Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Rozkład pierwiastków śladowych i stabilnych izotopów siarki i ołowiu w wybranych elementach środowiska przyrodniczego Gór Świętokrzyskich

Gałuszka A.

Przegląd Geologiczny

|

2003

|

Vol. 51, nr 1

66-72

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań geochemicznych i biogeochemicznych prowadzonych w trzech wybranych ekosystemach Gór Świętokrzyskich w 2000 r. Omówiono prawidłowości w rozkładzie geochemicznym pierwiastków oraz izotopów siarki i ołowiu w skałach, glebach i biowskaźnikach roślinnych (plechach porostu Hypogymnia physodes, gametofitach mchów Hylocomium splendens, Hypnum cupressiforme i Pleurozium schreberi, korze drzew, igłach sosny zwyczajnej). Na podstawie otrzymanych wyników stwierdzono, że skład chemiczny badanych gleb jest w znacznym stopniu uzależniony od składu chemicznego skał, z których te gleby powstały, procesów wietrzenia i glebotwórczych oraz czynników antropogenicznych. Biowskaźniki roślinne reprezentują z kolei dwa różne typy - zależne głównie od składu atmosfery (plechy porostów, tkanki mchów, w mniejszym stopniu igły sosny) oraz od gleby i podłoża skalnego (kora i inne części drzew). Podstawowymi czynnikami kształtującymi skład chemiczny roślin są: wymagania fizjologiczne (zróżnicowane zapotrzebowanie na składniki) oraz zdolność bioakumulacji.

EN

Geochemical and biogeochemical studies were carried out in June of2000 in three selected ecosystems of the Holy Cross Mountains. Some regularities in element, and stable sulfur and lead isotope distribution in rocks, soils and plant bioindicators: lichen (Hypogymnia physodes) thalli, moss (Pleurozium schreberi, Hypnum cupressiforme and Hylocomium splendens) tissues, pine (Pinus sylvestris) needles, and conifer and deciduous tree bark, have been found. The results show that the chemical composition of soils depends considerably on the chemistry of parent rocks, weathering and pedogenic processes, as well as on anthropogenic factors. Plant bioindicators represent two different types - one dependent primarily on chemical composition of the atmosphere (lichen thalii, moss tissues and partly pine needles) or soils (bark and other parts of trees). The main factors influencing chemistry of vegetation are: physiological demands (different ratios of elements uptake) and various bioaccumulation abilities.

2

Badania geochemiczne i biogeochemiczne w ekosystemach leśnych na przykładzie Gór Świętokrzyskich

Migaszewski Z. M., Gałuszka A., Świercz A.

Przegląd Geologiczny

|

2001

|

Vol. 49 nr 7

621-616

PL

Badania geochemiczne gleb i skał oraz biogeochemiczne porostów, sosny i mchów prowadzone są w ekosystemach leśnych Gór Świętokrzyskich od 1994 r. Obejmują one kompleksowe oznaczenia pierwiastków śladowych, związków organicznych, stabilnych izotopów siarki oraz badania specjacji, czyli związku niektórych pierwiastków z frakcjami mineralnymi i organicznymi gleb. Niniejszy artykuł podsumowuje wyniki badań wykonanych dla pięciu charakterystycznych siedlisk regionu w latach 1998-1999. Stwierdzono lokalne wzbogacenia poszczególnych poziomów (podpoziomów) glebowych w różne asocjacje pierwiastków. Zwraca uwagę podwyższona koncentracja rtęci w podpoziomie fermentacyjno-humusowym (Ofh). Potwierdzono zróżnicowany rozkład zawartości wielu pierwiastków w igłach 1-rocznych, 2- i 3-letnich. Koncentracje metali ciężkich i siarki w glebach i badanych biowskaźnikach roślinnych wykazują dalszy spadek w porównaniu z 1994 r., osiągając w plechach porostów i igłach sosny wartości prawie takie same jak w N i E Finlandii.

EN

Geochemical and biogeochemical studies of soils, rocks, and plant indicators have been carried out since 1994. Their scope encompasses trace element and organic compound determinations, sulfur stable isotope measurements, and speciation, i.e. the relationship between some elements and mineral or organic fractions of soil horizons. The present paper summarizes the results of 1998-1999 investigations performed in five characteristic habitats of the region. Some of the soil horizons (subhorizons) show elevated levels of different element associations. The organic fermentative-humic subhorizon (Ofh) is marked by the highest level of mercury. Diverse concentrations of many elements was confirmed in 1-, 2- and 3-year age pine needles. The contents of heavy metals and sulfur in soils and plant bioindieators reveal a gradual decrease compared to those in 1994. In general, lichen thalli and pine needles reach levels close to those in N and E Finland.

3

The measurement of tropospheric ozone concentrations in southern Poland using the passive samplers and plant bioindicators

Godzik B.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2000

|

Vol. 26, no. 2

7--19

EN

Concentration of ground level ozone were measured from May to September 1996 and 1997 in 14 localities throughout the Kraków Province and in five Polish national parks (NP) located in the Carpathians. Ozone concentrations were measured using passive samplers. At two sites (Kraków - city and Szarów - 30 km east of the city) ozone bioindicator tobacco plants (Nicotiana tabacum L.) were also exposed in the field. The highest forthnightly O3 mean values in Krakow Province were recorded in 1996 and they reached 137,7 mg . m-3.Great in the tropspheric O3 concentrations were recorded from different exposure sites in Krakow Province the lowest concentrations were recorded from Kraków and the areas west and north-west of the city and the highest concentrations from areas north and south of the city. Among mountain exposure sites the highest ozone concentrations were recorded in Bieszczady NP and Babia Góra NP. The two-week long average concentrations in the Carpathias were higher in 1997 than in 1996. Significantly greater damage to tobacco Bel-W3 leaves occurred in the plants exposed at Szarów than in plants exposed in the city centre.

PL

Stężenia ozonu przyziemnego mierzono w okresie od początku maja do końca września 1996 i 1997 roku na 14 stanowiskach w województwie krakowskim i w pięciu karpackich parkach narodowych (PN). Stężenia te określano za pomocą próbników pasywnych. W dwóch stanowiskach (Kraków-centrum) i w Szarowie ( 30 km na wschód od miasta) eksponowano roślinne biowskaźniki ozonu (Nicotiana tabacum L.). Najwyższe średnie stężenie ozonu dla dwutygodniowego okresu ekspozycji w rejonie Krakowa zanotowano w 1996 roku. Wynosiło ono 137,7 mg . m-3. W obrębie województwa krakowskiego obserwowano znaczne zróżnicowanie stężeń ozonu między poszczególnymi stanowiskami: najniższe stężenia notowano w Krakowie i na obszarze położonym na zachód i północny zachód od miasta, najwyższe natomiast w obszarach położonych na północ i południe od Krakowa. Najwyższe stężenia ozonu wśród stanowisk zlokalizowanych w górskich parkach narodowych notowano w Bieszczadzkim i Babiogórskim PN. W Karpatach średnie dwutygodniowe stężenia ozonu w 1997 roku były wyższe niż w roku 1996. Statystycznie istotnie wyższe uszkodzenia liści tytoniu (odmiany wrażliwej na ozon - Bel-W3) obserwowano u roślin eksponowanych poza Krakowem niż w centrum miasta.