Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Metodyka oznaczania śladów materiałów wybuchowych oraz ich pochodnych w złożonych matrycach na przykładzie wykorzystania biowskaźnika akumulacji

Baran Piotr A., Mazur Izabela, Kasprzak Piotr, Modzelewski Damian, Tszydel Mariusz, Błońska Dagmara

Problemy Techniki Uzbrojenia

|

2023

|

R, 52, z. 164

43--65

PL

W XXI wieku, różne wydarzenia polityczne i społeczne powodują pojawianie się nowych zagrożeń związanych z produkcją, przechowywaniem i użyciem środków bojowych zawierających kruszące materiały wybuchowe. Zanieczyszczenia stanowią wyzwanie dla specjalistycznych laboratoriów, które zajmują się ich wykrywaniem i identyfikowaniem źródła pochodzenia. Niestety, tego typu zanieczyszczenia mają poważny wpływ na ludzkie zdrowie powodując m.in. poważne uszkodzenia układów i narządów człowieka, a także długotrwałe skutki zdrowotne, takie jak choroby nowotworowe i inne poważne zaburzenia zdrowia. Dlatego ważne jest, aby zwrócić uwagę na te zagrożenia i zrobić wszystko, co w naszej mocy, aby zapobiegać ich pojawianiu się i zminimalizować ich szkodliwe skutki. W badaniach ekosystemów częstym problemem jest niskie stężenie badanej substancji, które jest poniżej limitu detekcji urządzenia. W takich przypadkach biowskaźniki kumulacji okazują się być bardzo pomocne. Biomarkery są doskonałym narzędziem do wykrywania zanieczyszczeń w wodzie płynącej i w glebie Dzięki nim można stwierdzić obecność określonych czynników chemicznych, a jednocześnie są one czułym wskaźnikiem reakcji ekosystemu na skażenie. W oparciu o chromatografię cieczową została opracowana uniwersalna metoda, która umożliwia analizę trotylu i jego pochodnych w wytypowanym przez nas biowskaźniku akumulacji - larwach chruścików z gatunku Hydropsyche angu-stipennis, Curtis 1834 oraz próbkach gleby, czy innych złożonych matrycach. Metoda chromatograficzna pozwala na ilościowe i jakościowe oznaczenie różnych pochodnych trotylu, takich jak 2,6-diamino-4-nitrotoluen, 2,4-dia-mino-6-nitroto-luen, 1,3,5-trinitrobenzen, trójnitrotoluen, 2-amino-4,6-dinitrotoluen, 4-amino-2,6-dinitrotoluen i tetrylu w złożonej matrycy biologicznej. Dodatkowo prze-prowadzono badanie efektu kumulacji trotylu w tkance larw chruścików poddanych ekspozycji w rozworach testowych zwierających trotyl przez 1 do 24 godzin. Zauważono efekt wysycenia oraz zmierzono stężenie pochodnych trotylu. Zaobserwowane efekty potwierdziły użyteczność wytypowanej larwy jako biowskaźnika akumulacji zanieczyszczeń trotylu w ekosystemie.

EN

Different political and social events of the 21th century have been bringing about the appearance of new threats connected with production, storing and using of combat assets containing the high explosive materials. The contaminations are challenging for specialised laboratories dealing with their detection and identification of sources of origin. Unfortunately, such contaminations have a serious influence into the human health causing for instance significant injuries of human systems and organs, and long term problems with the health such as cancer diseases and other serious health disturbances. Therefore, it is important to focus attention on these threats, and to do everything possible to prevent their appearance and minimise the harmful effects. A low concentration of tested agent, below the instrument detection threshold, is a frequent problem at investigations of ecosystems. In such cases biomarkers of cumulation prove to be very helpful. Biomarkers can be a perfect tool for detection of contaminations in the flowing water and in the ground. They can be used to establish the presence of specific chemical agents and at the same time they are a sensitive indicator of eco-system’s reaction to the contamination. A universal method was developed basing on the liquid chromatography for analysis of trotyl and its derivatives present in larvae of caddisflies from species of Hydropsyche angustipennis, Curtis 1834, and in the samples of soil, or in other complex matrixes. The chromatographic method can label quantitively and qualitatively different derivatives of trotyl, such as 2,6-diamino-4-nitrotoluene, 2,4-dia-mino-6-nitrotoluene, 1,3,5-trinitrobenzen, trinitrotoluene, 2-amino-4,6-dinitrotoluen, 4-amino-2,6-dinitrotoluen, and tetryl in a complex biologic matrix. Additionally, an effect was investigated of trotyl cumulation within 1 to 24 hours in the tissue of cad-disfly larvae subjected to exposition of tested solutions contained trotyl. An effect of saturation was noticed and the concentration of trotyl derivatives was measured. Observed effects con-firmed the usefulness of chosen larvae as a bio-indicator of trotyl contamination accumulation in ecosystem.

2

Development of a Method of Analysing TNT and its Derivatives in the Trichoptera Larvae of the Genus Hydropsyche Angustipennis, Curtis 1834, Selected as a Bioaccumulation Indicator for the Detection of Aquatic Environment Pollution with Explosive Residues

Mazur Izabela, Baran Piotr A., Kasprzak Piotr M., Tszydel Mariusz, Błońska Dagmara

Problemy Mechatroniki : uzbrojenie, lotnictwo, inżynieria bezpieczeństwa

|

2023

|

Vol. 14, Nr 3 (53)

77--94

EN

Threats associated with the production, storage and use of warfare agents containing high explosives against the backdrop of political and social events emerging in the 21st century present new challenges for specialized laboratories involved in detecting contamination and identifying its source. A common analytical problem in studies conducted in the ecosystem is the low concentration of the test substance - below the detection limit of the instrument. Helpful in solving this dilemma are accumulation bio-markers, which appear to be an excellent tool for detecting contamination in, for example, flowing water. Such biomarkers make it possible to determine the presence of specific chemical agents at the same time they are a sensitive indicator of the ecosystem's response to contamination. The presented chromatographic method allows quantitative and qualitative determination of 2,6-diamino-4-nitrotoluene, 2,4-diamino-6- nitrotoluene, 1,3,5-trinitrobenzene, trinitrotoluene, 2-amino-4,6-dinitrotoluene, 4-amino-2,6- dinitrotoluene and tetryl in the biological matrix. The effects of accumulation in the tissue of crustaceans on TNT test solutions were studied from 1 to 24 hours. The saturation effect was observed and the concentration of TNT derivatives was measured. The observed effects confirmed the usefulness of the selected larva as a bio-indicator of TNT contaminant accumulation in the ecosystem.

PL

agrożenia związane z produkcją, przechowywaniem oraz użyciem środków bojowych zawierających kruszące materiały wybuchowe na tle wydarzeń politycznych i społecznych pojawiających się w XXI wieku stanowią nowe wyzwania dla specjalizowanych laboratoriów zajmujących się wykrywaniem skażeń oraz identyfikowaniem źródła jego pochodzenia. Częstym problemem analitycznym w badaniach prowadzonych w ekosystemie jest niskie stężenie badanej substancji – poniżej limitu detekcji urządzenia. Pomocne w rozwiązaniu tego dylematu są biowskaźnik kumulacji, które wydają się doskonałym narzędziem do wykrywania zanieczyszczeń np. wody płynącej. Biomarkery takie umożliwiają stwierdzenie obecności określonych czynników chemicznych jednocześnie są czułym wskaźnikiem reakcji ekosystemu na skażenie. Przedstawiona metoda chromatograficzna pozwala ilościowo i jakościowo oznaczyć 2,6-diamino-4-nitrotoluen, 2,4-diamino-6-nitrotoluen, 1,3,5-trinitrobenzen, trinitrotoluen, 2-amino-4,6-dinitrotoluen, 4-amino-2,6-dinitrotoluen oraz tetryl w matrycy biologicznej. Badano efekty kumulacji w tkance chruścików na roztworach testowych trotylu w czasie od 1 do 24h. Zaobserwowano efekt wysycenia oraz zmierzono stężenie pochodnych trotylu. Zaobserwowane efekty potwierdziły użyteczność wytypowanej larwy jako biowskaźnika akumulacji zanieczyszczeń trotylu w ekosystemie. Zaobserwowane efekty potwierdziły użyteczność wytypowanej larwy jako biowskaźnika akumulacji zanieczyszczeń trotylu w ekosystemie.

3

Cynk i miedź jako potencjalne biowskaźniki zaburzeń nastroju

Ordon Klaudia, Świądro-Piętoń Magdalena, Herman Małgorzata, Dudek Dominika, Wietecha-Posłuszny Renata

Analityka : nauka i praktyka

|

2022

|

nr 2

20--27

PL

Z roku na rok obserwuje się znaczny wzrost liczby zachorowań na zaburzenia nastroju. Z tego powodu bardzo ważne jest opracowanie metod oznaczania potencjalnych biowskaźników, skutecznych w różnicowaniu tych chorób.

4

Ptasie pióra jako biowskaźniki do uzyskiwania informacji o stanie środowiska

Rutkowska Małgorzata, Płotka-Wasylka Justyna, Lubinska-Szczygeł Martyna, Różańska Anna, Możejko-Ciesielska Justyna, Namieśnik Jacek

Analityka : nauka i praktyka

|

2019

|

nr 2

26--33

PL

Od wielu lat monitoring poziomu zanieczyszczenia środowiska przez ekotoksyny jest przedmiotem powszechnego zainteresowania. Natomiast wykorzystywanie organizmów jako narzędzi w tym procesie może dostarczyć wielu cennych informacji na temat kondycji ekosystemów, których są częścią.

5

Alkohol - społeczny problem XXI wieku : zastosowanie biowskaźników spożywania alkoholu w diagnostyce medycznej

Woźniak M., Wiergowski M., Biziuk M.

Analityka : nauka i praktyka

|

2016

|

nr 2

62--67

PL

Niektórzy lekarze sugerują, że alkohol spożywany w niewielkich ilościach korzystnie wpływa na pracę układu sercowo-naczyniowego i pokarmowego. Jednakże, chroniczne spożywanie alkoholu może prowadzić do silnych uzależnień. Dlatego też należy rozważyć, czy spożywanie alkoholu z powodów zdrowotnych na pewno jest bezpieczne.

6

Biowskaźniki do oceny prenatalnego i postnatalnego narażenia na składniki środowiskowego dymu tytoniowego (ETS)

Mędrzycka S., Polkowska Ż., Namieśnik J.

Analityka : nauka i praktyka

|

2012

|

nr 2

54-57

7

Badania zawartości Pb w glebach i w trawach Agrostis Capillaris i Brachypodium Silvaticum

Kicińska A.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

T. 35, z. 2/1

253-262

EN

The aim of the research was to define the amount of lead in soils and common grasses, which were taken form polluted areas, and look for a relations between the total concentration in soils, their bioavailable parts and concentrations in plants. Study of accumulation properties of grass Agrostis capillaris and Brachypodium silvaticum, which are growing in different nature abodes shown that they can be used as biomarkers of lead pollutions.

8

Biowskaźniki źródłem informacji o nieprawidłowościach występujących w organiźmie człowieka w kontekście zaburzeń autystycznych u dzieci

Kałużna-Czaplińska J., Michalska M., Socha E., Rynkowski J.

Analityka : nauka i praktyka

|

2009

|

nr 1

58-61

PL

Oddziaływanie substancji chemicznych na organizm ludzki i określenie zależności między układem biologicznym a zagrożeniem środowiskowym, jakie niesie dana substancja, jest możliwe dzięki biowskaźnikom.

9

Zagrożenie populacji zająca szaraka (Lepus europaeus)

Sporek K., Weżgowiec-Bagrowicz A.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2006

|

Vol. 13, nr S4

603-611

PL

Zając szarak (Lepus europaeus) był do niedawna najliczniejszym gatunkiem zwierzyny drobnej. Od około 20 lat obserwuje się spadek liczebności populacji i jego pozyskania. Badania prowadzono na obszarze województwa opolskiego, gdzie wyznaczono cztery regiony badawcze. Wykorzystano dane dotyczące liczebności zajęcy i lisów pochodzące z rocznych planów łowieckich i wieloletniego planu hodowlanego. Odnotowano spadek liczebności i pozyskania zajęcy z towarzyszącym wzrostem populacji lisa. Otrzymano dodatnie współczynniki korelacji: pomiędzy zagęszczeniem zajęcy i lisów r = 0,89 w 1994 r., r = 0,51 w 2004 r. oraz zagęszczeniem zajęcy i zaludnieniem r = 0,57 w 2004 r. Przyczyn załamania się populacji zająca szaraka należy szukać w presji antropogenicznej skutkującej redukcją siedlisk zajmowanych przez zające. Wysoką zależność otrzymano pomiędzy zagęszczeniem zajęcy i lisów. Przeprowadzone badania pozwoliły określić zająca szaraka jako bioindykatora zmian środowiska przyrodniczego spowodowanych działalnością człowieka.

EN

Until recently, the European brown hare (Lepus europaeus) has been the most numerous species of a small game anima. For last about twenty years, a decrease of its numbers and acquisition has been ob-served. The survey was conducted in the area of the Opole province, where four study regions were distinguished. Data on numbers of hares and foxes taken from yearly hunting plans and many-year plans of breeding were used. A decrease in the number and acquisition of brown hares was recorded, accompanied by an increase of the population of the fax. Positive correlation coefficients were obtained: between the densities of foxes and hares in 1994 - 0.89, in 2004 - 0.51, and between the density of hares and human population in 2004 - 0.57. It was concluded that the breakdown of the population of the European brown hare could be caused by many reasons, none decisive factor was identified. One of the main fac-tor is anthropopressure, which causes reduction of habitats of hares. It is demonstrated in: changes in land use, changes in the structure of agriculture and mechanisation of agriculture. High correlation between the densities of brown hares and foxes was obtained. The conducted study allowed for identification of the European brown hale as a bioindicator of environmental changes caused by the influence of man.

10

Plant bioindicators in the environmental monitoring

Godzik B., Szarek-Łukaszewska G.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2005

|

Vol. 12, nr 7

677-693

EN

In addition to technical methods, biological methods are a1so used to determine the extent and volurne ofenvironmenta1 pollution. Of bio1ogica1 indicators, mosses and lichens are most often used for that purpose; higher p1ants are much rarer used. On the basis of investigations carried out in the Niepołomice Forest during the 1ast 30 years there are given examp1es of the use of these three groups of p1ants for monitoring the degree of pollution, mostly by heavy metals, in that area.

PL

W badaniach stopnia zanieczyszczenia środowiska szeroko stosowanymi są, obok metod technicznych, metody biologiczne. Wśród wskaźników biologicznych do najczęściej stosowanych nalezą mchy i porosty, rzadziej używane są rośliny wyższe. Na podstawie badań prowadzonych w Puszczy Niepołomickiej w ciągu ostatnich 30 lat pokazano przykłady zastosowań tych trzech grup roślin do monitorowania stopnia zanieczyszczenia środowiska tego obszaru głównie metalami ciężkimi.

11

Biowskaźniki DNA : wykorzystanie kwasów nukleinowych w analityce

Filipiak M.

Analityka : nauka i praktyka

|

2004

|

nr 3

10-13

12

Biomonitoring zanieczyszczeń środowiska

Wardencki W., Namieśnik J.

Inżynieria i Ochrona Środowiska

|

2001

|

T. 4, nr 3-4

301-322

PL

W pracy dokonano przeglądu metod biologicznych stosowanych w monitoringu zanieczyszczeń środowiska. W pierwszej części pracy podano ogólne informacje dotyczące klasyfikacji metod biologicznych ze szczególnym uwzględnieniem biowskaźników i biomonitorów oraz omówiono kryteria pomocne przy ich wyborze. Następnie podano przykładowe zastosowanie roślinności (mchów, porostów, części drzew) oraz bioty (planktonu, małży, ludzkich włosów) do określania stopnia zanieczyszczenia środowiska. Przedstawiono również istotę immunoanalizy i przykłady zastosowania tej techniki w analizie środowiskowej ze szczególnym uwzględnieniem stosowania testu ELISA do oznaczania pestycydów w różnego typu wodach. W ostatniej części pracy omówiono zasadę działania i klasyfikację bioczujników oraz podano przykłady ich zastosowania do oceny stopnia zanieczyszczenia środowiska pestycydami.

EN

Over the last few years, a rapid increase in the application of biological methods in monitoring and analysis of environmental pollutants has been observed. This trend is due to advantages of biological methods over classical methods of analysis. These advantages include: high specificity resulting from their biological principle of operation, rapidity and low cost, especially when used for biomonitoring, and possibility of use in portable equipment or in field measurements. The review presents the application of biological methods in monitoring of environmental pollution. In the first part, the general classification of biological methods, especially bioindicators and biomonitors and criteria for their selection is presented. Natural indicators do not require any particular knowledge of flora and fauna, and moreover this method allows the estimation of environmental pollution over a large area and in a short time. The examples of application of plants (mosses, lichens, trees and their parts) and living matter - biota (algea, molusk, human hair) for evaluation of a pollution degree are given. Also, the principle and significance of immunoanalysis and examples of its use in environmental analysis were described. Immunoassay can potentially be used in the on-line mode for continuous monitoring of water pollution. Such devices can be very useful for the control of municipal water treatment processes or for the in situ monitoring of level of organic pollutants in rivers. Presently, immunoassay kits are commercially available from several manufactures. The paper presents the examples of the most commonly used method - the ELISA test - in the analysis of water pollution, especially for the determination of pesticides. In the last part, the principle of biosensors, their classification and the examples of application for assessing of a pollution degree of the environment is presented. Biosensors due to their specificity, short response time, low cost, and portability are finding an increasingly wider applicability in environmental analysis. However, great expectations associated with their use in measurements in situ or on-line, thus avoiding the sampling step, have not been completely fullfilled yet. Biosensors can be used in situations when pollutants are known or have been identified previously. Under such circumstances, monitoring of pollutants can be carried out reliably and inexpensively. The review considers the advantages and disadvantages of all discussed biological methods.