Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Charakterystyka mineralizacji kruszcowej na tle przeobrażeń termiczno-metasomatycznych skał w rejonie Żarek-Kotowic

Markowiak M.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2015

|

T. 203

5--74

PL

Celem opracowania jest podsumowanie i usystematyzowanie danych uzyskanych w trakcie wieloletnich badań zjawisk pomagmowych, których ślady rozpoznano w profilach 20 otworów wiertniczych w rejonie Żarek-Kotowic, zwłaszcza z uwzględnieniem nowego i stosunkowo głębokiego otworu ZW-1 (800,3 m). Scharakteryzowano przejawy mineralizacji kruszcowej i odniesiono je do strefowości przeobrażeń termiczno-metasomatycznych, stwierdzonych w tym rejonie na podstawie wyników badań mikroskopowych w świetle odbitym, jak również szczegółowych badań w mikroobszarze. Z wykorzystaniem tych wyników i danych z innych otworów wiertniczych po raz pierwszy opracowano sukcesję mineralną w rejonie Żarek-Kotowic oraz porównano asocjację mineralną tego rejonu z asocjacjami innych obszarów. W rejonie Żarek-Kotowic dotychczas nie nawiercono intruzji granitoidowej, jednak jej obecność na większej głębokości – zarówno ze względu na występowanie typowej strefowości przeobrażeń metasomatycznych, jak i ze względu na wysokotemperaturowe okruszcowanie skał – nie ulega wątpliwości. Pod względem geochemicznym nawiercone skały są najbardziej zbliżone do skał występujących w strefie peryferycznej hipotetycznego złoża porfirowego rud Mo-Cu(-W). Na podstawie modelu złoża Myszków takiego złoża należałoby poszukiwać w odległości co najmniej 750 m od otworu wiertniczego ZW-1, przypuszczalnie w kierunku południowo-wschodnim. W jego lokalizacji powinny pomóc wyniki szczegółowych badań geofizycznych.

EN

The purpose of this study was to summarize and systematize the data collected during the long-term studies of postmagmatic phenomena in 20 boreholes drilled in the Żarki-Kotowice area, particularly taking into account the new and relatively deep borehole ZW-1 (800.3 m). The description of the manifestations of ore mineralization was presented against the background of the zonation of thermal-metasomatic alterations observed in this area, based on microscopic investigations and detailed studies in the electron microprobe. The results of these studies along with data from other boreholes enabled the first recognition of the mineral succession in the Żarki-Kotowice area, and comparison of the mineral association of this area with the others. In the Żarki-Kotowice area, the granitic intrusion has not been documented yet, but its presence at a large the depth is likely, due to the occurrence of typical zonation of metasomatic alteration and high-temperature ore mineralization of rocks. In terms of geochemistry, the documented rocks best correspond to the marginal zone of the hypothetical Mo-Cu(-W) porphyry deposit. Based on the model of the Myszków deposit, in order to find a high concentration of ore, the area located probably south east of the ZW-1 borehole should be explored, at a minimum distance of 750 m. Detailed geophysical investigations should be helpful for the detection and delineation of this prospective area.

2

Pilotażowe badania pierwiastków ziem rzadkich w strefie kontaktu bloku małopolskiego z blokiem górnośląskim

Mikulski S. Z., Markowiak M., Sadłowska K., Chmielewski A., Zieliński G.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2015

|

nr 465

77--98

PL

W artykule przedstawiono wyniki pilotażowych badań prospekcyjnych przeprowadzonych za pomocą przenośnego spektrometru XRF Delta 50 Premium firmy Olympus na rdzeniach wiertniczych ze strefy kontaktu bloku małopolskiego z blokiem górnośląskim. Wykonano kilkaset pomiarów koncentracji La, Ce i innych pierwiastków śladowych w wytypowanych archiwalnych otworach ze stref perspektywicznych dla wystąpień mineralizacji Mo–Cu–W. Maksymalne pomierzone spektrometrem terenowym zawartości dla La i Ce stwierdzono w otworze Ko-4 (interwał głęb. 450–550 m), wyniosły one odpowiednio ok. 400 i ok. 600 ppm. W innych otworach wiertniczych (Pz-36, RK-2 i Cianowice-2) w interwałach głębokości (ok. 400–1300 m) pomierzone maksymalne zawartości dla La i Ce były ok. dwukrotnie niższe niż w otworze Ko-4. W przeprowadzonych pracach analitycznych stwierdzono lokalnie współzależność w występowaniu LREE z Ba, Sr, Y, czy Th. Najciekawsze pod tym względem próbki zbadano metodą ICP-MS oraz przy użyciu mikrosondy elektronowej CAMECA SX-100. Suma REE (ICP-MS) dla czterech najbardziej wzbogaconych w te pierwiastki próbek wyniosła od ok. 0,02 do ok. 0,1%. Sumy REE dla zbadanych próbek znormalizowane do zawartości w górnej skorupie kontynentalnej są niskie (zakres 1–10). Najwyższe koncentracje REE w próbkach brekcji hydrotermalnej z otworu Ko-4 (głęb. ok. 500 m) osiągają dla Ce (305,1 ppm), Nd (266,9 ppm), La (258 ppm) oraz Sm (31,3 ppm). Pozostałe REE mają niskie koncentracje. Jest to wyraźnie widoczne na znormalizowanych wykresach logarytmicznych koncentracji REE w stosunku do zawartości w chondrycie oraz w stosunku do ich zawartości w górnej skorupie kontynentalnej. Charakterystyczny jest brak ujemnej anomalii Eu na przedstawionych w artykule wykresach. W badaniach w mikroobszarze, poza niezidentyfikowanymi minerałami z grupy bezwodnych fosforanów wzbogaconych w REE (głównie Ce, La, Nd) oraz monacyt, zidentyfikowano najprawdopodobniej calcioancylit-(Ce), synchisyt-(Ce) oraz bastnäsyt i cyrkon. Forma oraz skład przejawów mineralizacji REE wskazują wyraźnie na hydrotermalny charakter. REE uległy w procesie hydrotermalnym redepozycji i koncentracji w strefach brekcji i spękań tektonicznych oraz w skałach zmienionych metasomatycznie. Przedstawione w artykule koncentracje REE mają jedynie charakter wskaźnikowy i są znacznie niższe niż najciekawsze, występujące w innych jednostkach geologicznych w Polsce, analizowane w ramach wykonanego projektu badawczego i opisane w osobnych artykułach.

EN

The paper presents the results of a pilot prospecting study on archived drill cores from boreholes in the contact zone of the Małopolska Block with the Upper Silesia Block, with a use of a Portable XRF spectrometer Delta 50 Premium (Olympus). A few hundred measurements of concentrations of La, Ce and other trace elements were made in selected boreholes from the prospective zones for the occurrence of Mo–Cu–W ore mineralization. The maximum content for La (400 ppm) and Ce (600 ppm) measured by the Portable spectrometer has been found in the Ko-4 borehole (depth interval 450–550 m). In the depth interval of ca. 400–1300 in the other boreholes (Pz-36, RK-2 and Cianowice-2), the maximum La and Ce contents were approximately twice lower than in the Ko-4. The study also shows an interdependence of the occurrence of LREE with Sr, Y or Th. The most interesting samples were additionally analyzed by ICP-MS and electron microprobe (CAMECA SX-100). The sum of REE (ICP-MS) in four samples that reveal the highest contents of these elements varied from ca. 0.02 to 0.1%. Total REE contents for samples normalized to the upper continental crust are low (1–10). The highest REE concentrations in samples of hydrothermal breccia were found in the Ko-4 borehole (depth ca. 500 m). They reach for the Ce (305.1 ppm), Nd (266.9 ppm), La (258 ppm) and Sm (31.3 ppm). Other REE occur at low concentrations. This is clearly visible on the standard logarithmic charts of REE concentration in relation to their content in chondrite and in the upper part of the continental crust. Characteristic is the lack of negative Eu anomaly on both charts. In the microprobe study, calcioancylite-(Ce), synchysite-(Ce) as well as bastnäsite and zircon were also detected in addition to the unidentified minerals from the anhydrous phosphate group enriched with REE (mainly Ce, La, and Nd) and monazite. The form and composition of the REE mineralization indicate clearly that it is of hydrothermal nature. During hydrothermal processes, REE underwent redeposition and concentrated within breccia and tectonic zones in the metasomatic changed rocks. The data on REE concentrations, presented in this paper, are only of indicative significance. The REE contents are much lower than the most interesting results obtained within the framework of research projects carried out in other geological units in Poland and published in separate papers.

3

Nowe dane o mineralizacji tellurowo-bizmutowej z rejonu Myszkowa i Mysłowa, strefa kontaktu bloku małopolskiego z blokiem górnośląskim

Mikulski S.Z., Markowiak M., Zieliński G., Giro L.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2015

|

nr 465

99--122

PL

W wyniku przeprowadzonych prac na mikroskopie polaryzacyjnym, skaningowym mikroskopie elektronowym (SEM) oraz mikrosondzie elektronowej (EPMA) CAMECA-SX-100 rozpoznano szereg minerałów Te i Bi i występujących z nimi siarkosoli Bi, Ag, Pb, Cu i Ni w próbkach utworów prekambryjsko-paleozoicznych pobranych ze strefy granicznej pomiędzy blokiem małopolskim i górnośląskim. Minerały Te i Bi stwierdzono w trzech archiwalnych otworach z dwóch obszarów perspektywicznych: Myszków (wiercenia: Pz-40 i 82-Ż) oraz Mysłów (wiercenie 25-WB). Wśród rozpoznanych rzadkich minerałów dominują minerały Te-Bi-(Se + S) reprezentowane przez minerały z grupy tetradymitu (tetradymit, kawazulit i sulfotsumoit), tellurki Bi z szeregu hedleyit–tellurobismutyt (pilsenit, tsumoit i rucklidgeit) oraz siarczki bizmutu (bismutynit, newskit i paraguanajuatyt). W otworze Pz-40 stwierdzono również hessyt, empressyt i matildyt. Ponadto stwierdzono wystąpienia siarkosoli Bi, Te, Pb, Se, Cu, (np. paděrait, heyrovskýit, gustavit, aleksyt, pavonit i in.). Mineralizacja tellurowa w paragenezie z mineralizacją bizmutową wraz z różnymi siarkosolami (Ag-Bi-Te-Pb-Cu-Au-Se-S) występuje w asocjacji z siarczkami metali podstawowych (galena, chalkopiryt, piryt i sfaleryt) w strefach brzeżnych wokół waryscyjskiej mineralizacji porfirowej typu Mo-Cu(-W) związanej z intruzjami granitoidowymi i ich dajkami o teksturze porfirowej.

EN

A number of tellurium and bismuth minerals and Bi, Ag, Pb, Cu and Ni sulphosalts have been identified as a result of work carried out on the polarizing microscope, scanning electron microscope (SEM) and electron microprobe (EPMA) CAMECA SX-100. They are hosted by Ediacaran-Paleozoic rocks from the contact zone of the Małopolska Block with the Upper Silesia Block. These minerals havebeen found in three boreholes drilled in two prospective areas of Myszków (Pz-40 and 82-Ż boreholes) and Mysłów (25-WB borehole). The rare minerals are dominated by those with the Te-Bi-(Se + S) system. They are represented by minerals of the tetradymite Group (tetradimite, kawazulite and sulphotsumoite), Bi tellurides from the hedleyite-tellurobismuthite group (pilsenite, tsumoite and rucklidgeite) and bismuth sulphides (bismuthinite, nevskite and paraguanajuatite). In the Pz-40 borehole, Ag tellurides (hessite and empressite) and Ag, Bi sulphosalts (matildite) were also found. In addition, there are sulphosalts of Bi, Ag, Au, Pb, Se and Cu of variable compositions (e.g. paděraite,heyrovskýite, gustavite, aleksite, pavonite and others). The tellurium and bismuth mineralization occur together with the sulphosalts in close association with basic metal sulphides (galena, chalcopyrite, pyrite and sphalerite). They form a veinlet-impregnation mineralization type in the marginal zones around Variscan Mo-Cu(-W) porphyry mineralization related to the granitoid intrusions and theirdykes with porphyritic textures.

4

Strefa tektoniczna Kraków–Lubliniec na odcinku krakowskim w świetle danych uzyskanych z nowych otworów badawczych Trojanowice 2 i Cianowice 2

Habryn R., Buła Z., Nawrocki J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2014

|

nr 459

45--59

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań dwóch pełnordzeniowanych otworów badawczych – Trojanowice 2 i Cianowice 2 o docelowych głębokościach 600 m, wykonanych w 2007 roku na północ od Krakowa w miejscowościach Zielonki i Grębynice. Głównym celem tych wierceń było sprawdzenie koncepcji dotyczących rodzaju kontaktu bloku górnośląskiego i małopolskiego na północnych peryferiach Krakowa oraz wykartowanie na tym obszarze przebiegu strefy uskokowej Kraków–Lubliniec, stanowiącej granicę między wymienionymi regionalnymi jednostkami tektonicznymi. Otworem Trojanowice 2 osiągnięto pod dewonem dolnym fragment profilu osadów dolnokambryjskich (formacja z Borzęty (fm)), których zasięg występowania ogranicza się wyłącznie do południowo-wschodniej części bloku górnośląskiego; natomiast w otworze Cianowice 2 nawiercono pod utworami jury silikoklastyki ediakaru o charakterze fliszowym oraz podobnych cechach litologicznych i tektonicznych do równowiekowych skał rozpoznanych w zachodniej i południowej części bloku małopolskiego. W związku z powyższym przyjęto, że strefa uskokowa Kraków–Lubliniec oddzielająca blok górnośląski od małopolskiego jest usytuowana między wymienionymi otworami. Na podstawie danych z wiercenia Trojanowice 2 i innych, wykonanych w jego sąsiedztwie, wykazano, że Rów Krzeszowicki uwidaczniający się w strukturze utworów kenozoicznych (mioceńskich) i mezozoicznych w rejonie Krakowa ma waryscyjskie założenia tektoniczne, a ograniczające go uskoki zostały reaktywowane w trakcie ruchów alpejskich. Rozpoznanie otworem Cianowice 2 i udokumentowanie stratygraficznie skał ediakarskich pozwoliły przyporządkować ten sam wiek podobnym litologicznie utworom nawierconym w sąsiednich otworach: Jerzmanowice, Bębło i DB-4, zaliczanym dotychczas do sylurskiej formacji z Mrzygłodu (fm). W pracy omówiono także wyniki innych badań, które przeprowadzono w trakcie dokumentowania tych wierceń.

EN

The paper presents the results of two fully cored exploratory boreholes of Trojanowice 2 and Cianowice 2 that targeted a depth of 600 m. They were drilled north of Kraków in 2007, in the villages of Grębynice and Zielonki. The main objective of the boreholes was to test the concepts on the nature of the contact zone between the Upper Silesian Block and the Małopolska Block in the northern outskirts of Kraków, and to map the trend of the Kraków–Lubliniec fault zone in this area. The zone is a boundary between the above-mentioned regional tectonic units. The Trojanowice 2 borehole reached the Lower Devonian deposits and the underlying Lower Cambrian rocks (Borzęta Formation (Fm.)) whose range is limited to the south-eastern part of the Upper Silesian Block. The Cianowice 2 borehole drilled (under the Jurassic) Ediacaran flysch-like siliciclastics, lithologically and tectonically similar to the coeval rocks identified in the western and southern part of the Małopolska Block. Therefore, it has been assumed that the Kraków–Lubliniec fault zone, separating the Upper Silesian Block from the Małopolska Block, is located between these boreholes. Based on data from the Trojanowice 2 borehole and other wells drilled in this area, it has been proved that the Krzeszowice Graben, accentuated in the structure of the Cenozoic (Miocene) and Mesozoic succession in the Kraków region, is of Variscan age and the bounding faults were reactivated during the Alpine movements. The Cianowice 2 borehole has enabled the examination and stratigraphic documentation of the Ediacaran rocks and allowed assigning the same age to the lithologically similar deposits in the adjacent Jerzmanowice, Bębło and DB-4 boreholes. Previously, these deposits were included in the Silurian Mrzygłód Formation (Fm.). The paper also discusses the results of other studies that have been carried out during documenting of the boreholes.

5

Mikroskamieniałości organiczne terenewu (kambr dolny) i późnego ediakaru (neoproterozoik) okolic Krakowa

Jachowicz-Zdanowska M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2014

|

nr 459

61--81

PL

W artykule przedstawiono charakterystykę najstarszych zespołow mikroskamieniałości organicznych, udokumentowanych w dwóch nowych otworach wiertniczych (Trojanowice 2 i Cianowice 2) zlokalizowanych po przeciwnych stronach strefy uskokowej Krakow–Lubliniec oddzielającej blok gornośląski i małopolski. Wiercenia te są oddalone od siebie o około 6 km. Przeprowadzone badania palinologiczne pozwoliły na oznaczenie wieku utworów klastycznych nawierconych pod utworami dewonu dolnego w otworze wiertniczym Trojanowice 2 i pod utworami jury dolnej w otworze Cianowice 2. Najstarsze asocjacje mikroskamieniałości organicznych, korelowane z poźnoediakarskimi utworami fliszowymi bloku małopolskiego, udokumentowano w ponad 330-metrowym odcinku profilu Cianowice 2. W najniższej, 44,5-metrowej części profilu Trojanowice 2 występują zespoły mikroskamieniałości organicznych podobne do opisanych z utworów najstarszego kambru, reprezentujących formację z Borzęty, w krawędziowej wschodniej cześci bloku górnośląskiego. W skład udokumentowanych asocjacji mikroskamieniałości organicznych wchodzą najstarsi przedstawiciele świata bakterii, glonów, grzybów, a także zwierząt.

EN

The paper presents the characteristics of the oldest groups of organic microfossils found in two new boreholes (Trojanowice 2 and Cianowice 2) located on the opposite sides of the Krakow–Lubliniec fault zone separating the Upper Silesian and Małopolska blocks. Detailed palynological research allowed determining the age of clastic sediments drilled under the Jurassic and Devonian. Two characteristic microfossil assemblages have been documented: the Late Ediacaran assemblage dating the age of the Małopolska Block basement, and the Terreneuvian assemblage, known from the oldest Cambrian sediments of the Upper Silesian Block. The se associations of organic microfossils include the oldest representatives of bacteria, algae, fungi and animals.

6

Wiek molibdenitów w Polsce w świetle badań izotopowych Re-Os

Mikulski S.Z., Stein H.J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2012

|

nr 452

199--216

PL

W artykule przedstawiono wyniki datowań metodą Re–Os wieku molibdenitów związanych z waryscyjskimi intruzjami granitoidowymi w Polsce. W masywie karkonoskim oraz w jego wschodniej osłonie metamorficznej stwierdzono dwa etapy krystalizacji molibdenitów (od 326 ±1 do 310 ±1 mln lat), które odzwierciedlają aktywność pneumatolityczną i hydrotermalną w okresie karbońskim od wizenu/ serpuchowu do moskowu. W masywie Strzegom–Sobótka zarówno molibdenity rozetkowe występujące w formie impregnacji w granitach, jak i molibdenity w przecinających je żyłkach kwarcowych wykazują zbliżony wiek (od 309 ±1 do 296 ±2 mln lat). Krystalizacja molibdenitów w tym masywie była pochodną procesów pomagmowych związanych z powolnym stygnięciem magm odpowiedzialnych za powstanie monzogranitów hornblendowo-biotytowych. Zakres wiekowy krystalizacji molibdenitów ze strefy kontaktu bloku małopolskiego z blokiem górnośląskim mieści się w czasie od 301 ±2 do 296,3 ±1,4 mln lat. Najstarszy wiek izotopowy Re–Os krystalizacji wśród zbadanych dotychczas molibdenitów uzyskano dla próbki molibdenitu pochodzącej z Tatr – 350,5 ±1,2 mln lat. Z kolei najmłodsze wieki krystalizacji molibdenitów stwierdzono w próbkach z kamieniołomu w Siedlimowicach (257 ±1 mln lat) oraz w Miedziance (213 ±1 mln lat). Wieki te wskazują na procesy kataklazy i remobilizacji roztworów hydrotermalnych w młodszych okresach, tj. w późnym permie i triasie. Wyniki badań izotopowych molibdenitów pozwoliły określić relacje czasowe pomiędzy poszczególnymi hydrotermalnymi etapami krystalizacji kruszców i procesami magmowo-tektonicznymi w czasie ok. 140 mln lat, tj. od missisipu (karbon) do noryku (późny trias) w różnych obszarach wystąpień waryscyjskich intruzji granitoidowych w Polsce.

EN

The paper presents the results of molybdenites that closely correlate with the Variscan granite intrusions in Poland. In the Karkonosze Massif and its eastern metamorphic cover, there are two separate stages of Re-Os ages of molybdenite crystallization (326 ±1 to 310 ±1 Ma), which reflect pneumatolitic and hydrothermal activity in the Carboniferous (from the Visean/Serpukhovian to the Moscovian). In the Strzegom–Sobótka Massif, both rosette-like molybdenites disseminated in granitoids and those from the quartz veinlets reveal similar Re-Os ages that range from 309 ±1 to 296 ±2 Ma. Molybdenite crystallization in the Strzegom–Sobótka Massif was related to the post-magmatic processes associated with a slow cooling of magma responsible for the formation of hornblende-biotite monzogranites. The time range of molybdenites crystallization form the contact zone between the Małopolska and Upper Silesian blocks is from 301 ±2 to 296.3 ±1.4 Ma. The oldest Re-Os isotopic age of molybdenite (350.5 ±1.2 Ma) was received for a molybdenite sample from the Polish part of the Tatra Mountains. The molybdenites from the eastern part of the Strzegom–Sobótka Massif (Siedlimowice quarry, 257 ±1 Ma) and from the Miedzianka abandoned Cu (-U) mine (213 ±1 Ma) yielded the youngest Re-Os ages. These ages indicate tectonic reactivation and remobilization of hydrothermal fluids in the Late Permian and Late Triassic. The Re-Os isotopic studies of molybdenites allowed defining the time relation between successive hydrothermal stages of ore precipitation and tectonic-magmatic processes during ca. 140 million years e.g. from the Mississippian (Carboniferous) to the Norian (Late Triassic) in different areas of the occurrence of Variscan granitoid intrusions in Poland.

7

Przejawy mineralizacji kruszcowej w utworach ediakaru nawierconych w otworze Cianowice 2

Markowiak M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2012

|

nr 448 (2)

345--358

PL

Otwór Cianowice 2 został odwiercony w miejscowości Grębynice, kilkanaście kilometrów na północny zachód od Krakowa. Bezpośrednio pod osadami jury, na głębokości 265,3–600,0 m nawiercono tu drobnoklastyczne osady ediakaru, generalnie o barwie czerwonobrązowej, jedynie lokalnie szarozielonej. Okruszcowanie w skałach ediakaru w profilu tego otworu jest bardzo ubogie; dość bogaty jest jednak zespół mineralny reprezentowany przez chalkopiryt, piryt, bornit, minerały szeregu galena–clausthalit, minerały szeregu tennantyt–tetraedryt, kowelin, chalkozyn, wittichenit, markasyt, sfaleryt, anglezyt oraz dwa minerały ziem rzadkich. Stwierdzona mineralizacja ma wyraźnie charakter hydrotermalny, niskotemperaturowy, a w okruszcowaniu znaczącą rolę odgrywa piryt framboidalny. Przez analogię do modelu złoża Myszków można wysunąć hipotezę, że w bliskim otoczeniu otworu Cianowice 2 (w odległości około 1,5 km, maksymalnie do 2,0 km) znajduje się źródło roztworów hydrotermalnych w postaci kwaśnej intruzji magmowej.

EN

The Cianowice 2 borehole was drilled in a village of the Grębynice, a few kilometers to the NW of Cracow. Immediately under the Jurassic rocks, at depth of 265.3–600.0 m, there are fine-grained. Ediacaran deposits are mainly red and brown, locally grey and green. Ore mineralisation in the Ediacaran rocks is very poor, but the rich mineral association is represented by framboidal pyrite, chalcopyrite, pyrite, bornite, galenite–claussthalite, tennantite–tetrahedrite minerals, covellite, chalcocite, marcasite, sphalerite, anglesite and two minerals of rare earth elements. The mineralisation is of a hydrothermal and low-temperature nature. There is a possibility of occurrence of an acid igneous intrusion in a close vicinity to the Cianowice 2 borehole (approximately 1.5–2.0 km away), which could be a source of the hydrothermal solutions.

8

Regionalizacja tektoniczna Polski-Polska południowa (blok górnośląski i blok małopolski)

Buła Z., Żaba J., Habryn R.

Przegląd Geologiczny

|

2008

|

Vol. 56, nr 10

912-920

EN

The attempt to divide the Upper Silesian Block and the Małopolska Block into tectonic units has been based on a general map at scale of 1:1000000, without Permian-Mesozoic and Cenozoic strata. Cartographic, general and monographic works regarding formation of Precambrian basement of both of the blocks have been discussed and presented, and data concerning development of sedimentation, tectonics, and structure of the Paleozoic cover of the blocks were the background for the suggested division. The Upper Silesian Block is a part of a larger unit determined as the Brunovistulicum, which together with the Brno Block are entirely located within the borders of the Czech Republic. The Brunovistulicum and the Małopolska Block vary in formation of Precambrian basement and covering Paleozoic formations, what proves different paleogeographical-facial and paleotectonic development. Current data do not allow determining their southern range, where both units are within the range of the orogeny of the Outer Carpathians and quite possibly in the range of the Inner Carpathians. The boundary of the Brunovistulicum and the Małopolska Block along the part between Lubliniec and Cracow and farther to the vicinity of Bochnia and Nowy Sącz is relatively well defined and documented. It is a narrow Cracow-Lubliniec fault zone, approximately 500 m wide, cutting and moving all rock series of the Precambrian and the Paleozoic. The fault zone of the Odra River probably forms its NW continuation. The following tectonic units have been distinguished in the Upper Silesian Block: 1) Moravian-Silesian Fold-and-Thrust Belt, 2) Upper Silesian Fold Zone, 3) Upper Silesian Trough, 4) Bielsko-Biała Dome, 5) Rzeszotary Horst, 6) Liplas Graben. There is only one tectonic unit distinguished in the Małopolska Block-Kielce Fold Belt, dipping towards NW-SE, along the NE boundary of the block. Paleozoic formations building the unit represent thrust fault structure. In this case, the Kielce Fold Belt significantly varies from the other parts of the Małopolska Block, where Paleozoic formations build numerous small block structures.

9

Rekonstrukcja historii diagenetycznej wschodniej części bloku małopolskiego

Kowalska S., Środoń J.

Prace Instytutu Nafty i Gazu

|

2008

|

nr 150 wydanie konferencyjne

191--195

PL

Jednym z narzędzi modelowania przebiegu procesów generacji węglowodorów jest rekonstrukcja historii diagenetycznej. Rekonstrukcja tego typu została wykonana w oparciu o badania materiału illitowego dla wschodniej części bloku małopolskiego. Blok małopolski stanowi w tym rejonie podłoże dwóch prowincji naftowych: zapadliska przedkarpackiego i Karpat. Przeprowadzone badania miały m.in. na celu określenie znaczenia skał podłoża dla powyższych systemów naftowych.

EN

Reconstructions of diagenetic histories of sedimentary basins are crucial for proper modeling of oil and gas generation processes. Presented diagenetic reconstruction revealed by the analysis of smectite illitization in shales was conducted for the rocks of the Małopolska Massif, i.e. the basement of the Carpathians and the Carpathian Foredeep, the region known for its gas deposits.

10

Złoto w żyłach kwarcowo-siarczkowych z wiercenia DB-4 (rejon Doliny Będkowskiej, Południowa Polska)

Mikulski S. Z., Markowiak M., Oszczepalski S.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2008

|

nr 429

99-111

PL

W wyniku aktualnie przeprowadzonych przez Państwowy Instytut Geologiczny badań materiału rdzeniowego z archiwalnego wiercenia DB-4 z rejonu Doliny Będkowskiej (południowa część bloku małopolskiego) udokumentowano występowanie złota w szarozielonych i brunatnych metasedymentach ediakaru. Podwyższone zawartości złota (maks. do 15 ppm) stwierdzono w próbkach punktowych kilku interwałów głębokościowych, przede wszystkim z głębokości 253,0 i 584,5 m. W strefach tych występują liczne żyłki kwarcowe (grubości do 10 cm), kwarcowo-kruszcowe oraz węglanowe. Złotonośna mineralizacja kruszcowa związana jest z żyłkowo-impregnacyjnymi wystąpieniami pirytu i sfalerytu, którym towarzyszy galena, chalkopiryt oraz podrzędnie arsenopiryt. Złoto i elektrum występująw postaci wrostków w pirycie, żyłek sfalerytowo-galenowych (tnących piryt), jak również w formie drobnoziarnistych wydzieleń (<0,1 mm średnicy) w kwarcu. Elektrum cechuje zmienna zawartość srebra, od 19,7 do 46,9% wag. W profilu otworu wyraźnie zaznacza się pozytywna korelacja ztota z arsenem, ołowiem i miedzią, a także z wysokimi koncentracjami cynku. W strefach złotonośnych oprócz sylifikacji stwierdzono epidotyzację, chlorytyzację oraz kalcytyzację skał klastycznych. Obecność intruzji granodiorytowej w pobliżu otworu oraz licznych górnokarbońsko-dolnopermskich dajek skał magmowych - dacytów, diabazów i andezytów, przecinających strukturalnie zdeformowane metasedymenty ediakaru, wskazuje na związek mineralizacji złotonośnej z rozwojem późnowaryscyjskich pomagmowych procesów hydrotermalnych w strefach oddziaływania intruzji i aktywności tektonicznej.

EN

Recent Polish Geological Institute investigations of the DB-4 drillhole cores from Będkowska Valley (southern part of Małopolska block) documented occurrence of gold in grey-greenish and brown Ediacaran metasedimentary rocks. Elevated concentrations of gold (up to 15 ppm) have been revealed in isolated samples from several intervals, mostly at depths of 253.0 and 584.5 m. Numerous quartz veinlets (up to 10 cm thick), quartz-sulphide and carbonate veinlets occur within those intervals. Gold-bearing mineralization coexists with pyrite and sphalerite veinings and impregnations in association with galena, chalcopyrite and minor arsenopyrite. Gold and electrum occur in a form of inclusions in pyrite, sphalerite-galena veinlets (which crosscut pyrite), and as fine-grained exsolutions(<0.1 mm in size) in quartz. Electrum is characterized by variable contents of silver, in a range from 19.7 to 46.9 wt %. In DB-4 profile, gold shows a positive correlation with arsenic, lead, copper, and zinc. Gold-hosted rocks display silification, epidotization, chloritization and calcitization. Granodiorite intrusion in the vicinity of drillhole and numerous intrusion-related Upper Carboniferous-Lower Permian dacite, diabase and andesite dikes which cut across the Ediacaran structurally-deformed metasediments implies that the formation of gold-bearing mineralization may relate to evolution of late-Variscan postmagmatic hydrothermal processes in zones affected by magmatic and tectonic activity.

11

Środowiska sedymentacji ordowiku górnego w regionie kieleckim Gór Świętokrzyskich

Trela W.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2005

|

nr 417

109-168

PL

W górnym ordowiku, w regionie kieleckim obserwowane są kontrasty facjalne związane z regionalną aktywnością tektoniczną i różnym tempem subsydencji basenu sedymentacyjnego. Efektem synsedymentacyjnych ruchów tektonicznych było powstanie pod koniec środkowego ordowiku wyniesienia podmorskiego, które w późnym ordowiku było miejscem rozwoju skondensowanych facji węglanowych - grejnstonów, pakstonów i wakstonów. W karadoku wyniesienie to graniczyło od południa z głębokim zbiornikiem, który był miejscem rozwoju facji ilastych. Okresowo sedymentacja w tym zbiorniku odbywała się w warunkach deficytu tlenowego wód dennych. Od późnego lanwirnu po początek późnego karadoku warunki ekologiczne i sedymentacyjne, na obszarze wyniesienia podmorskiego, były kształtowane przez prąd oceaniczny płynący między Avalonią a Baltiką, wzdłuż północnego brzegu bloku małopolskiego, oraz związane z nim prądy wstępujące. Zanik oddziaływania tego prądu był zbieżny ze zmianami cyrkulacji oceanicznej spowodowanej stopniowym zamykaniem w późnym ordowiku zachodniej części morza Tornquista, w wyniku dokowania wschodniej Avalonii do Baltiki oraz przesunięciem obu obszarów w kierunku niższej szerokości geograficznej. Abrazja tego wyniesienia przez falowanie sztormowe i oddziaływanie prądu oceanicznego oraz słabszy potencjał wzrostowy chłodnowodnego zespołu faunistycznego, spowodowały spowolnienie tempa depozycji, lub nawet jego okresowe zatrzymanie. Konsekwencją tego jest znaczna kondensacja osadu i rozwój małego "wygłodzonego wyniesienia podmorskiego" (statved seamount). Pod koniec wczesnego karadoku, w efekcie ożywienia regionalnej aktywności tektonicznej, nastąpiła przebudowa planu paleomorfologicznego. W centralnej części regionu kieleckiego ujawniły się tendencje do wzrostu pojemności akomodacyjnej, związane z tektonicznie uwarunkowanym większym tempem subsydencji tej części wyniesienia podmorskiego. Na przełomie karadoku i aszgilu zaznaczył się spadek względnego poziomu morza. Litologicznym wyrazem globalnej regresji w późnym aszgilu są w regionie kieleckim osady klastyczne (waki kwarcowe) związane z grawitacyjnymi spływami osadu, schodzącymi prawdopodobnie ze skłonu delty stożkowej. Utrzymująca się lokalnie w późnym aszgilu tendencja do pogłębiania basenu sedymentacyjnego centralnej części regionu kieleckiego sprzyjała natomiast zachowaniu ciągłości sedymentacyjnej między ordowikiem i sylurem.

EN

The spatial and temporal extent of the Upper Ordovician facies in the Kielce Region indicates regional tectonic controls on its distribution. The sedimentary basin was affected by differential subsidence rate, which probably originated from synsedimentary block faulting in the basement, that resulted in establishment of horst-like submarine palaeohigh with condensed carbonate deposition - grainstones, packstones to wackestons. During the Caradoc, the palaeohigh was bounded, to the south, by a deeper-water basin subjected to much stronger subsidence rate, where claystone facies were deposited. Periodically, the oxygen-deficient conditions occurred at the basin floor. From the latest Llanvirn to the early Late Caradoc the sedimentary and ecological conditions on the palaeohigh were affected by upwelling associated with the oceanic current that flowed south-eastwards along the northern margins of the Małopolska Block. The cessation of that oceanic current activity and then upwelling inflow was coeval with changes in palaeooceanographic circulation related to gradual closare of the western part of the Tornquist Sea during the latest Ordovician due to collision of the Avalonia with Baltica. The hydrodynamic conditions on the palaeohigh were dominated by interaction of storms and the oceanic palaeocurrent that together with slow carbonate production, resulted in low accumulation rate and subsequently in development of small starved seamount with a condensed carbonate sediment. During the end of the early Caradoc there was a rearrangement of the palaeohigh that resulted in establishment of a deeper water basin in the central part of the Kielce Region, with a continuous sedimentation in some places across the Silurian-Ordovician boundary. During the latest Caradoc and earliest Ashgill, the tectonic activity was intensified in the central part of the Kielce Region, resulting in uplifting of some parts of the basin floor, and subsequently a juxtaposition of the shallow and deep-water deposits in this area. The lithological expression of the Late Ashgill regression in the Kielce Region are clastic deposits (quartz wackes) accumulated by sandy debris flow derived from a fan delta.

12

Dolny paleozoik Górnego Śląska i zachodniej Małopolski

Buła Z.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2000

|

T. 171

1--89

PL

Na obszarze Górnego Śląska i zachodniej Małopolski utwory prekambryjskie i dolnopaleozoiczne rozpoznano w około 450 nierównomiernie rozmieszczonych otworach wiertniczych. W wyniku dotychczas przeprowadzonych badań, przynależność stratygraficzną skał dolnopaleozoicznych do kambru, ordowiku i syluru określono w 61 otworach. Stratygrafię oparto na oznaczeniach trybolitów (tylko w otworze Goczałkowice IG1), graptolitów oraz konodontów i akritarch. W profilu rozpoznanych utworów dolnopaleozoicznych wyróżniono i zdefiniowano 7 jednostek litostratygraficznych w randze formacji, są to: formacja z Borzęt (fm) (kambr dolny subholmiowy), formacja z Goczałkowic (fm) (kambr dolny poziom Holmia), formacja z Sosnowca (fm) (kambr środkowy), formacja z Bibieli (fm) (ordowik), formacja z Zawiercia (fm) (ordowik-sylur dolny), formacja z Mrzy- głodu(fm) (sylur-wenlok górny, ludlow) i formacja z Łapczycy (fm) (sylur-přidoli). W niektórych jednostkach litostratygraficznych wydzielono i zdefiniowano jednostki niższego rzędu - ogniwa. Do wendu-kambru dolnego zaliczono kompleksy silnie sfałdowanych skał klastycznych o słabych przejawach metamorfizmu regionalnego (facja zlepieńcowa), wykazujących znamiona fyllityzacji, które rozpoznano w ponad 260 otworach usytuowanych między Żarkami, Zawierciem, Krakowem i Bochnią. Pierwsze cztery wymienione wyżej jednostki litostratygraficzne (formacje) tworzą kambryjsko-ordowickie pokrywowe piętro strukturalne bloku górnośląskiego. Kolejne trzy jednostki reprezentują ordowicko-sylurskie pokrywowe piętro stru k- turalne bloku małopolskiego. Utwory tego piętra leżą tektonicznie niezgodnie na silnie sfałdowanych skałach wendyjsko-dolnokambryjskiego piętra strukturalnego w zachodniej części bloku małopolskiego. Bliskie sąsiedztwo utworów prekambryjskich (wendyjskich) i dolnopaleozoicznych o różnym rozwoju sedymentacyjno-diastroficznym, tworzących wspomniane piętra strukturalne bloków górnośląskiego i małopolskiego wskazuje, że bloki te kontaktują wzdłuż wąskiej, około 0,5 km szerokości, strefy tektonicznej Kraków-Lubliniec. Ewolucja tektoniczna tej strefy zachodziła wieloetapowo od prekambru po perm. Znaczącą rolę w jej rozwoju odegrały ruchy przesuwcze. Z ewolucją tektoniczną strefy Kraków-Lubliniec wiąże się rozwój magmatyzmu w krawędziowych częściach bloków górnośląskiego i mało- polskiego. Zalegające po przeciwnych stronach strefy tektonicznej utwory górnopaleozoiczne (dewońsko-karbońskie po namur A dolny włącznie) o podobnym rozwoju litologiczno-facjalnym, różnią się stylem budowy strukturalnej. Po stronie bloku górnośląskiego dominują struktury fałdowo-blokowe, a po stronie bloku małopolskiego - struktury blokowe.