich strukturach geologicznych charakteryzują się podwyższonymi, w stosunku do zwykłych wód podziemnych, stężeniami mikroskładników. Przeanalizowano zawartości jonów jodkowych i bromkowych w wodach występujących w utworach permu i mezozoiku monokliny przedsudeckiej. W 90% próbek wód z utworów permu stężenia bromków wynosiły ponad 200 mg/L, czasami osiągając ponad 2 000 mg/L, co wskazuje na możliwości wykorzystania tych wód w celu odzysku bromu w przyszłości.

EN

The contents of I and Br ions in Permian and Mesozoic brines were revised. The Permian brines had high Br - content (over 200 mg/L) and could be used to recover this element. The content of I - in the brines was too low for recovering.

2

Petrologiczna i geochemiczna charakterystyka soli kamiennych formacji Lotsberg w środkowej Albercie (Kanada)

Kukiałka P., Toboła Tomasz

Przegląd Solny

|

2018

|

T. 14

77--87

PL

Pierwsze badania petrologiczne i geochemiczne formacji solonośnych występujących Zachodniej Kanadzie na terenie Alberty prowadzone były w latach lat 50-tych oraz 60-tych XX wieku. Wykazały one duże zróżnicowanie mineralogiczno- petrologiczne pomiędzy najmłodsza formacja (Prairie Evaporite) a formacjami starszymi (Cold Lake i Lotsberg). Formacja Lotsberg posiada bardzo nietypowe wykształcenie soli kamiennych, wskazujący na całkowicie odmienne warunki ich sedymentacji. Dodatkowo badania geochemiczne uwidoczniły bardzo niską zawartość bromu. Obecne badania petrologiczne i geochemiczne, wykonane przy użyciu dużo nowocześniejszej aparatury, uzupełniają wcześniejsze obserwacje wykazując przy tym jeszcze niższą zawartość bromu niż stwierdzono w pierwszych badaniach.

EN

The first petrological and geochemical studies of the saline formation occurring in Western Canada, Alberta were conducted in the 1950s and 1960s. They showed large mineralogical and petrological differences between the youngest Prairie Evaporite Formation, the older Cold Lake Formation and Lotsberg Formation. Lotsberg Formation has a very unusual mineralogical and petrographic composition of rock salt indicating completely different sedimentation conditions. Also, geochemical studies have shown very low bromine content. The current petrological and geochemical studies, made with modern equipment, complement the previous observations showing even lower bromine content that was found in the first tests.

3

Utwory pogranicza cyklotemów PZ1 i PZ2 cechsztynu w kłodawskim wysadzie solnym (środkowa Polska)

Czapowski G., Tomassi-Morawiec H.

Przegląd Geologiczny

|

2018

|

Vol. 66, nr 5

303--308

EN

The possible occurrence of the Oldest Halite (Na1) unit of the Zechstein PZ1 cyclothem in the Kłodawa salt dome was a discussed matter for many years. Profiling and sampling of the evaporite Zechstein succession (a transition of PZ1 to PZ2 cyclothems) visible in a corridor of the "Kłodawa” Salt Mine at the mining level -650 m, located near the NE marginal pillar of the dome, were done in 2011. The studied section includes rock salt, shale, sulphate and carbonate rocks inclined at 60-90o to the NE and represents a normal succession of the PZ1 and PZ2 cyclothems. The normal succession of the top part of the PZ1 cyclothem consists of two lithological units: 1) rock salt complex (extending over a distance of ca. 5.8 m), defined as the Oldest Halite (Na1) lithostratigraphic unit, and 2) anhydrite bed, c.a. 1.3 m thick, distinguished as the Upper Anhydrite (A1g). These deposits are overlain by 4 lithological units, considered as those creating the normal sequence of the lower part of the younger PZ2 cyclothem. The first one is a dolomitic shale bed, ca. 3.7 m thick, defined as the Stink Shale (T2). It is overlain by a dolomite layer, 0.3-0.5 m thick, representing the Main Dolomite (Ca2), and by an anhydrite series, over 17 m thick, attributed to the Basal Anhydrite (A2). The studied section ends with a rock salt complex, ca. 4 m thick, interpreted as the Older Halite (Na2). The bromine (Br) content in both salt units is relatively low: 81-86 ppm (7 samples) in the Na1 unit and 54-77 ppm (4 samples) in the Na2 unit, with a distinct upward-increasing trend in the latter. Similar low Br values and their distribution trends were characteristic for the top of the Na1 standard bromine curve in Poland and for the lower part of such curve for the Na2 salts. This geochemical similarity could support a proper stratigraphic position of both units. The analysed section was interpreted as a tectonic slice or intrusion, composed of Na1 rock salt overlain with the younger A1g sulphate, incorporated within the folded complex of Na2 rock salt. Such image confirms the current opinion of a more complicated internal structure of the so-called "marginal anticlines” within the Kłodawa dome, composed of intensively folded both salt units. It also documents that the oldest Zechstein evaporites (chlorides and sulphates) could occur above within the dome section than was stated earlier.

4

Geochemical analysis and petrochemical features of salt rocks from Middle and Upper Famenian saliferous formation of the Prypiat Through

Petrova N. S., Denisova N. Y.

Przegląd Solny

|

2017

|

T. 13

141--145

EN

The specific feature of the Pripyat Trough (paleorift) is presence of the continental crust in the basin basis. Intensity and direction of the processes in the Earth’s crust led to creation of the depression structure. In this structure (basin), the salt formation with potassium salts sedimented during Middle-Upper Famen. Sedimentary rocks of the trough salt formations are represented by the difficult combination of chemogenic-terrigenous and salt rocks in the cross-section. Geochemical and structural-material features of the potash-bearing subformation salt rocks are considered in the article.

PL

Specyficzną cechą Bruzdy Prypeci (paleorifu) jest obecność skorupy ziemskiej w podłożu basenu. Intensywność i kierunek procesów w skorupie ziemskiej doprowadziły do powstania struktury depresyjnej, w której sedymentowały osady. W strukturze (basenie) formacja solonośna z solami potasowymi sedymentowała w środkowym i górnym Famenie. Skały osadowe reprezentowane są przez skomplikowaną serię ewaporatową. Cechy strukturalne i geochemiczne potasowej subformacji zostały opisane w tym artykule.

5

Effect of Si, B, Al2O3 and ZrO2 nano-modifiers on the structural and mechanical properties of Fe + 0.5% C alloy

Karunakaran G., Van Minh N., Konyukhov Y., Kolesnikov E., Venkatesh M., Kumar G. S., Gusev A., Kuznetsov D.

Archives of Civil and Mechanical Engineering

|

2017

|

Vol. 17, no. 3

669--676

EN

In the present study, we have incorporated different nanoparticles such as silicon (Si), boron (B), alumina (Al2O3) and zirconium (ZrO2) as modifiers in Fe + 0.5% C alloy to evaluate its influence in it. The properties such as hardness, volume shrinkage/swelling, flexural strength, relative density and fracture analysis of Fe + 0.5% C alloys with and without nanomodifier are also analyzed. The obtained result reveals that incorporation of Si, and B nanoparticles greatly improves the hardness, volume shrinkage/swelling, flexural strength, and relative density of Fe + 0.5% C alloys by increasing grain numbers and reducing the porosity. The SEM analysis of fractured samples clearly showed the involvement of nanoparticles during the alloy formation. Si and B nanoparticles completely entered into the grain and leads to the improvement of structural and mechanical properties of the alloy. However, Al2O3 and ZrO2 nanoparticles are observed on the surface of the grain, which clearly indicates that it does not take part in the alloy formation, which leads to affect its structural and mechanical properties. Thus, this study enlightens the use of nano Si and B as a modifier to enhance the structural and mechanical properties of Fe + 0.5% C alloy via powder metallurgy.

6

Emisja bromu do atmosfery podczas spalania węgli energetycznych

Stempin M., Kwapuliński J.

Gaz, Woda i Technika Sanitarna

|

2015

|

Nr 2

77--79

EN

Studies performed in recent years have proven harmful effects of bromine on the widely understood geosphere . The most important of them is the destruction of the ozone layer. The aim of the study was to estimate the emission of bromine into the atmosphere resulting from coal combustion for energy purposes. The work was based on the assumption that the amount of bromine emitted to the atmosphere is the result of a subtraction between its total content in coal and its content remaining in coal ash. Bromine in hard coals and ashes obtained from their combustion was determined by XRF technique with the use of especially developed for this purpose two independent methods. The calibration of the method for the determination of bromine directly in coal was based on a series of synthetic standards The calibration of the method of determination of bromine in coal ash obtained from the combustion of coal in a muffle furnace at the temperature 815°C ± 5°C was based on a series of 10 reference materials , which were certified coal ash standards .The paper presents the optimum X-ray measuring conditions as well as coal and ash sample preparation procedures for XRF analyses. The problem of emissions of bromine to low layers of the atmosphere is illustrated on the example of 62 samples of commercial hard coals coming from 11 Polish coal mines. Depending on the origin of coal the value of bromine emission varied from 1.2 grams per ton to 55.7 grams per ton , and the calculated mean value was 18.9 g per every ton of burned coal Relative emission calculated on the basis of all tested samples ranged from 72.8 % to 99.0% , with the mean of 90.2%.

PL

Badania przeprowadzone w ostatnich latach udowodniły szkodliwy wpływ bromu w szeroko rozumianej geosferze. Najważniejszym z nich jest niszczenie warstwy ozonowej. Celem pracy było oszacowanie emisji bromu do atmosfery w wyniku spalania węgla kamiennego do celów energetycznych. Praca oparta została na założeniu, że ilość bromu wyemitowanego do atmosfery to różnica pomiędzy jego zawartością całkowitą w węglu a zawartością pozostałą w popiele węglowym. Brom w węglach kamiennych i popiołach z ich spalania oznaczono techniką XRF specjalnie opracowanymi dwiema niezależnymi metodami. Kalibrację metody oznaczania bromu bezpośrednio w węglu oparto na serii wzorców syntetycznych. Kalibrację metody oznaczenia bromu w popiele węglowym uzyskanym po spalaniu węgla w piecu muflowym w temperaturze 815°C ± 5°C oparto na serii 10 materiałów referencyjnych, którymi były certyfikowane popioły węglowe. W pracy podano optymalne warunki pomiarowe jak również procedury przygotowania próbek węgla i popiołu do pomiarów rentgenowskich. Problem emisji bromu do niskich warstw atmosfery zilustrowano na przykładzie 62 próbek węgli handlowych (groszki, miały, orzechy) pochodzących z 11 kopalń. W zależności od pochodzenia węgla wartość emisji bromu była bardzo różna: od 1,2 g na tonę do 55,7 g na tonę, zaś wyliczona średnia emisja wyniosła 18,9 g na tonę spalanego węgla. Emisja względna wyliczona na podstawie przebadanych próbek mieściła się w przedziale od 72,8 % do 99,0 %, przy średniej wynoszącej 90,2%.

7

Neutralizacja bromu

Majder-Łopatka M., Jarosz W., Salamonowicz Z., Dmochowska A.

Zeszyty Naukowe SGSP / Szkoła Główna Służby Pożarniczej

|

2013

|

Nr 48 (4)

33--39

PL

W artykule opisano wpływ oddziaływania bromu na organizm ludzki. Wskazano sposoby unieszkodliwiania bromu. Przedstawiono wyniki badań określające wpływ rodzaju neutralizatora i jego stężenia na efektywność procesu neutralizacji. Do badań użyto następujących roztworów neutralizujących: NaHCO3 o stężeniu 1,107 mola/dm3, Na2CO3 o stężeniu 1,094 mola/dm3 oraz roztworów NaOH o stężeniach: 0,55 mola/dm3, 1,25 mola/dm3, 2,5 mola/dm3 i 5 mola/dm3. Wyniki badań doświadczalnych wykazały, że najmniej efektywnym neutralizatorem jest nasycony roztwór wodorowęglanu sodu. Stwierdzono, że zastosowanie roztworu Na2CO3 zamiast roztworu NaHCO3 o tym samym stężeniu powoduje neutralizację 3-krotnie większej ilości bromu. Natomiast użycie NaOH o stężeniu 0,55 mol/dm3 pozwala przereagować niemal 2-krotnie większej ilości bromu niż w przypadku zastosowania kwaśnego węglanu sodu. Wodorotlenek sodu o stężeniu 2,5 mol/dm3 unieszkodliwia 6-krotnie większą ilość bromu niż nasycony roztwór NaHCO3. Stosując wodne roztwory NaOH o stężeniach powyżej 1,25 mol/dm3 zaobserwowano liniowy wzrost ilości zneutralizowanego bromu wraz ze wzrostem stężenia NaOH.

EN

The article describes the influence of bromine on human organism. Some ways of rendering the bromine harmless have been indicated. The research results describing the influence of neutralizer and its concentration on the efficiency of neutralizing process have been presented. In the tests the following neutralizing solutions have been used: the NaHCO3 of 1.107 mole/dm3 concentration, the Na2CO3 of 1.094 mole/dm3 concentration and the NaOH solutions of the following concentrations: 0.55 mole/dm3, 1.25 mole/dm3, 2.5 mole/dm3 and 5 mole/dm3. The results of experimental tests showed that the least effective neutralizer was the saturated solution of sodium bicarbonate. It was presented that the use of the Na2CO3 solution instead of the NaHCO3 solution of the same concentration caused the neutralization of 3 times bigger amount of bromine. The use of the NaOH of 0.55 mole/dm3 concentration make over reaction of 3 times bigger amount of bromine possible comparing to acid sodium carbonate use. Sodium hydroxide of 2.5 mole/dm3 concentration makes ineffective 6 times bigger amount of bromine than saturated solution of the NaHCO3. Using the NaOH water solutions of concentrations more than 1.25 mole/dm3 the linear growth of neutralized bromine was observed with the growth of the NaOH concentration.

8

Brom jako potencjalne zagrożenie jakości środowiska wodnego w rejonach eksploatacji górniczej

Winid B.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2013

|

T. 29, z. 2

135--153

PL

Brom w wodach słabo zmineralizowanych występuje w niewielkich ilościach. Średnia zawartość bromków w wodach powierzchniowych i podziemnych strefy aktywnej wymiany na ogół nie przekracza 200 μg/dm3 (0,2 mg/dm3). W większych ilościach jony te mogą występować w wodach zmineralizowanych, ale także w niektórych swoistych wodach leczniczych, wodach termalnych oraz solankach. Bromki w wodach gruntowych i powierzchniowych mogą być wynikiem dopływu zasolonych wód podziemnych. W obszarach eksploatacji górniczej gospodarka wodami zasolonymi (złożowymi, kopalnianymi i produkcyjnymi) może wpływać na wzrost zawartości bromków w wodach powierzchniowych i płytkich wodach podziemnych. Bromki w ilościach znacznie przekraczających 1 mg/dm3 rejestrowane są w odciekach i zanieczyszczonych wodach rejonów składowisk odpadów komunalnych i przemysłowych. Obecność bromków w wodach poddawanych ozonowaniu i chlorowaniu może spowodować utworzenie bromianów, które są związkami kancerogennymi, a także szeregu związków organicznych zawierających brom, które mogą mieć działanie mutagenne. Problem powstawania bromianów dotyczy wód o zawartości powyżej 50 μg/dm3 (0,05 mg/dm3). W artykule zamieszczono dane dotyczące zawartości bromków w wodach o różnej mineralizacji. Omówiono antropogeniczne przyczyny występowania bromków z uwzględnieniem górnictwa i procesu szczelinowania hydraulicznego. Z doświadczeń eksploatacji gazu łupkowego stanu Pensylwania (USA) wynika, że konsekwencją procesu szczelinowania hydraulicznego może być obecność wód o podwyższonej zawartości bromków i problem ich utylizacji. Zwiększone zawartości bromków w wodach powierzchniowych obszarów pozostających pod wpływem eksploatacji górniczej można wiązać z wodami produkcyjnymi, ale również z innymi (poza górniczymi) ogniskami zanieczyszczeń. Zwrócono uwagę na niewielką ilość danych dotyczących zawartości bromków w wodach Polski, co jest spowodowane tym, że składnik ten nie jest uwzględniony w procedurze badania jakości wód. Znajomość tła pozwoliłaby w przyszłości na dokładniejszą ocenę stanu środowiska także przy poszukiwaniach i ewentualnej eksploatacji gazu łupkowego.

EN

Fresh water normally contains limited quantities of bromine. The average content of bromine in the surface and groundwater active exchange zone generally does not exceed 200 μg/dm3 (0.2 mg/dm3). Mineralized waters, including some specific therapeutic waters, thermal waters, and brines, may contain bromides in amounts greater than in ordinary groundwater. Bromides will penetrate into groundwater and surface water due to salty groundwater inflow. In areas of mining operations, the management of salty water (formation, mining, and production) may affect an increase in the bromide content in surface and shallow groundwater. Leachates and contaminated water from landfills and municipal storage may also contain bromide in much larger quantities than 1 mg/dm3. The presence of bromide in water undergoing ozonation and chlorination can result in the creation of bromate, a carcinogenic compound, as well as a number of organic compounds containing bromine which may have mutagenic effects. Bromate formation occurs in waters with bromide concentrations greater than 50 μg/dm3. This article presents examples of bromide contents in waters of varied mineralization levels. It describes anthropogenic sources of bromides related to mining and hydraulic fracturing. The experiences of the state of Pennsylvania (USA) with shale gas operations indicate that hydraulic fracturing processes may result in the presence of water with a higher level of bromide and problems with its disposal. Increased content of bromide in surface water in areas of mining operations may be linked to production waters, but also to other sources of pollution, apart from mining. Attention is drawn to the scarcity of available data on bromide content in Polish waters, which results from bromide presently not being included in water quality testing procedures. Additional data on bromide water concentrations would allow for a more accurate assessment of the environment prior to potential exploration and exploitation of shale gas.

9

Powlekanie tekstyliów samochodowych środkami przeciwpalnymi nie zawierającymi bromu i antymonu

Rosch H.

Przegląd Włókienniczy - Włókno, Odzież, Skóra

|

2008

|

nr 2

26-29

10

Brom w skałach ilasto-solnych cechsztynu Polski

Tomassi-Morawiec H., Czapowski G.

Przegląd Geologiczny

|

2006

|

Vol. 54, nr 6

488-495

EN

Bromine content was determined in 50 samples taken from the Zechstein (Upper Permian) mixed clay-salt rocks both in a sample bulk and in pure halite crystals, manualy separated. This study attempted to define bromine contents directly related to pure halite and connected with clay minerals in analysed samples. The examined samples were collected in galleries of theKłodawa salt mine from the Brownish Zuber Unit (Na3t), representing PZ3 cycle and from the Red Zuber Unit (Na4t) of PZ4 cycle. Mineral composition of clay fraction in the Zechstein mixed clay-salt rocks, represented both by zubers sensu stricto (clay content 15–85%) and clayey halite (clay <15%), is monotonous and rather constant. Bromine concentration depends on salinity of mother solutions as well as on content of minerals incorporating bromine (halite, clay minerals). In samples of the Red Zuber Unit the bromine contents attributed to clay minerals were so low that they do not influence the bromine concentrations determined in total samples and they could be neglected in genetic considerations. Deposits of the Brownish Zuber Unit were precipitated from brines much more concentrated than the mother solutions of the Red Zuber rocks. Increasing content of water-insoluble residue (mainly clay minerals) in samples of the Brownish Zuber unit is accompanied with higher bromine concentrations. Difference between bromine content in total samples and in pure halite crystals also increases. So the reliable interpretation of genesis and depositional environment of halites, being a constituent of the Brownish Zuber rocks, requires detecting bromine in separated pure halite crystals.

11

Brom

Szymańska J.A., Bruchajzer E.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2006

|

Nr 2 (48)

31--49

PL

Brom jest brązowoczerwoną, dymiącą cieczą o ostrym, charakterystycznym zapachu. Na skalę przemysłową otrzymuje się go przez działanie silnych utleniaczy na bromki. Brom stosuje się m.in. do: syntezy barwników, środków wybielających, związków zmniejszających palność, produkcji farb, atramentów, związków stosowanych w fotografice, substancji do produkcji gazów bojowych i farmaceutyków. Narażenie przemysłowe na pary bromu może występować podczas produkcji i stosowania związków zawierających brom m.in. w rolnictwie, podczas dezynfekcji oraz w przemyśle chemicznym. Zatrucia ostre ludzi bromem zdarzały się tylko w czasie awarii lub wypadków podczas pracy. Narażenie na działanie bromu o stężeniu 6500 mg/m3 powoduje gwałtowną śmierć ludzi. Najwięcej danych o skutkach przewlekłego narażenia na pary bromu pochodzą z obserwacji poczynionych u ludzi narażonych inhalacyjnie w środowisku pracy. W czasie przemysłowego narażenia na pary bromu o stężeniu 0,5 mg/m3 nie obserwowano żadnego skutku działania bromu na organizm człowieka. Przyjmuje się, że maksymalne stężenia, na jakie mogą być narażeni ludzie w środowisku pracy wynoszą 0,65 ÷ 1 mg/m3 (0,1 ÷ 0,15 ppm). Brom o stężeniu 1 mg/m3 w powietrzu może powodować nieznaczne podrażnienie oczu (łzawienie). Praca w narażeniu na brom o większym stężeniu może objawy działania drażniącego nasilać i prowadzić do ciężkich napadów duszności. Badania epidemiologiczne zatruć bromem pochodzą z obserwacji poczynionych po jednorazowym narażeniu około 25 000 ludzi, które było wynikiem awarii w zakładzie chemicznym w Genewie. Skutki działania toksycznego bromu stwierdzono jednak tylko u 91 osób. Objawy te obserwowano po narażeniu na brom o stężeniu 1,3 ÷ 3,25 mg/m3 w powietrzu. Dane eksperymentalne na temat toksyczności par bromu są ograniczone i pochodzą zwykle sprzed ponad 100 lat. Wartość CL50 dla myszy i szczurów wynosi 1100 ÷ 4875 mg/m3 w zależności od czasu narażenia. W dostępnym piśmiennictwie nie ma danych o odległych skutkach działania par bromu. Brom wchłania się przez płuca, układ pokarmowy i skórę. W warunkach środowiska pracy największe znaczenie ma narażenie inhalacyjne, zaś dla populacji generalnej – pobranie związku z dietą. T1/2 dla bromu w surowicy wynosi 12 ÷ 14 dni. Brom gromadzi się w tkankach w postaci bromków i jest z nich wydalany wolno. Mechanizm działania toksycznego par bromu jest związany z jego przemianą w bromowodór lub wypieraniem innych halogenów z połączeń w związkach endogennych. Z wieloletnich obserwacji wynika, że podczas narażenia ludzi na brom o stężeniu poniżej 0,7 mg/m3 (0,1 ppm) nie stwierdzano skutków jego działania toksycznego. Wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) obowiązująca w Polsce od 1998 r. również wynosi 0,7 mg/m3 (0,1 ppm). Na podstawie danych z piśmiennictwa i informacji o braku przekroczeń normy w Polsce, proponujemy pozostać przy obecnie obowiązującej wartości NDS bromu. Wartość OEL równa 0,7 mg/m3 obowiązuje także w państwach Unii Europejskiej. Proponujemy przyjąć stężenie 1,4 mg/m3 za wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) bromu.

EN

Bromine (CAS Register No. 7726-95-6) is a brown or red liquid with a characteristic odour. Bromine is mainly used in the manufacture of dyes, inks, flame retardants, pharmaceuticals and chemical warfare agents. Occupational exposure to bromine may occur during the production and the application of bromine compounds and during other industrial activities.

12

Optymalne oznaczanie zawartości bromu i chloru w węglach energetycznych i w produktach odsiarczania spalin i w pyle zawieszonym w powietrzu

Stempin M., Kwapuliński J.

Problemy Ekologii

|

2004

|

R. 8, nr 2

75--78

PL

Omówiono wybrane zagadnienia występowania bromu i chloru w węglach energetycznych i w produktach odsiarczania spalin, w pyle zawieszonym w powietrzu. W pracy przedstawiono warunki oznaczania bromu i chloru w produktach odsiarczania spalin i węglach. Podkreślić należy, że metoda XRF jest jedyną metodą, która pozwala oznaczyć te pierwiastki równocześnie i bardzo szybko z wymaganą dokładnością.

EN

In this work operating condition of bromine and chlorine determinations in different species of coals and wastes are presented. It has belong to underline that XRF is simultaneus method of determination of chlorine and bromine, very fast with required the precision.

13

Charakterystyka geochemiczna najstarszej soli kamiennej (Na1) w rejonie Zatoki Puckiej

Tomassi-Morawiec H.

Przegląd Geologiczny

|

2003

|

Vol. 51, nr 8

693-702

PL

Wyniki badań geochemicznych najstarszej soli kamiennej zostały powiązane z rezultatami szczegółowych badań sedymentologicznych tej formacji wykonanych przez Czapowskiego (1998). Odmiany litofacjalne Na1A i Na1B różnią się składem chemicznym i mineralnym. Sole "czyste" odznaczają się wyższą średnią zawartością NaCl i Br od soli "zanieczyszczonych". Sole "zanieczyszczone" charakteryzują się wyższymi średnimi koncentracjami Ca, K, Mg, SO4 i części nierozpuszczalnych w wodzie, a więc większym udziałem siarczanów i materiału terygenicznego. Zawartość bromu w najstarszej soli kamiennej (Na1) wskazuje, że utwory te powstały na drodze ewaporacji wody morskiej. Na obszarach tzw. "basenów", w oparciu o zmienność wartości współczynnika bromochlorowego (lub bezpośrednio zawartości bromu) w profilach solnych z poszczególnych otworów wiertniczych można korelować ze sobą utwory, które wytrącały się z solanek o podobnej tendencji zmian stężenia i były zapewne równowiekowe. Najwyższe stężenia macierzystych solanek Na1 zostały osiągnięte w lagunach i panwiach solnych, które utworzyły się na terenach dawnych basenów Jastrzębiej Góry i Władysławowa, co świadczy o dość silnej izolacji tego obszaru pod koniec sedymentacji Na1. Obszary pozostałych basenów i płycizn były strefami stałej wymiany wód.

EN

Geochemical data were correlated with the results of detailed sedimentological studies ofCzapowski (1998). Chemical and mineralogical compositions of the lithological fades Nal A and NalB vary. Pure halite fades is characterized by higher average content ofNaCl and Br than clayey halite fades is. Clayey halite fades is distinguished by higher average concentrations ofCa, K, Mg, S04, and water-insoluble residue, and thus by higher content of sulphates and terrigenous material. The bromine content in the Zechstein Oldest Rock Salt indicates that rock salts originated due to evaporation of marine waters. The bromine content distribution (or Br/CI coefficient values) in the salt profdes from the "basin " areas enables a correlation of the salt series. Correlated halite precipitated from the parent brines which underwent similar changes of the salinity at the same time. In lagoons and salt pans, which were formed in the areas of Jastrzębia Góra and Władysławowo basins at the end of Nal sedimentation, the salinity of the parent brines was the highest. At the time, these areas were probably isolatedfrom the open sea. The areas of other depressions and shoal areas belonged to zones of permanent water exchange.

14

Synthesis of PUR and PUR-PIR foams with bromine flame retardant

Zatorski W., Brzozowski Z. K., Łebek K., Rupiński S.

Polish Journal of Chemical Technology

|

2003

|

Vol. 5, nr 4

17-19

EN

2,3-DIBROMO-2-BUTENE-l,4-DIOL (DBBD) was found to be one of most effective bromine flame retardants used to synthesis fire-safe rigid polyurethane foams (PUR). The compositions of DBBD with structural changes of polyurethane foams were investigated. The propriety of two kinds of foams: polyurethane (PUR) and polyurethane-isocyanurate (PUR-PIR) frothed with DBBD were received and compared during experiments. Received foams were characterized by improved fire-resistant properties without worsening useful proprieties. Effect of synergism in extinguishing was obtained through the use of stop- burning chemical structure: aliphatic bromine and isocyanurate rings. The ozone friendly blowing agent was applied.

15

Brom

Bądkowski A.

Paliwa, Oleje i Smary w Eksploatacji

|

2003

|

R. 12, nr 115

38-42

16

Bromine content in formation waters as their origin factor - example from Triassic clastic reservoirs in NW Pomerania, Poland

Zubrzycki A.

Wiertnictwo, Nafta, Gaz

|

2000

|

R. 17

207-215

EN

On the basis of 76 selected water samples of formation waters from 4 Triassic clastic reservoirs i.e. the Keuper-Rhaetian (Upper Triassic), Upper, Middle and Lower Buntsandstein (Lower Triassic) the tentative determination of their origin was proposed. For this purpose the relationship between the bromine concentration and TDS content was used according of the Rittenhouse's idea. It was revealed that majority of Triassic formation waters belong to genetic group II and V. Their origin is considerably related to diagenetic reactions (water-rock interactions) during burial and/or in lesser extent to mixing processes with less saline waters. Single waters samples of group III originated by probably Zechstein salt (halite) dissolution. Some waters from Keuper-Rhaetian reservoir in area of Pomeranian Antyclinorium are diluted by infiltration waters.

PL

W większości wód formacyjnych triasowych poziomów zbiornikowych na obszarze NW Pomorza stwierdzono występowanie bromu w formie jonowej. Jego zawartość zmienia się w szerokich granicach: od kilku do 2000 mg/l. W niniejszej pracy, bazując na idei Rittenhouse'a i przyjmując morskie pochodzenie wód formacyjnych, wykorzystano zależność pomiędzy zawartością bromu a mineralizacją ogólną do wstępnego określenia genezy i ewolucji tych wód. Wyselekcjonowane 76 prób wód pochodziło z opróbowań 4 klastycznych poziomów zbiornikowych triasu: A) kajper-retyk (w tym piaskowiec trzcinowy), B) górny, C) środkowy oraz D) dolny pstry piaskowiec (w tym piaskowiec tygrysi). Na wykresach zawartości bromu względem mineralizacji ogólnej umieszczono skonstruowaną krzywą (rozcieńczania) ewaporacji wody morskiej oraz punkt "woda morska", przyjmując zawartość bromu 68 mg/l oraz zasolenie 35 promili. Przeprowadzona analiza wykazała, że większość wód formacyjnych triasu NW Pomorza należy do grupy II i V, których geneza jest silnie związana z reakcjami diagenetycznymi między pogrążanymi wodami postewaporacyjnymi a skałą. Pojedyncze przypadki wód grupy III wskazują na zjawisko wtórnego rozpuszczania halitu, prawdopodobnie z cechsztyńskich struktur solnych. W poziomie najwyższym A) kajper-retyk stwierdzono występowanie wód rozcieńczonych przez wody infiltracyjne o małej mineralizacji - grupa IV.